De krasse knar als
WEER
Het Gesprek van de Dag
'Jacht' op Bouterse
De verloren Feyenoord-Ajax van Nicole Edelenbos
In het spoor
van Gérard
Depardieu
WOENSDAG 15 JULI 1998
COMMENTAAR
Aan het kat-en-muis-spelletje tussen Desi Bouterse en Nederland
komt voorlopig geen einde. De gewezen Surinaamse legerleider is
niet van plan op te houden met reizen integendeel, zo liet hij
gisteren nog eens nadrukkelijk weten. Hij gaat waar en wanneer hij
wil, al zit een trip naar Den Haag er voorlopig niet in. 'Binnenkort
ben ik weer weg. Dan weet men dat', aldus Bouterse.
De buurlanden van Suriname staan niet te trappelen om de 'advi
seur van staat' te arresteren. Het hemd is nader dan de rok. Neder
land is ver weg, de hele zaak is erg onduidelijk en met Suriname
moet dagelijks zaken worden gedaan. Bouterse heeft ook gezegd
dat de Nederlandse onderzoekscommissie, die moet bezien of hij
indérdaad betrokken is geweest bij drugssmokkel, bij hem niet wel
kom is. Het maakt van het op Nederlands verzoek uitgevaardigde
internationale opsporingsbevel een farce.
Het is tijd voor een herbezinning. Suriname is zelf de eerst aange
wezene om Bouterse aan te pakken. Zo lang de voormalige legerlei
der in eigen land nog een machtsbasis heeft, hoeft Den Haag niet
op succes te rekenen. Nederland zet zichzelf met de onbeholpen
jacht op Bouterse daarom voor schut. Den Haag verliest aan ge
loofwaardigheid en aanzien, terwijl Bouterse gezien zijn succesvol
le uitstapjes naar Brazilië, Trinidad en Guyana alleen maar aan po
pulariteit wint. David die het tegen Goliath opneemt. Niet hij, maar
Nederland heeft op deze manier last van het opsporingsbevel.
Bovendien worden de toch al broze betrekkingen met Suriname en
de buurlanden geschaad. En er zijn waarachtig wel belangrijker vis
sen te vangen dan een betrekkelijke kruimelboef als 'Bouta'. Op
slechts een paar duizend kilometer van Nederland bij voorbeeld lo
pen twee Bosnische-Servische oorlogsmisdadigers rond (Mladic,
Karadzic), binnen handbereik van NAVO-militairen (inclusief Ne
derlanders). Nederland doet er goed aan zich over hen druk te ma
ken, niet in de laatste plaats omdat generaal Mladic zijn terreurda
den in en rond Srebrenica mede heeft kunnen verrichten door Ne
derlands falen.
NSt
„Sporen van Gérard Depardieu?
Madame de directrice van het
lokale toeristenbureau kijkt de
bezoeker aan alsof die van een
andere planeet komt, en zegt
dan misprijzend: „Nee mon
sieur, u vindt hier geen enkel
spoor van Gérard Depardieu."
Toch is Chateauroux onbetwist
de geboortegrond van 's we
relds beroemdste Fransman. In
Londen kan de toerist in de be
bloede voetsporen treden van
Jack de Ripper, in Médan staat
het geboortehuis van schrijver
Emile Zola open voor een ieder
die betaalt. Maar in Chateau-
roux, dat wel een leuke attractie
kan gebruiken? Niets.
De directrice van de lagere
school Jean Moulin, waar Gé
rard destijds leerde lezen en
schrijven, weet wel waarom.
„De jaren die Depardieu hier
doorbracht", zegt ze, „waren
niet zijn meest glorieuze."
Op de school is niemand meer
die kleine Gérard nog heeft on
derwezen, maar een groot ge
noegen kan dat niet zijn ge
weest. Gérard was geen briljan
te leerling, wat wellicht de re
den was dat hij de school nooit
afmaakte. Nog voor zijn twaalf
de had hij zijn biezen gepakt en
was hij naar Parijs vertrokken
om nooit meer een school van
binnen te zien (hij nam alleen
nog acteerlessen). Dit alles kon
hem er niet van weerhouden
om vorig jaar de hoofdrol te
spelen in 'Le plus beau métier
du monde', een film over het
schone beroep van leraar.
Gérard Depardieu was dan een
mislukkeling op school, daar
buiten stond hij zijn mannetje.
Zijn jeugd in Chateauroux
bracht hij door met vernielen en
stelen, en als hij geen acteur
Morgen regen
De strijd tussen Ajax en Feyenoord kent
vele memorabele ontmoetingen, maar
het jongste treffen lijkt alle vorige te gaan
overtreffen. Feyenoord wil af van direc
teur algemene zaken mr. Nicole Edelen
bos om haar relatie met Ajax-collega
Maarten Oldenhof. De Rotterdamse kan
tonrechter moet zich begin volgende
maand over deze kwestie buigen. In
hoeverre een privérelatie aanleiding kan
of zelfs mag zijn voor ontslag, daarover
verschillen de meningen. In de voetbal
wereld voeren maar al te vaak emoties
de boventoon. In dat licht bezien staan
de zaken er voor Edelenbos niet best
voor. Want wie als directeur van Feye
noord tussen de lakens kruipt met de di
recteur van Ajax die pleegt hoogverraad.
Maar waarom zou zo'n Ajax-Feyenoord-
relatie eigenlijk niet kunnen? Zijn er niet
genoeg soortgelijke voorbeelden? Die
zijn er. Advocaten en rechters, crimine
len en advocaten, persvoorlichters en
journalisten, noem maar op.
De edelachtbare kantonrechter krijgt
nog een flinke kluif aan 'de zaak Feye
noord versus Edelenbos', zo voorspellen
juristen. Datzelfde geldt voor Feye-
noords voorzitter Jorien van den Herik.
Hij zal moeten aantonen dat de relatie
van zijn directeur de belangen van Feye
noord schaadt. En, zo is een veel gestel
de vraag, waarom moet Edelenbos han
gen en blijft het stil in het Ajax-kamp?
Dat Feyenoord en Ajax concurrenten
van elkaar zijn, is duidelijk. Beide ijveren
voor 's lands hoogste voetbaleer. Beide
zijn ook wereldwijd op zoek naar nog
betere spelers en laten geen kans onbe
nut elkaar in die speurtocht af te troe
ven. Vorig jaar nog kaapte Ajax op Schip
hol voor de neus van Feyenoord de Cos-
taricaan Ledezma weg.
Maar Feyenoord en Ajax zijn óók strijd
makkers. Hun voorzitters Van den Herik
en Van Praag zijn goede vrienden van el
kaar. Zij aan zij streden Ajax en Feye
noord ruim een jaar geleden tegen de te
levisiezender Sport7 en de nu in op
spraak geraakte directeuren werken ook
eendrachtig samen aan de oprichting
van de nv Eredivisie.
Volgens arbeidsrechtdeskundige mr.
P.EAM. Gerritse van Gerritse Poelman
Advocaten in Tilburg staat Feyenoord
zwak, maar vermoedelijk zal de kanton
rechter tóch besluiten de arbeidsover
eenkomst van Nicole Edelenbos te ont
binden. Want de arbeidsverhoudingen
tussen de directeur en Feyenoord lijken
goed verstoord. Volgens mr. Gerritse
mag een werkgever zich niet mengen in
de privésfeer van de werknemer. „Tenzij
het bedrijfsbelang in het geding komt,"
tekent de jurist daarbij aan. „De grond
wet geeft het recht op eerbiediging van
persoonlijke levensomstandigheden. Die
wet is met voeten getreden door Van den
Herik."
Mr. Gerritse onderschrijft niet het door
Feyenoord-voorzitter Van den Herik
aangevoerde argument van concurren
tie. „De punten worden in het voetbal op
het veld verdiend," legt hij uit. „Feye
noord en Ajax hebben als clubs elk een
aparte uitstraling. Zij bijten elkaar niet.
Volgens mr. Gerritse had Feyenoord als
werkgever een heleboel ellende kunnen
elimineren.Als goed werkgever had
Feyenoord de relatie kunnen aanvaar
den maar kunnen stellen er niet blij mee
te zijn," legt hij uit. „Men had vervolgens
mevrouw Edelenbos uit de projectgroe
pen kunnen halen zodat ze geen direct
contact meer heeft met de bewuste di
recteur van Ajax. Zo'n handelwijze is als
goed werkgeversschap te kwalificeren.
Als Feyenoord en Edelenbos de ont
slagaanvraag begin volgende maand
voor de kantonrechter betwisten, ligt
volgens mr. Gerritse de bewijslast bij de
club. „Feyenoord zal moeten aantonen
dat er sprake is van belangenverstrenge
ling en dat het instandhouden van de ar
beidsovereenkomst niet langer houd
baar is. Ervan uitgaande dat mevrouw
Edelenbos haar werk goed doet, denk ik
niet dat dat Feyenoord lukt. Mevrouw
Edelenbos is zelf advocate geweest en
advocaten kunnen zaken goed schei
den," vervolgt mr. Gerritse. „Feyenoord
heeft, denk ik, geen direct en indirect be
wijs dat zij haar werk niet goed heeft ge
daan. Maar heel zwaar weegt dat de ar
beidsverhoudingen zijn verstoord," con-
Nicole Edelen
bos.
FOTO CPD
cludeert hij. „Maar ze zijn wel verstoord
door de publiciteit."
Ontbinding van de arbeidsovereenkomst
door de kantonrechter ligt dan ook voor
de hand, vindt mr. Gerritse. Wat rest is
de hoogte van de afkoopsom. De wet
zegt dat die schadevergoeding in rede
lijkheid moet worden vastgesteld. „In de
praktijk," zegt de jurist, „komt het door
gaans neer op één maandsalaris per
dienstjaar. Maar gezien de publiciteit zal
er wel met een hogere rekenfactor wor
den gewerkt. Daar ligt een mooie taak
voor de advocaat van mevrouw Edelen
bos."
alexander bakker
Een gevangene in
se staat Californië
joen gulden schad
omdat de rechter h
behandeling van
stroomstoot heeft laf
nen.
De 48-jarige RONNll
was gepakt voor het:
een buisje aspirine.:
den was hij weieens
weest tegen gezags
om droeg hij tijdens
zaak de zogenaamds
doods', een speciale
mee het lichaam van
onder stroom gezetlt 1
Agressief was Ha«
niet, maar wel praatt H
zo vond de rechter.)
rende acht seconden
volt door Hawk ins he
Hawkins wil nu vijfti,
dollar, duizend dolls
zend gulden) voor eli
te verduren heeft gef
In de Amerikaansesj
is gisteren een van dl
gers van het McDona
urn, RICHARD McDD
leden. Hij werd 89ji
opende samen met a
Maurice in 1940 in!
dino, Californië, eenf
restaurant. Na de or
ze over op een self-sJ
restaurant met friet®
gers. Tien jaar later*
ze de rechten aaneJ
die de eerste echte'1
in de huidige stijl opi
Plaines, llliois. Kroc
onderneming uit tot
satie met 23.000veE
111 landen.
Maurice McDonald,:
als 'Mac', overleedr
LE TOUR
SUR PLACE
Dagelijks wordt in deze ru
briek de finishplaats van de
Tour de France voor het voet
licht gehaald. Morgen stopt de
Tour in Chateauroux.
was geworden, zou hij naar ei
gen zeggen nu 'een moorde
naar' zijn geweest.
In 1978 vertelde Depardieu te
gen het Amerikaanse blad Film
Comment in een opwelling van
openhartigheid over zijn jeugd
in Chateauroux, waar hij als 9-
jarige betrokken zou zijn ge
weest bij een verkrachting. De
pardieu zei later dat de journa
list hem verkeerd begrepen had,
maar deed verder geen enkele
poging zichzelf mooier voor te
doen dan hij was. Verkrachter,
nee. Kleine crimineel, ja.
In de straat tegenover de school
Jean Moulin in de volkswijk
Omelin woont nog altijd een
van zijn zussen. Madame Ou-
vrou herinnert zich niet veel
van de jonge Gérard, die zeven
jaar ouder is. Gérard vertrok uit
het ouderlijk huis, toen zij nog
in luiers rondliep. Dit wil ze
echter wel kwijt: „De media
schrijven maar wat. Het is waar
dat hij niet zo mooi is als Leo
nardo Di Caprio. Maar Gérard
heeft nooit in de gevangenis ge
zeten. En u denkt toch niet dat
een 9-jarig jongetje in staat is
tot een verkrachting?"
cees vanzweeden
Nederlands 'in dier voege' verrijkt door 'vrije jongens' Koot en Bie
Volgens Ewoud Sanders heb
ben Kees van Kooten en Wim
de Bie de Nederlandse taal ver
rijkt met zeker veertig woor
den en uitdrukkingen. Maar
onder- én overschat hij deze
volgens hem 'unieke prestatie'
niet?
Bij de Haagse handbalvereni
ging Hellas zitten de positivo's
in het bestuur. En een paar on
vermijdelijke regelneven zorgen
steeds weer dat het alsnog goed
komt met de barploegen, kassa
diensten, het clublad en de be
geleiding van de teams. Het zal
de leden een zorg zijn dat de
termen positivo en regelneef
komen uit de koker van Van
Kooten en De Bie. Als er maar
mensen gek genoeg zijn om te
besturen en de zaken te regelen.
De taal van Van Kooten en De
Bie is gemeengoed geworden.
Ze hebben keihard en succesvol
toegeslagen in de Nederlandse
taal. NRC Handelsblad-journa
list Ewoud Sanders dook in de
digitale bestanden van NRC, de
Volkskrant, Trouw, Algemeen
Dagblad, het ANP en tientallen
regionale bladen en kwam bo
ven met 'zeker veertig' woorden
en uitdrukkingen waarmee het
duo de Nederlandse taal heeft
verrijkt.
Woorden en uitdrukkingen die
zijn gaan leven in de taal, door
gebruik, aanpassing, uitbrei
ding. De regelneef kreeg er een
regelnicht bij. Doemdenken
(verzonnen in de jaren tachtig)
bleek een perfect woord bij de
beschrijving van de situatie in
de jaren dertig.
Sanders noemt dat in het juli-
augustusnummer van Onze
Taal een 'unieke prestatie'.
Maar is dat zo? Is dat uniek? Is
veertig veel? Onderschat hij het
aantal niet? Zou clichémannetje
Van Kooten niet meteen den
ken: 'Wat wênag'? En denkt
Haagse Harry met talloze ande
re landgenoten niet: „Kap Nah,
ik ken dah veel meah"? Met een
blaadje en een pen onder hand
bereik overstijg je de veertig
êÊt
Kees van Kooten en Wim de Bie
toch makkelijk?
Sanders sluit dat absoluut niet
uit. „Geef ze me maar, als je ze
weet", zegt hij. Het is een niet te
negeren uitdaging en je komt,
zo blijkt in de praktijk, al gauw
een eind. Zo waren F. Jacobse
en Tedje van Es onder meer
goed voor 'had u al koffie ge
had?', 'neutronenkorrels', 'god
ver de godver basterdsuiker',
'winterklaar maken', 'blad-
schurft', 'houd je muil Van Es';
'en dan een liter bulgaarse yo
ghurt na', 'in commissies zitten
lullen', 'dat Den Uyl geen En
gels ken?' en 'samen voor ons
eigen'. Tien stuks.
Tel daar de Clichémannetjes bij
op met die prachtige conferen
ce over seksuele problemen
waarin een schier eindeloze
reeks aanduidingen om 'de
daad' te omschrijven passeerde.
Ze rolbezemden, gingen van bil,
kierden, peilden roompotjes,
maakten de oudste beweging
ter wereld. En als de wereldwij
ze van de twee 'door zijn rem
men schoot', dan zag hij: lam
metjes, blauwe zwaailichten,
stjromende bergbeken, gevulde
koekenDe andere kwam
daar nooit aan toe, want die
dacht er in het heetst van de
strijd altijd aan dat hij 'nog een
lepelrekkie moet ophangen" en
dan zat hij weer met 'maatje
pink'. En passant kreeg het
'nachtkastje van pallisander'
een andere klank en 'het
moyenne' een betekenis buiten
het biljarten.
Dan had je Cor van der Laak,
die het had over Te café d'Ab',
de 'fopknop' van de verkeers
lichten, 'zeldzame zangplaten',
'een dame zonder schoteltje is
geen gezicht'. De Vieze Man
kreeg vaak 'ballen in zijn buik'
en wilde er bij een typetje van
De Bie bijhoren door steeds te
zeggen 'in dier voege'. En het
was oud-mijnbouwingenieur
Walther de Rochebrune die
woest opmerkte 'volledig self
supporting' te zijn, al woonde
hij 'in het tuinhuis van mijn
moeder'. Totaal 27, nog zonder
de bekakte zussen, Koos Koets
en zijn maatje Robbie Kerkhoff,
de dikke tandeloze zwerver en
al die andere types, zonder een
doublure met Sanders' top tien
en de 29 andere voorbeelden in
zijn artikel.
Toch moet je uitkijken met po
gingen de invloed van de vin
dingen van Van Kooten en De
Bie op de Nederlandse taal op
te blazen tot oncontroleerbare
omvang, meent hij. „Je kunt bij
de spreektaal niet meten in
hoeverre hun woorden en uit
drukkingen in heel Nederland
algemeen zijn geworden. Fans
zullen ze veel gebruiken, maar
anderen helemaal niet." San
ders kwam aan zijn oogst van
ruim veertig vondsten van het
duo en woorden/uitdrukkingen
van anderen die dankzij de twee
alom gebruikt worden via kran
ten en tijdschriften. Voorwaarde
was, uiteraard, dat een verwij
zing naar Van Kooten en De Bie
moest ontbreken. Het moest
dus gaan om personen die wer
den vergeleken met wethouder
Hekking, dr. Clavan of als typi
sche regelneef danwel krasse
knar werden neergezet. „De
kranten en tijdschriften zijn het
enige objectieve instrument om
de invloed op het Nederlands
van Van Kooten en De Bie te
meten", verklaart hij de op het
oog bescheiden oogst.
Van een overschatting van de
invloed van de twee tv-makers-
/komieken/ schrijve
ders overigens ooki
„Ruim veertig is qui
heel uniek. NiemaiK
veel. Wie nog een
buurt komen, zijnM
Toonder en tv-makt
Schippers." Hetvoo
Toonder (goedvooi
jaren TomPoes) on:
volgens Sanders mo
succes van Van Koo en
Bie maar zeer ten de
volg is van hun nadi
aanwezigheid op tel
boekhandel (boekei
bescheurkalenders! he
plaat. „Toonder is
op televisie geweest
Het succes zit 'm vo zi
ders in het vakmarc dj
Van Kooten en DeB o
feilloos gevoel voorl ion
schrijft hij in het arti orl
ze vervolgens op eet er
kende manier de dr
ken. Daarnaast zijn
woon populair bij et
rijke groep." Met da
doelt hij op jeugd, ji
schrijvers, politici et
schappers.
Met de verspreiding
wel snor. Het succei
uit de top tien, ging!
het woord op de loo:
hij 'oudere jongere'
Het woord maakte:
zo veel opgang, dan [f
vergeten is dat hete
van het duo. Met 'w K
overigens geen eiget
scoorden ze 609 kee
regelneef (304), dek 1C
ren (245) en de postDI
zijn het de bekendst Sl
den van de invloed^
Kooten en De Bieof
Maar de lijst 'K&B
is lang. In een overe
maanden te verschï
zal Sanders er veert
alfabetische volgons
ren, compleet metb
herkomst en andere
waardigheden.
erik huisman
Wil Buys is met vakantie. De tv-recensie zal in de zomermaanden
dan ook niet verschijnen. Begin september pakt Buys de draad
weer op.
Mussen
Gisteren was het rond de middag slechts 13 tot 14 graden. Omdat
het later in de middag nog wat opklaarde steeg het kwik nog tot 16 a
17 graden. De normale maximumtemperatuur voor midden juli is 19
tot 21 graden. De depressie die verantwoordelijk is voor het koele
weer, trekt nu verder naar het oosten. In de westelijke stroming trek
ken storingen van de Atlantische Oceaan naar West-Europa.
Vanavond en vannacht is het vrijwel overal droog, morgen zorgt een
nieuwe oceaanstoring voor perioden met regen. De zuidwestelijke
wind is meest matig.- De middagtemperatuur komt uit op 18 graden.
Vrijdag is het op de meeste plaatsen droog en met 19 graden boekt de
temperatuur een graadje winst.
Zo stevenen we met koel weer af op de Hondsdagen, die zondag be
ginnen. De ster Sirius in het sterrenbeeld Grote Hond komt dan tege
lijk met de zon op en voor onze voorouders brak een tijd aan waarin
door het vaak warme en vochtige weer etenswaren snel bedierven.
jos broeke
De constante factor in een snel
veranderende wereld is de huis
mus. Altijd aanwezig, brutaal
en vertrouwd. Natuurtalent in
overleven. Kruimeldief uit roe
ping. Zo leek dat tenminste.
Maar het is allemaal maar
schijn. Ook de mussen zijn in
eens een bedreigde diersoort,
meldt de krant Zouden ze met
hun honderdduizenden tege
lijk ineens vanwege de hitte
dood van het dak zijn gevallen?
Dat lijkt niet erg plausibel als ik
in juli 1998 de herfststormen te
gen de ramen hoor beuken en de
thermostaat van de verwarming
spontaan hoor aanslaan. Het
moet wat anders zijn met die
mussen. De wereld van de vogel
bespieders staat voor een raadsel.
Het is achteraf gepraat maar er
HAN MULDER
was me eigenlijk al het een en ander opge
vallen. Wanneer ik me rond het middaguur
wel eens steels ontdeed van de boterhammen
die een zorgzame echtgenote onvermoeibaar
steeds maar blijft smeren dan kwamen daar
nooit meer mussen op af. Op het sombere te
gelterras van het vroegoude overheidsge
bouw waar ik mijn dagen met wisselend
succes zin en inhoud tracht te geven, zijn het
de meeuwen die de dienst uitmaken. Op af
stand gevolgd door duiven en dan een hele
tijd niets. Geen mussen in elk geval.
De stad is vol gebouwd, zeggen de kenners.
Er is geen plaats meer in de herberg voor de
mussen. Glas en beton, maar geen kier of
gat. Vandaar. De mussen verhongeren en
ontwikkelen hoogtevrees; allemaal gevleu
gelde Bergkampjes met vliegangst. Maar is
dat wel zo? Waar zijn alle kadavertjes dan,
met pootjes omhoog, met de ogen gebroken,
met de snavel dof? Nergens gezien. De mus
sen zijn gewoon geëmigreerd naar prettiger
oorden. Zoals de grote-stadsmens een ver
pieterde zomer op de camping met spiritus
om de barbecue aan de praat te houden,
prefereert boven zijn woonkazerne met de
Ikea-inbouwkeuken. Vooreen gemiste pe
nalty behoef je in elk geval niet tien hoog
thuis te blijven. Zo wordt de huismus zeld
zaam.
Omdat alles stroomt en verandert, zoals een
wijze Griek al enige eeuwen voor Christus
vaststelde, lopen er tegenwoordig in de klei
ne uren vossen door de straten van mijn
woonplaats Scheveningen. Misschien zijn ze
en passant ook wel verantwoordelijk voor
het verdwijnen van een mus hier of daar.
Vroeg op de zondagochtend scharrelde zelfs
door mijn tuin een vos. De klokken beierden
en riepen op tot kerkgang en gebed. Maar bij
mij ach ter preekte de vos kortstondig zijn ei
gen passie. Nog niet zo langgeleden gaf de
vossenstand reden tot bezorgdheid. Nu zijn
lietde mussen.
We raken ongemerkt veel kwijt. A
wetse melkfles bij voorbeeld is rm
tors item. Alleen de biologisch con
tailhandel doet de scharrelyoghul
eens in een flesje. Een pick-up voo
mofoonplaat is louter antiquarisd
men. Insgelijks is het de wringer n
bonte was (over het bijbehorende-
blauw aarzel ik), de stoker op dek
de sokophouder en nu dus de huü
gaan. Ook de oranjevlaggetjes ven
uit de natte straten. Trouwens ooi
verdween.
Maar we kregen wat terug. Franb
scheen! De vos beperkt zich niet in
duin maar jaagt op het asfalt ven
De meeuw is voorlaan voor het on
Over vier jaar is de wereldbeker oo
dan pakken we hem. Dus blij beg
derland die ene dooie mus.
Idyllisch plekje in Chateauroux.
FOTO CPD
