Verse makreel
De Veluwe versteent
'Vers
makreel' i
uiterst
intrigereni
door WILLEMIEN SPOOK
De brief in mijn hand, talloze
malen had ik hem al gelezen.
Een voetballer huilt niet zo
gauw, maar dit stuk papier had mijn tranen
gezien. Ik verscheur hem. Aan alle onrecht
komt een eind, had Alex me al ingeprent, ik
hoefde het alleen nog maar zelf te geloven.
De snippers in mijn hand worden propjes
papier, ik gooi ze in de open haard.
'Ik vind het helemaal niet zo koud', zegt
Alice, die verse makreel is wezen halen op
de dijk.
'Maar gezellig is het wel.'
Ze had me omhelsd toen ik haar uitnodig
de.
'Eindelijk', had ze gezegd. 'Ik was al ver
geten hoe je eruit zag.'
Voor mij is het een verademing om hier te
zijn, aan de Belgische kust. We brengen de
meeste tijd binnenshuis door, laten de tv
voor wat-ie is en draaien de hele dag cd's
van Alice - zij heeft een goede smaak, 's
Nachts horen we de boeien brullen en over
dag wakkert de westenwind onze in slaap
gesukkelde liefde aan, terwijl de meeuwen
lachen. Ik ben een beetje aan het bijkomen
van het hele gedoe, dat goed beschouwd
pas drie weken geleden is begonnen.
Je staat er versteld van hoe snel zoiets
rond gaat. Ik kon nog geen krant opslaan,
geen televisie aanzetten of ik keek recht in
mijn eigen gezicht, hoorde mijn naam noe
men, overal was er wel iemand die zich voor
mij interesseerde. Het liefst had ik me schuil
gehouden in een hutje op de hei totdat alle
rumoer over de selectie was verstomd. Ik
had één keer duidelijk mijn mening gege
ven, en werd daar nu voor gestraft. Ook
door mijn ploeggenoten; er waren er die de
andere kant opkeken als ik kwam trainen. Ik
begreep daar niets van. Was het zo vreemd
om voor jezelf op te komen? Ik had er jaren
lang keihard voor gewerkt, mijn leven was
trainen. Ik was nooit ziek, nooit te beroerd
om een extra keertje aan de apparaten te
trekken, ik had er goddomme Alice voor
naar het tweede plan geschoven, en nu
moest ik mijn bek houden? Mooi niet. Ge
lukkig was daar Alex. Hij begreep me. Zon
der hem zou ik hier nu niet zitten, in dit luxe
strandhuisje met alles erop en eraan, samen
met Alice!
'Het is unfair', had Alex gezegd, terwijl hij
met de achterkant van een ballpoint in zijn
oor friemelde. Hij wachtte altijd even na
zo'n statement, was niet voor niets pers
voorlichterbij Groen-Blauw.
'Je ziet hoe de media erop reageren. Ze
vinden jou allemaal,,de beste op links. Dit
kunnen ze niet maken.'
'Maar ze maken het wel', zei ik.
Ik geloof dat hij diep nadacht, want hij
keek naar buiten zoals detectives dat doen
op tv; één wenkbrauw licht opgetrokken,
het andere oog iets toegeknepen en met een
blik alsof er iets is dat hem maar niet te bin
nen wil schieten.
ZATERDAG 27 JUNI 19!
'Niets is definitief, sprak hij. 'Misschien
kan ik er nog iets aan veranderen.'
Ik vond dat allerminst raadselachtig klin
ken. Op het veld zou ik hem waarschijnlijk
ver achter mij laten, maar verbaal was hij
beter begaafd dan ik.
'Ik heb wel je toestemming nodig. Geef
me carte blanche en ik doe wat ik kan.'
'Die heb je', zei ik. Dat leek me wel het
minste.
'Misschien gaat; het je geld kosten, maar
het gaat om je goede naam, dat zal je met
me eens zijn.'
Ik wenste hem succes en nam voor de zo
veelste keer de telefoon van de haak en leg
de hem er meteen weer op.
'Je moet een ander nummer aanvragen',
zei Alice.
'Laat dat maar aan mij over', riep Alex ter
wijl hij de deur uitliep op die typische Alex-
manier: in gedachten verzonken, blik naar
de grond en met korte, afgemeten pasjes.
Een dag later belde hij weer aan.
'Ik kom geld halen', zei hij. 'Ik heb een
onderkomen voor je geregeld. Kun jij er
even tussenuit en heb ik hier alle ruimte om
de zaken te regelen.'
Ik gaf hem een blanco cheque, Alex is één
van de weinigen die ik vertrouw. Zelfs Alice,
die normaal gesproken nogal argwanend is,
maakte geen bezwaar toen ik haar goedkeu
ring zocht. Ik zag hoe Alex haar een knipoog
gaf. Hij was dol op Alice, al sinds onze ken
nismaking.
'Het is zijn klunzige arrogantie', had zij
eens geantwoord, toen ik haar vroeg wat nu
precies de charme van Alex was.
'Hij is slim en onhandig tegelijk, dat ver
tedert.'
Alex gaf mij de sleutels van de bungalow
in ruil voor de sleutels van mijn huis. Zo kon
hij beschikken over alle gegevens die hij
misschien nodig zou hebben voor zijn actie.
De dag dat we aankwamen, heb ik
meteen de- stekker van de telefoon eruit ge
trokken. Alex doet het vast prima, daar in
Amsterdam. De rust hier is weldadig. Ik kan
het niet laten om op het verlaten strand af
en toe een balletje te trappen, mijn conditie
mag er tenslotte niet op achteruit gaan. Ali
ce overlaadt me met haar lievigheden. We
hebben elkaar zo weinig gezien de afgelo
pen maanden, we genieten van iedere mi
nuut die we samen zijn. Ik heb zojuist twee
glazen witte wijn ingeschonken en Alice
heeft zich mooi aangekleed: een soepele ro
de jurk met bergschoenen eronder. Dat vind
ik behoorlijk sexy. Ze staat met haar mg
naar me toe, is bezig aan het aanrecht. Ze
maakt een raar geluidje dat blijft hangen in
de lucht en draait zich om. In haar ene hand
houdt ze de kop van de makreel als een be
zwerend amulet omhoog, aan de andere
bungelt een stukje krant De ogen van Alice
en de makreel staan wijdopen. Hit hun uit
een gesperde monden komt geen geluid.
Vier ogen kijken mij verschrikt aan naast
een van vet doordrenkt stukje krantenpa
pier.
'Foto', roep ik, maar Alice lacht niet.
'Boudewijn', zegt ze eindelijk met een he
le kleine stem en wappert met het stukje pa
pier. Er druipt wat vet af en een paar goud
bruine schubjes zeilen naar de grond.
'Dit... dit geloof je niet...'
Willemien Spook heeft met het verhaal
makreel het begrip misdaadverhaal eeni
dimensie gegeven. Dit concludeerde de
bestaande uit schrijver Onno te Rijdt, bi
thecaris Richard Saris, thrillerrecensent
Ruitenbeek, Bruna-marketingmedevv
Ellen Visser en uitgever Marieke Bemel
na beoordeling van de bijna tweehor
verhalen die in het kader van de actie
gende spanning van eigen bodem'
krantenlezers werden ingezonden.
Volgens de jury is er in Verse makreel
welijks sprake van directe handeling. 'Er
wikkelt zich geen nadrukkelijke spann
boog, maar toch werkt het verhaal - terw
stukjes van legpuzzel geleidelijk hun p
vinden - uiterst intrigerend'.
De jury noemt de originele invalshoel
Willemien Spook heeft gekozen 'een ster
geven'. 'Het probleem om de vele aanwi
gen uit het krantenbericht in haar ve
een plaats te geven, heeft ze handig wet
omzeilen door het krantenbericht ook li
lijk als verhaalelement op te voeren'.
'Verse makreel is goed geschreven,
geldt zowel voor de woordkeuze en de I
dende zinnen, als voor de verhaallijn e
sfeer'.
De jury vond dit verhaal 'verfrissend',
dat het een uitzondering vormt op de vel
zendingen waarin - voornamelijk door
moeide commissarissen - gepoogd wort
moord op stervoetballer Pieter Postius t
construeren.
Willemien Spook uitte in een interview
woensdag in deze krant verscheen haar
bazing over de toekenning van de
„Echte verbazing ja, «want ik was ban|
het verhaal te verwarrend, te chaotisc!
te ingewikkeld was. Dat ik het overzichi
kwijtgéraakt, zoals me wel vaker gebet
langere stukken. En ik begrijp ook
steeds niet hoe het in godsnaam mogel
dat dit eruit is gesprongen. Het is helei
mijn genre niet - ik heb meer met poe
ik heb me nooit verdiept in dit soort lii
tuur, er komt heel weinig misdaad in
en dan heet het ook nog Verse Makreel.
Meer bungalows en recreatieterreinen, minder bos
De Veluwe is in Nederland
vakantiebestem m ing
nummer één.
Recreatiebedrijven zoeken
en vinden er nog steeds
uitbreidingsmogelijkheden.
Een nieuw bungalowtje
hier, een extra
stacaravannetje daar. In de
immense bossen van de
Velu we valt het amper op.
De uitbreiding van de
recreatiecomplexen gaat
sluipend, op kousenvoeten
bijna. Hoewel behoud en
versterking van de natuur
cen traal staan, krijgt de
bedrijvigheid meer ruimte
dan ooit in het nieuwe
Gelderse streekplan. Al met
al zorgt het toerisme voor
een fikse aanslag op de
natuur. Officieel moet voor
elk stukje gekapt bos elders
nieuw worden aangeplant.
In de praktijk verdwijnt er
echter nog steeds meer bos
dan er bij komt.
door HANS BEKKERS
Op een grote tafel spreidt Olaf
Slakhorst de kaarten uit. Keihar
de bewijsstukken zijn het dat er
op flinke schaal wordt geknabbeld aan het
Veluwse groen. Zijn vinger wijst naar het bos
gebied rond Hoenderloo. Het plan is daar
achttien hectare natuurschoon om te toveren
in verblijfsrecreatiegebied. De talloze arcerin
gen op de kaart geven aan waar bos moet
wijken. Het betreft een door de gemeente
Apeldoorn voorbereid bestemmingsplan.
„We zien steeds meer dat gemeenten de
strenge provinciale bepalingen voor verblijfs-
uitbreiding in natuurgebieden proberen te
ontduiken", zegt de beleidsmedewerker van
de Gelderse Milieufederatie (GMF).
Hoenderloo is één van de twee zogeheten
recreatie-concentratiegebieden van de ge
meente Apeldoorn. Op relatief korte afstand
van elkaar liggen daar vijftien recreatiebedrij
ven. In Beekbergen/Loenen is het andere
concentratiegebied met een achttiental be
drijven. Veel ondernemers in die gebieden
willen uitbreiden. Het nieuwe streekplan
biedt die mogelijkheid, maar meer dan twee
hectare per bedrijf is officieel niet toegestaan.
Slimmigheidje
De gemeente Apeldoorn heeft daar een slim
migheidje op gevonden, waardoor sommige
bedrijven opeens wel vijf hectare bos kunnen
kappen. Dat gaat als volgt: Apeldoorn telt de
besteedbare uitbreidingsruimte van alle on
dernemers in een concentratiegebied bij el
kaar op en dient daar bij de provincie één
aanvraag voor in. Zo wordt ook de ruimte be
nut van óndernemers die geen uitbreidings
plannen hebben. Hun hectares worden ver
volgens toebedeeld aan ondernemers die for
ser willen groeien dan de toegestane twee
hectare. Apeldoorn is van plan voor de twee
recreatie-concentratiegebieden een uitbrei
ding van omstreeks 30 a 40 hectare aan te
waar de provincie Gelderland wel oren naar
heeft. „Het is zeker bespreekbaar", zegt ir. G.
Nijenhuis van de dienst economische zaken.
Op de Apeldoornse manier wordt maximaal
gebruik gemaakt van de ruimte die er is om
de bedrijvigheid op de Veluwe uit te breiden.
Want zoveel is wel duidelijk, het nieuwe
streekplan is veel ondernemersvriendelijker
dan het oude. „Wilde je onder het regime van
het oude streekplan uitbreiden, dan kon dat
alleen als je als ondernemer kon aantonen
dat je anders het jaar erop failliet zou gaan",
zegt een woordvoerder van de gemeente
Apeldoorn. „De filosofie achter het nieuwe
streekplan is ook gezonde bedrijven gezond
te houden."
„Het oude streekplan was veel strenger",
zegt ook GMF-medewerker Slakhorst. „Zo
streng zelfs dat er de afgelopen tien jaar geen
enkele legale uitbreiding is geweest." Sterker
nog, in het begin van de jaren tachtig was het
streven van de provincie er nog op gericht al
le in het hart van de Veluwe gelegen cam
pings weg te saneren. Kamperen mocht,
maar dan uitsluitend aan de rand van het
kwetsbare natuurgebied.
Van die ambitieuze plannen is helemaal
niets terechtgekomen. Nu waait er opeens
een geheel andere wind uit het provincie
huis. Gevolg: de provincie wordt overstelpt
met een hausse aan bestemmingsplan-aan
vragen gericht op versterking van de recrea
tiesector. Het plan van Apeldoorn is slechts
één van de vele. Zo liggen er aanvragen voor
de uitbreiding van twee campings in Vier
houten. De gemeente Epe heeft een verzoek
ingediend een tiental extra bungalows te mo
gen bouwen in recreatiecentrum Jagerstee.
Erica Crijnen van Milieuzorg Apeldoorn
heeft haar hoop stilletjes gevestigd op milieu
minister De Boer. „Die heeft al laten weten
dat ze problemen heeft met het streekplan",
zegt Crijnen. Gelderland laat in de ogen van
de minister het buitengebied te veel verste
delijken. Milieuzorg heeft de kwestie inmid
dels aangekaart bij de rijksinspecteurs voor
ruimtelijke ordening in Gelderland, zeg maar
de vooruitgeschoven posten van de bewinds-
Meer dan bos
Voor de provincie Gelderland is de Veluwe
meer dan bos alleen. Er valt ook geld te ver
dienen. De opbrengsten uit recreatie worden
geschat op 1,2 miljard gulden per jaar. In
Luchtopname van campings op de Veluwe bij Eerbeek.
FOTO GPD VINCENT JAN INK
middels is de Veluwe vakantiebestemming
nummer één in Nederland. Vorig jaar ver
dreef de Veluwe de kuststreek van de eerste
plaats. Het aantal overnachtingen per jaar
wordt geschat op 2,3 miljoen. Gelderland telt
veruit het hoogste aantal verblijfsrecreatie-
plekken in ons land. Een flink deel van deze
terreinen ligt op de Veluwe. Zo telt Apeldoorn
bijna 33.000 overnachtingsmogelijkheden op
campings, bungalowparken en in hotels en
pensions.
Het economisch belang van de Veluwe is
heel groot voor Gelderland. Veel mensen ver
dienen hun brood in het toerisme. Cam
pings, restaurants en niet te vergeten de at
tractieparken als Apenheul, Dolfinarium Har
derwijk en Burgers Bush. De provincie is er
veel aan gelegen dat die werkgelegenheid ook
op peil blijft. Zaak is het dan dat de bezoe
kersaantallen niet teruglopen. „Dat risico
loop je met verouderde recreatieterreinen.
Ondernemers moeten kunnen vernieuwen,
de kwaliteit van hun product vebeteren. Vaak
betekent dat ook uitbreiden", zegt Nijenhuis.
„Het streekplan komt tegemoet aan die wen
sen."
Wat de ondernemers willen, is vooral meer
comfort en luxe. Dat is immers wat de consu
ment vraagt, zeggen ze. Vandaar dat steeds
meer stacaravans het veld moeten ruimen
voor recreatiebungalows of chalets. Dat
laatste is bijvoorbeeld het geval op de Beek-
bergse camping Euroase. De 183 seizoen-
plaatshouders kregen vorige maand een brief
waarin staat dat ze uiterlijk in 2001 hun
staanplaats kwijt zijn. De vaste gasten zijn de
laatste die gevraagd hebben om de opwaar
dering van het complex. „Wij moeten ge
woon oprotten", zegt een uit het lood gesla
gen caravanbezitter. De motivatie van de
campingbeheerder: „Chalets zijn een stuk
rendabeler."
Elders, zoals in Elspeet en Elburg, maken
stacaravans plaats voor heuse bungalows. Er
mogen forse optrekjes worden gebouwd. Het
streekplan staat huisjes toe met een inhoud
van driehonderd kubieke meter. Gevolg is
een gestage verstening van het landschap.
„Zo'n complex gaat steeds meer op een dorp
lijken", vindt Slakhorst. „Met brede straten
en vuilnisbakken voor de deur."
Het is een ontwikkeling die ook de provin
cie tegenstaat. Volgens beleidsmedewerker
Nijenhuis worden dergelijke aanvragen dan
ook uitermate kritisch bekeken. En dat niet
alleen uit estetisch oogpunt. „De markt voor
bungalows is aardig aan het verzadigen, zo is
uit onderzoek gebleken. Het aanbod begint
de vraag te overtreffen. Gevolg is dat de huis
jes leeg blijven staan en verloederen. Of ze
worden door de ondernemers verhuurd voor
bewoning door het jaar heen. Dat moeten we
helemaal niet hebben. De druk op de Veluwe
wordt door die permanente bewoning alleen
maar groter."
Bosverlies
Ondanks het volgens Nijenhuis 'redelijk"
strenge beleid, wordt in het evaluatierapport
Veluwebeleid toch geconstateerd dat er nog
steeds bos verdwijnt. Milieuzorg Apeldoorn
schrijft een deel van het bosverlies toe aan il
legale uitbreidingen van recreatiebedrijven.
„Een voetbalveldje hier, een extra staanplaats
daar - dat is moeilijk in de gaten te houden",
Jaarlijks verdwijnen
acht voetbalvelden natuu
'Waar bos is, moet bos blijven'. Zo staat het al sii
1922 in de boswet. En moet er noodgedwongen erg
worden gekapt, dan is herplant verplicht. De praktij
evenwel anders. Blijkens een inventarisatie van
provincie Gelderland is er op de Veluwe tussen 1!
en 1993 een gebied ter grootte van 2400 voetbalvelt
verdwenen.
Dat is vooral merkwaardig omdat Gelderland sii
1982 de ontwikkelingen op de Veluwe scherp in de
ten houdt. Hoofddoelstelling van het toen ingevoe
Veluwebeleid is een stringente bescherming van
tuur en landschap. In de jaren tachtig blijkt'het gro
ste deel van de ruim 1200 hectare verloren te zijn
gaan. Veel groen verdween door woningbouw en
genaanleg. Maar ook de sector dag- en verblijfsreci
tie toonde zich een grote slokop. De sector was op
Zuidwest-Veluwe verantwoordelijk voor het verdv
nen van tweehonderd hectare bos tussen. 1965
1986; een kwart van het totale bosverlies aldaar.
Vanaf 1987 is het bosverlies op de Veluwe aan
dalen, maar nog steeds verdwijnt er meer groen dar
bijkomt. Tussen 1987 en 1991 ging achttien heel
bos- en natuurterrein verloren. Anders gezegd: gein
deld acht voetbalvelden per jaar.
zegt Erica Crijnen. Handhaving van het be
leid is inderdaad geen gemakkelijke opgave,
zo geeft ing. T. Moolenaar van de provinciale
afdeling landelijk gebied grif toe. „We moe
ten het doen met twee mensen. Voor de ge
hele provincie, wel te verstaan."
De laatste jaren is het verlies aan bos en
natuur weliswaar afgenomen, maai- het zou
eigenlijk nul moeten zijn. Wie kapt, heeft de
verplichting elders nieuw bos aan te planten.
Gelijktijdig wel te verstaan en op een perceel
dat 25 procent groter is dan het oorspronke
lijke. Op die manier moet het areaal bos op
termijn zelfs toenemen. Van boscompensatie
komt volgens de Gelderse Milieufederatie
echter weinig terecht. „In de praktijk blijken
er nauwelijks compensatieterreinen aan te
kopen", zegt Slakhorst. Het moet daarbij
gaan om agrarische gronden die aansluiten
aan het Centraal Veluws Natuurgebied.
Bij gebrek aan voorradige compensatieter
reinen wil de gemeente Apeldoorn nu het
daarvoor bestemde geld opzij leggen en pas
gebruiken als er daadwerkelijk ergens grond
te koop is. Gedacht wordt aan een locatie ten
oosten van de gemeente: Woudhuizen. De
provincie stelt daarbij een realisatietermijn
van drie jaar. Harde garanties ontbreken ech
ter. Het enige dat wordt afgesproken is dat er
bestuurlijk overleg volgt als gemeenten de
gemaakte beloftes niet nakomen. „Als de re
creatiebedrijven maar tempo kunnen maken.
Daar gaat het de gemeenten tegenwoordig
om", zegt Slakhorst. Het voorstel is in zijn
ogen typerend voor de huidige mentaliteit:
„Eerst de economie, vervolgens een hele tijd
niets en dan pas de natuur."
