'Bedrijven worden zelden beter van fusies'
Geboorde tunnel
Binnenland/Buitenland
IVÏRIl bijt hOIld steeds geen besluit over Westelijke Jordaanoever
Fotobestand van politie
wordt aan wet getoetst
Agenten voelen zich als
'hoeren van de overheid'
Ministerie woedend op reisorganisatie OAD
barendrecht Enkele meters onder de Oude Maas bij Barendrecht wordt de eerste tunnelbuis van de Tweede Heinenoordtunnel afgewerkt. De
ze eerste geboorde landbouw- en fietstunnel kost ruim een kwart miljard gulden en geldt als proefproject voor de bouw van de HSL en de Betu
welijn. foto anp ton borsboom
-TERDAG 25 JUL11998
OPA Deutsche Presse Agentur GPD Geassocieerde Pers Diensten RTR Reuters
opmerkellikeberichten Israëls politici zoeken uitweg uit politieke jungle
Premier Nethanyahu
worstelt met het
Amerikaanse plan
waarin staat dat Israël
zijn troepen moet te
rugtrekken uit dertien
procent van de Wes
telijke Jordaanoever.
foto reuters david
silverman
Middel tegen potentiële drugsrunners
werkwijze. „In tegenstelling tot
andere politieregisters komen
in dit geval ook personen die
nog niet zijn veroordeeld in het
fotobestand terecht." Hij heeft
de Registratiekamer gevraagd
om het fotosysteem aan de wet
Politieregisters en de wet Per
soonsregistratie te toetsen.
Bovendien is het registreren
in strijd met het Wetboek van
Strafvordering, meent hij. „Ie
mand met een Noord-Afrikaans
uiterlijk die in het register voor
komt en zich om welke reden
dan ook naar het station be
geeft, wordt in de praktijk als
verdachte gekwalificeerd en
geobserveerd", aldus de advo
caat. In het wetboek staat dat
iemand pas als verdachte kan
worden aangemerkt, als er een
redelijk vermoeden van schuld
aan een strafbaar feit is.
Het Openbaar Ministerie
geeft toe dat het fotobestand
wordt gebruikt bij de opsporing
van drugsrunners. Het is vol
gens persofficier van justitie ge
oorloofd foto's rond het CS te
maken: „De foto's worden ge
maakt op de openbare weg. I let
is ook niet zo dat iedere Marok
kaan wordt gefotografeerd. Men
moet aan bepaalde criteria vol
doen".
Ook het onopvallend volgen
van personen die nog niets
strafbaars hebben gedaan is
volgens haar rechtmatig. „De
politie mag observeren op
plaatsen waarvan men weet dat
er regelmatig strafbare feiten
worden gepleegd
De politie Rotterdam gebruikt
in de strijd tegen drugsrunners
ongeoorloofde opsporingsmid
delen. Dat stelt de raadsman
van enkele drugsrunners. Hij
meent dat de politie in strijd
handelt met de wet door op het
Centraal Station mensen te fo
tograferen en te volgen voordat
deze een strafbaar feit hebben
begaan.
Een politieteam heeft vanaf
oktober van het vorig jaar op CS
mogelijke drugsrunners in kaart
gebracht. Personen die langer
dan een half uur op het CS ver
blijven, contact hebben met an
dere potentiële drugsrunners,
reizigers uit internationale trei
nen aanspreken of drugstoeris
ten meenemen naar bekende
drugspanden worden stiekem
gefotografeerd.
De politie heeft zo enkele
honderden foto's verzameld.
Een deel van de gefotografeerde
personen is geïdentificeerd, een
klein deel is onbekend. Het gaat
vooral om Marokkaanse jonge
ren in de leeftijd van 13 tot 27
jaar.
De politie gebruikt de foto's
om op CS mogelijke drugsrun
ners te herkennen. Als de per
soon voorkomt in het fotobe
stand gaan agenten in burger
hem volgen. Zodra de persoon
zich schuldig maakt aan een
strafbaar feit, wordt hij aange
houden.
Raadsman F. van Ardenne
heeft zware kritiek op deze
Los van de PVR al tientallen
agenten ziekgemeld. De veel te
hoge werkdruk en het ontbre
ken van overleg tussen de agen
ten op straat en de leiding, zijn
de oorzaken van de malaise bij
het politiepersoneel. In het dis
trict Centrum werken in totaal
zo'n 400 mensen van wie ruim
200 in de buitendienst.
De agenten maken vooral be
zwaar tegen oproepen tijdens
verlofdagen. Hieruit spreekt vol
gens Los weinig respect van de
leiding voor de broodnodige
rust van het politiepersoneel.
De Politie Vakorganisatie Rijn
mond (PVR) heeft deze week de
arbeidsinspectie ingeschakeld
om de werkdruk in het district
Rotterdam-centrum onder de
loep te nemen. Volgens een
woordvoerder van de vakorga
nisatie krijgen de politiemensen
in het centrum te weinig rust en
worden ze als „hoeren van de
overheid" ingezet wanneer het
de politieleiding belieft.
De afgelopen weken hebben
zich volgens woordvoerder G.
-den haag rien van den anker
De hoogste ambtenaar op het
ministerie van buitenlandse za
ken, secretaris-generaal D. van
den Berg, is hevig gebelgd door
kritiek van reisorganisatie OAD
op zijn departement. In een
brief aan de Nederlandse toeris
ten die in mei inderhaast van
Bali moesten worden geëvacu
eerd vanwege de politieke crisis
in Indonesië, levert de reisorga
nisatie ongezouten kritiek op de
trage gang van zaken bij Buiten
landse Zaken. Het departement
zou veel te lang getreuzeld heb
ben adequate maatregelen te
treffen. Daarom duurde de te
rugreis langer duurde dan vol
gens OAD nodig was.
Die Bali-brief schoot Buiten
landse Zaken zodanig in het
verkeerde keelgat dat de hoog
ste baas, op 4 juni, bijna ondi
plomatiek venijnig reageerde.
Een opmerking over 'langzame
molens' noemt hij 'misplaatst'
en de kritiek op de mogelijk tra
ge reactie van het ministerie pa
reert hij onder meer met: 'Wat
ik OAD verwijt is dat zij het ei
gen blazoen probeert op te
poetsen".
De ruzie tussen BZ en OAD
gaat ook over het verwijt dat het
ministerie een te hoge ticket
prijs zou hebben berekend voor
de vlucht van Bali naar
Singapore. Deze relatief korte
trip (die in heel korte tijd moest
worden geregeld) kostte per
persoon zo'n 550 gulden, een
bedrag dat de touroperator ge
heel voor haar rekening heeft
genomen.
Van den Berg zou het tenslot
te op prijs stellen als de OAD
„het bij uw reizigers opgeroe
pen beeld over BZ in het licht
van mijn brief corrigeert'. Op 30
juni heeft de OAD schriftelijk
gereageerd, maar directeur J. ter
Haar zegt dat er geen excuses
zijn gemaakt. „Wel hebben we
uiteengezet dat er sprake was
van twee dagen grote onduide
lijkheid voor onze klanten van
wege tegenstrijdige berichtge
ving in de Nederlandse media,
die door familie werd doorge
beld naar Bali. Gezien de hec-
tiek van die situatie is die zin
snede over 'de molens' ge
bruikt, hetgeen onder die om
standigheden te begrijpen valt".
Bovendien, zo zegt Ter Haar, is
op vier kantjes nogmaals op een
rij gezet hoe naar de mening
van de OAD de feitelijke com
municatie met BZ is verlopen.
Die antwoordbrief is bij het
ministerie, zo blijkt nu, even
eens niet best gevallen. Sommi
ge argumenten worden zelfs
'beneden peil' genoemd. Het
jongste BZ-antwoord in deze
zaak is inmiddels in concept zo
goed als klaar en zal - nadat een
aantal betrokken, ambtenaren
terug is van vakantie - volgende
week naar Holten worden ver
zonden.
Tilburgse hoogleraar Hans Schenk:
tilburg gpd
erik van derstruus
Fuseren kan een leuk tijdverdrijf zijn.
Maar economisch gezien levert het
niets op. Van de beloofde kostenbespa
ringen en extra winstgroei komt in de
praktijk zelden iets terecht, zegt de Til
burgse hoogleraar industriebeleid
Hans Schenk.
De knokpartij tussen Fortis en ABN
Amro om de Generale Bank volgde de
hoogleraar met plezier. „Het was leuk,
het was spannend. Een echte wed
strijd. Fortis won. Maar of het concern
daar blij mee moet zfjn, is zeer de
vraag. Gehoorzaamt de overname aan
de wetten van de statistiek, dan levert
het inlijven van de Generale Bank niets
op", zegt Hans Schenk, hoogleraar in
dustriebeleid aan de Katholieke Uni
versiteit Brabant in Tilburg.
In zijn stem klinkt geen leedvermaak.
Het zijn eenvoudig de cijfers. In het ka
der van een groot Europees onderzoek
bekeek Schenk de eerste vier fusiegol
ven in deze eeuw: rond de eeuwwisse
ling, eind jaren twintig, eind jaren zes
tig en eind jaren tachtig. Achtduizend
fusies in totaal van grote, veelal beurs
genoteerde bedrijven. Slechts vijftien
15 procent van de ondernemingen
deed het na een fusie of overname be
ter dan daarvoor. Zij wisten hun kosten
te verlagen, hun efficiency en/of mark
taandeel te vergroten en hun winst ex
tra op te krikken: precies de voordelen
die bestuurders en aandeelhouders
voor ogen hadden.
Eenzelfde percentage vertoonde daar
entegen juist slechtere prestaties. Ver
reweg de grootste groep, zo'n 70 pro
cent, was beter noch slechter gewor
den van de fusie. Al het geld wat zij
hadden geïnvesteerd \yas er weer uit
gekomen. Maar niet meer dan dat.
Deelnemers in de huidige fusiegolf,
zoals Vendex/Bijenkorf en NBM Am-
stelland/Wilma, zullen vrijwel zeker in
de laatste twee groepen belanden. „De
grote ondernemingen in Europa en de
VS hebben hun optimale grootte al be
reikt", zegt Schenk aan de hand van
een grafiekje. „Nog groter worden kan
wel, maar het brengt geen voordelen
meer mee. De kosten per eenheid, het
hoofddoel van elke fusie, zullen niet
verder dalen."
Bestuurders van ondernemingen we
ten dat. „Natuurlijk, ze zijn op de
hoogte. Ze moeten op de hoogte zijn.
Maar ze kunnen niet anders. Kijk naar
Fortis. Zouden zij de Generale Bank
niet hebben overgenomen, dan wer
den ze zelf een prooi. Nu is dat gevaar
voorlopig afgewend. Hun grootte be
schermt hen. Zou ik in de schoenen
staan van het Fortis-bcstuur, dan deed
ik precies hetzelfde.
Hoe het komt dat bedrijven nu bevan
gen zijn door de fusiekoorts, is niet he
lemaal duidelijk. Het argument dat be
drijven zich met de komst van de euro
moeten voorbereiden op één Europese
markt, snijdt volgens de Tilburgse
econoom geen hout. „Veel bin
nengrenzen zijn gesloopt. Grote Eu
ropese ondernemingen grazen al jaren
in eikaars achtertuin. Zoveel verandert
er niet op 1 januari."
De geschiedenis leert dat een fusiegolf
steeds vooraf is gegaan door een perio
de van economische voorspoed. Be
drijven moeten financieel sterk genoeg
zijn om zich grote fusies te kunnen
veroorloven. Een directe verklaring is
dit echter ook niet. Er zijn bloeiperio
des geweest die niet werden gevolgd
door een fusiegolf.
Schenk: „Elke markt, of dat nu de che
mie is of de auto-industrie, wordt ge
domineerd door een beperkt aantal
grote spelers. Die kijken voortdurend
naar elkaar. Steekt binnen zo'n kring
iemand de lont aan, dan staat de rest
voor een dilemma. Volgen ze niet, dan
lopen ze het risico achterop te raken.
De kans bestaat immers dat de concur
rent toch een manier heeft gevonden
om de kosten te verlagen. Gaan ze mee
in de golf, dan raken ze in elk geval niet
achterop. Dus kiezen ze meestal voor
meegaan."
In letterlijke zin is van een 'fusiegolf
ook geen sprake. Dat woord suggereert
een langzame stijging, gevolgd door
een even trage daling. In werkelijkheid
lijkt fusiegrafiek meer op een zaagtand:
zeer scherpe stijgingen met even steile
afgronden. Schenk: „Het ene jaar zijn
het er 300 en een jaar later plots 3000.
Dat gaat heel heftig.
Loopt de leencapaciteit van bedrijven
terug en worden over te nemen bedrij
ven schaars dus duur, dan is de fusie
golf doorgaans over zijn hoogtepunt
De Tilburgse hoogleraar industriebeleid
Hans Schenk, foto gpd ton toemen
heen. Voor gefuseerde bedrijven breekt
vervolgens de periode van het afstoten
aan. In het verleden zijn van elke tien
overgenomen ondernemingen er na
enkele jaren vier tot vijf weer verkocht.
„Dan vult de fusievijver zich weer en
kan het proces opnieuw beginnen."
PER-BAGEL Bakker Larry Wilkerson uit de Amerikaanse
lts Mattoon en zijn assistent verwijderen de laatste restjes fo-
ran wat de allergrootste bosbessen-bagel van de wereld moet
De bagel werd gebakken in de grote oven die achter hen
t en weegt volgens de makers zo'n 250 kilo. De bagel wordt
weekeinde pas officieel gewogen en gemeten tijdens de ope-
g van het jaarlijkse bagelfeest in Mattoon. In die plaats staat
rootste bagelbakkerij van de wereld, foto »apdoug lawhead
INGERPENSIOENTJE Twee
eaanse vrouwen die tijdens
Tweede Wereldoorlog ge-
ngen werden te werken in
mse fabrieken, hebben vori-
/eek eindelijk hun pensioen
de Japanse regering mogen
rangen. Ze kregen elk een
rtje. Het Japanse persbu-
i Kyodo meldt dat de vrou-
allebei 68, recht hebben
ten pensioen ter grootte van
half maandloon, omdat ze
het land hebben verlaten,
dat het maandloon voor ge-
ngen arbeid toen 50 cent
is nu een pensioen toege-
d van 25 cent. Japan had
1910 tot 1945 de macht
het Koreaanse schierei-
I, en dwong naar schatting
miljoen vrouwen tot arbeid
e Japanse industrie.
x
SI ANKVAKANTIE Een
iwtjesolifant in de dieren-
ri van Vancouver in Canada
jp afslankvakantie gestuurd.
vertoonde verveeld gedrag
,0 vas veel te zwaar. Volgens
;r :undigen dreigde lusteloos-
g I en zou het dier zich uitein-
,g k letterlijk dood vervelen.
28-jarige Aziatische olifant
n g 450 kilo te veel. Verande-
n en in het dagelijkse ritme,
t( en op wisselende tijden en
,r r aandacht van de verzor-
t( hebben niet genoeg afwis-
0i ïg kunnen bieden. Enkele
K, en vakantie op een boerde-
j}5 nu het volgende probeer-
jg Uiteindelijk moet een
ie ivv, groter olifantenverblijf
een definitieve oplossing
jen.
MUIZENPLAAG In het achter
land van de Kroatische haven
stad Split is er sprake van een
muizenplaag. De knaagdieren
die zich explosief hebben ver-
menigvuld, hebben al 90 pro
cent van de graanoogst vernie
tigd. Hongerige, agressieve mui
zen vallen zelfs mensen aan, al
dus de krant Slobodna Dalma-
cija. Deskundigen hebben geen
verklaring voor de plotselinge
muizenbevolkingsexplosie.
Honderden boeren vrezen fail
liet te gaan.
•VLOOIENSPRAY-EXPLOSIE
Met vijf bussen insectenspray
heeft een huurder zijn zolder
woning in het Duitse Wesel op
geblazen. De man wilde zijn
huis reinigen van hondenvlooi-
en nadat hij voor vrienden op
'een hond had gepast, zo meld
de de politie. Bij de explosie
dinsdagavond vielen geen ge
wonden, maar de schade be
draagt zeker 100.000 mark. Na
dat de man de vijf bussen met
.de giftige spray had leeggespo-
ten ging hij naar buiten in de
veronderstelling bij terugkeer
een vlooien-vrije woning aan te
treffen. De man was echter ver
geten dat zijn wasmachine nog
aanstond en bij het kiezen van
een volgend wasprogramma
onstond in de maschine een
vonk die het mengsel van gas en
lucht in de woning deed ont
ploffen. De explosie sloeg een
gat van 25 vierkante meter in
het dak. Volgens de politiekon-
den brandweermannen slechts
met persluchtmaskers de puin
hopen binnengaan omdat er
hoge concentraties zeer giftige
stoffen werden gemeten.
tel aviv ad bloemendaal
correspondent
Over een paar dagen begint de grote vakan
tie van Israëls parlement. De afgevaardig
den nemen ruim de tijd - tot 19 oktober om
precies te zijn - om op adem te komen van
de enerverende maanden die achter hen
liggen. Niet dat er belangrijke besluiten zijn
genomen, maar het eindeloze gekrakeel
over het lot van het Amerikaanse compro
misvoorstel over de verdere uitvoering van
het Oslo-proces heeft energie gevreten,
vooral binnen de regeringspartijen.
Een deel van de coalitie wil opstappen als
premier Netanyahu het Amerikaanse plan
aanvaardt en Israëls troepen terugtrekt uit
dertien procent van de Westelijke Jordaan
oever. Een ander deel wil de regering verla
ten als dat niet gebeurt. Er zijn ook alge
vaardigden die het ene moment vóór en
paar dagen later tegen zijn. En dan zijn er
groepen binnen Netanyahu's kamp die al
leen akkoord kunnen gaan met minder dan
zeven procent, minder dan negen procent
of minder dan elf procent.
De oppositie is eveneens verdeeld. Sommi
ge afgevaardigden, onder aanvoering van
oud-premier Shimon Peres, streven naar
een regering van nationale eenheid om het
vredesproces vooruit te helpen. Anderen
willen daar niet van horen. En er is bijna
slaande ruzie over de vraag of de oppositie
de regering een 'vangnet' moet aanbieden.
Daarmee wordt bedoeld dat Netanyahu au
tomatisch zou kunnen rekenen op steun
voor de uitvoering van een akkoord met de
Palestij nen, zodat hij niet kan worden weg
gestemd door extreem rechts binnen zijn
coalitie.
Dat het Israëlische politieke toneel de aan
blik biedt van een jungle komt niet alleen
door het gebrek aan leiderschap van pre
mier Netanyahu, maar ook door de weifel
achtigheid van de Amerikaanse regering.
De Amerikanen hebben na lang praten met
Israëli's en Palestijnen in januari van dit
jaar hun geheime, maar niettemin veelbe
sproken, compromisplan gelanceerd. In
april verklaarde het Palestijnse bestuur van
president Arafat zich in principe akkoord.
Sindsdien 'ligt de bal op de Israëlische
helft', zoals diplomaten het graag uitdruk
ken.
Nogal wat ministers en parlementsleden
hebben de verleiding niet kunnen weer
staan de premier ultimata te stellen. De
meesten moeten straks in het publiek in
binden, want het om principiële redenen
opgeven van een parlementszetel is in Is
raël op zijn zachtst gezegd ongebruikelijk.
Minister Mordechai van Defensie bijvoor
beeld had al maanden geleden moeten af
treden, als hij zich aan zijn woord had ge
houden. Hetzelfde geldt voor zijn collega
Kahalani en diens partij 'De Derde Weg'.
Kahalani heeft nu 29 juli - het begin van het
reces - als nieuwe uiterste termijn genoemd
voor een positief besluit over het Ameri
kaanse plan.
Toen de Amerikanen eerder deze maand
lieten weten dat Israël en de Palestijnen het
verder zelf maar moeten uitzoeken gingen
in de Israëlische regering de duimen om
hoog. Maar deze week, na een gesprek met
Arafat, trok minister Mordechai snel weer in
Washington aan de bel. Of minister Albright
of desnoods bemiddelaar Dennis Ross toch
nog niet even langs wilden komen. Maar de
Amerikanen verklaarden geen urgente reis
plannen te hebben, zodat Mordechai en an
dere gematigden in Netanyahu's coalitie nu
zeker weten dat ze alleen in de jungle staan.
Zal Netanyahu nog voor de Knesset op 29
juli de deuren sluit, een eind maken aan de
onzekerheid? Of wil hij proberen de laatste
paar dagen - en een aangekondigde motie
van wantrouwen - te overleven om weer
een paar maanden tijd te winnen? Niemand
die het kan zeggen. Maar dat er eind dit jaar
of begin volgende jaar vervroegde verkie
zingen zullen worden uitgeschreven is nu
meer dan alleen maar een gerucht.
LUMBUS BERECHT De verdachte is 492 jaar geleden overle-
maar indianen in Honduras vinden een proces tegen
l/istopher Columbus toch op zijn plaats. Ze zeggen dat ze nog al-
lijden onder de misdrijven van de zeevaarder die de geschiede-
f s ingegaan als de ontdekker van de Amerika's. 'Genocide, roof
lavenhandel' luiden de aanklachten tegen Columbus in de zaak
de indianen deze week zijn begonnen. De voorzitter van de
imissie van Volks- en Indianenorganisaties, noemde het proces
'poging Columbus te berechten op grond van over het conti-
t verspreide mondelinge getuigenissen'. De rechtszaak, die
s in Texas en Bolivia zal worden gevoerd, duurt tot 12 oktober,
i06de verjaardag van Columbus' eerste komst naar de Ameri
ca Als verdediger van Columbus zal de voormalige Hondurese
ister van cultuur Fasquelle optreden. Het oordeel zal volgens
ens de organisatie worden uitgesproken door een neutrale,
j liemejury.
RDAPPEL-ANDERS Je kimt ze koken, je kimt ze bakken, maar
/aan er ook een sculptuur van maken. Deze Thaise kok heeft
doodgewone piepers een spannend basketbal-tafreeltje ge-
es kt. Hij doet met dit aardappel-snijwerkje mee aan een wed-
ia d voor kunstwerken gemaakt van groente en fruit.
foto ap sakchailalit
NSTGEBIT KWIJT Behandeling in een ziekenhuis kan een pa-
van een aandoening afhelpen. Het gebeurt echter nogal eens
ie patiënt bij thuiskomst niet alleen zijn kwaal, maar ook zijn
j( itgebit kwijt is. Uit het jaarverslag van het VU-ziekenhuis in
sterdam blijkt dat de verdwijning van gebitsprotheses nummer
is als het gaat om schadevergoedingen die aan patiënten moe-
ivorden uitgekeerd. In totaal werden er in 1997 bij het zieken-
57 zogeheten zaakschadeclaims ingediend. Ongeveer de helft
de claims werd toegekend. Vooral operatiepatiënten lopen
hun kunstgebit kwijt te raken. Voor de ingreep moet het ding
n komt in een bakje. Als de patiënt na de operatie niet op zijn
n afdeling terugkeert, is het gebit vaak zoek. Het jaarverslag
dt dat er op afdelingsniveau projecten zijn gestart om beter op
ebitsprothesen te letten. Het streven is om nog dit jaar te ko-
tot een uniform ziekenhuisbeleid op dit gebied.
