I
Een leven met
paniekaanvallen
STORING
Slag om de student
ZATERDAG 8 AUGUSTUS 1998
-n m j
.iit\pn<
ïve
n schrikt wel eens.
plotseling overste-
id, van een volsla-
iverwachte keiharde
t soort dingen. Een
ma| van lichte paniek
•hrejzich dan van men_
ineester. Er komt
i de^ijne
vrij in het
in. (het hart gaat sneller
•n. Na zo'n gebeurte-
ian mensen vaak te
rd i
~r stjen te trillen. Maar in
lancF1^ ziïn zo n twee
in mensen die dat ge-
fcan (lichte) paniek
soms zonder dat er
lanwijsbare oorzaak
mensen hebben last
Iiyperventilatie en/of
PjBtoornis.
jptomen zijn onder
duizeligheid, misse-
|d, een opgeblazen,
jd en benauwd ge-
e icortademigheid, een
el kjmond, transpireren
eiii^rslachtigheid. Anne-
rkla|rnsen Alkmaar
sjeïuim dertig jaar last
?melfvan paniekstoornis,
and&tste jaren heeft ze
8ra$toornis goed onder
Dat komt mede
steun van hulpver-
irganisatie ReBio,
'l&za!euw 'even betekent,
ilpverleners van Re-
jn 24 uur per dag te-
geljch bereikbaar voor
mi%i met acute proble-
wpe hulpverleners aan
'j^efoon zijn of zelf fo-
geweest of hebben
jhun naast omgeving
laakt. Zeker waar
it om de eerste op-
de therapeuten
staat patiënten te
Iging ReBio, Koning-
99c, Postbus 99,
1 Druten. Tel: 0487-
els, if
Anneke Bernsen helpt lotgenoten vanuit haar eigen ervaring
Zo'n paniekaanval, 't Is een afschuwelijke ervaring. Telkens weer, zegt Anneke Bernsen. „Je zult er nooit aan wennen.
Juist omdat die aanvallen vanuit het niets kunnen opduiken. En soms wek je die angsten ook met gedachten op. Ja
jee, wat voel je? 't Is een buitensporig gevoel van angst dat eigenlijk nergens op is gebaseerd."
Anneke wist niet waar ze het zoe
ken moest, als ze weer eens door
een paniekaanval werd overvallen.
„Ik bleef maar rondjes lopen in de huiska
mer, steeds opnieuw rond de salontafel.
Hartkloppingen, trillende handen, transpire
ren, een droge mond en dat beklemmende
gevoel van angst. Je kunt echt helemaal niets
meer."
Bij een paniekaanval, weet Anneke, gaat
het om een verstoring van de zogeheten
serotonine-huishouding. „Serotonine is een
neurotransmitter en die geeft seintjes door
van de ene naar de andere zenuwcel. Tijdens
zo'n aanval, waarbij ook adrenaline vrijkomt,
krijg je het gevoel te moeten vechten of
vluchten."
Wie binnen een maand vier of meer keer
last heeft van dergelijke aanvallen van pa
niek, heeft ook daadwerkelijk een pa
niekstoornis. In ons land zijn circa twee mil
joen mensen die geregeld dat gevoel van
(lichte) paniek kennen zonder dat daar een
aanwijsbare oorzaak voor aan te geven is.
Dè oplossing het probleem voor eens en
voor altijd te verhelpen, bestaat niet. „Maar
met ademtherapie en gedragstherapieën
worden uitstekende resultaten behaald. En
daarbij moeten mensen soms ook medicij
nen gebruiken. Juist door een goede adem
halingstechniek kunnen angst- en paniekge-
voelens onderdrukt en later voorkomen wor
den. Bij gedragstherapie leer je te kijken waar
jouw probleem vandaan komt en je leert er
Een serie verhalen over syndromen
Tekst: MARGOT KLOMPMAKER
ED BLAAUW
Illustratie: INGRID JOUSTRA
beter mee omgaan. Uit eigen ervaring kan ik
zeggen baat bij die therapieën te hebben ge
had."
Anneke (46) heeft sinds haar zesde jaar last
van paniek-aanvallen gehad. „De eerste keer
dat ik een aanval kreeg, was ik met mijn ou
ders en broers in het bos. Mijn vader zei op
een gegeven moment als grapje: 'O jee, ik
weet niet meer waar de auto staat'. Ik schrok
enorm, vond het verschrikkelijk. Ik dacht: wie
moet er nu voor mijn pop zorgen? Echt, ik
was helemaal in paniek."
„Wat later kreeg ik een aanval in de auto.
Mijn broers kregen een broodje. Ik ook, maar
ik wilde geen brood uit angst dat ik zou moe
ten overgeven. Mijn vader reageerde streng
en zei: „Jij eet brood net als iedereen". Mijn
vader heeft mij in dat opzicht nooit begre
pen."
„In de puberteit kreeg ik ook geregeld een
aanval. De kans op zo'n aanval werd groter
als het ritme van alledag werd verstoord.
Daarom ging ik ook bijna nooit mee met
schoolreisjes of andere uitjes. Ik ging een
keer mee, zat nota bene in de bus, maar ik
raakte opeens toch in paniek. Ben uitgestapt
en niet meer meegegaan."
„Ja, ik ging met mijn gezin op vakantie,
maar daarmee is alles gezegd. Vooral de reis
er naar toe en zes weken daarvoor was ik he
lemaal van slag. Op het moment dat we op
de plaats van bestemming waren, maakte ik
me snel vertrouwd met die omgeving zodat
ik me beter op mijn gemak voelde. Al mijn
aanvallen in de loop der jaren zijn voor mijn
gezin niet altijd even leuk geweest. En dan
druk ik me nog voorzichtig uit."
Bij tijd en wijle had ze wel drie, vier aanval
len in de week. „Ik had af en toe het gevoel
dat ik er niet meer wilde zijn. 't Is vooral de
angst dat je geen grip op een bepaalde situa
tie hebt. Vroeger was mijn gedrag voor de
buitenwereld alleen maar vreemd. Men wist
er niet veel raad mee. Ik kreeg kalmeringsta
bletten en dat was het."
Zo'n 25 jaar geleden kwam ze er achter wat
ze eigenlijk scheelde. „Ik zag een uitzending
op de televisie over een meneer die bang was
voor hoogspanningskabels over rijkswegen.
Daar raakte hij helemaal van in paniek. Die
angst, dat herkende ik. Dat gevoel dat je niet
de enige bent met zo'n kwaal, dat deed me
goed."
Via de hulpverleners organisatie ReBio
(nieuw leven) kunnen de patiënten in hun
woonomgeving ademhalingstherapieën krij
gen, die op verschillende plaatsen in het land
worden gegeven. Verder kunnen ze fobiebe
geleiding krijgen en advies, begeleiding en
ondersteuning bij het gebruik van medicij
nen.
Ook Anneke zit voor ReBio zeer frequent
aan de telefoon. „Je bent lotgenoot, mensen
hoeven jou nauwelijks uit te leggen wat ze
voelen. Herkenning van hun problemen is
voor hen vaak een heerlijke ervaring, juist
omdat ze door de buitenwacht niet of nau
welijks begrepen worden. Het beheerst je le
ven, maar mede door adem- en gedragsthe
rapie is mijn paniekstoornis beheersbaar ge
worden. Ik heb gelukkig in geen tijden meer
een aanval gehad."
Maar ze heeft geaccepteerd dat een
paniekaanval altijd op de loer ligt. „Het be
langrijkste is dat jouw dagen leefbaar zijn,
dat je de dingen kunt doen die je graag doet.
Zoals uit eten gaan, op visite gaan. De gewo
ne dagelijkse dingen van het leven, daar gaat
het om."
ken
bbt
1 Hven voeren keiharde
■in
tekvechten om net
Studeerdejongeren.
™fedige talenten zijn
mfinars, dus halen
mvnemers alles uit de
fo)
(Dm de aandacht van
en academici te
gjj'ken. Levensgrote
plenties in dagbladen,
y>televisiespotjes
aal
telcommercials, posters
bushaltes en op
Nations, niets is te gek.
limdierichting van de
maakt al niks
3ll!
inf tut, als ze maar een
J'lorna hebben. „Een
of kunsth istoricus
i'bedrijfseconoomhet
dl
dan nu allemaal."
'VLVIA MARMELSTEIN
Bedrijven azen op hoogopgeleide jongeren
Wie een paar jaar geleden met
een diploma van een hbo-op-
leiding of universiteit de ar
beidsmarkt opstapte, moest eerst een maand
of twaalf patat bakken, schoonmaken of en
quêteren. Zo lang duurde het gemiddeld
voordat iemand een baan had die paste bij
de opleiding. Werkgevers hadden volop keus
uit de duizenden hbo.'ers en academici die
stonden te rammelen aan de poorten van
hun bedrijven.
Nu zijn de rollen omgedraaid. „Bedrijven
staan te springen om jonge net afgestudeer
den", zegt Annette van de Wetering die voor
KPN Telecom jaagt op hbo'ers en academici.
„Ons bedrijf groeit als kool en de ontwikke
lingen op de telecommarkt gaan razendsnel.
Willen we de boel bijbenen, dan moeten we
veel jonge talenten in huis halen. Maar er
stappen er steeds minder uit de collegeban
ken."
Met televisiespotjes en levensgrote recla
mes in dagbladen wil KPN daarom de aan
dacht van jongeren trekken. Van de Wetering
speelt zelf de hoofdrol in een van die spotjes
('Ik ben KPN'). „We doen het om meer be
kendheid te krijgen. Stel dat een jongere net
probeert uit te vinden wat hij in de toekomst
wil doen, dan denkt hij door het spotje mis
schien ook eens na over ons bedrijf."
Aandacht trekken
Wie de slimme jeugd wil lokken, moet eerst
naamsbekendheid en een goed imago heb
ben. „We moeten dus informatie geven over
ons bedrijf, uitleggen wat we doen, laten zien
wat voor mensen er bij ons werken. Wie zich
aangetrokken voelt, komt dan vanzelf wel. Al
leen adverteren op het moment dat we vaca
tures hebben, is niet genoeg. Daar lopen jon
geren niet meer warm voor."
De aandacht van jongeren trekken is pure
noodzaak. Grote bedrijven moeten vandaag
de dag al bedenken hoe zij later de hoge pos
ten gaan bezetten. „De toekomstige directie
leden en de mensen in de raad van bestuur
moeten we nu al opleiden. Doen we dat niet,
dan komen we straks in de problemen." KPN
heeft daarom een speciale opleiding in het
leven geroepen, waaruit de toekomstige top
van het bedrijf wordt geselecteerd. Maar daar
zijn wel jongeren voor nodig.
Voor die opleiding zoekt het bedrijf nog 80
academici. Daarnaast zijn er nog eens 80 no
dig met een technische achtergrond voor te
lecom- en Microsoftprojecten. Ook wil KPN
een paar honderd hbo'ers binnenhalen die
verstand hebben van techniek en informatie
technologie (IT) en zo'n 100 hbo'ers voor wat
algemenere functies. „Maar het aantrekken
gaat steeds moeizamer."
De komende jaren wordt het gebrek aan
hoger opgeleiden nog nijpender, blijkt uit re
cent onderzoek van de Arbeidsvoorziening.
Dit jaar halen nog bijna 23.000 academici
hun diploma, maar binnen tien jaar zijn dat
er zeker 5000 minder. Vooral het aantal stu
Annette van de Wetering van KPN: „Willen we de boel bijbenen, dan moeten we veel jonge talenten in huis halen. Maar er stappen er steeds min
der uit de collegebanken." foto gpd cees zorn
denten aan de technische faculteiten slinkt in
rap tempo. Met de hbo'ers is het iets minder
triest gesteld. Het aantal afstudeerders blijft
rond de 40.000 schommelen. Maar techni
sche opleidingen zijn ook bij hen uit de mo
de. Volgens het Centraal Bureau voor de sta
tistiek (CBS) neemt daarentegen de vraag
naar personeel toe. Nu staan er 122.000 vaca
tures open, 16.000 meer dan in het vorige
kwartaal.
Toch blijven bedrijven kieskeurig. „Wij wil
len alleen jongeren die snel, slim en ambi
tieus zijn. Anders passen ze niet bij KPN."
Ook telt de persoonlijkheid heel zwaar. „We
zitten niet te wachten op mensen die alleen
maar braaf hun werk doen. Ze moeten eigen
ideeën hebben en nadenken over hoe zaken
anders aangepakt kunnen worden. Die eisen
zullen we nooit en te nimmer overboord zet-
Toch heeft KPN de toelatingseisen voor
IT'ers al flink versoepeld. De personeelste
korten liepen zo snel op dat het niet anders
kon. „Het is nu niet meer belangrijk welke
studierichting de sollicitant heeft gedaan. Het
gaat erom dat-ie na kan denken. Als iemand
een hbo- of universiteitsdiploma heeft ge
haald, is hij slim genoeg. Of dat dan een poli
ticoloog of een oceanograaf is, maakt niet uit.
Als hij gemotiveerd is, leiden we hem zelf
op."
Automatiseringsbedrijf Cap Gemini doet
dat al bijna 20 jaar. „Dat blijkt nu onze red
ding", zegt Toon Hooijmans, hoofd werving
en selectie. „Andere automatiseringsbedrij
ven weten van gekkigheid niet wat ze moeten
doen om aan mensen te komen. Met toren
hoge beloningen, auto's en cadeaus lokken
ze nieuwe werknemers. Wij slagen er nog
steeds in de vacatures normaal op te vullen.
We zijn namelijk niet afhankelijk van de hoe
veelheid studenten die van technische oplei
dingen stromen."
Scholing
Scholing is het toverwoord van Cap Gemini.
Een afgestudeerde die over de drempel van
het bedrijf stapt, wordt meteen weer de
schoolbanken ingestuurd. „Want als je van
een orthopedagoog een goede bedrijfs
econoom wil maken, heeft-ie wel intensieve
scholing nodig." Je kunt geen studierichtin
gen bedenken, of Cap Gemini heeft er een
paar afgestudeerden van in huis. „Een theo
loog of kunsthistoricus als computerpro
grammeur, het bestaat hier allemaal."
Doordat het bedrijf al jaren volgens die for
mule werkt, stroomt er voortdurend jong ta
lent uit het opleidingscentrum. Die aanwas
heeft het bedrijf ook hard nodig, want er zijn
honderden vacatures per jaar. „De helft daar
van moet worden opgevuld door jongeren
die vers van een hbo of universiteit afko
men."
Het bedrijf jong houden is een must, want
het werken bij Cap Gemini vereist veel ener
gie en flexibiliteit. „Niemand zit hier jaren op
dezelfde werkplek. We hebben ook geen
functies, maar rollen. Medewerkers nemen
voortdurend een andere rol aan. Een IT-spe-
cialist kan ook voorlichter worden, een com
puterprogrammeur net zo makkelijk perso
neelsfunctionaris. Zo'n bedrijfsformule werkt
alleen als mensen bereid zijn naast hun werk
scholing te volgen. Werknemers moeten
daarvoor het initiatief nemen. Niet voor niks
is ons credo master of your own destiny - be
paal je eigen toekomst. Die bedrijfscultuur
spreekt veel jongeren aan."
Toch geeft ook Cap Gemini kapitalen uit
aan televisiespotjes. Het kleine meisje dat op
een verjaardagspartijtje tientallen beroepen
opsomt die ze in toekomst wil uitvoeren en
dus bij Cap Gemini wil werken, is in het na
jaar weer op de tv. „Want ook wij merken dat
we met veel hengelaars in de vijver van de
hoger-opgeleiden aan het vissen zijn. Dege
nen die bij ons op gesprek komen, hebben
standaard nog zes andere sollicitaties lopen."
Dat kan de formule van Cap Gemini in ge
vaar brengen. Jongeren die afstuderen, kun
nen namelijk net zo makkelijk een baan vin
den in de richting waarvoor ze hebben gestu
deerd. „En wij willen die mix van studierich
tingen op de werkvloer graag in leven hou
den. We moeten er dus voor zorgen dat jon
geren tijdens hun zoektocht naar werk ook
aan Cap Gemini blijven denken. Daarom be
zoeken we vaak hogescholen en universitei
ten. Ook nodigen we studenten uit om eens
in ons opleidingscentrum te komen kijken."
Bedrijven die de jongeren eenmaal binnen
hebben, zijn gedwongen om goed op hun
werknemers te passen. Van de Wetering:
„Anders zijn ze zo weer weg, want ze hebben
keus zat. Het is dus belangrijk om goed te
luisteren naar wat ze willen. De jonge genera
tie vindt het heel belangrijk om zich via scho
ling te blijven ontwikkelen om zo alles uit
zichzelf te kunnen halen. Dat vinden ze nog
belangrijker dan geld."
Een goed voorbeeld is Annette van de We
tering zelf. Als werkstudent is ze begonnen
bij KPN. Via de afdeling mediavoorlichting
kwam ze terecht op haar huidige werkplek.
„Ik heb steeds zelf aangeven weke kanten
van het bedrijf ik wilde zien. Je kunt hier dus
je eigen carrière plannen en er wordt niet
meteen na je sollicitatiegesprek een loop
baan tot aan je pensioen voor je uitgestip
peld."
Aanpassen
Bij Randstad Holding ligt de route daarente
gen wel vast. Een nieuwe werknemer begint
doorgaans als intercedent (bemiddelaar). Al
na anderhalf jaar wordt vastgesteld of hij/zij
wel goed genoeg is om op te klimmen tot
manager. Dan kan de werknemer het achter
eenvolgens schoppen tot vestigingsmanager,
districtsmanager, regiodirecteur en algemeen
directeur. „Wij zoeken dus vooral mensen die
slim zijn en razendsnel carrière willen ma
ken", zegt personeelsmanager Hans Jungge-
burt.
Ook Randstad aast dus op de pas afgestu
deerde hbo'ers en academici en adverteert
daarmee via radiospotjes. Het bedrijf heeft
tot het jaar 2004 nog 4000 intercedentes no
dig. „Die mogen niet te oud zijn. Immers, de
uitzendkracht die een baan zoekt is meestal
jong. Ze vinden het prettig om geholpen te
worden door jonge Randstadters. Die begrij
pen immers wat de uitzendkracht wil. We
krijgen grote problemen als de afgestudeer
den nog schaarser worden."
Jongeren zijn ook in trek omdat ze kneed
baar zijn. „Randstad heeft een heel aparte
bedrijfscultuur. Die is lastig te omschrijven,
maar je voelt het als je in een paar vestigin
gen bent geweest. De sfeer is er vrijwel het
zelfde en de mensen werken op dezelfde ma
nier. Nieuwkomers moeten zich daar thuis
voelen en jongeren passen zich nou eenmaal
sneller aan", zegt Junggeburt.
Omgekeerd heeft Randstad zich ook al
aangepast aan de nieuwe generatie werkne
mers. „Die willen wel hun mening en ideeën
kwijt kunnen. De bedrijfscultuur wordt daar
om niet meer zo erg opgedrongen als vroe
ger. Als er tien jaar geleden 100 mensen voor
mijn neus zouden hebben gestaan en twee
daarvan zouden bij Randstad werken, had ik
ze er zo uitgepikt. Het waren dezelfde ty
petjes, die geleerd hadden dat ze zich op de
Randstad-manier moesten gedragen. Zou je
dat vandaag de dag nog doen, dan rennen
hoogopgeleiden gillend de deur uit."
