'Nederlandstalig is net zo spannen
Cultuur Kunst
Applaus en kritiek voor Left Luggag\
Muziek Abba redt 'The dancing queen
Een framboos als bovenlijf,
armen en benen van bessen
DINSDAG 14 JULI 1998
chef jan rijsdam, 071 -55
i.plv chef* ad van k
Zomerprogramma Oudhedenmuseum
leiden Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden begint vanaf
18 juli een speciaal zomerprogramma. Tot en met 9 september
draaien er elke dag films en bovendien kunnen bezoekers zich
op donderdagen en vrijdagen verkleden als Romein of oude
Egyptenaar. De tentoonstelling over het onderzoek naar de
mummie van het Egyptische meisje Sensaos is nog tot en met 16
augustus te bewonderen.
Huisje Kerouac voor jonge schrijvers
orlando Het zomerhuisje waar Jack Kerouac schreef, in de zon
bakte en wachtte op het uitkomen van zijn klassieker 'On the
Road', wordt een toevluchtsoord voor jonge schrijvers. Het huis
waar de schrijver van de 'Beat Generation' het grootste deel van
1957 woonde, wordt telkens voor een half jaar verhuurd aan be
ginnende schrijvers. Kerouac verliet het huis toen een vriendin
hem dertig dollar gaf om een buskaartje naar New York te kun
nen betalen om daar de verschijning van 'On the Road' mee te
kunnen maken. Het boek bleek een mijlpaal te zijn, en werd
voor vele jongeren tot leidraad. Kerouac overleed in 1969 op 47-
jarige leeftijd.
Tarantino ontkent mishandeling
new york» Filmregisseur Quentin Tarantino heeft gisteren voor
een rechtbank ontkend dat hij een vrouw heeft mishandeld. Hij
dreigde met een tegenproces wegens kwaadwillige vervolging.
De 25-jarige vrouw diende twee maanden geleden een aan
klacht in omdat Tarantino haar ineen restaurant in de New
Yorkse wijk East Village zou hebben mishandeld. Zij eist omge
rekend dertig miljoen gulden. „De beschuldigingen tegen mijn
cliënt zijn niets anders dan Pulp Fiction", citeerde Tarantino's
advocaat de titel van de succesvolle film waarmee de regisseur
een Oscar won als mede-scenarioschrijver. De advocaat sprak
van een vorm van afpersing. Als Tarantino wordt veroordeeld
kan hij maximaal een jaar gevangenisstraf krijgen.
Dikke Dame naar Franse ambassade
den haag De Franse ambassade in Den Haag krijgt de Dansen-
se Dikke Dame van de Franse beeldhoudster Niki de Saint-Phal-
le een jaar in bruikleen. Het in het oogspringende beeld op
Sculptuur 98 verhuist morgen van het Lange Voorhout naar het
terras voor de Franse ambassade in Den Haag. De Dansende
Dikke Dame is zes meter hoog en bijna vier meter breed en is
één van de 47 beelden die te zien zijn op de openlucht-expositie
die tot en met vandaag duurt. Morgen gaan de beelden terug
naar hun eigenaar. Speciaal vervoer is nodig voor de beeld
houwwerken L'Homme qui Marche en La Grande Musicienne.
Net als op de heenreis gaan de beelden zonder kist op een open
vrachtauto van Defensie terug naar hun eigenaar, het Centrum
Beeldende Kunst in Rotterdam. Sculptuur '98 trok de afgelopen
twee maanden ruim een half miljoen bezoekers.
Les Zazous bij slecht weer binnen
katwijk De Katwijkse band Les Zazous neemt het zekere voor
het onzekere. Met het onstuimige weer van de laatste tijd in het
achterhoofd heeft de groep voorbereidingen getroffen om de
presentatie van haar nieuwe cd 'Electric Babyland', aanstaande
donderdag, binnen te houden. De bedoeling is dat de groep bij
strandpaviljoen Het Wantveld op het Katwijkse strand een Zons
ondergang Show met theater, muziek en literatuur presenteert.
Maar bij regen speelt de band nu in het nabijgelegen jongeren
centrum Scum. Aanvang: 20.00 uur. Kaarten kosten 15 gulden.
Reserveren: tel. 071-4018745 of e-mail splash@xs4all.nl
Rotterdams r b viertal heeft voor z'n Surinaamse afkomst gekozen
Wat goed is hoeft niet altijd
snel te komen. Re-play
heeft er een slordige zes
jaar over gedaan om alle
zoete dromen over een
heus debuutalbum in wer
kelijkheid om te zetten.
Aanmerkelijk langer dan
gemiddeld dus, maar daar
is het resultaat dan ook
naar. Want het Rotterdam
se kwartet toont met z'n
eerste (titelloze) cd vooral
aan dat Nederlandstalige
'arrenbie' net zo spannend
kan zijn als de geestver
wante producties afkom
stig uit de Amerikaanse ba
kermat.
rotterdam louis du mouun
De 'eindeloze' aanloop van het
Surinaamse viertal genaamd
Mare, Henk, Alwin en Sam is
grotendeels bewust geweest. Na
eerst onder andere nummers te
hebben proefgedraaid in het
Engels, kwamen de heren al in
1995 tijdens een maandenlange
'werkvakantie' op Gran Can aria
tot de conclusie dat er voortaan
moest worden uitgegaan van
een strak plan de campagne.
Met als voornaamste nieuwe
vertrekpunten: overschakeling
op de eigen taal en alle voor
rang voor het ontwikkelen van
een perfecte podiumpresenta
tie.
„Tegen r b op z'n Neder
lands werd zeker toen nog
vreemd aangekeken, neerbui
gend over gedaan, maar wij
vonden gewoon dat het juist ex
tra interessant was om die kop
peling te maken tussen typisch
Amerikaans geluid en de taal
die we zelf spreken", blikt Al-
win, de meest spraakzame Re-
player, desgevraagd terug. „En
wat het platengebeuren betreft,
we wilden eerst ervan overtuigd
zijn dat we live ook zouden
kunnen waarmaken wat het pu
bliek al via onze eerste singles
had leren kennen."
Het Surinaamse viertal Re-play heeft eindelijk de zoete dromen over een debuutalbum omgezet in werkelijkheid.
De eerste klap (getiteld 'Ik
denk aan jou') was in het voor
jaar van 1997 nog geen daalder
waard, maar met de opvolger
'Kijk om je heen' scoorde Re
play een half jaar geleden wel
volop: heel veel airplay (inclu
sief een stevige top-40 notering)
plus een forse rits optredens.
Dat dubbele succes lijkt intus
sen ruimschoots te worden
gaan overtroffen door de derde
schijf 'Ala day (Ik leef alleen
voor jou)', die zodoende een
ideale blikvanger zal zijn voor
het album 'Re-play', waar zeker
niet alleen het zingende viertal
z'n ziel en zaligheid in heeft ge
stoken. Het album kan namelijk
worden beschouwd als de sap
pige vrucht van tal van nieuwe
samenwerkingsverbanden plus
pure vriendendiensten.
Naast erkende 'topkrachten'
op productiegebied als Rutger
Kroese (Nasty, Dignity, KéShaw)
en Michel van Schie (Candy
Dulfer) kregen (nog) onbekende
maatjes als Chiel Reedijk, Hurri-
gan, Wemer Kanhai en Rick
Bennis de kans om zich als stu
dio-talenten te onderscheiden.
„We hadden ons natuurlijk
best tot Rutti of Michel van
Schie kunnen beperken, maar
we wilden liever een aantal jon
ge gasten, in wie we ontzettend
veel vertrouwen hebben, de
kans geven. Met die diversiteit
aan producers loop je uiteraard
wel het risico dat je je groepsge
luid versnippert, maar we heb
ben er toch wel steeds nauwlet
tend op toegezien dat de Re
play-sound in ieder nummer
naar voren bleef komen", aldus
Alwin.
Hoewel het Nederlands het
.7.:
osi
kwartet, gemiddelde imt
jaar, uitstekend bevj ie.
de achtergrond een ;en
naar het Engels zei ene
moet Mare bekenj) Ich
hier en in Suriname, n h
en misschien Zuid-; |e t
zonder meer een voo es
in je eigen taal zing ;et I
dat aan de kids, dit [en
sneller oppikken da udi
je hetzelfde in het en
zingen. Maar wil je ien
de wereld bereiken,! en
je echt als Engelstal pra
senteren, dus daaroi uss
ze volgende grote st ie:
gelstalige plaat worcjlOS
even kan moet die i I0S
jaar kunnen zijn, aid Blik
genomen met een Ai ieri
producer." led
Tot nader order v Irag
die koers geheel zelf iorc
de groep zelf min of; vor
gedwongen z'n zal lerl
Door schade en sd !wa
geworden (ook als led
men van onder ani intv
Froger en Ruth Jat (iet
viertal nogal beduchi [a b
naamde grappenm phi
wat net zorgvuldig in L
bouwd weer om zeep ner
die zin is Re-play bes in v
de bevriende collegabeei
méo, die in Martha anc
gen een ideale rege ien
ben gevonden. „Wai lief
lijk zoeken is net em
manager, iemand di: lijV
je klaar staat en ovt 'faa
havik bovenop duit laai
Maar vindt die maan ent
En hoe 't dan ver >urg
de rivaliteit tussen e c
stadgenoten en de a 'alii
terdam 'arrenbie Pal
woordigers, zoals i eisi
KéShaw en Dignity? arii
niet dat die er is, wai in t1
als echte vrienden en
om", laat Sam weten ien
den elkaar van alles o WI-:
te en als het even kar e a
len. De jongens vani eri
net zulke mafkezen a ede
haw is dan weer iet; em
maar met die lui heb rog
ook altijd heel gezelb ind
De reclamewereld is
altijd een kweekvij
ver geweest voor
kunstenaars. Een dichter als Jan
Arends zette zijn eerste schre
den op weg naar de literatuur
als copywriter bij een reclame
bureau. Een periode waarover
schrijver en journalist Henk
Hofland, die daar ook werkte,
uitgebreid heeft geschreven na
dat Jan Arends door een kordate
sprong van de derde verdieping
van zijn flat een eind aan zijn
leven had gemaakt.
Maar vooral de beeldende kunst
is nauw verbonden met de re
clamewereld. In veel steden zijn
de bekende Miss Blanche-recla
mes zorgvuldig gerestaureerd
en tot kunst verheven, terwijl de
laatste peuk van dat merk allang
is uitgedrukt of via het toilet het
zeegat heeft gekozen. En wat
dacht u van de beroemde af
beelding van de Droste-ver
pleegster op het cacao-blikje? In
tal van publikaties over kunst
heeft men het nu over het Dros-
te-effect, een soort echo, maar
dan van beelden. Reclame kan
kunst met een grote K worden
en kunst reclame met een grote
R. Denk wat dat laatste betreft
maar eens even aan de Coca-
Cola- en Campbellsoep-blikjes
van Andy Warhol.
Reclame legt vooral het tijds
beeld vaak goed vast. Dat is bij
voorbeeld heel goed te zien aan
Flipje Tiel, de biologisch verant
woorde tegenhanger van het
Michelin-mannetje, dat op ca
binedaken van vrachtwagens
heel de wereld over is gereisd.
Flipje staat echt voor de voor
oorlogse onschuld van het kind,
dat toen nog niet had gehoord
van laser-pistolen en Rambo's.
Flipje Tiel is bedacht door de
Blaricumse illustrator Eelco ten
Harmsen van der Beek. Voor de
jamfabriek van Hero in de Betu
we creërde hij een aansprekend
figuurtje met een forse fram
boos als bovenlijf. De armen en
benen waren samengesteld uit
bessen. In het begin van zijn le
ven droeg Flipje nog klompjes
maar die werden al snel uitge
daan. Op zijn sappige hoofdje
droeg Flipje een hoge koksmuts.
In de loop der tijd zijn er tal van
stripverhaaltjes verschenen over
Flipje Tiel, getekend door H.
Rotgans. In een van die strips
uit de jaren twintig komt een
negeruitvoering van Flipje voor.
Het lijfje van de zwarte Flip be
staat uit een donkere pruim.
Tot zo'n grote bekendheid als
Flipje Tiel zullen de fruitbeest-
jes van Albert Heijn het niet
brengen. Overal hangen de
laatste weken reclamebiljetten
waarop van een sinaasappel,
een peer, een aardbei en een ci
troen dierenfiguurtjes zijn ge
maakt. De sinaasappel heeft
men met een mesje twee
CS QJJ W f!
Deze week hebben
we kaas, chips en ijs
In de aanbieding...
jeruzalem «anp
De film 'Left Luggage' van
Jeroen Krabbé is gisteren met
applaus begroet op het 15e
filmfestival van Jeruzalem.
Maar na afloop moesten de re
gisseur en scenarioschrijver
Edwin de Vries enkele pittige
vragen van kijkers beantwoor
den. Waarom had de
acteur/regisseur de door hem
zelf gespeelde ultra-orthodoxe
vader Kalman zoveel sympa
thieker gemaakt dan in Carl
Friedmans boek 'Twee koffers
vol'? Waarom zitten er in een
film die veel chassidische joden
graag zouden willen zien
naaktscènes die ze vanuit reli
gieus oogpunt niet mogen be
kijken? Waarom verbeeldt de
film de joodse belevingswereld
uitsluitend negatief?
Na verteld te hebben over
hun eigen jeugd als kinderen
van Holocaust-overlevers,
trachtten Krabbé en De Vries
uit te leggen dat de situatie in
Israël, wat betreft het ultra-or
thodox jodendom, heel anders
is dan in Nederland'en België.
Dat de joodse belevingswereld
in de film louter negatief wordt
afgeschilderd, wees het duo
stellig van de hand.
Krabbé gaf voor de première
toe nerveus te zijn over de re
acties van het Israëlische pu
bliek. Jeruzalem, waai
Shoah als het confli
seculier en ultra-ort
dendom zo met hei
leven in de stad ve
gold voor hem als 1
de leeuw. Als de on
van zijn film ergens
reld verkeerd kond
dan was dat wel in
'Left Luggage' is gei
voor een prijs in di
Jewish Experience.
theater
Fruit dat niet gaat rotten. Groente die nimmer stinkt. Voor eeuwenlang ligt onze leeftocht opgesla
gen in de grote koelkast van de kunst. Schilders hebbben ze vastgelegd: de uitjes in het zuur, de sja
lotten, de blozende goudreinetten en de sterappeltjes, de sappige meloenen, de asperges, kortom:
al wat de aarde ons biedt. In de serie 'Kunstfruit' gaan wij nader in op het oeuvre van schilders,
dichters, beeldhouwers en componisten die de groenten en vruchten des velds hebben vereeuwigd.
In deze aflevering: Flipje Tiel en het dierenfruit van Albert Heijn.
oortjes gegéven en het venijnige
snuitje van een kat. De peer is
een hondje geworden. De aar
bei een beertje en de citroen
een varkentje. En op de poster
staat temidden van die fruitdie-
ren de tekst: 'We hebben de zo
mer in onze bol.'
Ik denk dat de landelijke groot
grutter met deze campagne
vooral de kinderen wil aanspre
ken. Wij, volwassenen, weten
dat fruit gezond is, maar kinde
ren zien dat nog niet zo. De si
naasappel blijft toch altijd iets
zuurs hebben, hoe zoet hij ook
is. En de aardbei heeft van die
nare meeëters op zijn neus.
Maar als die vruchten in diertjes
worden veranderd, ja, dan is het
wel even wat anders.
Neem een lepeltje macaroni en
breng dat naar de mond van
een Ideuter. Een beetje Holland
se kleuter zal de inhoud van de
lepel met een goed gerichte be
weging van zijn knuistje naar
het behang jagen. Maar als je
erbij zegt: 'Komt een muisje
aangelopen, zo in Oliviers
mondje gekropen!', dan is het
happen geblazen. Het wil ook
nog wel eens helpen de ene hap
Ma Caroni te noemen en de an
dere Pa Caroni, maar dat is een
ander chapiter.
Waar komt toch dat verlangen
vandaan om de natuur een
menselijk of dierlijk gezicht te
geven, aan te passen aan onze
leefwereld? In sprookjes krijgen
knoestige eiken vaak het gezicht
van een oude man. In kinder
boeken krijgt een madelief het
gezicht van een klein meisje.
Komt dat omdat we het zwijgen
van de natuur eigenlijk niet dul
den?
Ik weet het niet. Maar de recla
me maakt dankbaar gebruik
van dit fenomeen. Of onze kin
deren door de reclame van Al-
bert Heijn meer aardbeien gaan
eten, is niet zeker. Wel zullen ze
die aardbeien, die opeens leuke
beertjes zijn geworden, willen
hébben. Het doet me denken
aan de uitspraak van John Wa-
namaker, een industrieel die
ongelooflijk veel geld uitgaf aan
reclame. Hij heeft eens gezegd:
'De helft van het geld dat ik
spendeer aan reclame is wegge
gooid. Het probleem is alleen
dat ik niet weet welke helft.'
cees van hoore»
recensie aaartin hermens
Voorstelling 'The dancing queens'. Scnpt:
Maunce Wijnen, Liedjes: Benny Anders-
son en Bjom Ulvaeus. Regie en musical
staging: Stanley Burieson. Decors en kos
tuums Lenn Aarntzen. Licht: Patrick Kra
mer. Met' Brigitte Nijman, Laura Vlas
blom, Edwin de Jongh en Michael Diede-
nch. Gezien: 13/7, Werkteater Amster
dam (première). Nog te zien aldaar tot
31/8.
De noodzakelijke toestemming
was binnen. Maar op het laatste
moment, vlak voor de eerste
voorstelling, zette muziekuitge
verij PolyGram de boel op
stelten. De Nederlanders moch
ten niet het levensverhaal van
Abba vertellen en de hits van de
groep niet in chronologische
volgorde brengen. En dus ging
er een dikke, rode streep door
het script van Maurice Wijnen.
Een script dat ik graag eens zou
willen lezen, want het leven en
de carrière van het Zweedse
viertal biedt veel mogelijkheden
voor een interessante theater
productie.
Die Nederlanders gingen toch
door met de productie en kwa
men tegemoet aan alle eisen
van PolyGram. Vanuit artistiek
oogpunt bekeken pure censuur
natuurlijk. Waar biografen de
afgelopen jaren heel nauwgezet
de (persoonlijke) verwikkelin
gen binnen de populairste
groep uit de jaren zeventig in
dikke boeken uit de doeken de
den, zijn theatermakers gehou
den aan de voorwaarden die de
personen in kwestie stellen. Er
zit iets goed scheef in de manier
waarop de nalatenschap van
het fenomeen Abba wordt be
heerd.
Had 'The dancing queens'
desondanks wel of niet gemaakt
moeten worden? Als je het artis
tiek bekijkt: nee. De verhaaltjes
die nu tussen de twintig Abba-
songs zijn verwerkt, zijn niet
meer dan geforceerde pogingen
om de voorstelling nog enige
dramatiek mee te geven. Iedere
keer wordt een liedje ergens
Abba in 'The Dancing Queens' v.l.n.r. Michael Diederich, Brigitte Nijman, Laura Vlasblom en Edwi
FOTO GPD/ROLm
halverwege onderbroken door
een zielig puber-verhaaltje dat
ergens in het luchtledige blijft
hangen. Het trucje begint snel
te vervelen.
Goed, je was niet wijs als je in
de jaren zeventig zei dat je Ab-
ba-fan was. Meisjes identifi
ceerden zich met Agnetha of
Frida, jongens kwijlden weg bij
levensgrote posters van het
kwartet. Maar zeggen dat je hun
muziek goed vond? Dat mocht
pas ergens begin jaren negentig.
Wil je in een theaterproductie
enige dramatiek aanbrengen,
dan moet je met dergelijke
anecdotes meer doen dan ze
enkel gebruiken als vulling tus
sen de liedjes.
Muzikaal gezien is 'The dan
cing queens' een feest van de
bovenste plank. De lol spat er
aan alle kanten af zodra de vier
Nederlanders in de huid van
hun vroegere idolen mogen
kruipen. Maar waar Laura Vlas
blom te vaak moeite heeft om
de spanning van een nummer
vast te houden, zorgt Brigitte
Nijman menige keer voor door
leefde muzikale hoogtepunten.
Vooral met haar versie van 'The
winner takes it all' zet Brigitte
een mooi kroontje op deze
voorstelling.
Bij de heren is het Michael
Diederich die opvalt. Hij zet
niet alleen een perfecte parodie
van Benny Andersson neer, ook
vocaal levert hij met een num
mer als 'Like an angel passing
through my room' één van de
mooiste momenten van de
avond. Alleen: jamm
weer zo'n zielig verhi
haald moet worden
niet nodig; Diederict
fect raad met een dei
De regie van Stanli
kon mij niet overtoil
ene kant laat hij r
muziek van Abba lx
de theatrale elemeni
andere kant maakt
weinig gebruik van
schien is hem dat nk
ten: er had ongeti
heel andere voorstel
wanneer PolyGram
moeilijk had gedaan,
ijzersterke Abba
blijft er nu gelukkig!
over waarvoor nieif
hoeft te schamen, f
veel meer in gezeten I
