s?
H
Leidsctj^p^agblad
Elk bloempje en beestje heeft een verhaal
31
'|pi
O
Het ingewikkelde proces van water
O
VRIJDAG 24 JUL11998
975
-'000'9
»Niaa
inoHaaariMaaooN
-'000 9
D3MÜ3ai3A30N\n
inoHa3>iriMaaooN
-'ooooc
N3QI33
NOliVIS
-'000 01
1N3D0 30
xriMaaooN
'000 31-
IVVÜlSilOOA
ariMaaooN
driaasa
Sll31Diaia333
»30Z3ad0
3 o
Deze afbeeldingen zi|n gebaseerd op het spel Monopoly. Copynght 1998 Hasbro Inc. Alle rechten voorbehouden
Wie bij Monopoly op het vakje
"Waterleiding' komt, schiet
daar financieel niet veel mee
op. Dkt weet iedereen die het
spel v\rel eens gespeeld heeft.
De weficelijkheid ontloopt hier
de fictie niet erg: ook in het
echt heeft het water niet veel_
met win
Het is dé-war^rBedrijven zelfs
verboden om zich commer
cieel op te stellen. De reden:
water is een primaire levens
behoefte van ons mensen. Stel
je voor dat je dat zou overlaten
aan het gemarchandeer van
kooplui.
Dat betekent overigens niet
dat ons water goedkoop is. Wat
wij hier in westelijk Zuid-Hol
land drinken is zeus duurder
dan wat de meestê Nederlan
ders uit hun kraaniappen. Dat
komt omdat ons wkter wordt
gezuiverd in de duinen, door
het Duinwaterbedrilf Zuid-
Hnllanri F.p owfttPTliiinpn in
leconditie te houden, is
goed natuurbeheer nodig. En
dat kost geld.
Als u dus weer eens schrikt van
uw waterrekening, troost u dan
met de gedachte dat u met elk
slokje water ook een beetje het
natuurbeheer steunt. Dat dat
beheer nodig is omdót de dui
nen nogal lijden onder de
drinkwaterproductie, ach, dat
moet u maar op de koop toe
nemen.
Een dag of wat geleden leegde een in problemen
geraakt vliegtuig zijn kerosinetanks boven de
Noordzee. Niks aan de hand. De miljarden liters
zeewater weten daar wel weg mee. Maar het is
ook een keer gebeurd dat een piloot zich een
paar kilometer vergiste, en z'n brandstof pal bo
ven de duinen van het waterbedrijf loosde. Dat
was niet zo mooi. Geen enkele klant lust graag
kerosine uit z'n waterkraan. Het duinwaterbedrijf
kon dan ook niet anders dan zonder dralen de
hele rommel opruimen.
Een uitzonderlijk voorval, inderdaad. Maar het
zet je wel aan het denken. Over wat er allemaal
wel niet mis kan gaan in het ingewikkelde proces
dat vooraf gaat aan ons kopje thee. Normaal ge
sproken denken we daar niet bij na als we de
fluitketel hanteren, en dat hoeft ook niet. Daar
hebben we het waterbedrijf voor.
Maar als je je er een beetje in verdiept, kom je er
al gauw achter dat het ware gevaar niet van bui
ten komt, of, in dit geval, van boven. De grootste
zorg zit 'm in het water zelf. Want dat wat uit de
duinen wordt getapt om naar onze kranen geleid
te worden, is allang niet meer dat al eeuwen on
der het zand rustende, van nature zuivere water.
Dat hebben wij - of liever: onze dorstige voorou
ders - allang in snel tempo opgedronken.
Na de oorlog was het hard tijd om daar iets op te
verzinnen, en dat gebeurde dan ook. De oplos
sing: rivierwater. Pomp .dat naar de duinen, laat
het rustig door het zuiverende zand zakken, en
voila.
Uw en mijn drinkwater wordt al jaren uit de Afge
damde Maas bij Brakel getapt. Dat was in den be
ginne niet zo n probleem, maar al gauw werd dat
veel te vies. Het duinmilieu ging eraan. Daarom
wordt het water nu eerst voorgezuiverd in Berg
ambacht. En nóg is het niet genoeg. Het duin wa
terbedrijf heeft nog niet zo lang geleden een aan
tal infiltratieplassen moeten dichtgooien, omdat
de natuur teveel onder de vervuiling leed. Daar
om wordt nu het rivierwater deels rechtstreeks
diep het duin ingepompt.
Alles voor uw en mijn kopje thee.
Jagersgroen jasje, dito broek, en een paar
stevige wandelschoenen eronder. Hans
van Engeldorp, duinwachter bij Duinwa
terbedrijf Zuid-Holland. Zijn taak is tweele
dig. Enerzijds het uitgestrekt duingebied
van de waterleiding bewaken en anderzijds
een oogje in het zeil houden vor wat be
treft de natuur. Acht uur per dag is hij in
touw. Twee keer een kwartiertje koffie of
thee, nog een halfuurtje om te schaften, en
voor de rest: 'op 't duin'. „Kijk - mag ik nog
even? als ik jullie verveel moet je het maar
zeggen hoor - kijk, dit plantje..."
Achter elk bloempje en beestje schuilt in
eens een verhaal. Dat visdiefje dat in ra
zende vaart overvliegt blijkt z'n naam eer
aan te doen: het nestelt in de Vlieüanden
en komt hier alleen maar voor z'n maal. En
dat eikje daar is niet zo jong als het lijkt:
onafgebroken 'scheert' de zeewind z'n
kruin, zodat het gedoemd is klein te blijven
- een soort natuurlijke bonsai. Hetzelfde
geldt voor dat groepje kromgebogen popu
lieren verderop. „Je zou het niet zeggen,
maar dat zijn in feite net zulke aartsvaders
als die reuzen in het regenwoud. Deze
stammen nog uit de tijd van Napoleon."
Wij stadsmensen kijken onze ogen uit. Dit
is de natuur op haar best. Toch? Uit het
antwoord blijkt echter hoezeer de mens
hier voor god speelt. „Als je hier niets zou
doen, dan kan je het schudden na een paar
jaar", zegt Van Engeldorp. Ter illustratie
staan we stil bij een meertje met een dichte
rietkraag. Lieflijk ruisen de stengels in het
wind. Maar: „Riet hóórt hier helemaal niet.
Is in feite een exoot", luidt het commen
taar. Toch woekert het hier voort, net als
de brandnetel en het gras. Allemaal fosfa
ten-eters. De meststoffen die met het ri
vierwater meekomen hebben de natuur
hier voor eens en voor altijd veranderd.
We lopen van het ene leerzame voorbeeld
naar het andere. Een stuk duin is met gaas
konijnvrij gemaakt. „Om te kijken wat dat
dier teweeg brengt." Het verschil springt
ook ons leken direct in het oog: op het
knaagdierloze stuk tiert het groen vele ma
len weliger dan aan de andere kant. Nutti
ge grazertjes dus. Niet dat het konijn 't in
z'n eentje moet doen. Het duinwaterbedrijf
heeft fjordenpaardjes en Galloway-koeien
tegen de vergroening ingezet. Zo bestrijdt
de ene exoot de andere.
„Alles wat je hier als mens doet of laat,
heeft effect", zegt Van Engeldorp. „Laatje
de boel verbossen, dan heeft dat invloed
op het drinkwater. Een boom lust namelijk
nogal een slokje water."
Maar de vergroening heeft ook zo z'n voor
delen. „Riet trekt veel beestjes aan. Die
beestjes lokken weer vogels. Het is hier dan
ook ontzettend vogelrijk. Hónderden soor
ten." En ach, de menselijke invloed gaat
veel verder terug dan die honderd jaar wa
terwinning, weet de duinwachter. „De fa
zant en het damhert horen hier eigenlijk
ook niet thuis. Die zijn meegenomen door
de Romeinen."
Intussen speuren wij stadsmensen achter
elk boompje en struikje naar dé attractie
van het duin: de vos. „Ik zie er elke dag een
stuk of tien, vijftien", verzekert de duin
wachter. Maar wij zien niets. Vossen sporen
komen we wel tegen. Een oude verkalkte
keutel, en een verse, nog bruine. En kale
takjes Salomonszegel. „In het begin snap
ten we niet wat die te betekenen hadden.
Totdat we een vos zagen die zo'n takje tus
sen de poten vasthield, en met de tanden
Vier. We
verplaatsen
onze pion
naar Kans.
We krijgen
de
opdracht
drie
plaatsen
terug te
gaan en
komen
derhalve in
de
gevangenis
terecht.
Maandag
leest u het
resultaat.
de besjes er afritste. Ze eten niet alleen
vlees."
Gaandeweg leren we heel wat. We buigen
ons over een rode-mierenhoop: „Als ik er
even op tik, gaan ze allemaal op hun ach
terpoten staan. Als verdediging, om hun gif
te spuiten." En we zien massa's kikkertjes
die allemaal dezelfde kant op gaan: „Naar
hun roots, daar waar hun ouders vandaan
kwamen voordat ze gingen paren."
Van Engeldorp kan er net als wij geen ge
noeg van krijgen. Hij is zojuist zes weken
thuis geweest om zijn huis te verbouwen,
en snuift vol welbehagen de frisse lucht op.
Ondanks het feit dat hij elk hoekje en gaat
je kent, is hij nog steeds vol ontzag. „Drie
duizend hectare duin en er is geen zand
korrel van ons bij", benadrukt hij. „Ook wij
als duinwaterbedrijf zijn hier te gast."
Na een uur of twee te hebben rondgedoold
kijkt Van Engeldorp ons grijnzend aan.
„Weten jullie wat me nou zo opvalt? Jullie
zijn zo stil geworden."
TEKST AFKE VAN DER TOOLEN
Prijsvraag
Monopoly
De Monopoly-prijs-
vraag van vorige
week zaterdag le
verde weer een flin
ke stapel inzendin
gen op. De goede
antwoorden luiden:
1. Hamburg, 2.
Tom Poes en Ollie
B. Bommel en 3.6
ooievaars. De win
naars van de reis-
versie van Monopo
ly zijn: V.P. v.d.
Hoorn, Ter Aar;
Koen Steenvoor
den, Noordwijk;
Randy Koo, Leider
dorp; Sameer Sid-
diqui, Leiden; Ellen
de Graaff, Zoeter-
woude.
Zij ontvangen de
prijs binnenkort
thuis.
Ook de tweede
week van het
Leidsch Dagblad
Monopoly sluiten
we af met een prijs
vraag. Elke zater
dag stellen we drie
vragen die eenvou
dig te beantwoor
den zijn voor ieder
een die de voor
gaande afleverin
gen heeft gelezen.
Fabrikant Hasbro
stelt voor de win
naars wekelijks vijf
exemplaren van de
reisversie van Mo
nopoly beschik
baar. Wie vijf we
ken meedoet - en
de vragen goed be
antwoordt - maakt
kans op de speciale
voetbaleditie van
Monopoly.
De vragen van deze
week:
1. Hoe heet de zeil-
cursus voor
vrouwen van
zeilschool De
Braassemmer-
meer?
2. Hoe noemt men
in Katwijk 'een
praatje maken
op de Boule-
bard'?
3. Hoe noemt men
in de volksmond
een klotje?
Antwoorden per
briefkaart naar:
Leidsch Dagblad,
t.a.v. Monopoly-se-
cretariaat, Postbus
54, 2300 AB Leiden.
Inzendingen moe
ten uiterlijk woens
dag bij ons binnen
zijn.
ül co
g
Oi
Fu
<t
Eo
O
FOTO FLYING CAMERA
WATERLEIDING
JACOBSWOUDE
HERENWEG
26.000,
JACOBSWOUDE
COMRIEKADE
24.000,-
STATION
LAMMENSCHANS
ƒ20.000,-
ALPHEN
VANMANDERSLOOSTRAAT
ƒ22.000,-
ALPHEN
B. SLOTSINGEL
22.000,-
ALGEMEEN FONDS
