bloot
Strijd tegen de '06-terreur'
WEER
I
f
Het Gesprek van de Dag
Amsterdam:
moordstad
Ik
Gasmasker terug o;
Russische scholen
ZATERDAG 29 AUGUSTUS 1998
Eric Slot werpt een sombere blik
naar de vlonder in het water
van de Oudezijds Voorburgwal.
Daar plofte ooit vanaf twee
hoog het lichaam neer van Fin
se Henny. Het belendende eta
blissement De Haven van Texel
was in de jaren vijftig een ge
liefd pension waar de prostitu
ees hun klanten mee naar toe
namen. Maar een zwaar be
schonken Noorse zeeman ver
greep zich aan Finse Henny en
wierp haar verminkte lichaam
uit het raam. Freelance journa
list Slot heeft iets met moord en
doodslag. Het begon met een
serie artikelen over waar ge
beurde misdaad in Amsterdam.
Het voorlopige einde is een op
merkelijk boek. Daarin heeft hij
twaalf Amsterdamse wandelin
gen samengesteld. Nee, niet
langs beelden, musea of leuke
winkeltjes. De wandelingen
voeren langs panden en plek
ken waar zich bloedige moor
den afspeelden.
Zo lezen we in 'Wandelingen
door moorddadig Amsterdam'
over de nooit opgeloste moord
aan de Brouwersgracht op Wil
lem Klein, gekleed in een ma
trozenpakje. Bij het grote pu
bliek werd hij bekend als Willy
Wortel omdat hij ingewikkelde
sommen snel uit het blote
hoofd wist op te lossen. Trou
wens, ook op de Wallen was het
regelmatig goed raak. Zes pros
tituees, onder wie Chinese An
nie en Magere Josje, lieten er
tussen 1956 en 1963 het leven.
Van een fascinatie voor moor
den wil Slot niet echt spreken.
,,Het is eerder een volstrekt uit
de hand gelopen zaak. Het be
gon er mee dat ik alle in Am
sterdam gepleegde moorden in
de periode tussen 1980 en 1990
in kaan wilde brengen. Uitein
delijk ben ik teruggegaan tot
aan 1970."
Slot wilde wel eens precies we
ten hoe slecht en moorddadig
die grote stad Amsterdam nu in
werkelijkheid is. „In de media
verschenen allerlei berichten
over de enorme toename van
moord en doodslag in de hoofd
stad. In werkelijkheid was dat
op geen enkele manier ook we-
tenschappelijkonderbouwd."
Bij de Amsterdamse politie
werd hij aanvankelijk ook al
weinig wijzer. Het databestand
van ernstige misdrijven dateert
daar pas vanaf 1993. Ook de
Centrale Recherche Informatie
dienst (CRI) bleek niet te be
schikken over betrouwbare cij
fers.
Dus dook Slot zes jaar lang met
zijn neus in de archieven. Op
zoek naar moorden, nam hij in
het Gemeentearchief alle kran
ten vanaf 1970 door. Met die ge
gevens in de hand kreeg hij ver
volgens alle medewerking van
de politie en inzage van dos
siers. Slot grinnikt: „Zes jaar.
Dat is net zo lang als de gemid
delde gevangenisstraf voor
moord of doodslag."
Nu heeft hij de feiten precies op
een rijtje. Tussen 1970 en 1996
waren er in Amsterdam exact
789 moordzaken, met in totaal
821 slachtoffers. Althans, dat
zijn de officiële cijfers, want
lang niet altijd wordt duidelijk
of iemand wel echt het slachtof
fer was van moord. En onder
moord schaart hij gemakshalve
dus ook doodslag, inbraak met
dodelijk geweld of zware mis
handeling de dood ten gevolge
hebbend.
Slot knoopte er meteen maar
een flinke analyse aan vast. Hij
onderzocht of het ging om li
quidaties, zedendelicten, uit de
hand gelopen burenruzies of
moord in de huiselijke kring.
Ook keek hij naar de daders en
het soort wapen waarmee ze
hun slachtoffers om zeep hiel
pen. En omdat zijn eigen data
bank inmiddels zoveel gegevens
bevatte, verschafte een druk op
de knop voldoende informatie
om te beoordelen welke buur
ten het meest moordlustig zijn.
Zijn conclusie: .Amsterdam is
de laatste jaren gevaarlijker dan
Brussel, Londen en Berlijn. Af
gezet naar het aantal inwoners
is Amsterdam bijvoorbeeld twee
keer zo moorddadig als Berlijn.
In 1970 werden er in Amster
dam nog tien moorden ge
pleegd, in 1996 waren dat er
vier keer zoveel en in 1997 zelfs
55. Ik voorspel dat in het jaar
2000 dat aantal zelfs boven de
zestig zal komen."
Vanuit een café blikt Slot over
de Zeedijk, die tegenwoordig
oogt als een dorpsstraat. „Acht
keer werd hier een moord ge
pleegd. Maar sinds de panden
op de Zeedijk werden opge
knapt, is dat nooit meer ge
beurd. De sociale controle is te
rug en de politie durft er weer te
verschijnen. Dat zie je trouwens
in heel Amsterdam. In buurten
met veel achterstallig onder
houd, is de misdaad het
hoogst."
Ook na het verschijnen van zijn
wandelgids houdt de belang
stelling van Slot voor moordza
ken niet op. „Elke moord gaat
in mijn databank. En als er op
het lokale tv-station AT5 iets
over moord is geweest, ga ik al
tijd even tpr plekke kijken. Een
soort sensatiezucht? Ach, niet
meer dan bij de gemiddelde
Nederlander. Waarom lezen
mensen zoveel misdaadromans.
Het gaat go.ed met ons en we
willen toch spanning. Noem het
een compensatie voor een do
delijk saai leven."
THEA VAN BEEK
Eric Slot, Wandelingen door
moorddadig Amsterdam. Uit
geverij de Arbeiderspers; prijs:
34,90 gulden.
Eric Slot met op de achtergrond het café 'De Haven van Texel', waar een
meisje uit het raam werd gegooid. foto gpd
Wolkenvelden
Door de kou van de laatste dagen heeft augustus zijn voorsprong bij
na helemaal verspeeld. Tot en met 20 augustus hadden we nog een
graad voorsprong op de normale maandtemperatuur, nu is het
maandgemiddelde afgetakeld tot circa 16,8 (De Bilt) en dat is een
waarde die vrijwel overeenkomt met het veeljarig gemiddelde dat
16,7 bedraagt. De zomer als geheel staat nu op 16,3 graad. Dat is
weliswaar gelijk aan normaal (16,2) maar door het gebrek aan zon
neschijn en de vele regens zal bij menigeen terecht het idee heb
ben postgevat dat de zomer van 1998 een slechte zomer is. Koeler
was de zomer voor het laatst in 1988 toen het gemiddeld 15,8
graad werd.
Vandaag bepalen wolkenvelden opnieuw het weerbeeld maar
toch lijkt er iets meer ruimte voor zonneschijn dan gisteren. g
Later op de dag worden de wolkenvelden weer wat uitvoeri- f?
ger door een storing op het westelijk deel van de Noordzee, j
Er zou dan ook wat (mot)regen kunnen vallen. De tempe
raturen komen vanmiddag uit op 17 graden en er waait
een zwakke tot matige wind uit het noorden tot noord
westen. Morgen blijft het droog, af en toe schijnt de zon
en de temperatuur stijgt tot rond 18 graden. Waaien
doet het nauwelijks. Op maandag zijn er perioden met
zon en stijgt de temperatuur tot boven de 20 graden. Daar
na vallen er op dinsdag buien maar het is wel vrij warm.
Het frontensysteem van een diepe oceaandepressie is de
bet aan de buienactiviteit. Later in de week komen waar
schijnlijk ook de fronten van een depressie, voortgekomen
uit Hurricane Bonnie, aan bod.
Larry Zilverberg voorzitter en enig lid van Stichting 06-Klachtenlijn
Larry Zilverberg: „Een schandalige vorm van
geldklopperij."
foto united photos de boer ron pichel
Hij noemt z'n organisatie de kleinste
consumentenbelangenclub van Ne
derland. Larry Zilverberg is voorzitter
èn enig lid van de Stichting 06-Klach
tenlijn. De Hoofddorper voert al sinds
1994 een eenzame strijd tegen de 06-
exploitanten. 'In het belang van veel
gedupeerden', is z'n overtuiging. Hij
spreekt over 'een verborgen bel-ver-
slaving'. „Het is een breed maat
schappelijk probleem. Maar het
wordt niet erkend, omdat mensen
zich niet melden."
Zilverberg richtte z'n stichting op uit
onvrede over de onnodig lange
wachttijden. Die maakten hem wit
heet. „Het moeten luisteren als 06-
beller naar muziekjes of ongevraagde
informatie terwijl de teller doortikt,
da's een schandalige vorm van geld
klopperij. Als je bij de slager moet
wachten, wordt het vlees toch ook
niet duurder?!"
.Allerlei organisaties bezondigden
zich er aan, iedereen beklaagde zich
er over, maar er gebeurde niets zegt
Zilverberg, die de Consumentenbond,
ouderenbonden, ministeries, politie
ke partijen en redacties van dagbla
den en televisiestations ging bestoken
met informatie.
Hij vindt dat z'n stichting baanbre
kend werk heeft verricht. „De ogen
zijn geopend, de mensen zijn wakker
geschud, er is landelijk een discussie
aangezwengeld." Zilverberg stelt te
vreden vast dat toezicht en controle
op exploitatie van 06-lijnen is verbe
terd. „Er zijn gedragscodes opgesteld
en er is door het ministerie van ver
keer en waterstaat een organisatie
(Onafhankelijke Post en Telecommu
nicatie Autoriteit) in het leven geroe
pen voor het toezicht."
Het karwei van Zilverberg leek daar
mee geklaard, maar hij had inmiddels
z'n stichting een bredere doelstelling
meegegeven. Hij vecht nu tegen de
gevaren van 06-lijnen en voor erken
ning van wat hij noemt de 06-versla
ving. Zilverberg rekende er op met de
uitkomsten van een onderzoek van
het Edith Steincollege in Hengelo een
ijzersterke troefkaart uit te spelen.
„Uit dat onderzoek bleek dat veel
scholieren regelmatig 06-lijnen bellen
en dat kinderen zelfs afspraakjes
maakten met volwassenen, met wie
ze op een 06-lijn een gesprek hadden
gevoerd. Een reactie van het ministe
rie heb ik echter nooit gehad", aldus
Zilverberg.
Hij geeft aan dat er mede dankzij de
Landelijk Werkgroep 06-gedupeerden
wel een blokkeringsmogelijkheid is
gekomen van 06-lijnen. „Dat nu het
NummerplanT elefoondiensten wordt
gewijzigd zodat bij blokkering van
0906-nummers ook automatisch be
paalde nummers uit de 0800
worden geblokkeerd, is een primal11
zaak. Maar", klinkt het met stemv
heffing, „erkenning van de verslav
van 06-bellers is er nog steeds nie
Zolang die uitblijft, is de eenzame
strijd van Zilverberg nog niet tem
de. Hij ijvert nu voor een wetensd
pelijk onderzoek naar de verslavei
werking van 06-lijnen. Daartoe he p
hij contact opgenomen met unive j
teiten. Zilverberg hoopt dat studei?
met als hoofdvak verslavingszorg i
scriptie over het onderwerp willen
maken. En hij hoopt ooit subsidie
ontvangen, want tot nu toe draait
Stichting 06-Klachtenlijn geheel o;L
portemonnee van Zilverberg.
Het telefoonnummer van de Stidc
ting 06-Klachtenlijn is 023 5625!
Kenyase vrouwen willen
afzonderlijk dezelfde man begraven
Drie weken na de vernietigende bomaanslag in Kenya
ligt het stoffelijk overschot van Vincent Kamau Nyoike
nog steeds in een koelcel van begrafenisondernemer Lee.
Pas na zijn tragische dood bleek dat hij jarenlang twee
families had gehad en nu vechten zijn twee vrouwen een
juridische strijd uit over de vraag waar Nyoike, die in
dienst was van de Amerikaanse ambassade, begraven
kan worden.
De gevolgen van de aanslag in
Nairobi blijken veel omvangrij
ker dan menigeen had kunnen
vermoeden. Weken later komen
er stukje bij beetje nog iedere
dag nieuwe tragedies boven wa
ter.
Het hebben van meer dan één
echtgenote is in Kenya traditio
neel toegestaan. Bij diverse
stammen is het heel normaal
dat als vrouw nummer één niet
meer voldoet, de man een twee
de, jongere dame erbij neemt.
Soms wel tot tien toe. Traditie
getrouw bouwt de man voor ie
dere nieuwe vrouw een huis op
zijn erf of elders op een aange
kocht stuk land. De vrouwen le
ven, vredig of ruziënd, naast el
kaar en binnen dezelfde familie.
Nu veel mannen in de stad wer
ken is het eeuwenoude gebruik
enigszins aangepast aan de
nieuwe, dure facetten van het
moderne bestaan. Bovendien
pikken steeds minder vrouwen
het om er een zogenaamde 'co-
wife' (collega-echtgenote) bij te
krijgen. Veel mannen trouwen
daarom geen tweede of derde
vrouw meer, maar nemen in de
stad waar ze werken een vrien
din. Op het platteland, hun ech
te 'thuis', wonen hun vrouw en
kinderen. Dat gaat goed totdat
de man de traditionele drang
die vriendin toch te trouwen,
niet langer kan weerstaan en
ook haar voor het altaar, de
ambtenaar van de burgerlijke
stand of een groep ouderen uit
de eigen clan of stam sleurt.
Er is nog niks aan de hand als
de echtgenote thuis er geen
lucht van krijgt. Maar dat is zel
den het geval daar nieuwtjes
zich hier of niet, als een razend
vuurtje verspreiden. In de pers
staan in geuren en kleuren ge
vallen waarbij de bruiloft op het
laatste nippertje man staat
met nieuwe echtgenote al voor
het altaar, de priester staat op
het punt om de zegen te geven
ruw wordt verstoord door
mevrouw nummer één die haar
man al tierend zijn vet geeft.
Maar soms blijft het decennia
lang een geheim, zoals bij Vin
cent Nyoike. Hij trouwde in
1966 met Annah Ng'endo en
kreeg met haar vijf kinderen. In
1980 trouwde hij met Josinda
Katumba en ook met haar kreeg
hij vijf kinderen. De ene familie
woont in een buitenwijk van
Nairobi, de andere in het bin
nenland. Geen van beiden wis
ten ze van eikaars bestaan af.
Vincent wist zijn tijd op ingeni
euze wijze tussen beide families
te verdelen en ze steeds ver bij
elkaar vandaan te houden.
Tot hij op vrijdag 7 augustus
omkwam bij de aanslag op de
Amerikaanse ambassade. In
eens doken er twee mevrouwen
Nyoike op die het lichaam van
hun man opeisten. Om het te
begraven, om zijn bezit te erven
en om aanspraak te kunnen
'Rust in vrede' staat er op een 'herdenkingsbord' bij de verwoeste Amerikaanse ambassade in Nairobi. Voor
Vincent Kamau Nyoike gaat dat nog altijd niet op. Zijn stoffelijk overschot ligt nog steeds in de koelcel van
een begrafenisondernemer. foto»ap
nen.
Nyoika's eerste vrouw Annah
meende de meeste rechten te
hebben en stapte naar haar
man's clan die volgens de tradi
tionele wetgeving van de Ki-
kuyu-stam mag bepalen waar
hij begraven moet worden. De
clan besliste dat het in Nairobi
diende te gebeuren. Maar twee
de vrouw Josinda pikte dat niet,
stapte naar de Hoge Raad en
wist een rechterlijk bevel te be
machtigen om de begrafenis te
stoppen. Ook besliste de rechter
dat de Amerikaanse ambassade
eerste vrouw Annah geen geld
mag uitkeren totdat het geschil
is beslecht.
De uitkomst van de rechtszaak
zal in eerste instantie moeten
bepalen wie van de twee wedu
wen Vincent mag begraven. De
een wil hem in Nairobi begra
ven, de ander in zijn geboorte
grond elders in het land. Een
dergelijke kwestie is voor de
vrouwen uit het oogpunt van
traditie, van cruciaal belang.
Het kunnen begraven van een
echtgenoot betekent erkenning,
aanzien en verschaft, volgens
eeuwenoud bijgeloof, gemoeds
rust. Geesten van doden in Ke
nya kunnen namelijk nog jaren
lang na hun verscheiden de na
bestaanden blijven achtervol
gen, treiteren en uiteindelijk
compleet gek maken. Niet ver
wonderlijk derhalve dat de
rechter er nog niet uit is.
FRANS VAN DEN HOUDT
MENSELIJK]
Slapen in het bed van een die
tor? Zwemmen in een met mo
zaïek versierd bad? De armla;
toerist die niet op een paar ei
ten kijkt en van avontuurlijke 'f
kanties houdt: een rondreis n
overnachtingen in villa's en p
zen die toebehoorden aan de
voormalige communistische!
tator Nicolae Ceausescu
nacht in een van Ceausescu';
trekjes zal tussen de zes- eni
duizend gulden kosten, aldus 't
HAI NICA, de commercieel d
teur van de overheidsdienst d
de huizen beheert. De reizen,
clusief jachtpartijen en excui
beginnen vermoedelijk dit na J
Ceausescu, die in 1989 were
executeerd tijdens de opstan
gen het communisme, bezat
heel Roemenië paleizen. De
meeste daarvan staan in de b V
van bossen, zodat hij zich koi 1
overgeven aan zijn grote pass 5
jagen.
Een inwoner van Nijmegen hi
de afgelopen maanden bij zei
vijftien regiokorpsen van dep K
tie geprobeerd telefoonsek?,}
bedrijven met een 'strenge po
tieman'. Hij vertelde op zoek L
zijn,naar,een pplitieman inst li
zwart leder die hem stevig on n
handen zou willen nemen, mi
het POLITIEMAGAZINE. De!s
Ier liep tegen de lamp toen hi
het Ansterdamse bureau War
moesstraat een agent aan de
kreeg die 'serieus' op zijn vra
inging. Ze maakten de afspraf
dat hij naar Nijmegen zou ka
om de masochist 'heftig te c(
geren'. Maar, inplaats van zij
nieuwe vriend stonden ertwe
Nijmeegse dienders bij hemi
de stoep. Die maakten de om
danige beller duidelijk dat de
litie niet van dergelijke telefo
tjes is gediend. De Nijmegen
heeft beterschap beloofd. In
verre zijn telefoontjes succes
hadden en welke korpsen hij
cies heeft benaderd, is niet b
kend.
Langs een van de populairste
stranden van het zonovergoti
CALIFORNIA is voor de eerst®
keer een zwemmer door een
haai in ondiep water aangeva
De 16-jarige zwemmer werd i
Stinson Beach, nabij San Fra g
.cisco, in het zitvlak gebeten.
Daarna is de zwaar toegetakel i
jongeman naar een ziekenhui E
de buurt overgebracht waarzi il
toestand ernstig wordt genoei
Woordvoerders voor het distrii
bestuur noemden de zee in d
omgeving van Stinson Beach 1
'belangrijk jachtgebied' voor
haaien, die het daar vooral ge r
munt hebben op hun belangri
ste prooi, zeeleeuwen. Hetsti
is voorlopig tot verboden gebi
verklaard.
Wat een miezerig mannetje ben ik toch.
Wat een onwaarschijnlijk miezerig
kereltje. Dat bleek gistermiddag
maar weer. Ik ging mijn stukje bij
de krant inleveren. En boven
de deur van het redactielo
kaal had iemand een bordje
opgehangen. Opschrift:
Verboden toegang voor
onbevoegden. Ik aarzelde
even. Kon ik hier wel bin
nengaan? Ik heb nog
nooit van mijn leven een
gebied betreden dat ver-
boeden was voor onbe
voegden. No sir, not me.
Nooit bevoegd geweest. In
theaters durf ik alleen maar
door deuren die voor het pu
bliek verboden zijn, omdat ik
weet dat aan de andere kant
vo zo'n deur het toneel is. en
als ik daar niet naar toe ga,
gaat de i>oorstelling niet door.
Krijg ik een boete. Zodoende.
Een herinnering. Toen ik tien
was, fietste ik van Den Bosch
naar Tilburg om de wedstrijd Willem II-
BW te zien. Een vriendje wist een gat in
het hek. Konden we stiekem naar binnen
zonder dat lullige kwartje te betalen. Heb
ik gedaan. En de hele wedstrijd ben ik
bang geweest. Dat een suppoost me op de
schouder zou tikken: „Kom jij maar een
mee jonge vriend, niet betaald hè.Twee
keer drie kwartier in de rats gezeten. Dan
moet je toch een onwaarschijnlijke lul-
hannes zijn.
Andere herinnering. Twintig jaar later.
Dertig was is. Begin jaren zeventig. Na
een voorstelling in het land reden we te
rug met de bus. Ieinand had een stickie
gedraaid. Om beurten een trekje. Behalve
ik. Was verboden hè, marihuana. Mis
schien was het ook wel niet verboden, ik
wist het niet zeker. En als ik niet zeker
weet of iets verboden is, ga ik er van uit
dat het verboden is. Zekere voor het onze
kere. En altijd met tivee woorden spreken.
That's me, yes sir. Dat moet je toch een
enorme... nou ja laat ik erover ophou
den. Voor ik mezelf helemaal de put in
praat.
Schiet me nog iets te binnen. Twintig jaar
later. Vijftig was ik. En met mijn vrouw -
oppassende jongens vinden altijd wel een
lief meisje - en met mijn vrouw dus in
New York. Voor het eerst van mijn leven
in de States. En daar zie ik op Broadway
een aanplakbiljet van een voorstelling:
'Damned Yankees'. Hoofdrol: Jerry Lewis.
Ik geloofde mijn ogen niet. Lewis, de held
uit mijn jeugd - op de BW-linksbinnen
Max van Beurden na, natuurlijk, want
die speelde in het Nederlands elftal. Als ik
bij de artiesteningang van het theater zou
gaan staan, kon ik Jeny in levenden lijve
zien!Misschien durfde ik hem wel aan
spreken: ..Hi mister Lewis. How are you
doing. I'm a colleague of yours. From the
Netherlands. I'm a big Jam "Niet gedaan
natuurlijk. Vond ik te kinderachtig en ik
was weer te schijterig.
En dan gisteren dat stomme borde: Ver
boden toegang voor onbevoegden. Door
een al te leuke redacteur opgehangen. En
ik nog even denken of ik wel naar binnen
zou gaan. Uiteindelijk toch gedaan.
Moest mijn stukje inleveren hè. Zodoen
de.
Wat een miezerig mannetje ben ik toch.
JOOST PRINSEN
Het gasmasker komt terug op
de Russische scholen. Het Rus
sische ministerie van Onderwijs
vindt dat scholieren slecht zijn
voorbereid op oorlogssituaties
en heeft daarom besloten hier
voor een speciaal vak in het les
rooster op te nemen.
Het vak, waarbij de scholieren
onder meer leren, hoe zij een
gasmasker moeten gebruiken,
werd in de tijd van de Sovjetu
nie (1922-1991) al onderwezen.
Toen heette het elementaire
oorlogsvoorbereiding en stoom
de het de Russische scholier
klaar voor een oorlog met het
kapitalistische westen.
Na het uiteenvallen van de Sov
jetunie vervingen de meeste
scholen het vak door een min
der militaristische variant. Deze
leert de scholieren hoe ze in ex
treme situaties moeten reagf
ren. Volgens het ministerie v
Onderwijs is echter te weinig
plaats ingeruimd voor oorloj
situaties.
Het zal hiervoor onder meer
een speciaal studieboek gaai 1!
uitgeven. Hoewel het vak nu
leen nog aanbevolen wordt,
de algemene verwachting da
het binnen korte tijd verplid
zal worden op alle middelbar
scholen.
Het ministerie van Defensie 1
heeft het besluit verwelkonu c
Het ziet zich geconfronteerd
met een snel toenemend aair
dienstweigeraars en wellicht5
kan dit vak daar een remmeijs
werking op hebben.
