Spaak in wiel fusie Jaarbeurs en RAI
door'
ijiVe vliegen tussen de waslijnen van Hong Kong
Economie
Rechter: FNV-personeel
hoeft niet te verhuizen
Driekwart productie
papier uit recycling
De euro en de rente
Beursplein grote bouwput
fERDAG 25 JULI 1998
9
istituten beleggen veel in vastgoed
'Machtsconcentratie expositieruimte in Randstad wordt te groot'
Recordomzet Nederlandse bedrijven
De Nederlandse papier- en kar
tonindustrie heeft vorig jaar
meer dan ooit oud papier als
grondstof gebruikt. De fabrie
ken verwerkten 2,25 miljoen ton
oud papier, 6,6 procent meer
dan in 1996. De productie van
de industrie bestond daarmee
voor bijna driekwart uit al eer
der gebruikt materiaal, zo blijkt
uit het jaarverslag van de bran
cheorganisatie VNP.
Voor de papier- en kartonin
dustrie was 1997 toch al een re
cordjaar. Nog nooit werd er zo
veel papier en karton gemaakt:
3,16 miljoen ton of 5,8 procent
meer dan in 1996. Dat bracht
ruim vier miljard gulden op, een
stijging van 4,9 procent. Van de
afzet ging bijna zeventig pro
cent naar het buitenland, waar
mee de export met 10,5 procent
steeg.
De afzet steeg bij een prijspeil
dat gemiddeld redelijk en vrij
constant was. Omdat de grond-
stoffenprijzen vrij stabiel waren,
boekten de meeste bedrijven
betere resultaten dan in 1996.
Wel laten de marges volgens de
VNP nog steeds te wensen over.
Inmiddels is de oudpapierprijs
dit jaar gestegen door een toe
nemende vraag in Europa en
het Verre Oosten. Het aantal
werknemers in de bedrijfstak
liep door reorganisaties met 2.5
procent terug naar 6.900.
De interne verhoudingen bij
FNV Bondgenoten, de groot
ste vakbond van Nederland,
hebben een nieuw dieptepunt
bereikt. Een verhuizing van
een regiokantoor naar Bunnik
is na een uitspraak van de
rechter niet doorgegaan. De
OR moet eerst advies uitbren
gen voordat de verhuiswa
gens mogen vertrekken. De
verhuizing was dit weekeinde
gepland.
Al sinds FNV Bondgenoten
begin dit jaar uit een fusie van
vier FNV-bonden ontstond, is
de relatie tussen hoofdbe
stuur en personeel slecht. De
interne communicatie heeft
ernstig te lijden onder de vele
kantoren waarover de bond
verspreid is.
Het bestuur van FNV Bond
genoten heeft haast. Het pand
in Bunnik kon alleen worden
verkregen door een ruil met
de huidige gebruiker. FNV
Bondgenoten beweert dat de
OR al mondeling met de ver
huizing naar Bunnik had in
gestemd. De OR zegt dat dat
niet waar is. De adviesaan
vraag zou al op 14 mei zijn in
getrokken en is nooit op
nieuw gesteld.
,,Wij zijn voortaan een zeer
formele ondernemingsraad
verklaart plaatsvervangend
voorzitter Benders. „Het be
stuur teert elke keer op de so
lidariteit van het personeel.
Dat is dus afgelopen."
isterdam Nederlandse professionele beleggers
ensioenfondsen, verzekeraars, vastgoedfondsen) hebben in de
irste helft van dit jaar bijna drie keer zoveel in onroerend goed
Nederland belegd als in dezelfde periode in 1997. De beleg-
ngen gingen omhoog van één naar 2,9 miljard gulden. Dit
ijkt uit een onderzoek van het blad Vastgoedmarkt. Ze com-
2™ nseerden daarmee ruimschoots de sinds vorig jaar vermin-
rde belangstelling van buitenlanders, waarvan de beleggingen
lalden van 2,2 naar een miljard. Het ging vooral om Duitsers,
e de markt lang domineerden. Zij kregen meer mogelijkheden
3.3 n toezichthoudende organen om elders te beleggen.
I' ussische rente naar 60 procent
8.: )skou De Russische centrale bank heeft gisteren haar belang-
2 kste rentetarief verlaagd van tachtig naar zestig procent. De
82 mk durfde de maatregel aan ondanks de recente koersdaling
n de roebel. Gisteren daalde de roebel ten opzichte van de
Har tot een koers van 6,27. Begin dit jaar stond de rente nog
o.< >28 procent. In mei verhoogde de bank het tarief tot 150 pro
nt toen de roebel onder grote druk kwam te staan door de
rgwekkende Russische begroting. Begin juni ging de rente
nlaag naar 60 procent, maar eind juni was het weer mis en
oest de bank het tarief optrekken tot 80 procent.
ogistiek centrum Würth in Venlo
o| !LO_i Het Duitse bedrijf Würth vestigt een groot logistiek cen-
ïm in Venlo. Met de gemeente is een contract getekend voor
aankoop van tien hectare grond. Binnen enkele jaren komen
Würth in Venlo 500 mensen te werken. Het bedrijf investeert
5 miljoen gulden in het nieuwe complex. Würth, met de
ij', ofdzetel in het Duitse Künzelsau, is een grote handelsonder-
!7j ming op het gebied van bevestigings- en montagetechniek,
it bedrijf is met 26.000 werknemers actief in 71 landen en
ekte in 1997 een omzet van zeven miljard gulden. Würth wil
2; Igend jaar met de bouw beginnen en in 2001 moet het nieuwe
mplex klaar zijn.
uizet Nortel stijgt tien procent
OFDDORPNortel, met de hoofdvestiging voor Noord-Europa
Hoofddorp, heeft in het eerste halfjaar van 1998 een omzet-
jging geboekt van tien procent tot ruim 15,2 miljard gulden.
nettowinst steeg met 33 procent tot ruim 700 miljoen gulden,
rder noteerde Nortel voor ruim zestien miljard aan nieuwe or-
rs; een toename met dertien procent. Het telecommunicatie-
datanetbedrijf boekte vooral successen in de VS terwijl de
13,ïzet in Europa in het tweede kwartaal daalde. Oorzaak: het af-
iten van belangen aan de Finse Nokia-groep en het Zweedse
3,1 Ericsson. Bij Nortel werken wereldwijd 73.000 mensen.
lustering kennis scheelt kapitalen
ft» Vijf Delftse instituten op het gebied van grond-, weg- en
j iterbouw gaan hun krachten bundelen. Door samenwerking
7 i het Delfts Cluster kan er op miljardenprojecten als de Betu-
8. lijn en de Hogesnelheidslijn Zuid fors worden bespaard, luidt
verwachting. De kern bestaat uit Grondmechanica Delft, het
ernational Institute for Infrastructural Hydraulic and Environ-
ental Engineering, TNO, de TU en WL/Delft Hydraulics. De
(wikkeling van kennis en het aanleggen van databestanden
et benodigde informatie kost jaarlijks 36 miljoen. Cluster zelf
anciert honderd miljoen verdeeld over tien jaar.
nsen-auto terug na ruim 20 jaar
iditch Het legendarische Britse automerk Jensen is dank zij
d miljoeneninvestering van twee zakenlieden nieuw leven in-
5Ï blazen. Tussen 1946 en 1976 produceerde Jensen diverse
irtieve prestigieuze modellen als de Interceptor en de Healy.
4! is de bedoeling dat er 500 auto's per jaar gebouwd worden
8 Redditch bij Birmingham. Het nieuwe, open model heeft een
8j lerikaanse V-8 motor die de wagen binnen 5 seconden naar
13. kilometer per uur laat accelereren. Om te kunnen concurre-
met merken als Porsche, TVR en Jaguar gaat de nieuwe Jen-
rond de 150.000 gulden kosten.
ledsel verkoopparty aftrekbaar
een Tupperware-party or-
seert en daarvoor als de-
istratiemateriaal meel,
nte en aardappelen in huis
t, mag de kosten daarvan
kken voor de belasting.
als het spul na afloop
It opgegeten. Staatssecreta-
'ermeend (financiën), die
er de strijd aanbond tegen
125 praktijk, is door de Hoge
I in het ongelijk gesteld.
103 n organisatrice voerde in
een aftrekpost van 693 gul-
23 voor de aanschaf van de-
monstratievoedsel, op als be-
drijfsorïkosten. De belastingin
specteur pikte dat niet. Hij ver
hoogde de belastingaanslag.
Het gerechtshof in Den Bosch
en vervolgens nu dus ook de
Hoge Raad hebben dat weer te-
Bij de fiscus wordt bij voed
seluitgaven aangenomen dat
een gedeelte daarvan voor pri-
vé-gebruik is. De Hoge Raad
vindt echter dat in dit specifieke
geval de ingekochte levensmid
delen allemaal bedrijfsmiddelen
zijn hoewel ze ten dele worden
opgegeten.'
De voorgenomen fusie tussen de Jaarbeurs in Utrecht en
de RAI in Amsterdam is ongewenst. De concurrentie
wordt daardoor ernstig belemmerd. Tot die voorlopige
conclusie komt 'fusiewaakhond', de Nederlandse Mede
dingingsautoriteit (NMa). Een en ander blijkt uit een ver
trouwelijke notitie.
Volgens NMa-woordvoerder
Mors besluit de directeur-gene
raal waarschijnlijk begin vol
gende maand over de fusie-
aanvraag. Ondanks de negatie
ve conclusie is een fusie niet di
rect van de baan, zegt Mors.
„Onze opvatting is aan de RAI
en Jaarbeurs voorgelegd. In
overleg proberen we nu de pijn
punten weg te nemen. Lukt dat,
dan kan een fusievergunning
alsnog worden verleend.
De Jaarbeurs noch de RAI wil
op de voorlopige conclusies in
gaan. „Het proces loopt nog,
meer wil ik er niet over kwijt. De
NMa buigt zich er over en in
houdelijk zullen de zaken wor
den aangescherpt", zegt een
RAI-woordvoerder. De Jaar
beurs laat zich in soortgelijke
bewoordingen uit.
De combinatie Jaarbeurs/RAI
zou de enige grote verhuurder
van beursaccommodaties in de
Randstad worden. Het zijn vol
gens de NMa niet alleen de
grootste maar ook kwalitatief
beste beursaccommodaties.
Concurrentie tussen beide ac
commodaties is volgens de
NMa gewenst, omdat bursorga-
nisatoren anders geen keus
meer hebben. Zowel Jaarbeurs
als RAI organiseert zelf beurzen.
Een beursorganisator die een
voor de Jaarbeurs concurreren
de beurs aanbiedt, kan nu nog
altijd bij de RAI aankloppen.
Die mogelijkheid vervalt na een
samengaan.
RAI en Jaarbeurs hebben van
de grotere beurscomplexen in
Nederland samen veruit de
meeste netto vierkante meters
expositieruimte. Bij de laar-
beurs gaat het om 64.300 vier
kante meter. Dat is bijna een
derde van het marktaandeel in
vierkante meters. Bij de RAI
gaat het om 44.920 vierkante
meter. Bovendien maakt het
MECC in Maastricht onderdeel
uit van de RAI.
ECONOMIEWIJZER
Het is gek maar een recessie of
een economische crisis is veel
gemakkelijker te verklaren dan
economische voorspoed. Het is
net als met het menselijk li
chaam: op de vraag 'waarom
ben ik ziek?' past soms een
makkelijk antwoord en soms
een moeilijk en een enkele keer
ook geen antwoord. Maar de
vraag 'waarom functioneert
mijn lichaam normaal?' is zo
gecompliceerd, die is
niet te beantwoor
den. Toch is de vraag
waarom het ons eco
nomisch zo goed
gaat wel van belang,
vooral nu een groot
deel van Europa bin
nenkort een eenheid
gaat vormen en op
een gezamenlijke
munt overstapt.
Natuurlijk, de rente
is historisch laag en
de inflatie is ook laag,
de olieprijzen zijn
laag en de werkle-
genheid geeft ons ook al geen
problemen meer. Op dezelfde
manier verklaar je iemands ge
zondheid uit het feit dat hem
niks mankeert. Waarom zie ik
zo goed dokter? Omdat u niet
blind bent, mevrouw. Veel hou
vast biedt het niet. Het geeft
ook geen antwoord op de vraag
die menige econoom, een enke
le politicus en alle huizenbezit
ters bezighoudt: gaat de rente
omhoog als de euro wordt inge
voerd? Weet iemand het ant
woord op een praktische vraag:
moeten we onze hypotheek nog
gauw oversluiten, ja of nee?
Er zijn zoals gewoonlijk twee
stromingen. De ene denkt: de
rente gaat omhoog. De andere
denkt: de rente gaat verder om
laag. Om met de laatsten te be
ginnen, zij benadrukken dat
zo'n gemeenschappelijke munt
het internationale betalingsver
keer een heel stuk eenvoudiger
maakt. Het wisselkoersrisico
valt weg en allerlei transactie
kosten ook. Betalen in het bui
tenland wordt gemakkelijker en
dus goedkoper, niet alleen voor
bedrijven maar ook voor ban
ken. Banken kunnen dat voor
deel doorberekenen in de rente.
Bovendien moeten ze onderling
ook zwaarder concurreren en
ook dat kan de rente drukken.
De tweede stroming kijkt naar
de deelnemende landen en re
deneert: die zwakke broeders in
het Zuiden hebben een zwakke
re munt, een hogere inflatie en
een hogere rente. Als dat straks
één pot nat wordt, komen we
ergens in het midden uit. En dat
betekent voor Nederland: een
PAULINE VAN DE VEN
Econome en
publiciste
hogere inflatie en een hogere
rente.
Kijken we eens naar de tarieven
zoals die per 1 juli golden voor
korte kredieten van drie maan
den, dan hoort de Nederlandse
rente samen met de Duitse, de
Franse, de Belgische en de Oos
tenrijkse (allemaal onder de vier
procent) tot de laagste van
West-Europa. Maar de Spaanse,
de Italiaanse en de Deense blij
ven ruim onder de
r vijf procent en lig
gen er dus niet zo
ver boven. Alleen
Engeland springt
eruit met bijna
acht procent. Maar
Engeland doet
voorlopig niet
mee.
Voor een zuivere
vergelijking van
rente moet je de
inflatie eraf trek
ken. Je krijgt dan
de netto of 'reële'
rente. Laten we
maar weer het driemaands-cij
fer nemen. Engeland is met
ruim zes procent inflatie royaal
de koploper. De Franse inflatie
was maar twee procent, de Itali
aanse 1,9 procent en de Spaan
se zelfs maar 0,7 procent. Het
valt dus wel mee in het Zuiden.
Trekken we de inflatie van de
rente af, dan ontstaat het vol
gende beeld: Nederland heeft
de laagste reële rente, gevolgd
door België (kleiner dan een
procent). Dan volgen Denemar
ken, Frankrijk en Engeland (tus
sen een en twee procent), daar
na Oostenrijk, Duitsland en Ita
lië (tussen twee en drie procent)
en ten slotte Spanje met ruim
3,6 procent. Deze berekening is
wat grof, maar het geeft toch
een indruk.
Volgens de aanhangers van de
ze stroming zou de Nederlandse
rente ruim voor de invoering
van de euro stijgen tot het ge
wogen gemiddelde van alle lan
den samen. Het zou betekenen
dat de rente hier een of twee
procent zou stijgen. Zelf dacht
ik anderhalf jaar geleden al dat
de rente zou gaan stijgen, om
dat de olieprijs steeg. Inderdaad
steeg de rente licht, maar kort
erna daalde de olieprijs naar
onvermoede dieptepunten en
de rente zakte mee. Wel onder
steunde het mijn stelling dat de
olieprijs een sturende kracht
achter de rentestand is, maar
dat is dan ook alles. Ik waag me
niet aan een voorspelling. Het is
te groot, te uniek, die euro. Wie
zegt dat hij 't weet, valt te wan
trouwen.
voor de hele groep. De vliegacti-
viteiten zorgen overigens nog
steeds voor de meeste inkom
sten (140 miljoen). De simula
tors zijn wel het meest kapitaal
intensief. Biemans houdt er re
kening mee bij een eventuele
uitbreiding nieuw kapitaal te
moeten aantrekken. Dat kan
over drie tot vier jaar leiden tot
een beursgang. Nu zijn de aan
delen nog gelijkelijk verdeeld
over het management, de Ne
derlandse Participatie Maat
schappij en de HAL.
Schreiner is voor de buitenwe
reld vooral bekend door de heli
kopterdiensten die het bedrijf
verzorgt naar booreilanden in
de Noordzee. Maar Schreiner
heeft ook een meerderheidsbe
lang in de regionale maatschap
pij Air Exel, is eigenaar van
Aerocontractors Nigeria, vliegt
voor Sabena en vervoert zelf
vracht. Het heeft verder een on
derhoudsbedrijf in Limburg,
handelt in vliegtuigonderdelen
en is eigenaar van de Nationale
Luchtvaart School. Biemans
over dat scala van activiteiten:
„We zijn uitgegroeid tot een
breed luchtvaartbedrijf. Die
spreiding van activiteiten werkt
goed. Als het met de charters
minder gaat, staat daar weer te
genover dat de oliewinning wel
weer beter draait." En het simu-
latorbedrijf? „Dat blijft altijd. Ie
dere piloot moet elk half jaar te
rugkomen om zijn brevet te
houden."
Nokia realiseert
omzetgroei met
mobiele telefonie
STOCKHOLM ANP
Het Finse telecomconcern No
kia heeft niet te klagen over zijn
divisie mobiele telefonie. Nokia
boekte met zijn zaktelefoons in
de eerste helft van het jaar een
omzetgroei van vijf naar bijna
zeven miljard gulden.
Nokia publiceerde gisteren
zijn halfjaarcijfers, daags na
Philips dat in de mobiele telefo
nie aanhoudend verliezen lijdt.
De Finnen gaven echter geen
aparte winstcijfers over de af
zonderlijke bedrijfsonderdelen.
Het concern als geheel boekte
een nettowinst van 1,5 miljard
tegen 88 miljoen gulden in het
eerste halfjaar van 1997. De
concernomzet maakte een
sprong naar 12,3 miljard gul
den.
Topman Jorma Ollila was zo
tevreden dat hij voorspelde dat
Nokia dit jaar nog iets beter zal
doen de voorziene omzetgroei
van 25 a 35 procent. Hij gaf
hoog op over het verkoopsucces
van het nieuwste model zakte
lefoon. De snelle digitalisering
van de Amerikaanse markt, met
name die in de Verenigde Sta
ten, versterkte verder Nokia's
marktpositie. Ruim 80 procent
van de Nokia-telefoons is digi
taal. Het Finse bedrijf heeft we
reldwijd ruim 41.500 mensen in
dienst.
AMSTERDAM Half
mei verhuisde de
Amsterdamse effec
tenbeurs van de be
roemde zaal aan het
Damrak naar het
nieuwbouwgedeelte
van Beursplein 5.
Daarop namen eerst
de slopers en ver
volgens de bouw
vakkers bezit van
het fraaie beursge
bouw. Er werd be
gonnen met een in
grijpende opknap
beurt. De restaura
tie en modernise
ring moet begin ok
tober afgerond zijn.
Dan mogen de han
delaren van de op-
tiebeurs bezit ne
men van de beurs-
vloer.
FOTO ANP HANS
STEINMEIER
c ireiner grote aanbieder van simulatortrainingen
I®? fDDORP RUDOLF KLEUN
107 ioordzee strekt zich uit on-
Ie cockpit. Even later komt
63 phol in zicht. De Boeing
5| andt. Bij het remmen komt
wee gevoel op in de maag.
gaat de deur open. We
1 knipperend in het scherpe
van de klinisch schone hal
le Schreiner Aviation
ip in Hoofddorp. Hier op
1.: iteenworp afstand van
)hol trainen piloten uit een
2 (aantal landen in simula-
112
7 j einer is bijna ongemerkt
33',; an de grootste onafhanke-
0 aanbieders ter wereld ge-
2 len van simulatortrainin-
Het bedrijf beschikt bin-
'jj :ort over zeventien simula-
2 in centra in Hoofddorp,
16 itricht, Brussel en Dallas.
simulator vertegenwoor-
oj ïen investering van twintig
ertig miljoen gulden.
13 eluchtvaartmaatschappij-
C00| eschikken vaak zelf over si-
3,5 itors. Maar niet iedere
(schappij wil daar zelf mil-
en in investeren. Toch
gt iedere vlieger een groot
ïl uren door achter de
rknuppel van de simulator.
wkomers worden er mee
leid. Maar ze zijn ook no-
oor training wanneer men-
iverstappen van het ene
het andere vliegtuigtype.
3-i| ers moeten bovendien elk
2 aar een test afleggen om
brevet te houden,
buiten oogt de simulator
als een grote vrieskast op poten.
Binnen gloeien de meters van
de cockpit levensecht in het in
strumentenpaneel. Het gieren
de geluid van de motoren klinkt
en als het 'toestel' gaat rijden
zijn er hobbels in de landings
baan voelbaar. De computer
zorgt ook nog voor realistisch
beeld. „We kunnen hier tussen
de waslijnen van Hong Kong
door vliegen", zegt directeur B.
Biemans van Schreiner.
Het simulatorbedrijf ontstond
twintig jaar geleden. Het was
toen helemaal gericht op de
Fokker Friendship. Nog steeds
luidt de officiële naam 'Friend
ship Simulation Company'. In
1993 werd samen met Fokker
een nieuw hypermodern trai
ningscentrum in Hoofddorp ge
bouwd. „Het leek een heel goed
idee om met Fokker in zee te
gaan. We dachten dat als er iets
mis zou lopen de overheid wel
in zou stappen. Dat is toch iets
anders gelopen", constateert
Biemans droogjes.
Na het faillissement heeft
Schreiner het complete trai
ningscentrum overgenomen
van de curatoren. In het ver
lengde daarvan werd ook beslo
ten te groeien in deze markt.
„Dit jaar zijp we heel groot ge
worden met de overname van
het centrum in Brussel en het
besluit simulators voor de Dor-
nier 328 daar en in Dallas neer
te gaan zetten." De Dornier 328
is een dertigzitter, bedoeld voor
de 'dunnere' regionale passa
giersroutes. Daarnaast heeft
Directeur Biemans van de Schreiner Aviation Group in de simulator: „Iedere piloot moet elk half jaar terugko
men." FOTO UNITED PHOTOS DE BOER JUR ENCELCHOR
Schreiner simulators voor de
Fokker 50, 70 en 100, de Boeing
727, 737,757 en 767 en de
Douglas DC 10 en MD80.
Voor de nabije toekomst voor
ziet Biemans verdere groei door
uitbreiding en overnames. „Er
zijn steeds meer vliegmaat
schappijen die hun kapitaal niet
in simulators willen stoppen.
Daar springen wij dan in. Na
tuurlijk hebben eigen simula
tors voordelen voor maatschap
pijen. Ze zijn bijvoorbeeld altijd
beschikbaar. Maar wij denken
dat we goedkoper kunnen wer
ken. Onze simulators zijn ge
middeld 4.000 uur per jaar be
zet, een groot deel van de tijd
draaien ze dag en nacht. Effi
ciënt in speciaal daarvoor opge
zette centra. Onze filosofie is
lean and clean. Speciaal ge
bouwde ruimten, geen papiertje
op de grond. En zo efficient dat
het aantrekkelijk wordt voor
maatschappijen om trainingen
aan ons uit te besteden." In
middels heben veertig maat
schappijen, afkomstig van Viet
nam tot Zuid-Amerika de weg
naar Schreiner gevonden.
Het simulatorbedrijf is inmid
dels goed voor een omzet van
zo'n 40 miljoen gulden per jaar,
op een totaal van 275 miljoen
