Voor Derk Bolt blijft
bijna niemand spoorloos
Wat er ook gebeurt, dromen zijn bedrog
Rtv
Albert Mons ontdekt markt
voor keurige familiefilms
IJ DAG 26 JUNI 1998
Ontberingen en menselijke drama tijdens zoektochten over de hele wereld
0<"
ir<
'cio»4'
zenden luierende
Vondelpark in Amsterdam,
ir geen Derk Bolt. Wat nu?
iek? Welnee. We gaan ge
in ontspannen zitten wach-
in de geruststellende we-
chap dat Bolt ons vroeg of
ook wel zal opsporen. En
trdaad, na verloop van tijd
lange, slanke man
imoet. Na de begroeting
hij meteen maar even aan
veel tijd hij heeft uitgetrok-
gesprek. „Ik moet
lelijk overmorgen naar In-
?n er moet nog heel veel ge
ld worden". Hij legt zijn
liele telefoon standby bin-
handbereik, want de redac-
ïeeft voor zijn vertrek nog
alles met hem te bespreken.
Derk? „Ja, en ik heb eer
gezegd nog geen idee wie ik
precies moet gaan zoeken,
hoor ik allemaal nog wel.
klinkt je misschien gek in
[pren, dat ik nu nog niet weet
welke opdracht ik op pad
;t in dat immens grote land.
ar ik heb natuurlijk in de af-
ipen vier jaar ongelooflijk
ervaring opgedaan. Een
de dingen die ik nu zeker
t is dat op de plaats van be-
nming de zaak vanzelf wel
rollen. En, moet ik er
ijkheidshalve bij zeggen, de
heeft al een heleboel
rwerk gedaan".
niet behoort tot de ge-
ldeld 2,5 miljc
zondagavond op Neder-
11 naar 'Spoorloos' kijken
n dit: 'Spoorloos' helpt men-
bij hun zoektocht naar hun
imst. Derk Bolts delicate
die
'oonnalig EO-directeur wil dictatuur in Hollywood doorbreken
sen die worden gezocht door (al
dan niet geadopteerde) Neder
landers, die meestal zelf al jaren
vergeefs op pad zijn geweest.
'Spoorloos' krijgt jaarlijks zo'n
2.000 verzoeken voor zulke
zoektochten, en 95 procent van
de aanvragers heeft een gezocht
familielid nog nooit gezien. Op
grond van cijfers van het Riagg
üjkt het er op dat de KRO nog
tot ver in de volgende eeuw kan
doorgaan, want ongeveer een
half miljoen Nederlanders
schijnt niet te weten wie hun
vader of moeder is.
Menselijk drama
Bolts zoektochten worden zeer
gedetailleerd en tot en met het
moment suprème in beeld ge
bracht, waardoor zich iedere
zondagavond weer een smake
lijk, afwisselend menselijk dra
ma op het scherm voltrekt. Met
in zijn kielzog één cameraman
zien we Bolt doordringen tot in
de verste uithoeken van deze
planeet, immer uitgerust met
een landkaart en wat foto's van
zijn opdrachtgever(s).
Hoewel de makers van 'Spoor
loos' niet helemaal op hun ach
terhoofd zijn gevallen en dus
hier en daar voorzichtig op ef
fect jagen, is het toch een inte
ger gemaakt programma. Bolt is
in zijn reisverslagen in het ge
heel niet te betrappen op
egotripperij, en dat is in het Hil
versum van vandaag een klein
wonder. Geen Kuifje in Colom
bia, maar Bolt op een puur jour
nalistieke missie.
„Ik probeer zo weinig mogelijk
ongezegd te laten in mijn repor
tages, maar ik houd er niet van
te laten zien aan welke onge
makken mijn cameraman en ik
bloot staan. Want die zijn er
wel, en hoe. Als je eens wist
hoeveel kakkerlakken ik al heb
doodgeslagen in smerige hotel
kamers. Ik houd er ook niet van
om voortdurend in beeld te zeg
gen hoe gevaarlijk we bezig zijn.
Als je voor de zoveelste keer in
een kroeg in de middle of now
here door de politie tegen de
muur bent gezet om gefouil
leerd te worden, dan denk je
wel eens: waar ben ik, Derk
Bolt, vader van twee kinderen,
eigenlijk mee bezig? In Colom
bia zaten we op een gegeven
moment diep in het gebied van
de drugsmaffia en van de rebel
len. De taxichauffeur die ons
bracht zei pas op de plaats van
bestemming hoe gevaarlijk de
reis was geweest. Maar ja, we
betaalden hem 500 dollar en we
waren voor hem dus de hoofd
prijs".
Wat Derk Bolt ook niet filmt zijn
de soms ellenlange onderhan
delingen die hij moet voeren
met taxichauffeurs. „Heel veel
chauffeurs willen ons niet bren
gen naar waar we denken te
moeten zijn. Ze beginnen er ge
woon niet aan, ze durven niet.
Je weet ook niet wie je kunt ver
trouwen, al ontwikkel je daar
wel een zekere intuïtie voor. Ik
heb geleerd om met niemand
bevriend te raken en bijvoor
beeld nooit op uitnodigingen
van de plaatselijke bevolking in
te gaan".
Bolt werkte eerder voor 'Met het
oog op Morgen', 'De Alles is An
ders Show' van Aad van den
Heuvel, voor 'Brandpunt' en hij
maakte reportages voor VPRO
radio. Hij reist ongeveer zeven
maanden per jaar en mede
daarom blijft voor hem de vraag
of wat hij doet ook echt zin
heeft een heikel punt. Hij dénkt
van wel, maar twijfels heeft hij
soms ook.
„Ik erger me er als televisiema
ker wel eens aan dat mensen
niet of nauwelijks reageren als
ik ze vertel waarvoor ik kom.
Kijk, ik regisseer helemaal niks.
Alles wat de kijker ziet is op dat
moment echt en maar één keer
gebeurd. Ja, en dan ben je van
zo veel afhankelijk. In Indonesië
gingen moeder en dochter in de
donkerste hoek van de kamer
staan huilen, met hun gezichten
naar de muur. Valt niet te fil
men. Ik denk ook wel eens, riep
er maar eens iemand argwa
nend, boos of verdrietig wat ik
kom doen. Maar meestal zijn ze
met stomheid geslagen of
wachten ze af wat je gaat zeg
gen, want ze vermoeden na-
Lionel ontmoette onlangs zijn moeder op Haiti. Derk Bolt ervaart een dergelijk weerzien vaak als een 'heftige
gebeurtenis'. foto »gpD' jan vriend
tuurlijk wel iets. Over het alge
meen reageren vaders heel an
ders dan moeders. Vaders heb
ben iets lacherigs, zeggen laco
niek 'nou, het is een grote jon
gen geworden', maar moeders
blijven maar kijken naar de foto
die ik ze geef. Ik weet zeker dat
op zo'n moment de hele film in
hun hoofd wordt afgespeeld".
„Als ik een moeder gevonden
heb, merk ik soms aan haar re
acties en het gesprek dat ik lang
daarna nog met haar heb, dat
die vrouw haar kind niet echt
mist. Dat klinkt hard, maar eer
lijk gezegd kan ik dat best be
grijpen. Er is zo veel in het leven
van zo'n vrouw gebeurd. En het
meeste is bepaald niet leuk: ar
moede, honger, oorlog. Als je
dan komt met de mededeling
'het gaat heel goed met je kind
in Nederland', dan is dat bij al
les wat ze in haar leven al heeft
meegemaakt niet echt een ver
velende mededeling. En, eerlijk
is eerlijk, veel mensen denken
op zo'n moment natuurlijk ook
dat de goede tijden aanbreken.
Ik vind dat logisch, ze hebben
een kind in het welvarende Ne
derland en misschien krijgen ze
nu eindelijk een niet lekkend
dak boven hun hoofd".
„Het is heel gek, maar als men
sen vreselijk beginnen te huilen
ontroert me dat veel minder
dan wanneer iemand een tijd
lang doodstil naar de foto die ik
hem heb gegeven zit te kijken.
Soms zijn de reacties onvoor
stelbaar, zoals van die moeder
in Brazilië, een straatveegster. Ik
liet haar de foto van haar doch
ter zien en ze zei heel nuchter:
oh, hallo, leuke meid geworden
hoor. Haar dochter had ik bij
me en ze begroette haar kind
alsof ze het nooit had weggege-
Drugskoeriers
Omdat de gevonden personen
worden uitgenodigd naar Ne
derland te komen om te figure
ren in de eindscène in de stu
dio, moet er veel worden gere
geld. Bolt: „Ik begin daar niet
meteen over. Vergeet niet dat
sommige mensen helemaal niet
durven reizen. Colombianen al
helemaal niet, want wie garan
deert ze dat ik niet een of ande
re ronselaar ben van drugskoe
riers? Samen met mensen die ze
vertrouwen bouwen we dat
langzaam op.".
Volgens Bolt worden zoekenden
en gezochten tijdens hun weer
zien goed begeleid door de re
dactie van 'Spoorloos'. Hij
noemt het 'heftige gebeurtenis
sen', waarbij hij soms ook zelf
betrokken is. „Het moeilijke is
dat er natuurlijk ook verwijten
zijn, zo van: waarom heb je uit
gerekend mij weggegeven?
Soms leidt dat tot conflicten die
niet meer oplosbaar zijn. Ik
schat dat zeventig procent van
de contacten blijvend is, dertig
procent niet.".
Dan gaat Bolts telefoon en krijgt
hij de mededeling waar hij al de
hele dag op zit te wachten: zijn
visum voor India is geregeld.
Oud-internationals redden Guus Hiddink tijdens WK
Freelance journalist Derk Bolt (43) reist zeven maanden per jaar kriskras door de wereld. Hij
heeft een lijst met bizarre, bijna onmogelijke zoekopdrachten bij zich. Maar Bolt,
meesterspeurder van het KRO-televisieprogramma 'Spoorloos', sluit zijn missies vrijwel altijd
met succes af. „Man, als je eens wist hoeveel kakkerlakken ik al heb doodgeslagen".
Mons: „De kijkers
Baas is weer op zijn post. Na
maand lang rondtoeren
de Bible Belt, het christelij-
van de Verenigde
zit Albert Mons (42)
zijn bureau in de San-
Studio's in Los Ange-
De directeur van EO Pro-
is gebruind en ener-
kantoor: kaal en leeg,
de imposante rij
die hij keurig
elkaar op tafel heeft gezet,
de reeks videofilms die
bedrijf verkoopt en die hij
aens zijn reis heeft gepro-
e loopbaan van Albert Mons is
zijn minst opmerkelijk te
Demen. In de tien jaar die hij
de Evangelische Omroep
erkte, klom hij op van de afde-
ng voorlichting naar de pro-
ammadirectie. Zijn Hilver-
umse dagen waren gevuld met
rgaderingen over de koers
de EO, over programma-
'hema's en omroeppolitiek ge-
leggel. Tegenwoordig woont
ij met zijn gezin in Malibu, Ca-
iornië, en ziet zijn agenda er
eel anders uit. Met zijn inmid-
els zelfstandige tv- productie-
edrijf wil hij voet aan de grond
rijgen in Hollywood. „Ik zou
de dictatuur van Holly
wood willen doorbreken." Met
eurige familiefilms, zonder
geweld,
et gaat om dertig
amilievriendelijke'producties
drama, documentaires en
peelfilms - waarvan Mons de
echten jn handen heeft. Enkele
van de producties zijn1
digd door de omroeporganisatie
EO, andere zijn gecoproduceerd
met grotere, Amerikaanse
maatschappijen of aangekocht.
„Er was veel belangstelling voor
van zowel winkels, tv-stations
als particulieren", aldus het be
knopte reisverslag van Mons.
De video's zijn gericht op een
christelijk publiek. „Voor chris
telijke kijkers in Amerika is er
weinig aanbod van goede films
of documentaires. Wij hebben
films die niet suikerzoet christe
lijk zijn, maar waar je met een
gerust hart je kinderen naar
kunt laten kijken. Daar is veel
behoefte aan, zeker in het ge
bied waar ik net ben geweest. In
Nashville vindt je bijvoorbeeld
op elke straathoek een giganti
sche kerk. Als je daar bent, reali
seer je je pas hoe veelbelovend
die markt is."
Mons opperde jaren geleden
zelf het plan om 'iets' in Holly
wood te gaan proberen: „We
hadden net de A-status verkre
gen en er moest opeens veel
meer zendtijd gevuld worden.
We worstelden echter met een
groot probleem dat trouwens
ook nu nog speelt: het interna
tionale aanbod bestaat voor een
groot deel uit films waarin seks
en geweld een belangrijke rol
speelden. Mai nstrea t n- films
voor een groot publiek, met
normen en waarden maar zon
der expliciete boodschap, zijn er
bijna niet. Films worden steeds
meer in paCkagedeals aangebo
den, grote en dure filmpakket
ten waarin kaf en koren zitten.
Ik dacht toen 'waarom doen we
er zelf niets aan?'."
Dat gebeurde. Twee medewer
kers op locatie startten hun
werkzaamheden voor EO Pro
ductions International in een
huiskamer 'ergens' in Los Ange
les. Zij startten met het aanko
pen van rechten op bepaalde
ideeën, het schrijven van sy
nopsissen en het aanbieden er-
bij de grote studio's en zen
ders. Mons opereerde vanuit
Hilversum en vloog eens in de
drie weken een weekeinde naar
Amerika. „Dat was natuurlijk
niet werkbaar." In 1996 vertrok
Mons steeds voor zes weken
naar Amerika om vervolgens
weer voor vier weken terug te
komen. Uiteindelijk besloot hij
twee jaar geleden met zijn gezin
naar Amerika te verhuizen.
Inmiddels is er een heus kan
toor, en opereert het bedrijf on
der de hoede van financierings
maatschappij Nexus. Slechts de
naam EO Productions verwijst
nog naar de oorsprong van het
bedrijf; juridisch staat men nu
geheel los van de Nederlandse
omroeporganisatie.
De scripts die nu klaarliggen om
verfilmd te worden, zijn beide
gebaseerd op ware gebeurtenis
sen en passen perfect in de -
overigens niet uitsluitend -
Amerikaans-christelijke overtui
ging dat het maar een duivels
zootje is op Clintons Capitol
Hill. Zo vertelt het ene script het
'ware' verhaal van een in het
geniep functionerend gerechts
hof dat geheim agenten berecht
die over de schreef zijn gegaan.
Een andere film is gebaseerd op
het verhaal van een voormalig
veiligheidsbeambte van een
kerncentrale, die onthult dat de
veiligheidssituaties in veel kern
centrales werkelijk ten hemel
schreiend zijn.
Mons: „Het zijn scripts die
staan, producten met harde ac
tie maar ook een moreel dilem
ma. De kijkers moeten iets heb
ben om over na te denken." Het
liefst nog zou Mons zijn ge
dachten over 'familieprogram
mering' op grotere schaal uitge
werkt willen zien in de vorm
van een Europees of zelfs we
reldwijd religieus satellietkanaal
met een brede programmering.
Een familiezender dus met
tachtig procent mairistream-
films en twintig procent reli
gieuze programma's. „Als je te
christelijk programmeert, kun je
het namelijk wel schudden."
Ubachs wist vanaf het begin dat
de spelers het Nederlands elftal
niet beschikbaar zouden zijn.
Toch denkt de kijker dat het
spelers uit de huidige Oranjese
lectie zijn die in de wedstrijd-
beelden figureren. Niets is min
der waar, al wil Ubachs hun
identiteit niet verklappen. „I Iet
zijn voetballers maar geen ama
teurs". zegt hij cryptisch. Dat
Hiddink wel zijn medewerking
toezegde, was voor hem een he
le geruststelling. „Anders had ik
het idee in de prullenbak kun
nen gooien."
Maar ook van de veteranen
kreeg hij meteen een positieve
respons. Volgens de reclame
maker ging het ze niet om het
geld. Bovendien bleken het na
tuurtalenten in acteren. „We
hebben het hele spotje in een
paar avonden tot diep in de
nacht gedraaid", vertelt hij. „De
verschillende opnamen waren
zo goed, dat het voor ons bij de
montage nog moeilijk kiezen
Zonder de anderen tekort te
doen is Ubachs, zo laat hij mer
ken, over Hiddink en Neeskens
nog het meest geestdriftig. Het
tweetal kan bij hem niet meer
stuk. „Nees is een bijzonder
aardige man, wars van sterallu
res", benadrukt hij. „We had
den er voor gekozen om hem in
de commercieel als eerste het
initiatief te laten nemen het elf
tal uit de puree te helpen. Dat
hoort nog steeds bij zijn imago
waar hij destijds al om bekend
stond. Nou, hij wiep zich met
verve op die rol."
Oranje pyama
Maar Hiddink spande naar zijn
oordeel de kroon. Het is bekend
dat de bondscoach niet van zijn
stuk is te brengen, altijd zichzelf
wil zijn. Ubachs had bedacht
dat hij voor de bedscène een
oranje pyjama aan moest. Met
leeuw op het borstzakje. In heel
Nederland was een dergelijk
kledingstuk niet verkrijgbaar. In
allerijl werden oranje lappen als
nachtkleding aan elkaar gestikt.
Toen de bondscoach in de stu
dio erin verscheen was dat een
komisch gezicht. Maar hij werk
te onverstoord mee.
Het spotje is tussen al die com
mercials uit die schijnbaar ein
deloze reclameblokken voor
een wedstrijd, in de rust en erna
een verademing. Zolang Neder
land in de race ligt, zal Nationa
le Nederlanden deze commer
cial blijven uitzenden.
Reclamespotjes op televisie of in de bioscoop ontroeren zelden. Zo af en toe kan de kijker er om
lachen, of dwingt de maker respect af door het intelligente raffinement waarmee het product wordt
aangeprezen. De nieuwste commercial van het verzekeringsbedrijf Nationale Nederlanden is een
mini-speelfilm. In zestig lange seconden weten de reclamemakers spanning en emotie op te roepen
die in een thriller niet zouden misstaan. Maar het heeft ook iets weg van een sprookje, de ultieme
verbeelding van een werkelijkheid die niet bestaat. 'Acteur' Guus Hiddink doorstaat een nachtmerrie,
maar met een gesuggereerd happy end.
Het Amsterdamse reclamebu
reau Ubachs Wisbrun bedacht
deze bijzondere commercial
voor de hoofdsponsor van het
Nederlands elftal. „Ik wist dat
we het goed hadden gedaan",
zegt de bedachtzame creatief-
directeur Ubachs, „We kregen
er zelf kippenvel van. Maar of
die emotie ook overslaat naar
het grote publiek, is altijd af
wachten. Natuurlijk droom je
daar als reclamemaker van.
Ook de bondscoach droomt in
het bewuste spotje. Zijn ploeg
staat tegen Duitsland met 5-0
achter. Een slecht fluitende
scheidsrechter, blessures, rode
kaarten. Hiddink en zijn assis
tent. de oud-international Jo-
han Neeskens, weten niet waar
ze het moeten zoeken. De mo
gelijkheden met reservespelers
zijn uitgeput. En dan volgt de
apotheose.
Als eerste stapt Neeskens uit de
dug-out en trekt zijn trainings
pak uit waaronder een Oranje
shirt verborgen gaat. Maar op
de tribune zitten ook Wim
Suurbier, Johnny Rep, Wim
Rijsbergen, de gebroeders Van
de Kerkhof en Willem van
Hanegem zich te verbijten. Sa
men met Neeskens speelden zij
destijds tijdens de wereldkam
pioenschappen in Duitsland
(1974) en Argentinië (1978) de
sterren van de hemel.
Eén voor één volgen zij het
voorbeeld van de assistent-trai
ner. Ook onder hun kleren gaat
het shirt met 'De Leeuw' schuil.
Op rij rennen de redders in
nood het veld op. Dan schrikt
Hiddink met grote angstige
ogen wakker. Op het nachtkast
je staat een ingelijste foto met
'zijn' jongens. Als volleerd to
neelspeler kijkt hij er vertede
rend naar. Met het lijstje op de
borstkas en een gelaatsuitdruk
king die het midden houdt tus
sen vertrouwen en tevreden
heid valt hij weer in slaap.
Het reclamebureau van Ubachs
en zijn compagnon Ralph Wisb
run bestond pas acht maanden
toen Nationale Nederlanden de
opdracht verstrekte. Niettemin
had de creatief-directeur elders
al naam en faam gevestigd met
onder meer spotjes over Volks
wagen ('Wie anders?') en Cen
traal Beheer ('Even Apeldoorn
bellen').
Hoewel het voor de hand lag
dat de reclameboodschap over
de hoofdsponsor van Oranje
iets met voetballen te maken
moest hebben, realiseerde
Ubachs zich dat hij als reclame
maker niet de enige zou zijn die
de populaire volkssport als lei
draad zou nemen voor de aan
beveling van een product of
dienst. Temeer vond hij het een
uitdaging.
Als basis nam hij het uitgangs
punt dat een sponsor er niet al
leen is voor de poen. „Ik heb tot
uitdrukking willen brengen",
legt hij uit, „dat Nationale Ne
derlanden het elftal door dik en
dun steunt. Dus moest het even
slecht gaan met Oranje. Maar
wat er ook gebeurt, de sponsor
blijft achter het elftal staan. In
de verbeelding van de spot zijn
dat Neeskens en die andere uit
blinkers van weleer".
Willem van Hanegem is een van de redders van Guus Hiddink, Oranje en Nederland.
