'Ik was
Van der Lubbe'
de Costa del Sol
Reünie aan
T
D e aanwezigheid van 'bekenden'
geeft voor velen een extra attractie aan
het vakantieverblijf in La Carihuela en
meer precies in Carihuela Park. De ar
tiesten die in Voom Voom optreden eten
of verblijven op het park en mengen zich
onder de gasten. „Hartstikke leuk, toch,"
vindt Martin Broekhof, timmerman uit
Haarlem. „Ze nemen alle tijd voor je en
zijn altijd in om met je op de foto te
gaan. Nu logeert Koos Alberts hier en el
ke ochtend roept mijn zoon van zes
goeie morgen tegen hem. Dan roept
Koos terug: 'Goeie morgen, jongen'. Dat
kom je toch niet tegen in Nederland?!
Die jongen van me heeft het uitstekend
naar z'n zin want ze doen veel voor de
kinderen. Voetballen, zwemmen, label-
duiken, shirt verven. Wat dat betreft is
het allemaal beter dan vorig jaar. Toen
liepen de meisjes van het animatieteam
meer achter de vaders aan."
door CEES VAN HOORE
(Vervolg)
Voor de vaders vermoedelijk niet zo'n
probleem, voor de kinderen wel. „Als je
kinderen het naar hun zin hebben, ben
jij ook gelukkig", zo haalt Broekhof („Ik
ben geen type dat cactussen in een tropi
sche tuin gaat bekijken") een bestoft va
kantiecliché uit de kast. „En dat zijn we
hier nu al voor het derde jaar. Mijn
schoonouders kwamen hier vijftien jaar
geleden al en via hun dochter, ben ik hier
dus terecht gekomen. Zo blijft het in de
familie, want straks zegt mijn zoon: Hé
ouwe, ga je mee naar Carihuela?! Het is
hier een soort Efteling, één groot familie
park, waarop je allerlei bekenden tegen
komt. Daarbij is het superschoon, er zijn
geen ruzies en er loopt heel aardig perso
neel rond. Gisteren moest ik geld wissse-
len, maar dat kon om een of andere re
den niet. Gaf de barkeeper me zo 10.000
peseta's. Komt wel goed, zei hij. Dat is
toch perfect! Kom jij nou eens als buiten
lander in een Nederlandse kroeg: dan zal
toch niet één barkeeper zeggen. Hier heb
je een paar honderd gulden, geef ze maar
terug voor je weggaat..."
Het tekent de sfeer op het park waar veel
mag en 'van alles' komt. Het wordt be
wezen aan de tuinbar, waar zich die mid
dag een uitbundig groepje ophoudt uit
IJmüiden, Velserbroek en Driehuis. De
clarant, keukeninstallateur, parttime ver
pleeghulp, visverwerker en KPN Tele-
commer - „Ik zit in Spanje achter de de
biteuren aan" - hebben elkaar op het
park gevonden. „Je gaat hierheen voor
de kinderen, want je hebt hier geen kind
aan ze. En: omdat we elkaar tegenko
men", melden Joke en Ruud van Leeu
wen, John en Silvia Wilmink en Cees en
Nel Martin in koor. „Overdag je eigen
gang gaan, samen een borrel drinken en
dan gezellig uit eten. Dat doe je niet in
Zandvoort of IJmüiden, dan kun je
meteen je faillissement aanvragen."
Het zal in de ogen van sommigen best
burgerlijk zijn dat ze de laatste jaren
steeds voor dit park kiezen, dat beseffen
ze. Maar vooral Jan Klinkenberg uit Drie
huis trekt zich daar bijzonder weinig van
aan. „Vermoedelijk zijn wij de enigen uit
Driehuis die hier komen, want daar heet
dit inderdaad burgerlijk. Veel inwoners
van Driehuis gaan naar Frankrijk. Maar
dan wel met de sleurhut, waarin ze de
aardappelen en de appelmoes kunnen
meenemen. Ik ga liever uit eten en dan af
en toe ook graag Nederlands. Als ik elke
dag paella voor de kinderen zou moeten
halen, zouden ze na veertien dagen com
pleet uitgemergeld zijn. Nu kunnen ze
gewoon doorgaan, met als grote voordeel
dat ze altijd in de buurt zijn. Op het park,
op het strand, of in Voom Voom. Alles is
op loopafstand, dat is de kracht van dit
park. En dat zoveel mensen elkaar ken
nen. En iedereen kent ome Jan."
„Nog een biertje, ome Jan?", klinkt het
uit de groep. „Je komt toch wel op onze
25-jarige bruiloft?"
Jan Oudshoorn knikt. „Ik word hier vaak
uitgenodigd voor bruiloften. Ook door
artiesten en sporters. Sta ik daar in Ne
derland met mijn blauwe pak voor de
deur en dan herkennen ze me bijna niet,
omdat ik hier altijd in korte broek rond
loop. Maar dan wordt het toch altijd ge
zellig. Net als hier. Ik ken ook alleen dit
in Spanje. Eén keertje was ik in Fuengi-
rola en Marbella en ik ben en keer wezen
eten in de bergen, een oase van rust,
daar keek je zo op Malaga. Maar verder
weg hoef ik niet en ik hoef ook niet zo
nodig naar een ander park. Waarom zou
ik? Ik heb hier zoveel kennissen en van al
die kennissen zie ik de kinderen opgroei
en, die dan ook weer kennissen worden.
Zolang ik gezond blijf en het kan betalen,
zal ik hier altijd blijven komen."
GEEN PROBLEMEN
Het kan soms vreemd lopcn.in liet leven. Om
dat het niet goed ging met zijn relatie, liet Wil
lem Coljee zijn snackbars in Amsterdam en
Hilversum zo'n tien jaar geleden voor wat ze
waren en liftte mee met een vrachtwagen
chauffeur naarTorremolinos. Veertien dagen
later opende hij er 'Double Dutch' in een bar,
die hij kon overnemen omdat de twee compag
nons van de zaak juist in die periode 'bonje'
hadden. Coljee (54) runde Double Dutch twee
ënhalf jaar en trok vervolgens met de trend
mee naar La Carihuela. Met zijn Deense part
ner Lena draait hij daar nu al acht jaar aan de
boulevard 'Lena's Bar'. „Hoofdzakelijk op Ne
derlanders, en dat zijn allemaal vaste klanten.
Er komt hier zelden iemand die hier nog nooit
geweest is."
Coljee heeft bij de vestiging van zijn zaken wei
nig moeite gehad met de lokale horeca. „Ze
helpen je niet, en als ze je niet mogen ben je
gezien, maar ze werken ook niet tegen. Als je je
normaal gedraagt, kun je je gang gaan. Ik heb
ook alleen maar collega's, geen concurrenten.
Ook niet onder de andere Nederlanders, die
hier een zaak hebben. Welnee. Van eind okto
ber tot begin april hebben we met tien, twaalf
man een biljartclub, en daarmee beleven we de
gezelligste middagen van de week."
Volgens Coljee („Spanje heeft de mooiste na
tuur- en skigebieden, maar daarvan hebben de
meeste toeristen die hier komen geen benul")
gaat er in het seizoen geen dag voorbij dat hij
niet 'schandalig' gelachen heeft in zijn bar. „Al
komen hier natuurlijk ook weieens mensen die
in nood zitten. Dan is hun tas gestolen, zijn ze
alles kwijt. Die help je financieel en dan kun
nen ze het later in Nederland wel overmaken.
Dat een tas gestolen wordt gebeurt nog wel
eens, maar vaak is dat eigen schuld. Want zo
veel criminaliteit is hier niet. In de acht jaar dat
ik aan de boulevard zit, heb ik nog niet eén in
braak meegemaakt. In al die tijd ben ik één ta
feltje en één stoel kwijtgeraakt."
Marinus
loei
van der Lubbe
een Hollandse 'rebel'
De Leidse metselaar Marinus
00 van der Lubbe werd op 27 fe-
teri bruari 1933 in een daklozen-
asiel in Berlijn gearresteerd
voor brandstichting in de
0 q Rijksdag. Ongeveer een jaar
later suisde in Leipzig de val-
bifl boven zijn jonge nek om
laag. Van der Lubbe, 24 jaar
oud, viel als een van de eerste
00 slachtoffers ten prooi aan de
:-T( nazi's.
c^( Zijn schuld aan de brand
stichting is altijd omstreden
001 ë,eweest- In de jaren '70 werd
uji de procesgang nader onder
zocht. Het gerechtshof in Ber
lijn herriep het doodvonnis en
zette dat om in 8 jaar dwang
arbeid.
De Hollandse 'rebel' is na
ruim 60 jaar nog steeds in het
nieuws. Zo is een groep Leidse
kunstenaars bezig aan een
monument voor Van der Lub-
k he. En Zuidenwind Filmpro-
no; dukties maakte in samenwer-
ze' king met de RVU in Duitsland
opnamen voor een tv-docu-
)q> mentaire die in het najaar
wordt uitgezonden onder de
uii titel'Water en Vuur'.
aa Verslaggever Cees van Hoore
volgde de televisieploeg in
Leipzig en bewandelde wegen
achter de schermen. In drie af-
N|. leveringen zijn bevindingen.
'oi Vandaag het tweede deel: be-
1 zoek aan de acteur Fred Del-
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1998
centrum van Carihuela Park: het zwembad en (links) het restaurant met groot terras.
„Echt", zegt hij, „als ik die rol nog een
keer zou mogen spelen, liet ik me face-liften.
Ik heb naderhand veel over hem nagedacht.
Wat er met hem is gebeurd, is een schande
voor het Duitse volk. Ik heb toen ik de rol
moest gaan spelen, kennisgemaakt met de
politieman die tijdens het proces naast Van
der Lubbe had gestaan en die hem goed had
geobserveerd. Die vertelde me dat Van der
Lubbe zeer kortademig was en zat te kwijlen.
Er liep voortdurend speeksel uit zijn mond.
Ach, ze hebben die arme donder gewoon
vergiftigd, zoveel is voor mij wel duidelijk.
Als je ziet dat tal van mensen die met dat
proces te maken hadden, naderhand uit de
weg zijn geruimd, geeft dat toch te denken.
Hier, in de voormalige DDR, stond vast dat
hij onschuldig was. Een onschuldig mens is
op de slachtbank gelegd. Afgeslacht door die
zwijnen!
Ik heb nog een programmaboekje waarin
de kroniek van het Rijksdagbrand-proces is
opgenomen. Daarin staat een fotootje waar
op Marinus van der Lubbe wordt verhoord.
Je ziet die arme jongen daar zitten in dat ge
streepte gevangenisoverhemd, met achter
zich zo'n politie-beambte die met fonkelen
de ogen naar hem kijkt, zoals een weten
schapper kijkt naar de reacties van zijn
proefdier. Ik heb sterk de indruk dat hij des
tijds is gehypnotiseerd door de Obergrup-
penführer van de SA, Graf Helldorff, echt een
zwijn. Hoe die man kon kijken, gewoon grie
zelig!"
Van der Lubbe is in de DDR altijd be
schouwd als een arme, homoseksuele, arbei
der die er door de nazi's was ingeluisd. De
glansrol tijdens het proces was weggegelegd
voor Dimitrov, een van de communisten die
ook werd verdacht van de brandstichting
maar die zich tijdens een vurig pleidooi op
wierp als aanklager van de Duitse staat. Van
der Lubbe stond er stom bij, apathisch, ge
knakt als een narcis.
„Ik heb me helemaal ingeleefd in de rol. Ik
was Van der Lubbe. Ik zat net zo zwaar te
ademen als hij en probeerde me heiemaal in
te leven. Het valt niet mee om zoiets drieën
half uur vol te houden. Na de voorstelling
ben ik ingestort. Ik kon geen adem meer krij
gen, was aan het hyperventileren. Het is echt
mijn mooiste rol geweest. Een rol met wei
nig tekst, ja.
Ach, we wisten al lang dat Van der Lubbe
alleen maar een werktuig in de handen van
de nazi's was geweest. Maar toch lieten de
communisten in de DDR tijdens de opvoe
ring van het stuk het graf van Marinus bewa
ken. Er mocht niemand bij. Ik kan me nog
goed herinneren dat mijn vader de dag na
dat de Rijksdag was afgebrand er met een
vriend van hem in de tuin over praatte. Ie
dereen was ervan overtuigd dat ze gewoon
maar iemand hadden gearresteerd. Het vuur
was op zoveel plaatsen ontstaan, dat kon
Van der Lubbe nooit alleen hebben gedaan.
Ze hebben een arme sloeber opgehaald uit
het daklozenasiel in Berlijn en die tot dader
bestempeld. Een vies spelletje.
Ik het het stuk later ook voor scholen
moeten spelen. In het kader van het Politi-
sche Unterricht. We moesten de kinderen le
ren dat de nazi's met de moord op Van der
Lubbe een van de eerste misdaden hadden
begaan. Dat spelen voor scholieren vond ik
heerlijk.
Ook de arbeiders identificeerden zich met
de straatarme Van der Lubbe. Net na de eer
ste voorstellingen kreeg ik van enkele mijn
werkers, die grote sympathie voor hem had
I aucha, een buitenwijk van Leip-
I zig, vanuit het centrum zo'n
twaalf haltes met de tram. Bij de
Gerichtsweg- overal in Leipzig is er wel een
Gerechtsweg - moet ik eruit. Vies weer. Gis
teren vertelde een taxichauffeur nog dat in
Leipzig altijd de zon schijnt in de zomer om
dat de Leipzigers engelen zijn. Engelen ver
dwaald op aarde.
Van dat hemelse privilege is nu niets te
merken. Maar de clown bij de gloednieuwe
vestiging van McDonalds blijft ondanks het
gestaag vallende motregentje hardnekkig
vrolijk kijken. De tocht naar Fred Delmare,
de acteur die ooit Marinus van der Lubbe
heeft gespeeld in Hedda Zinners film Der
Teufelskreis, voert langs kolenopslagplaatsen
en desolate fabrieksterreinen vol roestig me
taal en glasscherven naar een lommerrijke
enclave. Hier hadden de DDR-bonzen hun
buitenverblijven. Hier is Fred Delmare de
trotse eigenaar van een witte villa met
zwembad.
De acteur, die gisteren uitgebreid is ge
filmd door Zuidenwind Filmprodukties, is
een kleine, brildragende, man die nog goed
in zijn haar zit. Zeer gastvrij, hoewel de taxi
chauffeur gisteren wel even terloops op
merkte dat hij nogal gierig was. 'Ein Wein-
brand?', vraagt Delmare, maar nee, dat vuur
laten we maar even in de fles. Toen de Muur
nog stond, was Delmare net zo bekend als
Johnny Kraaykamp hier. Zo af en toe speelt
hij nog een rolletje voor de Duitse televisie,
maar de hoogglanzende successen die in
zijn foto-album zijn vastgelegd zal hij nooit
meer beleven. Onlangs is de biografie 'Kleine
Leute. Fred Delmare' verschenen, een boek
waaruit blijkt dat Delmare rollen heeft ge
speeld, variërend van schoorsteenveger tot
psychiater. Maar Van der Lubbe was een
hoogtepunt in zijn carrière. Hij heeft hem
zowel in het theater als in de film gespeeld.
Acteur Fred Delmare. ,„lk heb me helemaal ingeleefd in de
rol. Ik was Van der Lubbe. Ik zat net zo zwaar te ademen als
hij en probeerde me helemaal in te leven. Na de voorstel
ling ben ik ingestort. Ik kon geen adem meer krijgen, was
aan het hyperventileren. Het is echt mijn mcoiste rol ge
weest." FOTO PR
den, een uitnodiging om eens in de mijnen
te komen kijken. Dat heb ik gedaan. Ik ben
met die mijnwerkers diep onder de grond
geweest, op plaatsen waar je alleen nog
maar kon kruipen. En de hele tijd voelde je
die enorme steenmassa boven je. Zeer be
nauwend. Zo diep komt een dode niet. Toen
we weer boven de grond kwamen, was daar
de hele pers verzameld. De arbeiders voel
den zich één met Van der Lubbe. En ook
met mij, die hem op het toneel gestalte had
gegeven. Ik moest samen met die mijnwer
kers op de foto en kwam zo op alle voorpagi
na's van de kranten in Duitsland."
Fred Delmare haalt herinneringen op aan
alle successen die hij heeft gevierd. Zijn blik
stroomt vol melancholie. „Bitter dat dat nu
voorbij is. Ik speel nog wel, maar veel min
der. Ik haat die lieden die het mij destijds
hebben verboden om in het westen te spe
len. Daar had ik mijn talent nog verder kun
nen uitbouwen."
Vlak voor we afscheid nemen, komt hij
nog met een ijzingwekkend verhaal. „Ik zal
het je maar vertellen", zegt hij, „anders hoor
je het misschien toch wel van een ander.
Mijn zoon heeft enige jaren geleden zijn
vrouw gedood. Een prachtig meisje. Ze had
den moeilijkheden. Zij hield van uitgaan, hij
was jaloers. Ze wilden uit elkaar gaan, maar
dat hebben we hier thuis weer bijgelegd. We
dronken een paar glazen Sekt op de goede
afloop. Enfin, ze gaan weg en de vrouw van
mijn zoon wil naar de disco. Weer verwijten.
Ze zegt opeens tegen hem: 'Je zou ook eens
met een ander moeten gaan slapen. Kun je
zelf eens ervaren hoe fijn dat is'. Toen heeft
mijn zoon zijn hoofd verloren en haar dood
gestoken. Hij heeft acht jaar gekregen, zit
hier in een psychiatrische gevangenis in
Leipzig."
Delmare laat een foto zien van zijn zoon.
Een knappe jongeman met een open ge
zicht. „Tja", zucht hij, „zo gaat dat soms met
zonen. Verschrikkelijk. Heeft Marinus eigen
lijk nog ergens familie?"
Buiten is het opgehouden met zachtjes re
genen. De kolenopslagplaatsen langs de weg
naar de tram liggen er diepzwart en treurig
bij. Heuvels waar alleen as van zal overblij
ven. In de tram kalkt een magere jongeman
met een vilstift het woord Scheisse! op de
rugleuning van een stoel.
Volgende week: De plek waar Marinus van
der Lubbe ter dood werd gebracht en een
bezoek aan het Südfriedhof.
Fred Delmare: „Ik heb nog
een programmaboekje waar
in de kroniek van het Rijks
dagbrand-proces is opgeno
men. Daarin staat een fo
tootje waarop Marinus van
der Lubbe wordt verhoord.
Je ziet die arme jongen daar
zitten in dat gestreepte ge
vangenisoverhemd, met ach
ter zich zo'n politie-beambte
die met fonkelende ogen
naar hem kijkt, zoals een
wetenschapper kijkt naar de
reacties van zijn proefdier.
