fsluiting Van Brienenoordbrug
en A20 Zuid
Schiphol en KLM onderzoeken
financiering luchthaven in zee
Economie
FNV verwacht tekort aan
personeel supermarkten
Voor de zekerheid
Oorlog op Cebic
Economische zorgen om Latijns-Amerika
\TERDAG 29 AUGUSTUS 1998
Toeslagen knelpunt nieuwe CAO
In de supermarkten ontstaan
grote personeelsproblemen als
de werkgevers de toeslag af
schaffen op avond- en week
endwerk. Zeker tien procent
van de 200.000 werknemers zal
ander werk gaan zoeken en bij
na de helft zal niet meer willen
werken in de avonduren en het
weekeinde. Dat is de sombere
voorspelling van FNV Bondge
noten aan de vooravond van de
onderhandelingen over een
nieuwe supermarkt-CAO.
Het afschaffen van de toesla
gen staat al lang ter discussie.
Vorig jaar liepen de CAO-onder-
handelingen erop vast. Volgens
de werkgevers is het door de
verruimde openingstijden in
middels zo normaal om 's
avonds en in het weekeinde te
werken, dat toeslagen niet meer
nodig zijn.
De bonden denken daar ech
ter heel anders over. „Het is
dom van de werkgevers. Zonder
toeslagen brengen ze de ar
beidsmarktpositie van de super
markten in gevaar. Ook vanwe
ge de krapte op de arbeids
markt. zal het heel moeilijk
worden om nog werknemers te
vinden", meent FNV-bestuur-
der Willem Noordman. „De
meeste vaste krachten zijn niet
bereid hun toeslagen in te leve
ren. Als zij de supermarkten de
rug toekeren en niet meer 's
avonds en in het weekeinde aan
de slag gaan. verhoogt dat de
werkdruk in de sector. Daar
door neemt het ziekteverzuim
toe en raken de supermarkten
in een neerwaartse spiraal."
Toch zullen de supermarktme
dewerkers geen actie voeren
voor het behoud van de toesla
gen. „We gaan er niet voor sta
ken", luidt de uitkomst van een
ledenraadpleging door de bon
den. De lage actiebereidheid
komt vooral doordat 55 procent
van de werknemers minder dan
12 uur in de supermarkt werkt
en dus geen recht heeft op toe
slagen.
Willem Noordman hoopt dat
de werkgevers 'verstandig' zijn
en de toeslagen handhaven.
„Maar ik sluit niet uit dat ze
vasthouden aan afschaffing, te
gen beter weten in." De bonden
gaan dan 'wisselgeld' eisen.
Noordman: „Dan gaat het om
een ordinaire loonsverhoging,
maar ook om meer zeggen
schap. 's Avonds werken en in
het weekeinde gebeurt nu op
basis van vrijwilligheid. Maar
het zal steeds moeilijker worden
om vrijwilligers te vinden. Daar
door zullen hulpkrachten luk
raak worden ingezet. Voor hen
willen we in elk geval beter
overleg over de roosters afdwin
gen."
ECONOMIE WIJZER
Paars-2 wil verantwoordelijke
burgers. Althans dat liet het
nieuwe kabinet bij monde van
Kok weten in de regeringsver
klaring. Paars-2 wil graag dat
wij, de burgers dus, meer ini
tiatieven nemen en een grote
re creativiteit aan de dag leg
gen en zal om dit alles te sti
muleren nieuwe wegen niet
schuwen. Ik ben benieuwd
hoe Paars-2 dit wil klaarspe
len. Ik vrees dat de opstellers
van het regeerakkoord de klok
hebben horen luiden maar
niet weten waar de klepel
hangt.
Laat ik vooropstellen dat het
accent op betrokkenheid en
verantwoordelijkheid een
goed thema is voor een Neder
landse regering in deze tijd. Ik
ga dus van harte met Kok mee
wanneer hij ons aanspreekt op
onze verantwoordelijkheden.
Te lang is het in de
politiek gegaan
over rechten. Na-
tuurlijk is het goed
dat zieke werkne-
mers recht hebben yh, fi**,
op goede zorg en
doorbetaling van
hun loon, dat
werklozen recht
hebben op een uit-
kering en dat kin
deren recht heb
ben op goed on
derwijs. Ik ben blij
met de drommen
studenten die dit
jaar weer van hun
rechten gebruik maken.
Maar een recht zonder verant
woordelijkheidsbesef leidt tot
misbruik. Rechten dienen in
balans te zijn met verantwoor
delijkheden. Die balans is
zoek, althans zo menen vele
waarnemers. Vandaar dat Kok
het nu over verantwoordelijk
heid heeft. Jammer genoeg
blijven zijn goede intenties
steken in mooie woorden en
halfbakken en achterhaalde
voorstellen. Die voorstellen
betreffen meer marktwerking
en meer inspraak.
Dat van die inspraak kennen
we van vroeger. De overtui
ging van de jaren zestig was
dat medezeggenschap tot gro
tere betrokkenheid leidt. Iets
van die aard moet Kok nog
steeds denken want hij denkt
onze betrokkenheid bij het po
litieke proces te vergroten met
een gekozen burgemeester en
meer openheid in het open
baar bestuur. Het is moeilijk
om daar niet minzaam op te
reageren.
Ik ben daar voor een gekozen
burgemeester maar verwacht
niet dat ik van de weeromstuit
het regionale nieuws ga uit
pluizen, laat staan dat ik plaat
selijke politieke bijeenkomsten
ga bijwonen.
Van die openheid geloof ik
weinig vooral nadat de rege
ringspartijen op regenteske
wijze achter gesloten deuren
het beleid voor de komende
jaren dichtgetimmerd hebben
en belangrijke voormannen
hebben laten opstappen direct
na de verkiezingsoverwinning.
De verleiding om cynisch te
worden is groot. En cynisme
staat haaks op de betrokken
heid die Paars-2 zo graag wil
zien.
De andere beproefde methode
voor vergroting van verant
woordelijkheid is die van de
marktwerking. De markt
dwingt verantwoordelijkheid
af want onverantwoord gedrag
wordt onherroepelijk afge
straft. Mensen die in een on
zinnige enthousiaste bui be
sluiten te investeren in een
waanzinnig nieuw restaurant,
komen in een markteconomie
van een koude kermis terug.
De markt prikkelt ons tot pru
dent en zorgvuldig gedrag.
Moeten we betalen voor de
dokter dan bedenken we ons
wel twee keer om voor het
minste geringste zijn deur plat
te lopen. Bezitten we ons huis
dan zullen we er beter voor
zorgen dan voor een gehuurd
appartement. Ondernemers
voelen zich eerder verant
woordelijk voor de zaak dan
hun werknemers. Vandaar dat
Paars-2 meer marktwerking
wil. Alleen is de ver
antwoordelijkheid
die de markt af
dwingt niet zo soci
aal als Paars-2 wil.
De markt leert mij
te letten op mijn ei
gen hachje. In de
markt moet ik in
strumenteel en ma
terialistisch den
ken. Voor idealen
koop ik immers
weinig op de markt.
Ik leer mijn best te
doen omdat ik er
zelf beter van word,
en niet omdat het
hoort en past. Heb ik het geluk
veel te verdienen dan denk ik
aan een grotere auto en een
luxere vakantie, en niet aan
steun voor de behoeftige me
demens.
De markt cultiveert de ikke-ik-
ke-en-de-rest-mag-stikke
mentaliteit. En dat wil Paars-2
niet. Hadden onze politici
maar beter naar sociale we
tenschappers geluisterd. Dan
wisten ze dat markten en
overheden ons verantwoorde
lijkheidsbesef ondermijnen en
weinig doen voor ons gevoel
van betrokkenheid. Wij weten
inmiddels dat betrokkenheid
en verantwoordelijkheid tot
stand komen in de informele
omgang tussen mensen, in ge
zinnen, door middel van
clubs, verenigingen. Klein
schaligheid heeft er ook mee
te maken. Kleine scholen no
digen eerder uit tot betrokken
heid dan de megascholen die
we nu hebben.
Wij raken betrokken als we
een aandeel hebben in een or
ganisatie of project. De Britse
premier Blair heeft het daar
om over „stakeholders". Het
gaat niet alleen om de mensen
die financieel een aandeel
hebben in een organisatie
maar ook om de mensen die
van haar diensten gebruik ma
ken of in de buurt wonen. Wil
len Kok en de zijnen echte ver
antwoordelijkheid en betrok
kenheid, dan zal hun beleid
erop gericht moeten zijn zo
wel de rol van de overheid en
de markt te reduceren en in-
formeleorganisatievormen,
vrijwilligerswerk, het vereni
gingsleven, zorg in eigen huis,
en kleinschaligheid van mens
gerichte organisaties als ge
meentes, onderwijs- en zorg
instellingen te stimuleren.
ARJO KLAMER
hoogleraar economie
Erasmus Universiteit
WERKEN AAN VERBETERING
toleiding
muit Hoek van Holland richting Gouda/Utrecht
uidelijke borden met daarop de letter 'U'
iven de alternatieve route aan. Bij het
ithelplein rijdt u via de Beneluxtunnel (A4)
lar de A15 richting knooppunt Ridderkerk. Ver-
Igens via de A16 over de Van Brienenoordbrug
iar het Terbregseplein. waarna u uw normale
ute kunt hervatten.
li
ZOETERMEER
DELFT
Van Brlenenoor
Vanuit Den Haag,
Gouda:
Damen bouwt clipper
m sterdam Scheepswerf Damen uit Gorinchem gaat een clip-
jer naar 19e eeuws model bouwen op basis van de Stad Amster-
lam, die momenteel in aanbouw is. De order is afkomstig van
le Braziliaanse marine die de clipper inzet als trainingsschip
officieren en kadetten. Met de opdracht is circa dertig mil-
a oen gulden gemoeid. Damen wil de clipper voor de Brazilianen
n Amsterdam laten bouwen. Het voornemen is om het vaartuig
i werf in Amsterdam-Noord te vervaardigen. De Brazi-
iaanse opdracht levert 200.000 manuren werk op. De bouw van
1 iet schip moet over ongeveer een maand beginnen. Damen
0 louwde eerder al De Eendracht.
Vleer winst Smit
1 jUMEGEN Smit Transformatoren kan terugkijken op een ge-
M laagd halfjaar. De nettowinst nam met ongeveer de helft toe tot
Irie miljoen gulden. De directie blijft uitgaan van de verwach-
3 ing dat het resultaat over het hele jaar beter zal zijn dan in 1997,
oen de nettowinst 4,4 miljoen gulden bedroeg. De netto-omzet
5 an Smit Trafo nam eveneens flink toe. Het bedrijf verkocht voor
o 14 miljoen gulden in de periode januari-juni, tegenover 54 mil-
i gulden vorig jaar. De ontwikkelingen lopen volgens de di
ll ectie volgens verwachting.
linke groei Triodos
ttisT» Het vermogen van Triodos Groenfonds is in het eerste
17 ïalfjaar met ruim twintig procent gestegen tot 124 miljoen gul-
A len. De beleggingsinstelling financiert voornamelijk projecten
e loor biologische landbouw en duurzame energie. Voor het ko-
5s nende halfjaar verwacht het fonds 'een verdere groei'. Het fonds
op 27 juni ontstaan uit drie kleinere groene beleggingsfondsen
3j ;an de Triodos Bank. De fusiekosten van een half miljoen gul-
i zijn ineens ten laste van het resultaat gebracht, dat toch
eg van één miljoen naar 1,9 miljoen gulden. Het totale beleg-
a ^ngsresultaat bedraagt 5,7 miljoen gulden, ofwel 5,28 gulden
ier aandeel.
j Jaihatsu overgenomen
ii ;oKioHet Japanse autoconcern Toyota neemt branchegenoot
Daihatsu over. Het vergroot daarvoor de bestaande deelneming
5 an 34,5 procent tot een meerderheidsbelang van 51,2 procent
i loor voor 520 miljoen gulden aandelen te kopen. De twee fabri-
anten werken al samen sinds 1967. Volgens Toyota is besloten
Ie banden aan te halen wegens de moeilijke omstandigheden
j jp de automarkt. Het concern wees daarbij op de scherpe con-
urrentie en de economische crisis in het Verre Oosten. Toyota
f s de grootste van de elf autofabrikanten in Japan. Daihatsu staat
ip de negende plaats. In het eind maart afgelopen boekjaar zag
I Jaihatsu de winst kelderen met 53 procent tot 203 miljoen gul-
13 len, vooral als gevolg van slechte verkoop in eigen land.
longkong in recessie
Hongkong De crisis in het Verre Oosten heeft ook Hongkong in
i economische recessie gestort. Net als Zuid-Korea en Ma-
eisië zag ook Hongkong zijn economie twee opvolgende kwar-
4i alen zagen krimpen, wat de technische definitie is van een re-
3! essie. Het bruto binnenlands product van Hongkong was in het
2j iveede kwartaal van dit jaar 5 procent kleiner dan in dezelfde
ii teriode van 1997. In het eerste trimester bedroeg de achteruit-
|ang 2,8 procent. Minister van Financiën Donald Tsang ver-
j vacht voor het hele jaar een inzinking met vier procent. Vorig
is aar oktober voorspelde de regering nog een groei van 3,5 pro-
Onderzoek Kodak
j pest» De ondernemingsraad van Kodak/Polychrome Soestdui-
len laat onderzoeken of er kansen bestaan om het bedrijf op
én of andere manier open te houden. Nagegaan wordt of de fa-
iriek binnen de bestaande joint-venture kan doordraaien. Een
ndere mogelijkheid is verzelfstandiging. Om de kansen op
i oortzetting te vergroten moet de fabriek blijven draaien. De ad-
j ocaat van de ondernemingsraad dringt dan ook bij de ei-
j pnaaren aan om hangende het onderzoek orders te blijven ge-
Hij wil desnoods een kort geding aanspannen om te voor
omen dat afnemers voortijdig horen dat het bedrijf sluit.
WO uitzendbureaus
10 iTrecht Het CAO-overleg tussen de bonden en de brancheor-
11 anisatie NBBU voor kleine uitzendbureaus, is mislukt. FNV,
1( :NV en de Unie gaan nu proberen om de aangesloten uitzend-
ïi lureaus zelf te overreden de grote uitzend-CAO te volgen.
J! lestuurder Westerhof van FNV Bondgenoten ziet geen andere
H litweg in het al maanden slepende conflict. „De NBBU weigert
n en CAO af te sluiten als de OVB niet meedoet. Maar die bond
]j? ;omt bij onderhandelingen nooit opdagen", zegt Westerhof.
Soms lijkt het wel oorlog op de computerbeurs Cebic in Hanover. In dit geval gaat het om een passende presentatie van een nieuw 'combat' com
puterspelletje. De beurs waar naast computers en -spelletjes nog veel meer op automatiseringsgebied wordt gepresenteerd loopt nog tot en met
dit weekeinde. Naar verwachting brengen ongeveer 200.000 mensen een bezoek aan de 586 stands. foto epa
De luchthaven Schiphol en de KLM onderzoeken de mo
gelijkheden voor financiering van een luchthaven in zee.
De bouw ervan gaat volgens eerste schattingen tussen 40
en 60 miljard gulden kosten. Voor het einde van het jaar
hopen de luchtvaartbedrijven duidelijk te hebben welke
financieringsvorm de beste is: publiek, privaat of een
combinatie.
schiphol.wimbank luchtvaart dient dan elders te
geschieden. Daarvoor zijn nog
twee mogelijkheden open: de
luchthaven in zee of aanleg van
een nieuwe luchthaven in
Flevoland.
„Wij hebben een duidelijke
voorkeur voor een nieuwe
luchthaven in zee. Dat is vanuit
milieuoogpunt de beste oplos
sing, maar wel de duurste", al
dus een woordvoerster van
Het kabinet zal nog dit jaar een
besluit nemen over de toekomst
van de luchtvaart in Nederland.
Dat is nodig omdat Schiphol
binnen enkele jaren 44 miljoen
passagiers per jaar zal verwer
ken, de uiterste grens die de po
litiek heeft gesteld aan de groei
van de nationale luchthaven.
Een verdere toename van de
Schiphol. Vooruitlopend op de
keuze door de politiek heeft de
luchtvaartsector besloten een
onderzoek te doen naar de fi
nanciering.
Schiphol heeft zich altijd
voorstander getoond van bouw
van een luchthaven in zee, op
zo'n twintig kilometer uit de
kust. Die zou een snelle verbin
ding moeten krijgen met de
huidige luchthaven, waar de af
handeling van passagiers en
vracht blijft. Volgens oud-Schip-
holtopman Hans Smits, nu
tweede man bij de Rabobank,
kunnen de huidige start- en lan
dingsbanen op termijn zelfs
buiten gebruik worden gesteld.
Daardoor verdwijnt de over
last van vliegtuigen in de dicht
bevolkte Randstad en ontstaan
er nieuwe mogelijkheden voor
woningbouw en bedrijfsontwik
kelingen rond Amsterdam. Een
nieuwe luchthaven op elke an
dere plek op land heeft als na
deel dat er op termijn toch weer
geluidsoverlast voor omwonen
den ontstaat, aldus Smits.
Studenten van de Rijksuni
versiteit Groningen hebben on
langs onderzoek gedaan naar de
mogelijkheden van private fi
nanciering van een nieuwe
luchthaven. Daaruit bleek dat
zoiets zonder problemen moge
lijk is. De groei van de lucht
vaart levert voldoende geld op
om een investering van tiental
len miljarden te kunnen dragen.
associated press
Het Internationale Monetaire Fonds heeft
Latijns-Amerikaanse ministers van financi
en volgende week naar Washington ge
nood. De bijeenkomst moet een strategie
vast te stellen om de fipanciële onrust het
hoofd te bieden die een jaar geleden in Azië
begon en nu Rusland treft. Als de onrust
zich uitbreidt tot de groeiende, maar nog
kwetsbare markten van Latijns-Amerika,
kunnen de gevolgen vooral voor de Vere
nigde Staten desastreus zijn. Liefst 21 pro
cent van de Amerikaanse export gaat naar
Latijns-Amerika, vergeleken met veertien
procent naar Azië en slechts een fractie
daarvan naar Rusland. Een complicerende
factor is dat het IMF zelf krap bij kas zit: het
moest diep in de reserves duiken om een
deel van het ruim 25 miljard gulden grote
reddingspakket voor Rusland bijeen te ga
ren en het zou nauwelijks kunnen bijsprin
gen wanneer nu ook een Latijns-Ameri
kaans land in moeilijkheden raakt.
In heel Latijns-Amerika daalden donderdag
de koersen van aandelen en valuta. Nerveu
ze beleggers haalden hun geld terug met
het oog op de fikse koersval op Wall Street
als gevolg van de economische onzekerheid
in Rusland. In Brazilië sloten de aandelen
koersen tien procent lager. De Venezolaan
se bolivar is al ruim een week het doelwit
van speculanten die rekenen op een deva
luatie van de munt. Net als Rusland is Ve
nezuela zwaar getroffen door de sterk ge
daalde prijzen op de wereldoliemarkt.
IMF-directeur Michel Camdessus heeft de
ministers van financien in de regio geschre
ven dat de aanhoudende onzekerheid in de
wereld maakt dat er een 'serieus risico' be
staat dat investeerders zich terugtrekken uit
Latijns-Amerika. Sommige binnenlandse
aandelenmarkten heben deze maand een
kwart van hun waarde verloren.
Dag en nacht afgesloten
tussen Kleinpolderplein
en Terbregseplein in
oostelijke richting.
oopll
33 iidelijke borden met daarop de letter 'D' geven
alternatieve route aan. Bij het Schieplein volgt
adien de letters 'U'. Vanuit Den Haag rijdt u
r de A12 richting Gouda. Bij het knooppunt
iwe neemt u de afrit Gouda. Bij de verkeers-
i titen linksaf over de rijksweg. Daarna bij
irkeerslichten rechtsaf richting Rotterdam
0 20). Bij het Terbregseplein rechtdoor. Bij het
sthelplein rijdt u via de Beneluxtunnel (A4)
IA15 richting knooppunt Ridderkerk,
mkoonormale route kunt hervatten
lijk 3;
fjzonderheden
deze periode is er op de zuid - noord route
Van Brienenoordbrug een verminderd
itroken beschikbaar.
ACTUELE INFORMATIE
ladio: landelijke en regionale zenders
Teletekst: pagina 730, 731 en 732
11® iternet: www.fileplan.mfo.nl
1NWB Verkeersinformatie:
5 oojelefoon 0900 - 9622, 75 ct p/min
WERK
t/m 31 augustus (05.00 uur)
GOUDA
Dordrecht, volg
Aanduiding alternatieve route:
Vanuit Hoek van Holland, Rotterdam noord:
Dordrecht, Utrecht en havens 100 - 200, volg:
Weinig sociale
zekerheden voor
zelfstandigen
zoetermeer anp
De wettelijke bescherming voor
zelfstandigen is minimaal waar
het gaat om de sociale zeker
heid. Meestal is het bijstandsni
veau bepalend, ook als iemand
arbeidsongeschiktheid raakt, zo
blijkt uit onderzoek van het
Economisch Instituut voor het
Midden- en Kleinbedrijf (EIM).
Zelfstandigen maken overi
gens volgens het EIM onvol
doende gebruik van de moge
lijkheden die de sociale zeker
heid kan bieden. Daarbij gaat
het om het Bijstandsbesluit
Zelfstandigen (BBZ), regelingen
voor uitkeringsgerechtigden die
zelf een bedrijf willen beginnen
en vrijwillige verzekeringen
voor ziekte en arbeidsonge
schiktheid.
Sociale zekerheid en inko
menszekerheid vormen volgens
het EIM mogelijk drempels voor
verdere groei van het onderne
merschap. Om verzekerd te zijn
van inkomen kiezen steeds
meer Nederlanders voor de
combinatie van een baan in
loondienst en een eigen bedrijf.
Uitvoeringsinstanties en soci
ale diensten blijken onvoldoen
de op de hoogte van regelingen
voor zelfstandigen. De regels
zijn ingewikkeld en van oudsher
vooral gericht op werknemers.
Betere voorlichting is hier op
zijn plaats, vindt het EIM.
Steeds meer zelfstandigen
starten vanuit de positie van
uitkeringsgerechtigde. Dat blijkt
niet gemakkelijk, want velen
van hen 6toppen binnen één
jaar na de oprichting van het
bedrijf. Vooral arbeidsonge
schikten en starters met een
handicap hebben behoefte aan
een inkomensgarantie. Die is
vastgelegd in de Ziektewet,
maar geldt alleen voor werkne-
