Verloren strijd tegen de kakkerlak
Gebrek aan inzicht in ingewikkelde weermachinerie
j
In Natura
DINSDAG 7 JUL11998
Moskou vergeven van tientallen miljoenen wriemelende beestjes
MOSKOU HANS HOOGENDUK
„Een makkie. Dit zouden meer
mensen moeten doen, maar ja,
het geld, hè." Svetlana, een aar
dige vrouw van midden dertig,
trekt haar witte jas aan en zet
een gasmasker op. Svetlana is
kakkerlakkendoder of extermi
nator, zoals het met een mooi
woord heet in Moskou. Samen
met honderden collega's leve
ren deze gemaskerde moorde
naars een uitzichtloze strijd te
gen de tientallen miljoenen ta-
rcikanni (kakkerlakken), die de
flats van arm en rijk, schoon en
vuil, teisteren.
Voor de kakkerlakkenbestrijder
blijft geen deur gesloten. Hij
komt op bezoek bij ministers,
bankiers, armen en alcoholis
ten. Als er maar wordt betaald.
Ook bij deze verslaggever komt
eens per jaar de gifspuitende
dienst op bezoek. Kakkerlakken
zien we weliswaar zelden of
nooit, maar voorkomen is beter
dan genezen. De man die vorig
jaar de klus klaarde is ermee
opgehouden, vanwege zijn ge
zondheid. „Ik kreeg te veel rot
zooi binnen. Problemen met
mijn longen en mijn lever. Het
verdiende prima, maar mijn ge
zondheid is toch belangrijker."
En dit vertelde dezelfde man,
die me verzekerde dat ik 'rustig
kon blijven werken', toen hij
zijn giftige mengsel had gepre
pareerd en zijn masker opzette.
Met een serieus gezicht.
Maai- hij had wel mooie verha
len. Zo vertelde hij over een ou
Kakkerlakken behoren tot de insectenorde Dictyoptera. De plat
te, meestal bruine, soms rode insecten eten voornamelijk afval
en houden van vieze, warme plekken. Ze verspreiden een onaan
gename geur door afscheiding uit de rugklier. Die geur wordt op
voedsel overgedragen, dat meteen kan worden weggegooid. Ook
kunnen ze ziektekiemen verspreiden. Er zijn zo'n 3500 soorten
kakkerlakken. In Rusland komen vrijwel alleen de Amerikaanse
(Periplaneta americana) en de Duitse (Blatella germanica) voor,
maar dan wel zeer massaal. Nog altijd wordt gedebatteerd over
de vraag hoe dit van origine tropische beestje in het koude Rus
land is beland. Een van de theorieën is dat ze zo'n twee eeuwen
geleden zijn meegekomen met de troepen van Napoleon. Maar
bewezen is dat nooit.
de vrouw die hem had laten op
draven. Toen hij haar smerige,
van de kakkerlalcken vergeven
flatje betrad, bleek dat ze niet
de kakkerlakken wilde laten uit
roeien, maar haar man. Een an
dere dame vertelde hem een
onsamenhangend verhaal. Het
kwam er op neer, dat ze steeds
twee kakkerlakken in huis had
gehad, maar dat die hun vriend
jes hadden uitgenodigd en nu
was het hele huis van de bees
ten vergeven. Onze man: „Als ik
u goed begrijp, wilt u dat ik ze
allemaal uitroei, behalve die
twee. Nou, dat komt voor el
kaar."
Ook wist hij te vertellen over
een collega die zijn klanten ge
woon bedondert. „Hij vraagt al
tijd of er standaardgif moet
worden gebruikt of speciale
chemicaliën. Natuurlijk zeggen
ze dan, dat ze dat bijzondere
spul willen, maar het is precies
hetzelfde. Het zit alleen in een
andere fles. Maar ja, ons volk
gelooft nu eenmaal alles. Vaak
vragen ze dan ook nog of het te
gen rupsen en bladluizen werkt.
Uiteraard zegt hij dan 'ja' en
dan kopen ze nog een paar liter
voor hun datsja. Zo verdient hij
soms honderd gulden per dag
extra."
Svetlana is te serieus voor dit
soort verhalen. „Ik werkte als
voedings-expert in een fabriek,
maar die draaide niet best
meer. Salaris zagen we zelden.
Toen ben ik driejaar geleden
hiermee begonnen. Het betaalt
prima, maar volgend jaar houd
ik op. Ik kan aan de slag in een
chemisch laboratorium." Svet
lana is in dienst van een semi-
particulier bedrijf, waarvan er
negen zijn in Moskou. Maar
hoeveel van de 123,50 gulden
die de beurt van flat en kantoor
kost naar de gemeente gaat,
blijft haar geheim.
Ze doet hoofdzakelijk flats van
mensen die het kunnen betalen.
„De chemicaliën die ik gebruik,
kosten tweehonderd gulden per
liter, maar ze zijn zeer goed en
na een half uurtje is een flat
weer bewoonbaar. We geven
ook een garantie van een half
jaar."
In studentenflats zien ze haar
niet meer. „Ze kunnen niet be
talen en het is onbegonnen
werk. Spuit je (jaar, dan hoor je
binnen een kwartier duizenden
kakkerlakken naar beneden val
len. Er ligt dan een compleet lij
kentapijt."
Lena (28) woont in zo'n obzje-
zjittii (gemeenschappelijke flat).
„Het is een ramp. jMs we 's
avonds thuiskomen doen we de
deur op een kiertje, licht aan,
deur dicht en dan hoor je ze
wegrennen. In onze kamer zit
ten er duizenden." Soms leggen
studenten, die vaak rond moe
ten komen van een beurs van
een gulden of vijftig per maand,
botje bij botje om zelf met che
micaliën hun bewegende mu
ren te lijf te gaan. Maar daar lij
den ze meestal zelf meer onder
dan de kakkerlakken.
In de kommunaïkis, gemeen
schappelijke flats in grote oude
gebouwen, is de kakkerlak vaste
klant. Vaak delen vier, vijf ge
zinnen een keuken, een wc en
een badkamer. Ook al zijn de
bewoners nog zo schoon, de
kakkerlak weet zijn weg wel te
vinden. Veel van die oude ge
bouwen hebben een gemeen
schappelijke vuilstortkoker,
vaak in de keuken, en er lopen
allerlei onduidelijke buizen,
waarin het voor de kakkerlak
uitstekend toeven is.
Dina woont met haar twee kin
Kakkerlakkenverdelgster Svetlana in werkuitrusting. „Bij studenten kom
ik niet meer. Ze kunnen niet betalen en het is onbegonnen werk."
FOTO GPD
deren in zo'n gebouw. „We be
leven net weer een invasie. Op
de begane grond is een modern
kantoor gekomen. Alles bete
geld en zo en de kakkerlakken
die daar in de oude muren za
ten, zijn nu naar ons verhuisd.
Het is een ramp." De kakkerlak-
kendienst is haar te duur. Dina:
„Eerst hebben we zelf gespoten,
maar dat hielp niet. Nu hebben
we doosjes neergezet. Daarin zit
gif dat ze meenemen en volgens
de beschrijving besmetten ze
daarmee de hele kolonie. Wie
weet werkt dat."
Alexander Slobodin van het ge
meentelijke Sanitair Station
Twee heeft zijn twijfels:
„Kakkerlakken zijn binnen de
kortste keren resistent tegen be
paalde chemicaliën." Weten
schappers in Rusland zeggen
wel eens ironisch dat de kakker
lak zelfs een wereldwijde kern
oorlog zal overleven. En de kak
kerlakkenbestrijders zijn ervan
overtuigd dat zij werk hebben
tot het einde der tijden. Maar ze
erkennen ook dat er één pro
baat middel is. Kakkerlakken
kunnen namelijk niet tegen de
kou. En wie hartje winter, bij
dertig graden onder nul, al zijn
ramen openzet, heeft de exter
minator niet nodig. Maar welke
Moskoviet is daartoe bereid?
Meer aandacht voor rol oceanen is noodzakelijk
UTRECHT BEN APELDOORN
Er gebeurt wereldwijd heel wat op het
gebied van klimaatonderzoek, maar
nog steeds niet genoeg. Er wordt veel
te weinig gecoördineerd, waardoor
over- en inzicht in de ingewikkelde
weermachinerie ontbreekt. Weten
schappers zouden vooral meer aan
dacht moeten besteden aan de rol van
de oceanen in het tot stand komen van
het klimaat. Dit zei de Engelse hoogle
raar klimatologie dr. John Gould vorige
week, tijdens de opening van het nieu
we instituut COACh (Cooperation on
Oceanic, Atmospheric and Climate
Change) in Utrecht. Volgens Gould is
gebrek aan inzicht in de klimaatpro
cessen hèt probleem van alle klimaat
deskundigen en meteorologen.
Het COACh-instituut is een samenwer
kingsverband van het Nederlandse
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en
Milieu in Bilthoven en het Duitse Max
Planck Instituut voor Chemie en Me
teorologie, waarvan Paul Crutzen di
recteur is. Crutzen is de ontdekker van
het gat in de ozonlaag bij Antarctica.
Tevens ontving hij in '95 de Nobelprijs
Wetenschapper John Gould bij een klimaatkaart van de aarde.
voor chemie.
Op het instituut zullen de geleerden
zich hoofdzakelijk buigen over aspec
ten die met klimaatverandering te ma
ken hebben. Crutzen, initiatiefnemer
van COACh, wees er in zijn openings
toespraak op, dat het ozontekort boven
Antarctica elk voorjaar alleen nog maar
verder toeneemt. „In feite zonder dat
iemand nu precies weet hoe dat
komt."
Volgens John Gould (verbonden aan
het Centrum voor Oceanografisch On
derzoek in Southampton) is dat hèt
probleem van alle klimaatdeskundigen
en meteorologen. „De onhandelbaar
heid van de uiterst complexe weerma
chinerie is door tal van instituten
steeds bekeken met behulp van com
puters. Men ging er van uit dat door
het opvoeren van het rekenvermogen
van steeds weer nieuwere, nög snellere
supercomputers er vanzelf betrouwba
re weersvoorspellingen en klimaatmo
dellen zouden komen. Maar het tegen
deel is het geval."
Volgens Gould moeten onderzoekers
hun krachten bundelen. „We moeten
toe naar één centraal punt, waar alle
klimaatgegevens uit alle hoeken van de
wereld binnenkomen. De meetgege
vens van satellieten laten zo ongeveer
alles zien wat er in het klimaat gebeurt.
De vraag is alleen hoe een en ander in
elkaar grijpt en elkaar beïnvloedt."
Het wordt volgens Gould steeds duide
lijker, dat de rol van de oceanen op ons
klimaat tot nu toe schromelijk is on
derschat. „Bijna 98 procent van al ons
water ligt opgeslagen in zeeën en ocea
nen en door middel van dat water vin
den kolossale warmtetransporten
plaats, voornamelijk vanaf de tropen
richting polaire zones. Klimaatonder
zoek zou zich op de oceanen moeten
concentreren."
Gould vindt het verschijnsel 'El Nino'
het duidelijkste voorbeeld van de in
grijpende invloed van oceanen op het
klimaat: de relatief warme waterver
plaatsing in vooral de Stille Oceaan
richting de Zuid-Amerikaanse west
kust. Het geofysische proces dat 'El Ni
no' stuurt is onduidelijk.
„Maar ondertussen woeden er in Cali-
fornië en vooral Florida uitgestrekte
branden door langdurige, extreme
droogte en komt men er bluswater en
mankracht te kort. En aan de andere
kant van de aardbol verdrinken dui
zenden mensen als gevolg van de zo
veelste overstroming. En we weten nog
steeds niet waarom."
OPGAVE
OPLOSSING
CRYPTOGRAM
Horizontaal: 1. Kraamcentrum?
(5); 3. Met een slee (ben je) snel
in Frankrijk! (5); 4. Het beroep
van een Duitse opper (4); 7.
Vaartuig in de achtervolging (5);
10. Ze zijn te lui om er groente in
te doen (9); 11Ze komen maar
gedeeltelijk boven water (8).
Verticaal: 1. Goede vrienden van
haringen (7); 2. Door een einde
loos vermogen gaat de beurs on
deruit (5); 5. Stuurs en tochtig
(6); 6. Waarin de kippen hollen
(6); 8. Schrijver die als prins
naam heeft gemaakt (5); 9.
Wordt t voor de wedstrijd wegge
maakt? (5).
KRUISWOORDRAADSEL
HEINZ
TOMPOES
Heer Bommel herstelde zich en nam
een fiere houding aan. 'O, eh... hallo,
markies', sprak hij. 'Ik schrok even
van een vleder of zo. U kent dat.
Maar bang ben ik nooit. U moest dat
weten; mijn moed is in onze kringen
toch bekend, nietwaar?' 'Ik ken uw
kringen niet', merkte de markies
koeltjes op, doch heer Ollie, die nu in
vuur geraakte, schonk er geen aan
dacht aan. 'Denkt u soms dat ik een
zier geef om zo'n ring om de maan?'
vroeg hij. 'Of om die vampiers die
daar vliegen? 'Nee, hoor! Een ring om
de maan?', prevelde de edelman
peinzend. 'Parbleu, dat herinnert mij
aan een oud versje. Hoe begon het
ook weer? Quisque sibi proximus, ge
loof ik.' 'Haha, ja, ja!' riep heer Bom
mel uit. 'Wat een onzin, niet? Over
brekels en zo. In 't Savelbos.' 'Dat
versje', hernam de ander kil, 'is zeer
poëtisch, amice. Ik ben toevallig
doende het in een sonnet te transpo
neren. Er zit een sterke, sinistere
dreiging in.' 'Haha,' zei heer Ollie on-
REDACTIE •SASKIASTOELINCj
Heer Bommel en de Liefdadiger
zeker, 'u bent een grappenmaker,
hoor! Maar over dat bang zijn ge
sproken; laatst nog...' 'Juist!' onder
brak de markies hem. 'Als u dan geen
vrees kent en als u dat poëem grap
pige onzin vindt, tart ik u om het te
doen!' 'W-wat te doen?' vroeg heer
Bommel geschrokken. 'Naar ginds
Savelbos gaan', zei de edelman en hij
wees naar het duistere woud, dat op
een heuvel zichtbaar was.
Natuurbeheer 1 JeuI
Bra;
Watemavel, zilverschoon, melkeppe en knikkend tand- Zo
voorbeelden van alledaagse natuur in de polder. De ripnj
veel langer, maar dreigt korter te worden. De variatiei>U(k
polderlandschap verschraalt door bemesting, ontwat£n si
het uitgraven van sloten. Gelukkig proberen steeds mid ge:
ren rekening te houden met flora en fauna. Agrarisch tUSS(
beheer heet zoiets. Er wordt bijvoorbeeld niet te dicht'1™1*
ten gemest, waardoor de oeverkant weer voedselarm^i0
mee soortenrijk wordt. Veel planten zijn namelijk verdBen:
omdat de grond overbemest raakte. En niet intensief geeIj
land wordt pas gemaaid, als planten de kans hebben «hui
zaad te vormen. *an
verf
Natuurbeheer 2
Rekening houden met de natuur op boerenbedrijven l^at
vele manieren. Ter stimulering heeft de Westelijke La#ts I
Tuinbouworganisatie financieel bijgedragen aan de vei de
ningvan het boekje 'Planten in de polder'. Van elke pit de
aangegeven welke groeiomstandigheden nodig zijn, nj
algemene botanische gegevens. Het boekje is niet alles
doeld voor agrariërs, maar tevens een goede gids voor»
die regelmatig de polder ingaat en wil weten wat hij zii
ten in de polder' kost 34,50 gulden en is uitgegeven bi]
V V
Bij agrarisch natuurbeheer houdt de boer rekening metflojgrr
na in het polderlandschap. AP)e
Nieuwe schimmel
Kikkers en padden in verschillende delen van de werelLi
slachtoffer yan een nieuwe schimmel. De dieren, die d&en
door hun huid ademhalen, stikken doordat de schimmi jn
onderzijde en poten afdicht. De schimmel behoort tot|nt
nieuw geslacht chytride, een groep die verwant is met ij
ste schimmels in de wereld. i\
00
Ammoniakuitstoot 1
ula
Met voeraanpassingen, zoals gebruik van kokosschroo )n
bierbostél in plaats van granen, kan de ammoniakuitst S0
varkensstallen met de helft terug. Niet alleen het miliei
mee gediend, ook de portemonnee van de varkenshou
producten uit de voedingsindustrie zijn namelijk veel #e
per dan tarwe en maismeel. Tot die vinding komt de V
mees Truong Thanh Canh, die onlangs promoveerde
LandbouwuniversiteitWageningen
De biochemicus onderzocht de mogelijkheden om via eri
dingsmaatrègelen de ammoniakemissie uit mest te vei
De onderzoeker zette de varkens verschillend samenge
mengvoer voor. Een van zijn bevindingen is dat niet alK
hoeveelheid stikstof in het rantsoen de ammoniakvornr\j
paalt. Ook niet-zetmeelkoolhydraten spelen een rol. Gir
stoffen die rijk zijn aan deze speciale koolhydraten (zou
jaschroot, bierbostel en bietenpulp) zorgen ervoor dat
nutte stikstof niet in de urine terecht komt, maar in de
mest. Dit leidt tot minder ammoniak, want ammoniak
uitsluitend gevormd via ureum in de urine.
Jacht op vogels
De Franse president Jacques Chirac heeft zijn handtek(iec
gezet onder een wet die de jacht op trekvogels tijdens 1
broedperiode mogelijk maakt en die in strijd is met de
gels, Het Franse parlement nam de wet op 19 juni aam
rac had twee weken de tijd om de wet te ondertekenen'^
te sturen naar het parlement of ter beoordeling voor te
aan de constitutionele raad. Maar hij zette zijn handtel
onder de wet, en zei te hopen dat de regering de Franst
wetten in overeenstemming probeert te brengen met dtl
regels. Op grond van de nieuwe wet duurt het Franse
zoen van 14 juli tot 28 februari, terwijl het van de EU
mag lopen van 1 september tot 31 januari,
miljoen geregistreerde plezierjagers, die een
lobby vormen.
Beversucces
Het uitzetten van bevers in natuurgebied de
lijkt een succes te worden. Er zijn dit jaar op zijn
vers geboren. Het is het tweede
hierin 1994 uitgezette bevers voor eigen
ben gezorgd. Vier jaar geleden werden voor het eerst
bevers uit het Elbegebied (oostelijk Duitsland)
meeste dieren stierven als gevolg van stress. In de
gende jaren zijn steeds nieuwe bevers losgelaten,
werden door medewerkers van Staatsbosbeheer voor
jonge bevers gesignaleerd. De verwachting is dat
eeuwwisseling de dieren op zoek zullen gaan naar
gebieden in de Biesbosch en langs Rijn en IJssel.
Een medewerker van Staatsbosbeheer met een van de
afgelopen jaren zijn losgelaten.
beve»
