Britse schrijver P. G. Wodehouse is een legende op zich
Bingo is zo big business geworden
'0/9 ///«H
5 2J s„ Sel
Binnenland
42 S? 6
S"*?!
VRIJDAG 3 JULI 1998
Society houdt schrijver van onder meer Jeeves en Wooster in ere
De schrijver maakte veelvuldig gebruik van het klassieke thema van de dom
me meester en de slimme knecht. In de personen van de onhandige meester
Bertie Wooster en zijn butler Jeeves heeft P. G. Wodehouse (1881-1975) dit
thema weer nieuw, typisch Brits leven ingeblazen. Maar dit is zeer zeker niet
de enige verdienste van de schrijver. Bij de leden van de P. G. Wodehouse So
ciety staan de koddige, humoristische boeken nog altijd hoog in het vaandel.
„Primair zijn wij natuurlijk liefhebbers. Als je ons moet omschrijven zijn wij
een kruising tussen literaire wetenschappers en een vereniging voor kroeg-
jol", aldus secretaris Rob Kooij.
HILVERSUM SABINE TEN HAVE
De leden van de Wodehouse Society in Ne
derland zijn niet de enigen die zeer gechar
meerd zijn van de domme, aristocratische
Wooster die uit allerlei benarde situaties ge
red wordt door zijn 'in intelligentie onover
trefbare' butler Jeeves. In Zweden, België,
Duitsland, Groot-Brittannië en Amerika be
vindt zich ook menig Wodehouse-freak,
verenigd in een soortgelijk verband. De
geestige romans met bizarre en groteske
plotwendingen spreken velen tot de ver
beelding.
,,Gek zijn we allemaal", zegt Rob Kooij la
chend. Net zoals Wooster. Deze niet onbe-
Hugh Laurie (rechts) als Bertie Wooster en Stephen Frye als de trouwe butler Jeeves, archieffoto
middelde jongeman werkt zich voortdu
rend in de nesten. Hij laat zich opjutten
door een tante om te stelen en wil een ui
terst dominante dame huwen. De vin
dingrijke butler Jeeves steekt hier eigenhan
dig een stokje voor.
Voor de fanatieke Wodehouselezers blijft
geen detail onontdekt. „Wooster had de ge
woonte om te zingen in bad. In navolging
daarvan hebben we een keer een zinken
bad naar de bijeenkomst gebracht. Mensen
moesten in dat bad een liedje zingen. De
prijs was een badeendje. Het is leuk om van
tijd tot tijd met geestverwanten op te trek
ken."
Het ontstaan van de Society is al even
vreemd. „De vereniging is in 1975 opge
richt. Maar het idee ontstond al tien jaar
eerder, tijdens een bijeenkomst van Neder
landse journalisten in Finland. De drank
vloeide rijkelijk natuurlijk, 's Avonds laat
belandden tien Nederlandse journalisten
op een hotelkamer. Daar lag een stapeltje
boeken van Wodehouse op het nachtkastje.
Ze bleken allemaal wel boeken van hem ge
lezen te hebben." Het idee van de journalis
ten om een fanclub te beginnen stond toen
nog in de kinderschoenen. Tien jaar later
werd het plan weer uit de doos gehaald en
kwam het er dan 'eindelijk' van. De Society
wil het werk van de schrijver, die voor de
Britten een 'institution' is, levend houden.
Terpstra
Maar de schrijver spreekt met zijn humoris
tisch gedachtegoed niet alleen de 'zotten' in
de samenleving aan. Enkele prominente le
den: Erica Terpstra, Peter van Straaten (die
enkele boeken over de schrijver van illustra
ties heeft voorzien), Joop Doderer, Piet de
Jong (oud minister-president) en Daan
Lodderman (oud-stalmeester van de konin
gin). Erica Terpsta is in Wodehousekringen
beter bekend onder de naam Tante Dahlia.
Deze tante is één van de karakters in zijn
boeken, een jolige rondborstige dame. De
associatie met Erica 'Dahlia' Terpstra lag
voor de hand. Opvallend veel politici zijn lid
van de Society. Grappig genoeg zijn het
juist zij, de 'pijlers van de democratie', waar
Wodehouse de draak mee steekt. Sommige
Britse staatsburgers hebben de vaste over
tuiging dat zij door krankzinnigen gere
geerd worden. Sir Pelham Grenville Wo
dehouse, in dezelfde overtuiging, neemt de
dwaasheid van de regeerders graag op in
zijn boeken als lachwekkend fenomeen.
„Ondanks de idioterie van de politici,
blijft hun unieke gedrag bewondering oog
sten. Het is alsof men een exotisch beestje
aanschouwt, uitheems maar verfrissend en
uniek. En als ze (Wooster bijvoorbeeld) in
de nesten zitten, worden ze door de butler
(Jeeves) er uit gehaald, hetgeen volgens
sommige mensen de karakteristiek van de
democratie vormt". Ondanks de symboliek
van de 'gekte in de democratie' omschrijft
Rob Kooij hem als een 'politiek onbenul'.
Zoals P. G. zichzelf ook typeerde.
Het is deze eigenschap die hem in de oor
log in een lastig parket heeft gebracht. Met
een aantal 'komische' praatjes voor de nazi
radio ten tijde van de 'Battle of Britain' joeg
hij de regering in Londen flink tegen zich in
het harnas. In de Duitse interneringskam
pen in bezet gebied, waar alle Britse staats
burgers in het buitenland (hij woonde in
De Britse schrijver P. G. Wodehouse.
Frankrijk) werden neergezet, bleef hij
schrijven. In 1942 werd hij vrijgelaten. Na
de oorlog werd hij in Parijs opgepakt voor
zijn 'uitspattingen' op de nazi-radio. Toen
hij vrijkwam wilde de Franse regering we
ten of hij in Frankrijk zou blijven. „Ik heb
nog een kopie van de memo van Churchill,
samenvattend 'he may rot in heil', hou 'em
maar, ik wil hem hier niet meer terug zien."
Maar, zegt de secretaris de Britse regering
heeft nooit een reden kunnen vinden om
hem te vervolgen. „Onnozelheid was zijn
enige misdaad. Hij schijnt zelfs gezegd te
hebben in 1937: 'Als de Duitsers over de
wereld willen heersen, laat ze dan!' De tek
sten van zijn radiopraatjes bleken later ove
rigens volstrekt onschuldig.
Verfrissend
De onschuld is tevens wat Kooij zo boeit in
de boeken van Wodehouse. „Veel humor is
tegenwoordig erg grof. Bij Wodehouse is
een slaapkamerscène niet gebruikelijk. Als
er een voorkomt, dan is het functioneel. In
de slaapkamer ligt in zo'n geval bijvoor
beeld bewijsmateriaal in een moordzaak.
Zo gaan in het boek Company for Henry
twee mensen trouwen en vervolgens gaan
ze ieder naar hun eigen bed. Dat heeft iets."
„Voor de jonge mensen is dit soort hu
mor verfrissend, het spreekt hen aan. De
leeftijd van onze leden loopt ook sterk uit
een, van late tieners tot hoogbejaarde grijs
aards. Voor veel mensen is de schrijver .erg
belangrijk.
Een van onze leden, inmiddels overleden,
deed mij ooit een bekentenis. Een aantal ja
ren daarvoor was zijn vrouw overleden. Hij
is toen de boeken van Wodehouse gaan le
zen en zei 'het was als balsem voor mijn
ziel, soms zat ik gewoon te schateren van
het lachen. Dat heeft mij er doorheen ge
holpen.' Hij greep naar Wodehouse zoals
een ander naar de bijbel zou grijpen."
Moge dit bijzonder lijken, de Wodehouse-
gekte gaat nog een stukje verder. „Zo zal tij
dens een Wodehouse Memorial Day op za
terdag 13 juni een wedstrijd 'suikerklontjes
gooien in de hoge hoed' plaatsvinden.' Het
leeghoofd Wooster was lid van een heren
club, waar ze zich met dit soort activiteiten
bezig hielden om de tijd te doden. Ook Jee-
arc>
ves was lid van een club, een ge$
gentleman's club. Een iets intellige*
nootschap, zo blijkt. De club voor
schrijft ook over de bijzonderheden
(be) dienendwerk.
Zo wordt bekend dat Jeeves een i
ver zoekt die hij kan domineren, f
dekt Wooster als dé geschikte we?
De toenmalige bediende wordt door
verleid tot diefstal en aangegeven bf
litie, waarna de bediende zijn ontsli
De fervente aanhangers zullen nooit'
krijgen van het immer listige ged'
Jeeves. Het motto van The P. G. Woj
Society vat de gedachtegang van de
den kernachtig samen: 'Wij nenf
grappige heel serieus en het serieu
grappig'- I
De schrijver stierf als Sir Pelham (J
Wodehouse. Hij werd nog bij leveni
zijn gerehabiliteerd. In 1955 werd hij
kaans staatsburger omdat hij zich n
ger welkom voelde in zijn vaderlani
in 1975 werd hij op nieuwjaarsdaj
derd, zes weken voor zijn dood. I
Verslaving, zwart geld, allerhande trucs en argeloze deelnemers
APELDOORN CPD
De spanning in het zaaltje is te snij
den. De rook ook. Plotseling klinkt
het 'bingoooo...'! Een vrouw op
leeftijd verheft zich triomfantelijk
van haar stoel en stiefelt naar vo
ren, haar bingokaart wapperend in
de hand. Even later keert ze met de
hoofdprijs terug, een koffiezetap
paraat. Maar de échte hoofdprijs
aan het einde van de avond is voor
de organisatoren. Met een goedge
vulde portemonnee keren ze huis
waarts. De deelnemers kunnen dat
niet zeggen.
Bingo. Van een onschuldig volks
vermaak is het uitgegroeid tot big
business, waarbij het vooral voor
sommige organisatoren bingo is.
Over 1996 bedroeg de geschatte
omzet 117 miljoen gulden. En dan
hebben we het alleen nog maar
over de officieel gemelde zaalbin
go's. De populariteit van het spelle
tje en ook de vele illegale bingo's
baren het College van Toezicht op
de Kansspelen dan ook zorgen.
Van een simpel tijdverdrijf, dat
zich voorheen vooral kenmerkte
door de charme van de eenvoud, is
het bingospel in de loop der jaren
terechtgekomen in het schemer
duister van het toelaatbare. Na
tuurlijk zijn er genoeg van die
bingoavonden die elke toets der
kritiek kunnen doorstaan en in
hoofdzaak zijn bedoeld om inci
denteel de kas van de organiseren
de vereniging te spekken. Maar er
zijn er ook van een meer schimmig
allooi.
Die bingo's op commerciële ba
sis bezorgen het College van Toe
zicht op de Kansspelen steeds meer
hoofdbrekens. Gelet op omzet, fre
quentie en dubieuze randver
schijnselen vinden 's rijks toezicht
houders dat deze bingo's eigenlijk
niet door de beugel kunnen. Om de
uitwassen terug te dringen, wil het
college de handhaving van en de
controle op de regels .voor bingo's
verbeterd zien. En die uitwassen
zijn er legio, variërend van de grote
sommen zwart geld die erin om
gaan tot aan grote sociale proble
men toe.
Een van de problemen is dat het
bingospel verslavend kan werken
op deelnemers, tuk op een prijs(je)
in baar geld of in goederen. Er zijn
legio voorbeelden te noemen van
spelers die bijna avond aan avond
van huis zijn en van zaaltje naar
zaaltje trekken om maar te kunnen
gokken. „Want daar hebben we het
uiteindelijk over", zegt een hulp
verlener die beroepsmatig bekend
is met de uiterste consequentie van
het gokken. „Erg ver hoeven ze
trouwens meestal niet te reizen,
want altijd is er wel ergens in de
buurt zo'n bingoavond. In sommi
ge dorpen zelfs minimaal twee per
week. Ik heb ze hier gehad, echtpa
ren van wie de vrouw er het halve
huishoudgeld doorheen joeg."
Volgens hem gaat het, zonder
daar een waardeoordeel aan te ver
binden, vooral om een speciale
laag van de bevolking, die de open
bare bingo's afstroopt. „Laat ik het
zo zeggen; het zijn in elk geval niet
de meest gefortuneerden onder
ons." Begrijpelijk, want het 'grote'
geld lonkt nu eenmaal. En een
kansje wagen kan toch geen
kwaad? Erger wordt het als het niet
bij dat ene kansje blijft, maar de
frequentie oploopt tot twee, drie
'kansjes' per week.
Het is duidelijk dat je op gezette
tijden met een prijsje, of liefst met
een prijs van formaat, thuis moet
komen. Al is het alleen maar om je
huisgenoten versteld te doen staan
van 'al weer zoveel geluk'. Dus be
staat ook de mogelijkheid, de
bonafide bingo's niet te na gespro
ken, na afloop van een bingoavond
prijzen te kopen. Die zijn dan na
tuurlijk wel wat duurder dan in de
winkel.
Stroman
Volgens de politie, belast met het
toezicht op de Wet op de Kansspe
len, moetje vaak dubbel geluk heb
ben om met een werkelijk gewon
nen prijs huiswaarts te keren.
„Want naar onze stellige overtui
ging blijft in een aantal gevallen de
hoofdprijs in handen van de orga
nisatoren. Hoewel de argeloze
deelnemers dat niet in de gaten
hebben. Het draagbare televisietoe
stel. om maar een voorbeeld te
noemen, gaat er aan het einde van
de avond weliswaar uit. Maar heel
toevallig wordt die wel gewonnen
door een in de zaal gezeten stro
man. Hij roept met gevoel voor ti
ming bingo, zijn kaart wordt ge
controleerd en hij mag de hoofd
prijs mee naar huis nemen",
schetst een woordvoerder de gang
van zaken. „De volgende week
wordt opnieuw een draagbare tele
visie als hoofdprijs en als lokkertje
ingezet. Maar dat is dan wel mooi
dezelfde."
Als variant daarop verdwijnen
soms ook geldprijzen via een ge
heimzinnige zijdeur. Want 'toeval
lig' blijken meer dan eens twee
'deelnemers' tegelijk bingo te heb
ben. Dus moet, eerlijk is eerlijk, de
buit worden gehalveerd. Per slot
van rekening moet de schade voor
de initiatiefnemers zo beperkt mo
gelijk blijven en het eerste gewin is
kattengespin.
De organisatoren van de malafi
de bingo's kom je trouwens nooit
in het wild tegen. Die zitten lekker
thuis, maar hebben achter de
schermen de touwtjes strak in han
den, terwijl de op losse basis aan
getrokken bingomaster er zo ook
nog een leuke grijpstuiver aan ver
dient.
Wildgroei
De wetgever heeft een dergelijke
wildgroei van dubieuze aard, ont
staan in het zuiden van het land
maar inmiddels over het hele land
uitgewaaierd, nooit echt voorzien.
Daarom zijn de bepalingen in de
wet voor het spelen van bingo
nogal ruim en ruimhartig opge
steld. Voor dat soepele regime is
vooral gekozen, omdat de overheid
zodoende het verenigingsleven een
extra bron van inkomsten wilde le
veren. Om met de zo ontvangen
gelden bijvoorbeeld nieuVve instru
menten of uniformen aan te kun
nen schaffen.
In de Wet op de Kansspelen is
opgenomen dat een avondje bingo
tenminste veertien dagen tevoren
moet worden aangemeld bij het ge
meentebestuur. Bijna automatisch
wordt er toestemming gegeven,
tenzij dringende redenen dit in de
weg staan. Maar die zijn er nauwe
lijks wanneer het gaat om een ge
zellig kienavondje ten bate van de
één of andere clubkas.
Verder is vastgelegd dat de bin
gospel alleen mag worden georga
niseerd door verenigingen die het
algemeen belang dienen of daar in
elk geval niet strijdig mee zijn. Een
tamelijk rekbaar begrip, waarbij is
getracht de rek er alsnog uit te ha
len door aan die bepaling te koppe
len dat de organiserende vereni
ging minimaal drie jaar moet be
staan alvorens een kienavond op
poten te zetten. Dit om te voorko
men dat uit het niets op quasi
spontane wijze allerhande clubs
ontstaan met als enig doel het be
oefenen van het bingospel.
Er zijn gemeenten die een maxi
mum hebben gesteld aan het aan
tal bingoavonden, maar er zijn er
ook die dat achterwege hebben ge
laten. Er kan in principe elke avond
een bingo worden gehouden.
Avonden die niet alleen door leden
van de organiserende vereniging
worden bezocht en waarbij het be
grip 'organiserend' met een tikkel
tje zout moet worden genomen.
Want tal van dat soort avonden
wordt hooguit onder de vlag van de
één of andere vereniging gehou
den, maar is in feite in handen van
buitenstaanders.
Auto
Op die manier snijdt het mes al
gauw aan twee kanten. De vereni
ging die haar naam leent aan de
bingobijeenkomst ontvangt in ruil
hiervoor tien procent van de op
brengst; zeshonderd gulden op één
enkel avondje is voor menig pen
ningmeester om van te watertan
den. En uiteraard wrijft ook de or
ganisator zich in de handen. Ook
als alle prijzen eruit zijn gegaan.
Het totale prijzengeld per avond, zo
is per 1 januari vorig jaar van
staatswege bepaald, mag de 2.800
gulden niet overstijgen, terwijl de
hoofdprijs maximaal 700 gulden
bedraagt. Die bedragen worden
jaarlijks geïndexeerd."
Toch is het in het verleden voor
gekomen, dat een gloednieuwe au
to als hoofdprijs werd ingezet. De
J 24 o 50
.9 2b j, 55
V.
17 Xy
0 40 so S3
Van een onschuldig volksvermaak is het uitgegroeid tot big business, waarbij het vooral voor sommige organisatoren bin'
go is. Over 1996 bedroeg de geschatte omzet 117 miljoen gulden. ARCH/fffoj
heerst een vreselijke concurrentie!
tussen de verenigingen onderling.
Ze houden elkaar allemaal angst-
vallig in de gaten en gunnen elkaar'
eigenlijk het licht in de ogen niet. Je
kunt mij niet wijsmaken dat met!
dergelijke initiatieven de leden-,
band wordt verstevigd."
organisatoren konden dat doen den gespeeld: „Ik heb alle begrip
door aan de bingo een loterij te voor de opstelling van het College
koppelen, door de te kopen bingo- van Toezicht op de Kansspelen,
kaarten van een nummer te voor- Het is landelijk flink uit de hand ge
zien. Maar uiteindelijk stak daar de lopen. Ook omdat het onderwerp
politie een stokje voor. bij gemeenten nu niet bepaald de
Een ambtenaar in wiens ge- hoogste prioriteit heeft en dat is bij
meente avond aan avond kan wor- de politie al niet anders. Bij ons
-i
