Technische vondst helpt
diagnose ziekte Crohn
Gezondheid
In het buitenland
.V.AANDAG 13 JUL11998
REDACTIE •SASKIASTOELINGJ
„Er is telefoon uit Zwitserland"zegt mijn assisten
te. Meneer Baker belt, dat het niet goed met hem
gaat, en wil je spreken".
Ik ken Baker goed. Hij is afkomstig uit Schotland
en al twintig jaar werkzaam in Nederland. Hij is
vrijgezel, houdt van alle sporten die in Schotland
beoefend kunnen worden: skiën, golf, vissen, wan
delen, klimmen. Als hij even kans ziet, gaat hij
clan ook in zijn vrije tijd naar de bergen. Dit keer
was hij naar Frankrijk gereisd, en door naar Zwit
serland.
„Wat is er gebeurd?", vraag ik hem, als ik doorver
bonden word. „Ik kreeg plotseling een heftige
kramp op de borst, en een zwaar gevoel in mijn
linker arm", vertelt hij.
„Omdat ik hier jaarlijks kom in mijn voorjaarsva
kantie, ken ik de plaatselijke huisarts goed. Ik heb
hem direct geconsulteerd. De diagnose luidde:
kramp op de borst op basis van angina pectoris.
Dat is toch wonderlijk, terwijl ik eigenlijk wel ge
zond leef. Nu ben ik opgenomen in een Zwitsers
ziekenhuis. Kunt u ervoor zorgen dat ik weer naar
Nederland terug kan komen? De artsen vinden het
niet verantwoord me te ontslaan. Ik zou dus opge
nomen moeten worden in een ziekenhuis
Na de eerste schrik, dat dit hem overkomen is,
volgt de opluchting dat hij in goede handen is. Ik
overleg telefonisch met een cardioloog, die hem
kent. Als ik het probleem uitleg, komt hij met de
boodschap dat een opname niet eenvoudig te rea
liseren zal zijn. Als een patiënt in een ander land is
opgenomen, en door moet naar een Nederlands
ziekenhuis, moet hij in quarantaine. Dubbel geïso
leerd, in een afzonderlijke kamer. Dat is noodza
kelijk omdat hij uit het buitenland de MRSA-bac-
terie kan meenemen. MRSA wil zeggen: multi re-
sisten te staphylococcus aureus.
Deze bacterie is resistent tegen onze gebruikelijke
antibiotica, en als zo'n
bacterie het ziekenhuis
binnen komt, lopen pa
tiënten kans dat ze ermee
besmet worden. In Neder
landzijn we zuinig met
het geven van antibiotica:
als het verantwoord is
gunnen we het lichaam de
kans zelf weer in even
wicht te komen om zo een
natuurlijke weerstand op
te bouwen.
Een tweede voordeel is dat
de bacteriën niet ongevoe
lig worden voor de anti
biotica. In de ons omrin
gende landen wordt een minder terughoudend be
leid gevoerd. Daardoor ontstaat dus resistentie,
met ab gevolg deze onzichtbare vijand.
Na wat wikken en wegen b er toch een kamer. Me
neer Baker wordt onder medische bewaking over
gevlogen, en geobserveerd in het ziekenhuis in de
stad. Ab ik hem kom opzoeken, moet ook ik me
omkleden in een lange groene jas, een haarkapje
op, mondmasker voor. en - na mijn handen goed
gedesinfecteerd te hebben - handschoenen aan.
Meneer Baker zelf loopt rond, b al van de hartbe-
wakingaf Hij moet nog enige aanvullende onder
zoeken ondergaaii, maar dat kan pas als de ver
plichte 14 dagen voorbijzijn. In die tijd wordt zijn
bloed nagekeken op de beruchte bacterie. Tot ie
ders opluchting is hij geen drager en kan hij als
vrij man de onderzoeken verder ondergaan.
Ik zie hem terug op het spreekuur. „Ik heb me
nooit gerealiseerd dat het consequenties kan heb
ben ab ik in een ander land in een ziekenhub zou
worden opgenomen. Nu ik dat weet, probeer ik
mijn voorzorgsmaatregelen te nemen, want dit
heeft mijn plannen fors in de war gestuurd. Hoe
wel ik blij ben dat mijn situatie zich zo gunstig
ontiuikkeld heeft. Ik had in Zwitserland geen keus,
maar het was anders geweest ab ik van tevoren
geweten had wat me te wachten kon staan.
Baker is een voorbeeld van de moderne Europeaan
die de landsgrenzen niet meer ab een barrière er
vaart. Totdat de medische zorg om de hoek komt
kijken. Dan blijkt eigen haard goud waard.
TACO VAN DER MARK
Aan de ziekte van Crohn, een ont
stekingsziekte van het maag-darm
kanaal, lijden in Nederland zo'n
6800 mensen. Per jaar komen er 900
patiënten bij. Soms is het lastig om
Crohn op te sporen. Radioloog J.
van Oostayen ontdekte een metho
de om de ziekte gemakkelijker te
ontdekken. Dankzij zijn HTS-ach-
tergrond kwam hij er achter dat met
echografie meer te doen is. Het ont
dekken wordt daardoor gemakkelij
ker. Van Oostayen promoveerde on
langs in het Leids Universitair Me
disch Centrum op dit onderzoek.
De ziekte van Crohn is niet alleen
voor patiënten uiterst lastig, maar
baart ook artsen de nodige zorgen.
Want Crohn is niet altijd actief,
maar steekt bij tijd en wijle de kop
op. Een tijdlang heeft de patiënt
nergens last van, maar dan komt er
weer een periode waarin de darmen
opspelen, met alle nare gevolgen
van dien. Afhankelijk van de ernst
van de aandoening zijn de klachten
diarree, gewichtsverlies en pijn. In
sommige gevallen functioneren de
darmen zo slecht dat een kunstma
tige uitgang noodzakelijk kan zijn.
Het is van belang dat Crohn zo
vroeg mogelijk wordt ontdekt. Vaak
gebeurt dat niet. Vooral bij jonge
kinderen komt het voor dat de ziek
te pas najaren duidelijk wordt. „De
arts ziet dan wel dat er iets aan de
hand is, maar wat het precies is, dat
blijft onbekend. Ook verschillende
onderzoeken geven geen uitsluitstel.
En ondertussen gaat de ziekte on
verminderd door", meldt van
Oostayen.
Maar ook als Crohn wel bij een pa
tiënt is vastgesteld, kan de behande
ling moeizaam zijn. Als een patiënt
klachten heeft, volgen in de regel
vervelende onderzoeken. Rectaal
onderzoek of het slikken van bari-
umpap zijn daarvan voorbeelden.
Ook komt het voor dat een arts me
dicijnen voorschrijft, omdat hij bij
klachten van zijn patiënt er vanuit
gaat dat Crohn weer actief is. „Maar
soms is daar geen sprake van. Nu is
het voor een arts ook verdraaid
moeilijk om te bepalen of de ziekte
weer de kop opsteekt of dat er iets
anders aan de hand is."
Vier jaar geleden begon Van
Oostayen in het Leids Universitair
Medisch Centrum met zijn onder-
Correctie
In ons artikel over hoge bloeddruk
dat op 6 juli op deze pagina stond,
zijn beweringen geslopen die niet
étroken met de waarheid. Het is
niet juist dat All-antagonist
losartan (merknaam Cozaar) nier
beschadiging veroorzaakt. Ook is
niet aangetoond dat eprosartan
minder bijwerkingen heeft dan Co
zaar.
zoek om de diagnose van Crohn te
vergemakkelijken. Dat hij daarvoor
gebruik maakte van echografie was
geen noviteit. Al jaren gebruiken ra
diologen deze methode om via ge
luidsgolven beelden te krijgen van
de darmen. „Je ziet dan op je com
puterscherm het afwijkende stuk
darm. Maar je kan daaruit niet aflei
den of de ziekte van Crohn actief
is".
Van Oostayen opperde de suggestie
om de bloedstroom te meten. Een
bekende onderzoeksmethode bij
andere ziekten, maar nooit eerder
gebruikt bij de ziekte van Crohn. Als
Crohn actief is, zou er meer bloed
moeten stromen door de darmslag
ader, zo redeneerde Van Oostayen.
„Vergelijk het met een zwerende
vinger. Elke ontsteking smeekt als
het ware om meer bloed, dat is het
eerste wat je leert tijdens je studie
medicijnen. Bij een opvlamming
van Crohn zou er dus meer bloed
moeten stromen door de darmslag
ader".
Voor het meten van de hoeveelheid
bloed zocht Van Oostayen zijn toe
vlucht tot de negentiende-eeuwse
natuurkundige Doppler. „Hij is de
eerste geweest die wiskundig onder
woorden heeft gebracht dat de
toonhoogte van geluid verandert bij
een bewegend voorwerp. Vergelijk
het met een politieauto met gillende
sirenes. De toonhoogte wordt hoger
naar mate hij je nadert en lager als
hij weer voorbij scheurt."
Met behulp van het Dopplereffect
wist Van Oostayen de hoeveelheid
bloed per tijdseenheid in de darm
slagader te meten. Hij werkte met
een groep van 150 patiënten, be
staande uit mensen met een actieve
Crohn, met een rustige vorm van
Crohn en met volledig gezonde
mensen. „En duidelijk werd dat bij
degenen met een actieve Crohn in
derdaad meer bloed vloeide door de
darmslagader dan bij de anderen.
Vijfhonderd milliliter per minuut
was de kritische grens voor een ont
steking. Dat bleek bij alle onder
zochte patiënten het geval te zijn.
Ikzelf was ook verbaasd dat dit on
derzoek zulke zuivere resultaten op
bracht." De gevonden resultaten
werden gepubliceerd in vooraan
staande medische tijdschriften. Dat
was reden voor artsen in Amerika en
Engeland om hetzelfde onderzoek
te proberen. En ook daar bleek bij
de onderzochte patiënten 500 milli
liter per minuut de kritische grens te
zijn. „Eigenlijk uiterst simpel", zegt
Van Oostayen over zijn onderzoek.
„Maar wel bijzonder prettig voor de
patiënt. Het scheelt hem allerlei ver
velende onderzoeken. Met een echo
sta je binnen een kwartier weer bui-
ten en het onderzoek zelf is pijnloos.
In een oogopslag zie je of er sprake
is van Crohn dan wel of de ziekte
zich in een actief stadium bevindt."
Toen Van Oostayen met zijn onder
zoek begon, moest hij bij collega's
de nodige scepsis overwinnen. Me
dici hebben weinig op met techniek
en dat is ook niet zo gek, vindt de in
Rotterdam opgeleide arts. „De ge
middelde arts heeft nog nooit ge
hoord van het Dopplereffect en is
niet geïnteresseerd in bloedstroom-
onderzoek. Zelf heb ik HTS-electro-
nica gedaan. Ik ben altijd geïnteres
seerd geweest in techniek. Het is
ook niet voor niets dat ik radioloog
ben, dat is een heel technisch vak.
Het aardige is overigens dat mijn af
studeeronderwerp aan de HTS een
duidelijke link heeft met mijn pro
motieonderzoek. Daar werkte ik
met bloedstroommetingen. Maar
toen ging het me meer om het me
tingsapparaat. Je mag gerust stellen
dat dit onderzoek moeilijker was ge
weest als ik niet de HTS had ge
volgd".
Van Oostayen zou wel van de daken
willen schreeuwen hoe gemakkelijk
het echo-onderzoek is. Ook al is hij
er zich van bewust dat zijn onder
zoek niet zaligmakend is.Andere
onderzoeken zoals de bariumpap of
de röntgenstraling blijven natuurlijk
nodig. Elk onderzoek lost een stukje
van de puzzel op. Dat geldt ook voor
mijn onderzoek. Maar ik hoop dat
door mijn verhaal ziekenhuizen
meer gebruik zullen maken van
mijnonderzoek."
Tot nu toe lijkt het daar wel op. Van
Oostayen wordt regelmatig ge
vraagd voor lezingen in het buiten
land. De reacties zijn zeer positief.
Nu nog een verandering in werkwij
ze. „De medische wereld is eigenlijk
bijzonder conservatief. Voordat
echo-onderzoek bij nierpatiënten
volledig was geaccepteerd waren er
al tien jaar verstreken. Maar ik heb
goede hoop dat, gezien de positieve
reacties die ik ontvang, ziekenhui
zen sneller deze methode zich eigen
zullen maken."
P
U
z
Z
E
L
s
G
N
1
N
E
K
E
R
F
A
E
E
A
P
O
O
K
D
E
O
G
E
N
C
S
A
R
E
T
S
U
G
1
L
1
1
A
M
G
1
D
N
A
H
1
A
P
V
N
U
S
G
N
E
L
E
R
Z
U
R
U
R
R
s
N
N
1
N
E
A
L
E
A
T
E
P
A
1
E
R
D
1
E
S
F
N
T
E
L
1
L
G
E
S
E
H
N
E
U
C
N
E
S
L
R
T
O
H
1
C
O
1
E
E
E
N
A
O
E
O
E
N
B
A
S
S
T
1
E
T
Z
1
R
1
A
L
N
M
R
N
R
T
S
E
G
U
K
1
E
1
A
1
E
P
R
T
B
T
N
S
D
E
T
E
A
A
P
O
1
R
1
T
R
O
N
E
D
O
Z
A
H
U
U
E
A
L
w
U
D
A
H
c
S
M
T
N
A
B
N
E
R
E
F
1
N
O
C
aanbieding
gaas
prieel
aarde
gieter
roos
afrekening
goedkoop
schaduw
azalea
handig
service
bezorgen
hortensia
specialisten
bloei
liguster
tuincentrum
coniferen
lupine
tuinkabouters
enten
maaimachine
uitstalling
fauna
personeel
zoden
OPGAVE
OPLOSSING
WOORDZOEKER
In deze mengelmoes van letters
zijn al de genoemde woorden
verstopt. Ze zijn te lezen van
links naar rechts, van rechts
naar links, van boven naar bene
den, of omgekeerd of schuin.
Sommige letters worden dubbel
gebruikt. Streep alle woorden
door. De resterende letters vor
men dan regel voor regel van bo
ven naar beneden nog een
woord.
CITAAT
Klank, kruit, maand, putter,
spier, mango, winkel, rozijn,
ploeg, opaal, dreef, snavel,
karos, blaas. Het citaat is van
Plinius: 'Geen boek is zo slecht,
of men kan er wat uit leren'.
S T R I
ZAAT
/K \SOEZ /*t£"
Z'&V STUK t
TOMPOES
Heer Bommel en de Liefdadiger
Heer Bommel begreep, dat zijn laatste
ogenblik gekomen was.
Kwiske...? prevelde hij met bevende lippen,
doch de rest van de bezwering ontschoot
hem, zodat hij geheel machteloos aan zijn
jaskraag hing. Een groot berouw over alle§
wat hij fout had gedaan, begon hem nu te
kwellen.
L-laat me gaan, riep hij met piepende stem.
Ik zal het weer g-goed maken... Het is alle
maal de schuld van mijn v-vader! L-laat me
gaan!
Op dat moment werd hij aan de rand van
de kuil op zijn voeten gezet en de grijpende
klauwen lieten zijn revers los. Heer Ollie
sloot de ogen en kruiste zijn vingers, want
hij had wel eens gehoord dat dit de demo
nen verdrijft. Maar veel vertrouwen had hij
er niet in en het is dan ook geen wonder,
dat de door en door beangste heer door de
knieën begon te zakken.
Is er iets? vroeg een prettige stem achter
hem. Voel je je niet goed? Zoek de zon op,
vriend, ook als de maan schijnt, hahahoho.
Ja, ja, we blijven lachen, niet?
Heer Bommel sloeg de ogen op en keerde
zich verward om. Tot zijn verbazing zag hij
een keurige heer tegenover zich staan,
wiens vriendelijke glimlach blinkerend door
de maan beschenen werd.
Aidsconferentie
Nederlandse aidsonderzoe-
kers dreigen binnenkort bui
tenspel te staan. Omdat het
ministerie van Volksgezond
heid de komende jaren nog
maar mondjesmaat wil bij
dragen aan de strijd tegen de
infectieziekte, kunnen de Ne
derlandse onderzoekers, die
een goede naam hebben, hun
werk niet meer doen. Dat
beeld schetste de Amster
damse hoogleraar F. Miede-
ma voor een gehoor van 7000
wetenschappers tijdens de
Wereld Aids Conferentie in
Genève. Miedema wordt ge
zien als één van de vooraan-
staandste onderzoekers in
Europa op het gebied van het
afweersysteem en aids.
Wiplash 1
Nieuwe insuline
Ruim 325.000 Nederlanders
moeten leven met diabetes
mellitus. In het dagelijks ge
bruik ook wel suikerziekte ge
noemd. Een van de kenmer
ken van diabetes is een te ho
ge concentratie van glucose in
het bloed. Oorzaak hiervan is
(grofweg) onvoldoende of on
voldoende werkende insuline.
Dit laatste komt vaak voor bij
ouderen. Er bestaan ook niet-
insuline afhankelijke vormen
van diabetes en diabetes ver
oorzaakt door andere aandoe
ningen of medicijngebruik.
Met diabetes mellitus valt heel
goed te leven, als je je aan een
aantal voorschriften houdt. Op
tijd insuline gebruiken, regel
matig kleine hoeveelheden
eten, voorzichtig omgaan met
alcohol en snoep en zorgen
voorvoloende rust/slaap.
Bij iemand met diabetes melli
tus, die geen of onvoldoende
insuline aanmaakt, betekent
dat zelf die stof toevoegen.
Wat het lastig maakt is dat je
daar niet af bent met een keer
per dag een flinke hoeveel
heid. De balans tussen glucose
en insuline moet steeds in
evenwicht worden gehouden.
Dat hield tot nu toe voor veel
mensen in: insuline toedienen
een halfuur voor het eten. Dat
is een enorme beperking van
de bewegingsvrijheid. Gezellig
Volgens het ministeri r
het aidsonderzoek in
land op eigen benen;
De afgelopen tien jaa:1
cierde het ministerie!
derzoek met 110 miljl
den. Vorig maand koifl
het Aidsfonds een act!
om geld te verzameleiA/
wetenschappelijk oni$a
Juist dinsdag presentje
een Britse uitgever ingn<
een lovend boek overlel
Nederland gehanteerf 01
pak van de ziekte. T
response to HIV: Pragj
and Concesuss, is deï
het boek waarin voorl
wordt opgegeven vanl
derlandse preventiebi)
dat al in 1982 van stari
De universiteit van Utrecht is
in samenwerking met het
Whiplash Centrum Neder
land begonnen met een on
derzoek naar 'klachten-clus
ters' bij mensen met een whi
plash (zweepslag). Als kan
worden aangetoond dat whi-
plash-slachtoffers reeksen van
samenhangende klachten
hebben, biedt dat perspectief
voor een betere behandeling,
zegt E. Bol van de Vakgroep
Medische Fysiologie en
Sportgeneeskunde van de
Universiteit Utrecht.
Het is van belang dat vooral
Whiplash 2
Jaarlijks krijgen ruim 20.000
mensen een zweepslag. Deze
vorm van nekletsel levert vol
gens berekeningen van TNO
per jaar een kostenpost op
van circa 600 miljoen gulden
aan medische ingrepen, soci
ale uitkeringen en ziektever
zuim.
Voor het onderzoek worden
honderd mensen met klach
ten en honderd zonder klach
ten (controlegroep) gezocht.
Allemaal mensen die van ach
teren zijn aangereden. De
groepen worden gelijk ver
uit-eten moet nauwkei nij
worden gepland. Ergei en
uurtje blijven hangeni
onmogelijk. Vertraging
het openbaar vervoert Eéi
probleem. En dan del: m
ren. Opeens hebben v ei
ze hun insuline hebbe de
gen, geen trek meer of
heel iets anders eten.
De nieuwe insuline 'H tel
lost voor mensen deze
kingen op. De insuline
heel snel, direct na hei
ren, en bereikt na een
maximale werking. De
werkingsduur is ongev
uur. Omdat Humalog'
male maaltijd-interval
ongeveer zes uur overt uc|
ontstaat een bijna natn
werking, zoals bij iema e
der diabetes.
Ter introductie van dit
medicijn is een heldert n
brochure geschreven,
toekomstige gebruiker
vertelt over werking
bruik. Desondanks ma art
zonder advies van art; jk
betesverpleegkundige
middel worden overgejus
keld. Omgaan met diat s
blijft'maatwerk'. wc
Meer informatie: Diabf
Nutrition Organizatio
tel, 020 - 4440538, Dial n.
vereniging Nederland
4630566.
w<
Whiplash 3
Volgens Bol zijn er nu al aan
wijzingen dat bepaalde klach
ten bij whiplash altijd samen
gaan, al zijn ze op zich vaak
niet aantoonbaar.
.Concentratiestoornissen
gaan vaak samen met slaap
en zichtproblemen. Dat kan
wijzen op beschadiging van
het terugkoppelingssysteem
in de zenuwbanen die over
het ruggenmerg lopen". An
der voorbeeld is de reuk die
door whiplash verstoord kan
worden. „Reukwaarneming
wordt geregeld door een heel
mensen aan het onde
deelnemen die zeer re
een whiplash opliepei
volg van een aanrijdic
vroeger het letsel won
gesteld, hoe groter de
genezing is en hoe ko:
arbeidsverzuim duur
om hebben verzeken
tionale Nederlanden,
UAP-Nieuw Rotterda
Delta Lloyd toegezegi
daten te benaderen vd
willige medewerking.
Praeventiefonds geeft
300.000 gulden steun
Wiplash-klachten ontstaan vaak als mensen van achteren*fceb
aangereden. Naar die klachten wordt nu een groot onderzee i
daan om een beter zicht te krijgen hoe ze kunnen worden b ,0
deld. foto
dun zenuwbaantje dal
een klap van achteren
schadigd kan worden,
speelt een belangrijke
de communicatie tuss
mensen. Als die wordt p
stoord, hapert de com R
catie. Mensen die niet
nen ruiken krijgen eer,
aan psychische klachüJ
completer het beeld, fe 1
richter je vervolgens k. ,f
handelen", zegt Bol.K j
wacht óver een jaar de r
resultaten. 7.
deeld over geslacht eif
Ook wordt gelet op kli
bijvoorbeeld schoudefï
die al voor het ongelujJ
stonden. Direct na d
dan na twee en zes rr
wordt bekeken welkep
ten er dan zijn, en o
staande erger zijn geil
Mensen worden uitge
ondervraagd door eer,!
een van de locaties vaf
plash Centrum Nederjï
Rotterdam, Lelystad,,!
Amsterdam of Groninf
