toegewijd, moedi
TfjPJP
J
Koningin op
ander voetstuk
X:*-#
Nieuw standbeeld: jongen vlot
door RENÉ DE COCQ
Bij het Paleis Noordeinde staat
eén sculptuur van Charlotte
van Pallandt die koningin Wil
helmina neerzette zoals velen
zich haar herinneren: een kleine,
strenge, gedrongen, vierkante
verschijning, gestoken in on
barmhartig, vormloos zwart. Dat
standbeeld krijgt volgende week
zaterdag een tegenhanger: een
werk, dat Wilhelnmina's imago
van vierkant, kort aangebonden,
bonkig en gedrongen doorbreekt.
Kunstenares Greet Grotten-
dieck (55) die de opdracht voor
een nieuw beeld kreeg, heeft ge
kozen voor het neerzetten van de
koningin in haar jonge jaren.
Niet als dat hele prille, achttien
jarige meisje dat honderd jaar
geleden de troon beklom, maar
als de elegante jonge vrouw die
ze een jaar of tien, vijftien later
was. Wilhelmina als zelfbewuste
dertigjarige, nog slank, met ge
voel voor stijl en mode.
De jonge koningin heeft zich
in Grottendiecks visie gestoken
in een kanten japon en een
openvallende, getailleerde lange
mantel, en het hoofd gedekt met
een kokette kleine hoed. Ze ge
bruikt een dicht gerolde paraplu
als wandelstok en ze oogt ener
giek: het beeld suggereert een
onmiskenbare loopbeweging.
Het beeld is 'levensgroot': wie
straks zonder al te goed op te let
ten langs de Grote Kerk rijdt kan
zowaar even de illusie beleven
dat hij of zij daar vanuit de oog
hoeken getuige is van een vleugje
Apeldoorns verleden: daar loopt
de jonge Wilhelmina, die zich na
afloop van de dienst van de
hoofdingang van de kerk naar
het wachtende rijtuig begeeft,
om terug te rijden naar Het Loo.
Greet Grottendieck, die de op
dracht tot het maken van het
beeld twee jaar geleden kreeg
('Het idee komt van de Rotary'),
is niet over één nacht ijs gegaan.
,,Ik heb een grondige studie ge
daan naar hoe Wilhelmina eruit
zag in de verschillende fasen van
haar leven. Foto's verzameld,
vergelijkingen gemaakt. Ik had
overigens zelf al heel veel beeld
materiaal in mijn bezit.
Ik koos voor de Wilhelmina
van rond 1910. Het meisjesachti
ge was er inmiddels af, maar ze
had nog niet de plompheid waar
iedereen meteen aan denkt. Een
jonge charmante vrouw, eigen
zinnig en recht door zee. Ik heb
er dynamiek in gebracht door de
suggestie van de loopbeweging;
met de parasol heb ik gepro
beerd een speels element toe te
voegen."
Zijn de kleren die deze Wilhel
mina draagt historisch? „Nou
ja", zegt Grottendieck, „het zijn
kleren zoals die toen gedragen
werden. De meeste afbeeldingen
tonen Wilhelmina in officiële si
tuaties, waarbij ze natuurlijk spe
ciale 'geklede' uitmonsteringen
droeg. Ik heb het niet te zwaar
willen maken. Ik wilde liever de
gewone kant laten zien, het
spontane."
Greet Grottendieck heeft al
doende een technisch experi
mentje uitgevoerd. De jurk van
Wilhelmina was in het gietmodel
van echte kant, die daar door
Grottendieck in de was is aange
bracht. Het kanteffect is dus niet
nagebootst of gesimuleerd, maar
verkregen door het echte materi
aal te verwerken. Ze vertelt het
met zichtbare tevredenheid: het
experiment is volledig geslaagd.
De echte Oranjeklanten kun
nen zich uitleven in hun aanhan
kelijkheid en het nieuwe beeld
van 'de oude koningin' in huis
halen. Er komen verschillende
versies in de handel: in (verschil
lende maten) brons en in giet-
steen.
Tot zaterdag blijft het afwach
ten hoe dat (stand)beeld er pre
cies uitziet. In de aanloop naar
de onthulling door prinses Mar
griet, wordt het werk van Greet
Grottendieck streng weggehou
den uit de publiciteit.
WILHEI
Katwijk, legt Wilhel-
Op deze pagina's staan opnamen
van bezoeken die koningin Wil
helmina in de loop van haar be
wind aan Leiden, Katwijk en Noordwijk heeft
gebracht. Foto's zoals hier moeten er in Ne
derland bij duizenden zijn gemaakt. Want ze
is wat in de weer geweest tussen 1898 en
1948. Hordes mensen staan er op die foto's,
maar die vergaapten zich alleen aan een
soort sprookjesfiguur. En Wilhelmina kwam
nooit verder dan het zeer formele contact
met de hoogwaardigheidsbekleders die bij
dat soort gelegenheden altijd om haar heen
zwermden. Ze had het in haar boek 'Een
zaam maar niet alleen' over 'een kooi' waarin
ze zich bevond. De tijdgeest zal er wel naar
geweest zijn, maar toch.
Dat isolement begon al heel jong. Ze moest
na de dood van haar vader, Willem III, vlie
gensvlug worden opgeleid voor het koning
schap. Dat gebeurde onder de hoede van
haar moeder, Emma, van oorsprong een
Duitse prinses: streng, grondig en in afzonde
ring. Er is die vreselijke foto uit 1893, waarop
de 13-jarige Wilhelmina op schaatsen staat.
Ruim voor haar is een bordje geplaatst om
het volk op afstand te houden: 'Gereserveerd
voor H.M. de Koningin'. Terwijl verderop de
kinderen joelen en ravotten op het ijs, is Wil
helmina omringd door een vreugdeloze kod
debeier en twee augurken van hofdames.
Zo'n ervaring slaat onherroepelijk een win
kelhaak in de ziel. Aan haar jeugd (bestond
die eigenlijk wel?) hield ze niet één vriendin
over. En ze zou er later ook nooit één (willen)
hebben om zorgen of twijfel aan mee te de
len.
Op 18-jarige leeftijd op de troon - wat je
iemand al niet kunt aandoen. Maar tussen de
schouders klemde ze een hoofd dat gevuld
was met wilskracht. Ze was intelligent, moe
dig, ze had een scherpe blik en ze kende haar
zaakjes. Ministers kwamen dat al gauw aan
de weet. Veeleer overhoorde ze hen overi
gens dan dat ze zinvol met hen discussieerde.
Ze botste nog wel eens aan tegen de gren
zen van haar grondwettelijke bevoegdheden.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog, waar Neder
land buiten bleef, kwam ze er achter dat in
bepaalde delen van het land honger werd ge
leden. Ze probeerde uit alle macht de verant
woordelijke minister uit zijn zetel te krijgen.
Daarmee ging ze buiten haar boekje. Dat was
een zaak van het parlement. Later, bij een
conflict om een hoge legerleider aan wie ze
wenste vast te houden, dreigde het hele kabi
net op te stappen. Dat
Bij het bezoek aan Leiden in juni 1905, kreeg Wilhelmina ook een ontvangst in het Academiegebouw. Hier
staat ze bij de ingang, naast rector-magnificus, prof. J. van Leeuwen. Het Leidsch Dagblad meldt op de dag
van het bezoek: De ingang of halle van het Universiteitsgebouw was met palmen en andere planten versierd.
Langs de breede trap met de bekende wandteekeningen werd de koninklijke familie naar de beroemde Se
naatskamer geleid, waar de Senaat en verdere hoogleeraren vereenigd waren.
Zowel de Nederlandse als de Belgische koninklijke familie waren enkele malen te gast in Noordwijk. Aan de
Zuid-Boulevard, die na haar overlijden naar de Belgische Koningin Astrid werd vernoemd, was een speciaal
paviljoen voor hen gebouwd. Wilhelmina kwam meerdere malen naar Noordwijk, onder meer om van het uit
zicht op de bollenvelden te genieten en deze te schilderen. De foto is genomen tijdens een bezoek van Konin
gin Wilhelmina en prinses Juliana aan de Belgische prinses Josephine Charlotte en haar broer, kroonprins
Boudewijn, die in 1935 de vakantie doorbrachten bij het burgemeestersgezin op de 'Goohorst'.
Honderd jaar geleden werd prinses
Wilhelmina (1880-1962), op 18-jarige
leeftijd, gekroond tot koningin der
Nederlanden. Ze zou het, even
energiek als nauwgezet, maar liefst
een halve eeuw blijven. Luiheid, had
ze van haar moeder geleerd, was zo
ongeveer het ergste waaraan een
mens zich kon bezondigen. Hoezeer
land en volk met hart en ziel
toegedaan, bleef ze toch een wat
stroeve, afstandelijke vorstin. Warmte
straalde niet van haar af. Foto's
waarop ze enige vrolijkheid
tentoonspreidt, zijn schaars.
helmin
hondt
Ze beg r
dolgra i
mocht
maar
stoordt
afspeel 55
verand it
afschtj e
onderi is
dat ha in
troffej
land
Hngelsejoi
brenga e
land ta
De
doen, vond ze. Ze wenste 'reizende heren
niet op te houden', zoals ze dat noemde. De
heren slikten het en zo had ze weer even haar
tanden laten zien, al was het constitutioneel
zeker bedenkelijk wat ze had uitgehaald. Ook
na de bevrijding koesterde ze ideeën over de
staatsinrichting (veel meer macht voor haar
zelf) die ver van de grondwet af stonden. Ze
liet ze varen toen ze merkte dat daar geen en
kele steun voor was.
Eerder dan haar naaste adviseurs en haar
ministers onderkende ze de gevaren van na-
zi-Duitsland. Dat 'die man' (ze noemde Hit-
Ier zelden bij naam) op oorlog uit was, stond
voor haar als een paal boven water. Minister
van buitenlandse zaken Patijn kreeg een
standje omdat hij 'Mein Kampt' niet had ge
lezen. Naar buiten beleed ze de strikte neu
traliteit van Nederland, maar in haar hart was
ze ervan overtuigd dat haar land niet, zoals in
1914-18, buiten de vijandelijkheden zou blij
ven. Daarom drong ze herhaadelijk aan op
betere bewapening van het leger. Vergeefs.
Van het gros van haar ministers had Wil-
in dej; mi
andere aj
mom i
zich gidt
allen i
drong ei
dere n
ze henjls
zoals 1 ie
het ko li
gens n io
geladen
velen
geen le I
ders di 11
genote in
rekent iel
Woensdag 21 juni 1905. Rijtoer van Wilhelmina door Leiden. 'Allerwegen stond een dichte menschenschaar Strandfeesten in Katwijk, op 12 juli 1916. Onder grote belangstellinging v
opgesteld, wuivende en hoezeeroepende als de stoet passeerde", schreef het Leidsch Dagblad. koningin Wilhelmina een strandwandeling.
i de Katwijkse bevolking, maakt
Op 19 juli 1930 wordt in Katwijk het 'Vissersweduwe met Zo int
twee Katwijkse vissersvrouwen. Op de achtergrond de Oude
