Groene ogen
°>k°
Rijp en Groen
Waterbeheer in achtertuin
Middeltje tegen mier
VRIJDAG 26 JUNI 1998
klJDAC
12
Als planten het bijzonder goed
doen op de vensterbank of in de
tuin dan zeggen bewonderaars
zoiets van: 'Je hebt zeker groene
vingers'. Een uitdrukking die,
volgens mij, nergens op lijkt.
Niet de vingers zijn groen, maar
de ogen. Die hebben net iets
meer gezien dan normaal kan
worden verwacht. Hier en daar
een blaadje slap, oh kijk, wat
zwarte puntjes op de top, een
bloemknop die niet open wil en
ga zo maar door. Je ziet het en
je reageert er op. Dat heeft niets
van doen met handen, maar al
les met oplettendheid, dus stel
ik voor om die groene handen
definitief te wijzigen in groene
ogen.
Nu, midzomer hebben we die
groene ogen meer dan ooit no
dig. Niet alleen in de kamer
waar de planten op de venster
bank het vaak te warm en te
droog hebben, maar ook in de
tuin. Niet alleen belagers van al
wat groeit, slaan dan zomaar
toe, ook de droogte eist zijn tol
en planten tonen dit overduide
lijk door de stand van het blad.
Ze hebben simpelweg te weinig
Hoe komen planten aan water?
Dat halen ze met hun wortels
uit de grond. Water gieten of
sproeien op het blad haalt dus
weinig uit. Het blad kan wel wa
ter afstaan door middel van ver
damping, maar niet opnemen.
Dat doen de wortels. De wortels
voorzien de plant van water in
clusief de voedingsstoffen die ze
tegelijk met het water uit de
grond opnemen. Via een geraf
fineerd transportsysteem wordt
dit water naar alle delen van de
plant afgevoerd. Als we weten
dat een plant gemiddeld voor
97 uit water bestaat valt te
begrijpen dat een plant niet
zonder kan. Overigens ter illu
stratie: een mens bestaat uit
65 water. Wel wat minder
dan een plant maar toch ook
niet mis.
Terug naar de plant. Die kan
water dus alleen met de wortels
opnemen, maar op een warme
dag verdampt het blad erg veel
water om te voorkomen dat de
plant verdord. Damp is immers
koeling, dus moet er op een
warme dag heel veel water
vanuit de wortels naar de bo
vengrondse delen getranspor
teerd worden. Is er te weinig
water in de grond, in de buurt
van de wortels, dan gaat een
plant kwijnen en na verloop van
tijd kan ze zelfs doodgaan.
Wij moeten dus voor water zor
gen en dan niet alleen voor dat
bovenste flinterdunne laagje
aarde, maar voor de hele grond
zodat de dieper gelegen wortels
voldoende water tot hun be
schikking hebben. Dat kan al
leen als we voldoende lang wa
ter geven. Even sproeien of al
leen het bovenlaagje gieten is
vrijwel zinloos. De dieper gele
gen wortels hebben er niets
aan. Alle goede bedoelingen ten
spijt zal de plant blijven kwij-
Daarom het advies om in tijden
van droogte minstens elke week
te spuiten en dan wel een uur
lang op een en dezelfde plek.
Het water kan dan diep in de
grond doordringen en uiteinde
lijk gebruiken we bij eens per
week 60 minuten lang spuiten
minder van het kostbare en
steeds kostbaarder wordende
water dan bij elke dag 10 minu
ten spuiten.
Blijft nog de vraag wat beter is:
spuiten als de zon onder is of
juist vroeg in de morgen. Daar
over zijn de geleerden het vol
gens mij niet eens, al zijn ze het
er wel over eens dat spuiten bij
zon zinloos en verkwistend is
omdat dan 70 van het water
verdampt. Laat op de dag spui
ten heeft het voordeel dat het
water de hele nacht in de grond
door kan dringen en het nadeel
dat de plant last kan krijgen van
het temperatuur verschil tussen
warm blad en koud water. In de
vroege morgenuren is dat ver
schil minder, maar zodra de
zon opkomt is er weer meer
verdamping. Ieder zal dus zelf
moeten kiezen en dat zal ook
wel afhangen van de werktijden
en dergelijke. Als er maar gego
ten wordt en dan vooral af en
toe en lang.
Kroonprins Willem-Alexander
en een groeiende groep onder
danen hebben een gezamenlij
ke nieuwe interesse: water
management. De troonopvolger
houdt zich bezig met ontwikke
lingen op het gebied van water
beheer, terwijl gewone burgers
steeds vaker met een regenwa
tersysteem in de achtertuin be
zig zijn om hemelwater voor
huishoudelijke klussen te kun
nen gebruiken.
„Mijn vrienden zeggen dat ik
een koninklijke voorstander heb
gekregen", zegt woordvoerster
Wendy Boelhouwer van Hol
land Water, een bedrijf uit Am
stelveen dat onder meer regen
watersystemen verkoopt. „Wil
lem-Alexander verdiept zich in
waterbeheer op grote schaal,
terwijl Holland Water zich richt
op kleine projecten: een regen
watersysteem voor de particu
lier en het bedrijfsleven."
Verreweg de meeste systemen
werken op dezelfde wijze: re
genwater dat op het dak valt
wordt gefilterd en via de goot
naar een ondergrondse of in de
kelder gelegen opslagtank ver
voerd. Vervolgens stuurt een
pomp het door een speciaal
aangelegd leidingnet naar de
stortbak van een toilet, de aan
sluiting van een wasmachine of
naar een buitenkraan waarop
de tuinslang kan worden aange
sloten.
Voor drinkwater moet bijna een
rijksdaalder per kubieke meter
(duizend liter) worden betaald.
Verwacht wordt dat die prijs de
komende jaren gaat stijgen.
„Het milieubesef is overigens de
belangrijkste reden voor de po
pulariteit van regenwatersyste
men", zegt Finke. „DeVEWIN
krijgt de laatste maanden veel
telefonische vragen over de
voordelen van regenwatersyste
men. Vrijwel ieder beller noemt
verdroging zorgwekkend en ziet
milieubescherming als reden
voor eventuele aanschaf.
Woordvoerster Boelhoewer
meent: „Het blijft natuurlijk
zonde om met hoogwaardig
drinkwater bijvoorbeeld een toi
let door te spoelen. Daarbij
komt dat gezinnen die veel
drinkwater gebruiken tot onge
veer vijftig procent op de reke
ning kunnen besparen. Gemid
deld gebruiken wij in Nederland
135 liter water per dag, maar
voor ongeveer de helft hiervan
is geen drinkwaterkwaliteit no
dig. Regenwater is dan een
voordelig alternatief."
Dat alternatief vereist wel een
forse investering en er gaan ja
ren overheen voordat het geld is
terugverdiend. Het goedkoopste
regenwatersysteem van Holland
Water bijvoorbeeld komt, inclu
sief installatie, op circa 4400
gulden. Zeer handige klussers
kunnen zelf de ingewikkelde
aanleg en het onderhoud ver
zorgen, maar de meeste klanten
zijn aangewezen op de kostbare
vakman. Een belemmering is
dat niet, want de vraag stijgt
fors.
Een goed van een slecht sys
teem onderscheiden, is zonder
technisch inzicht behoorlijk las
tig. Dat komt, doordat een in
stallatie bestaat uit geavanceer
de meet- en regelapparatuur,
een pomp, leidingen en filter.
Belangrijk is verder de opslag
tank, waarvan twee soorten zijn:
een kunststof of betonnen
exemplaar. In beide typen moet
regenwater koel en uit de buurt
van zonlicht worden opgesla
gen, zodat groene algen geen
kans krijgen. De beste installa-
tieplekken vormen de kelder of
onder de grond. Holland Water
behoort samen met Rezo uit
Maastricht tot de grotere leve
ranciers van regenwatersyste-
Voor meer informatie: Holland
Water 020-441.6262; Rezo 043-
363.9030
Regenwater valt op het dak, stroomt naar een opslagtank en via ee
dingnet komt het onder meer in de stortbak van het toilet terecht.
FOTO
onbekommerd je lusten botvieren in de tuin met
potten, perkgoed en kuipplanten van:
bloemendaal bv.
rijksstraatweg v
OPGAVE
OPLOSSING
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal: 1. Kunnende schrij
ven en lezen; 2. vreemde munt,
ontkenning; 3. graansoort; 4. op
deze wijze, wolpluisje, rund; 5.
jam; 6. cafébediende, beenge
wricht; 7. vallend sluitijzer; 8.
Chinese munt, lof, landbouw
werktuig; 9. patiënt; 10. Chinese
vermicelli, filmdecor; 11. onder
zoek.
Verticaal: 1. Japans bordspel,
drukkend warm, muzieknoot; 2.
bijwoord, voorzetsel; 3. vogelei
genschap, dwaas, cijfer; 4. van
één soort; 5. deel van Oostenrijk,
godin v.d. vrede; 6. dikke en vet
te nek; 7. takje, deel v.e. fuik,
Europeaan; 8. muzieknoot, vo
gelproduct; 9. lidwoord, nauw
straatje, voorzetsel.
SLEUTELWOORD
De woorden op de eerste en der
de verticale kolom zijn: CHAR
MANT en RANTSOEN.
CaRilIon
HaArloos
AaNwinst
RiTnaald
MaScotte
Adoreren
NiEtsnut
TaNdarts
In het midden van de zomer
beginnen de meeste Origa-
num-soorten te bloeien. De
naam doet denken aan orega
no, en dit is inderdaad de
naam waaronder we Origa
num majorana kennen. Een
éénjarig, witbloeiend plantje
dat gemakkelijk te kweken is
op een zonnig plekje. Origa
num vulgare is de roze bloei
ende, in Nederland inheemse
Marjolein of Majoraan, die
eveneens in de keuken wordt
gebruikt. Origanum Rosen-
kuppel, een langdurig bloei
ende, zeer gezonde soort, is
Oregano 2
De planten vormen brede
pollen, waarvan de stengels
aan de buitenkant gaan liggen
en zich aan het eind weer op
richten. De bloemstengels
staan meestal goed omhoog.
Mooie combinaties zijn in de
border te maken met Teucri-
um lucidrys, een laag winter-
struikje van een halve meter
hoog, dat met kleine purper-
roze lipbloemen bloeit; met
door de Vereniging van Vasti
planten Kwekers uitgeroepei 6.0
e plant van het ja,
1998. Het is een kruising van P<
de inheemse Wilde Marjoleii [e
a vaste plant die op droge e
kalkhoudendegrond inde j
volle zon groeit. Ook hiervan
zijn de verse of gedroogde
toppen, geplukt van (nog)
niet bloeiende stengels, heer °j^
lijk om in allerlei gerechten tig g
gebruiken. Als snijbloem, op uj
zichzelf of in zomerboeketteijan
is Rosenkuppel heel fraai e
trekt veel vlinders aan.
ito:
u
.o:
Enchinacae purpurea, een
meter hoge witbloeiende
Zonnehoed met een zeer de-
coratief hart; met de prachtig
blauw bloeiende Eryngium x 5I
tripartitum, een sterk vertak- a
te, lang bloeiende vaste plani ssja
t de sierlijk aan dunne,
r hoge stengels bloeien-
de Gaura lindheimeri, die fris^
groen blad heeft en z
witte bloemen.
HEINZ
TOMPOES Tom Poes en de Grootdoener
„Pas t-toch op..." stamelde hij. „Mijn
ganse panotroop-cultuur bevindt
zich in dat vat! Het zou een ramp
voor de wetenschap zijn wanneer er
iets mee gebeurde... Ei, dat zoudt ge
toch niet willen, nietwaar? Kom hier,
ventje. Kom uit dat hoekje." „Nee",
zei Tom Poes. „En als je heer Bom
mel niet gauw losmaakt, gooi ik de
hele ton om. Schiet op!" Deze be
dreiging bracht de geleerde tot het
uiterste. Met eer. onwetenschappelij
ke kreet sprong hij op de indringer af
om deze met geweld te verwijderen.
Maar Tom Poes was vlugger dan de
door studie verslapte uitvinder. Hij
had echter begrepen dat de ton te
groot was om zijn bedreiging uit te
voeren en daarom deed hij u een on
verwachte greep naar de erasor, die
de ander slechts losjes in de hand
hield. „Help!" riep heer Bommel met
zwakke stem op de achtergrond.
„Doe i^ts, Tom Poes! Ach, hoe vrese
lijk is dit alles...' Hij kreeg geen ant
woord want de worsteling om het in
strument vergde het uiterste van de
strijdenden. Doch uit de open deur
klonk nu een metalen stem die dreu
nend uitriep: „Doe iets... Doe... klik...
vreselijk... vreselijk vreselijk... alles...
pf-tsj- pf-tsj..." Het was de robot,
wiens hibbel opnieuw was vastge
raakt.
MAA& DAT/S WET &SGWAW
GO& TE&ADE&T
DAV WEEK W *&£$-
EJ0A/£>.
Vraag en antwoord
Mieren zijn buiten zeer nuttig.
Mevrouw M.WA Oehlen uit
Haarlem is sedert kort in het
bezit van een tuin en vraagt of
er boekjes zijn waarin ze veel
kan vinden. Nu zijn er twee
soorten boeken in de handel:
boeken met veel duidelijke
plaatjes en beschrijving van de
planten en boeken met algeme
ne weetjes. Ik zou zeggen: be
studeer in een grote boekhandel
wat er zoal is. Kijk vooral of er
goede informatie in staat. Alge
mene informatie over milieu
vriendelijk tuinieren is een boek
van mijn hand dat luistert naar
de titel Uw tuin natuurlijk, uit
geverij De Driehoek. Maar er
staan geen plaatjes in van diver
se planten. En nu de oleanders.
Wanneer moeten die gesnoeid
worden. Meteen na de bloei de
bloemtakken tot de helft terug
snoeien en ook andere lange
takken inkorten. Eventueel kan
dat ook nog in de herfst voor de
planten naar een vorstvrij ver
trek gaan waar ze moeten
overwinteren, maar nimmer ge
heel uit mogen drogen. Verder
houden oleanders van normale
potgrond. Dus geen extra kalk
of turf. Wel veel bijvoeding en
water gedurende de zomer en
vooral oppassen voor dopluis.
Die is gek op deze planten.
Van J.E. Neervoort uit Haarlem
krijg ik op mijn kop. Ik heb ge
schreven dat tomaten en sla
best te kweken zijn op een bal
kon maar volgens deze brief
schrijver deugt dat advies niet.
Tomaten wordt een bende, ook
als men dieft en als het veel re
gent gaan ze rotten en sla blijft
te klein, ijsbergsla lukt wellicht
beter. Graag geef ik deze me
ning weer en vraag aan de le
zers hoe hun ervaringen op het
balkon zijn. Zo blijf je leren.
De Christusdoorn van J.
Loerakker uit Leiden verliest
steeds blad. Hoe komt dat? Ze
ker weet ik het uiteraard niet,
maar ik denk dat de plant wei
eens te koud staat. Onder 13
graden verliest de plant het
blad. Deze Euphorbia houdt
van warmte en kan goed tegen
droogte. Matig met water en bij
Buitentafel
Weerbestendige buitentafels.
Strak van vorm in een stevige
materiaalmix van eerlijk hout
en trendy zink. Niet alleen om
tegen de muur te plaatsen,
Oregano 1
lagere temperaturen in de
ter vrijwel droog houden,
het voorjaar weer water en
mest. Probeer een
bebladerd topje te stekken.
10 cm lang, een etmaal
drogen, er is veel
in een pot met half turf,
zand. Na zo'n zeven weken
er worteltjes. De beste tijd
stekken is het voorjaar
het mijn plant was zou ik
nog proberen. Succes
Wat leuk, mevrouw
felder uit Rijnsburg heeft
ces met de combinatie
tjes en ui-achtigen. Nu luidl
vraag wat doe je tegen miert
Hier dan nog eens heel e
dig: gelijke delen suiker of
stroop met bakkergist meng:
Desnoods een druppel wate
toevoegen, maar het wordt
doorgaans vanzelf een pap.
mieren nemen dit mengsel i
naar het nest en voeren kon
gin en larven er mee. Na f
gen is het nest meestal uitge
storven, dus nimmer doen b
ten, want mieren zijn z
nuttig. Maar in huis en serre 3
kan men ze nu eenmaal r
ten lopen.
De ligusterhaag van H. Jong
ma Kerssens uit Haarlem is
jaar oud. Een liguster is dooi
waarschijnlijk omdat er teve|
wortels van een klimop ii
buurt zijn. De vraag nu luidt
hoe oud wordt liguster en k
de haag nog blijven staan. I
tijd van bomen en struiken
houdt verband met grondso
en standplaats, maar ook va
de soort waartoe de plant bé!V|ir
hoort en ik weet werkelijk ni
hoe oud liguster kan worden
Als de haag nog m
er niets aan doen. Mocht de
haag tezijnertijd vervangen
worden en wil men dan eei
haag die bijna het eeuwige
ven heeft, dan moet men ki
voor taxus, een inheemse pl
die honderden jaren oud kaï
worden, maar giftig is vo
ren die van planten eten.
GREET BUCHNER
:n, 1
maar ook te gebruiken als
eettafel. Informatie Holgard
International BV, tel 0548-
531.111. FOTO* PR
