Henk Poort trots op
eigen marktwaarde
Rust en ruimte in het nieuwe Volkenkund
Mattie Schilders terug
in vertrouwde omgeving
Cultuur Kunst
Kunstles voor jonge asielzoekei
'Anatevka' in
12 theaters
941
Peter de Grote-festival
Groningen Bijzondere locaties in de stad en de provincie Gro
ningen vormen tot en met zaterdag 15 augustus het toneel van
de tweede editie van het Peter de Grote Festival. Onder meer het
Groninger Museum. Museum De Buitenplaats in Eelde en borg
Nienoord in Leek bieden plaats aan in totaal zeventien kamer
muziekconcerten. De musici zijn afkomstig uit Nederland. Bel
gië, Rusland, Hongarije en Denemarken.
Circustheater DierEnRijk
leiden Een medley van mime, dressuur en straattheater vormt
de inhoud van de voorstelling DierEnRijk van Circustheater Pau
lo en Mayka. Met een hele stal aan boerderijdieren treedt de
groep zondag 16 augustus op bij het Leidsehouttheater. De
voorstelling laat zien wat er gebeurt als de beesten bij een arm
landelijk gezin de boel overnemen. DierEnRijk beleefde een suc
cesvolle première twee jaar geleden op het Oerol festival op Ter
schelling.
Het spektakel is op het grote grasveld aan de Van Slingelandt-
laan en niet in het Leidsehouttheater zelf vanwege de vele attri
buten en de benodigde speelruimte. De voorstelling begint om
15.00 uur en de toegang is gratis.
Silent comedy van Vis a Vis
den bosch Een stuk waarin vooral de zelfoverschatting van de
mens op de korrel wordt genomen. Dat moet het openlucht
spektakel Mirage van theatergroep Vis a Vis zijn. De grootschali
ge silent comedy is in het kader van het Theaterfestival Boule
vard 's-Hertogenbosch te zien en handelt over het mateloos ver
langen van de mens om het luchtruim te veroveren. Zeven spe
lers bestormen de hemel met mime, slapstick en technisch ver
nuft en zetten de mensen na afloop weer met beide benen op de
grond. De première van Mirage is a.s. dinsdag 11 augustus voor
het provinciehuis in Den Bosch om 22.00 uur. Info 073-6122611.
Kamermuziekfestival in Delft
delft» In Delft wordt van 14 tot en met 23 augustushet tweede
internationale kamermuziekfestival gehouden. In de Van der
Mandele-zaal van het Stedelijk Museum het Prinsenhof zal een
keur aan vooraanstaande muzikanten optreden. Onder hen: Bel
la Davidovich, Quirine Viersen, Ronald Brautigam, Lars Vogt,
Gidon Kremer, Michael Collins, Christiane Oelze en Nobuko
Imai. Het festival staat in het teken van Praag-Parijs-Mozart. Het
is een initiatief van de Nederlandse violiste Isabelle van Keulen.
Voor 'Een Nieuwe Stilte'schilderijen in acryl, ging Mattie Schilders te
rug naar de Brabantse dorpen, bossen en weilanden. foto pr
beeldende kunst
recensie aaartun verhoeven
Tentoonstelling: Mattie Schilders Te zien
t/m 6 september, do t/m zo.
10.30-17.30 uur, Bleijenberg Galerie,
Touwbaan 1Leiderdorp
In het werk van kunstenaar
Mattie Schilders staat de natuur
centraal. Hij zocht die steeds
ver weg. Studiereizen naar
Wales, Koerdistan, Armenië en
de voormalige Sovjetunie inspi
reerden hem bij het schilderen
van woeste, onherbergzame
landschappen. Hoogtepunt
daarbij was het landschap van
IJsland, dat land van water en
vuur, dat alles bezit wat een
landschapsschilder zich maar
kan wensen: groene weiden en
bruine en zwarte vlakken, maar
ook de witte dampen van hete
geisers en dramatische wolken
partijen.
Nu, enkele jaren later, heeft
Schilders die landschappen
achter zich gelaten om zijn aan
dacht te richten op zijn eigen
vertrouwde omgeving: de Bra
bantse dorpen, bossen en wei
landen. Het resultaat daarvan is
Een nieuwe Stilté, een serie
schilderijen in acryl die Bleijen-
berg Galerie op dit moment ex
poseert. Maar wie verwacht een
aantal stille polderplaatjes te
gaan bekijken, vergist zich lelijk.
De landschappen van Schilders
zijn allesbehalve stil te noemen.
Ze worden bevolkt door drama
tische luchten en kolkende wa
terpartijen.
Dat drama zit hem, meer dan
in de composities, in het kleur
gebruik: zijn luchten kleuren nu
eens oranje-rood dan weer
knalgeel of diepblauw, en dat in
oneindig veel verschillende
schakeringen. Niet wat je
noemt een letterlijke verbeel
ding van het Nederlandse plat
teland. Schilders leek zich niet
aan het IJslandse landschap te
kunnen ontworstelen: ook al zie
je in zijn werk de karakteristieke
Hollandse horizon overal op
doemen, de geisers, het vuur en
de lava laten nog steeds hun
sporen achter.
De titel Een nieuwe Stilté
moet - zo blijkt - overdrachte
lijk worden begrepen. Voor
Schilders is het landschap, hoe
wild en heftig dat er ook uit mag
zien, in de eerste plaats een
rustplaats die ontsnapping
moet bieden uit de gejaagdheid
van het leven van alledag. De
mens is in dat landschap welis
waar aanwezig, maar is niet
meer dan een langgerekt sil
houet zonder karakteristieke ei
genschappen, inwisselbaar met
alle andere silhouetten op het
doek. Zoveel moeite als Schil
ders stopt in het schilderen van
de natuurlijke elementen, zo
vluchtig krabbelt hij de mense
lijke gestalte. Het is alsof hij ons
de bescheiden ^positie van de
mens ten opzichte van de al
machtige natuur voor wil hou
den.
De composities van zijn serie
doen streng en beredeneerd
aan: vaak zijn de doeken opge
deeld in geometrische vlakken,
die ieder de nadruk leggen op
een ander deel van de voorstel
ling. In sommige vlakken toont
Schilders ons het landschap in
volle glorie, in andere concen
treert hij zich op een enkel de
tail en zien we de takken van
een boom eindeloos uitver
groot. Zo worden het schilderij
tjes binnen schilderijen. Schil
ders zoomf niet alleen in en uit,
hij wisselt binnen een schilderij
ook nog eens regelmatig van
perspectief: zie je het landschap
het ene moment van bovenaf,
het volgende moment strekt het
zich weids boven je uit.
Maar ondanks - of juist dank
zij - al deze foefjes willen de
doeken maar niet tot leven ko
men. Nooit worden de land
schappen echt dreigend, be
klemmend of mysterieus. Hoe
zeer je ook wilt geloven in Schil
ders gevoel voor kleur en kleur
nuances, het schilderplezier is
aan de doeken niet af te lezen.
Steeds staan de strenge, geome
trische composities de aantrek
kingskracht van de voorstelling
in de weg: het kader van elk vak
bepaalt het schilderij, niet om
gekeerd. Bij het bekijken van de
Brabantse bossen wil je dan ook
maar één ding: terugkeren naar
de geisers in IJsland.
Een voorproefje van het vernieuwde Rijksmuse
um voor Volkenkunde, waarin complete wanden
en vloeren verdwenen zijn. Als het museum nieu
we stijl in oktober 2000 wordt geopend, treffen de
bezoekers grote overzichtelijke tentoonstellings
zalen aan in plaats van kleine geschakelde ka
mertjes met vitrinekastjes. Waar eens de college
zalen van de Leidse universiteit lagen, komt nu
onder andere de vaste presentatie van de afdelin
gen 'Japan' en 'Indonesië'.
De werkzaamheden zijn noodzakelijk omdat
het gebouw, hoe statig ook van buiten, niet meer
voldeed aan de eisen van de moderne tijd. Dit te
meer omdat het ooit is neergezet als ziekenhuis
en de transformatie naar museum destijds maar
gedeeltelijk is gelukt. Volkenkunde worstelde met
zijn lange gangen, zijn gehoekte ruimten en zijn
onhandige indeling. De ingrepen die nu zijn ge
daan, moeten die bezwaren voor eens en voor al
tijd wegnemen.
Volgens directeur Steven Engelsman zal het
nieuwe Volkenkunde straks een ruimtelijke sfeer
uitademen waar harmonie en rust hand in hand
gaan. De inrichting zal chic zijn. Op de muren
komt grafische oriëntatie die betrekking heeft op
het land dat in die ruimte aan bod komt. Veel
aandacht wordt besteed aan het park rondom en
aan de Japanse tuin aan de achterzijde. Een tien
tal kunstenaars uit evenzoveel landen van de we
reld krijgt opdracht tot het vervaardigen van een
beeld.
Aan de zijde van de Steenstraat is het werk in
middels gedaan en heeft het administratieve deel
van het personeel reeds zijn intrek genomen, on
der andere in de uitbouw. Aan de achterkant - de
zijde van het Belastingkantoor - vordert de reno
vatie met rappe schreden.
In september moet dit gedeelte gere
tijdelijke exposities worden er onderg
beginnen met de grote Indianen-tent—
de opvolger van de kassakraker Kuifje
eind september is te zien.
De contouren geven nu al een ap;
toegang prijs. Die maakt het straks m
de ruimte voor de tijdelijke expositi»
stellen terwijl elders in het gebouw de w
heden gewoon doorgaan. De verbouv#
eigenlijke voorkant van Volkenkund
Morssingel, is pas gereed in 2000. Heti
dan vijfjaar geduurd.
leiden pablo cabenda
„No Mohammed please, please
no!" De docente portrettekenen
krijgt het even te kwaad als één
van haar jonge kunstenaars om
16.00 nog met zijn tekening
komt aanlopen. De wand is vol,
en nu moet ze portretten, zee
gezichten en bergen verzetten
om een plekje vrij te maken
voor Mohammeds verlate inspi
ratie.
Om 16.30 al komt wethouder
Laurier de presentatie 'werk
stukken van jonge asielzoekers'
openen en er heerst in de foyer-
expositieruimte van K O een
soort bedrijvigheid waarbij elke
goedbedoelde actie ontaardt in
een bijna-botsing. Als de docen
te eindelijk een plaatsje heeft
kunnen vinden voor Moham
meds kunstwerk brengt de jon
ge kunstenaar terwijl het al
hangt nog even de laatste stre
pen aan.
Twee weken was waarschijn
lijk net iets te kort om het werk
stuk af te maken. In die periode
hebben de jonge asielzoekers
die verblijven in het asielzoe
kerscentrum O.C. geschilderd,
gevouwen, kaarsen gemaakt en
keramiek gekleid. Onder de be
zielende begeleiding van de do
centen van K O volgden ont
wortelde leerlingen van over de
hele wereld dit jaar creativiteits-
cursussen als aanvulling op de
lessen Nederlands. Elke middag
anderhalf uur voor één discipli
ne.
Abou Kourouma (15) uit Sier
ra Leone loopt voortdurend met
een pocketwoordenboek Ne
derlands-Engels rond. Hij vraagt
of je vindt dat hij lijkt op zijn
zelfportret. De docenten zeggen
dat toen hij pas kwam werken
op K O hij niet vooruit was te
branden. „Nu is bij wijze van
spreken de verf niet meer aan te
slepen."
De cursussen zijn een welko
me afwisselig voor de AMA's
(alleenstaande minderjarige
asielzoekers) in Leiden. Daar is
het vaak ledigheid troef. Als je
aan Hasmatullah uit Afghanis
tan vraagt wat hij er doet, dan
kan hij dat niet zo goed vertel
len. Maar hij is een ijverige leer
ling en wil studeren om dokter
te worden. In Afghanistan heeft
hij de afgelopen twee jaar niet
op school gezeten. En sinds zijn
vader 'problemen' kreeg en ge
vangen werd genomen door de
Taliban zit hij hier met zijn
moeder zijn zus en broer. Hij
weet niet waar zijn vader is.
Portrettekenen vindt
het leukst en hij heeft Ti
sisteerd bij andere lef
Op een portret van Man
hij met de neus. Manila
beren Spice-plateuzolei
verlegen bij terwijl ze al
lijmd de hand van een'
vasthoudt. Ze heeft al hl
bewerkt met afdrukjes1
lentjes, hondjes, koniji
andere lieve beestjes. I
zelfportret kijkt ze naf
papieren windmolens
heeft opgeplakt, terwijl!
is versierd met gekartelf
jes. Bij nadere inspeel)
dat ze een crucifix uit'
schrift heeft geknipt er
haar hals heeft geplaty
komt ook uit Afghanistai
Salim Jabi uit Sierra 1
de enige die geen zei
heeft gemaakt. Het rijtje!
ieve portretjes die kle»
wereld inkijken wordt
broken door een blo!
daarboven alleen de nat
Maar als je wilt vragen
wordt je weer even met
op de harde feiten ged
lim is nu al overgeplae
een ander centrum.
De presentatie van d
stukken loopt één weel
foyer van K&O.
'Ik moet ook 240 keer Anatevka kunnen zingen
Zeven jaar geleden vroeg Joop van den Ende hem al voor
de rol van Tevye in de musical 'Anatevka'. Maar bariton
Henk Poort, toen net 35 jaar, voelcfe zich te jong. Een jaar
geleden belandde de vraag opnieuw op zijn bord. „Ik
vond mezelf nog steeds te jong. Totdat ik besefte dat ik
nu best een dochter van twintig had kunnen hebben. En
trouwens: Chaim Topoi speelde deze rol op zijn 32ste.
Dan moet ik het op mijn 42ste toch ook kunnen." En dus
schittert de Amsterdamse zanger 240 keer in één van de
meest succesvolle musicals uit de jaren zestig.
amsterdam martin hermens
Poort is vast van plan in alle
voorstellingen zelf de hoofdrol
voor zijn rekening te nemen.
Dat heeft voor hem alles te ma
ken met zijn diepe gevoel voor
verantwoordelijkheid. „Op de
posters staat: Henk Poort in
'Anatevka'. Dus ik moet wel. Ik
heb meer dan 250 keer 'Les Mi-
sérables' gedaan en ruim vijf
honderd keer 'The phantom of
the opera'. Dus moet ik toch ze
ker ook 240 keer 'Anatevka'
kunnen zingen." „We zien wel
waar het schip strandt", zegt
hij. Om daar meteen aan toe te
voegen: „Dat schip strandt niet.
Ik zal volhouden. We moeten er
met de hele ploeg voor zorgen
dat elke voorstelling weer nieuw
is. We mogen niet op routine
gaan draaien. Je moet eerlijk
zijn voor jezelf en het publiek.
Ik ben een heel makkelijk mens,
maar op toneel eis ik discipline
om steeds weer voor de volle
honderd procent een voorstel
ling te kunnen geven. De per
soon van Tevye ligt dicht bij
mijn eigen karakter. Tevye is
een sociaal en warm mens, hij
houdt van mensen. Dat maakt,
denk ik, dat ik geschikt ben voor
deze rol. Het enige nadeel is dat
ik geen jood ben. Maar dat mag
geen probleem zijn. Ik ben ook
geen moordenaar en dat was de
Phantom wèl. En verder: de
Amsterdamse humor ligt heel
dicht bij de joodse humor. Dus
dat komt ook wel goed."
„Ik ben niet bang voor de ver
gelijking met Lex Goudsmit die
in de jaren zestig deze rol op le
gendarische wijze speelde. Ik
heb het nooit gezien, maar hoor
van alle kanten dat hij dat fan
tastisch heeft gedaan. Dat moet
ook wel, want Lex is ook een
tijdje naar Londen gegaan om
daar Tevye te spelen. Ik zal het
anders doen want dit is een to
taal nieuwe productie. Weet je
wat mij verbaast: bij de opera
hoor je nooit iemand zeggen
dat Jan Derksen jaren geleden
de rol van MacBeth zo geweldig
speelde terwijl hij dat destijds
weldeed."
„Deze musical heeft een
prachtig verhaal en waanzinnig
mooie muziek. Dat schitterende
verhaal is helaas nog steeds ac
tueel. Kijk maar naar wat er op
dit moment in Kosovo gebeurt:
mensen worden er hun huizen
uitgedreven, slaan op de vlucht.
Ik hoop dat het publiek bij het
zien van deze voorstelling zich
vanzelf realiseert: shit, het is
nog steeds zo. Ons verhaal
speelt zich af tijdens de po
groms van 1905. We kiezen voor
een traditionele aanpak, dus
zoals het zich in die tijd afspeel
de."
„De grote uitdaging voor mij
is dat er veel gesproken tekst zit
amsterdam
De nieuwe productie van
'Anatevka' doet slechts twaalf
theaters in het land aan. Daar
blijft de musical steeds voor
een langere periode te zien.
„Wij zijn trendsetter", zegt
hoofdrolspeler Henk Poort
over deze tot nationale reis-
musical omgedoopte voorstel
ling. „Ik denk dat dit de toe
komst wordt."
„Het kan ook bijna niet an
ders. 'Anatevka' is een theater
productie die zich qua om
vang laat vergelijken met 'The
phantom of the opera' en
'Miss Saigon'. Met dergelijke
voorstellingen kun je niet
steeds elke dag ergens anders
staan. Dat is technisch ge
woon niet haalbaar."
„Voor de spelers betekent
deze tournee veel meer rust. Je
hoeft niet iedere dag je troep
in te pakken. We krijgen zo
meer tijd om dingen op te fris
sen. Meer tijd om scènes nog
eens te repeteren. Zo kun je
ervoor zorgen dat iedereen
steeds een honderd procent
goede voorstelling te zien
krijgt. Dat vind ik een absolute
voorwaarde: ik eis gewoon dat
dat gebeurt."
Henk Poort speelt in Anatevka. „Ik heb drie opera's en een reeks concerten moeten afzeggen voor ch
in deze voorstelling. 'Anatevka'
is geen doorgecomponeerde
musical zoals 'The Phantom'. Ik
heb zo'n 25 operettes gedaan en
had daarin ook gesproken tekst.
Maar dat is alweer lange tijd ge
leden. Ik moet nu met eigen
emoties die rol invullen. Bij een
doorgecomponeerd stuk kun je
je laten meenemen door de
emoties die in de muziek zitten.
Dat maakt het voor mij lastiger;
ik moet dieper graven dan nor
maal. Maar dat is tegelijkertijd
ook het leuke van deze rol."
„Gelukkig werken we met
Ken Caswell, één van de beste
regisseurs van de wereld. Ken
spreekt geen Nederlands, maar
hij merkt meteen wanneer je
een verkeerde klemtoon of een
verkeerde emotie gebruikt. Hij
heeft daar een perfect instinct
voor. Ik heb met hem in 'Les
Misérables' gewerkt en dat was
een openbaring. Dat is het ook
nu weer. In drie dagen tijd heeft
hij van 33 vreemde mensen één
groep gemaakt. We rijn één fa
milie en dat merkje aan de pro
ductie."
„Ik heb drie opera'
reeks concerten moet
gen voor deze rol. Mij
waarde is de afgelop
fors gestegen, ja. Daa
hartstikke trots op. Ik
voor niets jarenlang
werkt aan mijn carrière
Toch vind ik het nd
een voorrecht dat ik
mijn werk mag doen"
producenten er geld v
hebben om Henk Poot
hoofdrol te nemen."
Hasmatulla Ahmadi met zelfportret.
foto taco van der eb
