BLIK
in de toekomst
D
Lange weg naar
de weg van morgen
C
131
ZATERDAG 6 JUN11998
Demo '98: automatisch geleide voertuigen op rijksweg 11 bij Rijnwoude
Bewegend Nederland zit te vaak vast. En de situatie dreigt alleen maar erger te worden. Het verkeersinfarct dwingt deskundigen op zoek te gaan naar
nieuwe vormen van mobiliteit. Onlangs hebben zij hun eerste gedachten over verkeer en vervoer in het jaar2027geopenbaard; richtingwijzers voor
een nieuw beleid, dat eind volgend jaar vorm moet krijgen in een Nationaal Verkeer en Vervoer Plan (NWP). ZalAVG, oftewel Automatische
Voertuig Geleiding, een oplossing zijn voor de problemen? Rijnwoude biedt bij 'Demo '98' als eerste gemeente in Europa volgende week een kijkje in
de verkeerstoekomst. 'Sciencefiction die werkelijkheid wordt.
door MARIETA KROFT en JAN KUY5
op de door henzelf omgedoopte 'cow side'en
'train side' van rijksweg 11, die dwars door de
polder langs een spoorlijn loopt, aan het oe
fenen met vier Buicks Le Sabres. Auto's van
een miljoen gulden per stuk, vol met de
meest geavanceerde apparatuur, die speciaal
voor Demo '98 uit Amerika zijn gehaald.
De proef met de automatisch geleide
Buicks (PATH) is één van de vijfden demon
straties die volgende week gegeven worden.
„PATH toont de meest vergaande manier van
automatische voertuiggeleiding", merkt Soe-
teman op. „De auto's reageren op magneten
in het wegdek en rijden constant op tien me
ter van elkaar, 150 kilometer per uur, zonder
dat ze hoeven te worden bestuurd. Een auto
mobilist die de AVG-weg oprijdt kan dus rus
tig even gaan slapen, de laant lezen of zich
opmaken."
De aanwezigen kunnen verder kennis ma
ken met de peoplemovers die mensen vervoe
ren en containervervoerrobots die nu al in de
havens in Rotterdam rijden. „Kleine karretjes
rijden automatisch, door zenders geleid, op
een apart terrein", legt de projectleider uit.
„Je kunt het vergelijken met een trein, zonder
rails."
De bezoekers aan Demo '98 krijgen ook de
kans een vrachtwagen zonder chauffeur
voorbij te zien rijden. Het gaat hier om het
project 'CHAUFFEUR' van Daimler Benz en
Fiat-dochter Iveco. De eerste vrachtwagen
heeft een chauffeur. De tweede zonder be
stuurder volgt automatisch op korte afstand.
Zo kunnen arbeidskosten worden uitge
spaard, maar volgens Soeteman is er nog een
flinke hobbel te nemen voordat dit systeem
praktijk kan worden: de verkeerswetgeving.
„Hoe lossen we het op als de voorste vracht
wagen nog door het groene stoplicht kan rij
den en de volgende niet meer?"
Het heeft de organisatie heel wat moeite
gekost om ook de 'cruise control' te kunnen
demonstreren. Een auto met cruise control
houdt automatisch een bepaalde afstand tot
de voorganger. Het aantal kop-staartbotsin-
gen kan zo aanzienlijk worden teruggedron
gen. Soeteman: „Deze ontwikkeling is ver. De
cruise control gaat bijna de productiefase in.
Fabrikanten doen dan altijd een beetje ge
heimzinnig en zijn niet zo happig om hun
product te laten zien."
Getoond wordt verder de Urban Drive
Control': een auto met een UDC kan com
municeren met een stoplicht. De snelheid
wordt automatisch aangepast aan het mo
ment dat het stoplicht op groen springt. Op
trekken en remmen kan zo beperkt blijven."
Zuur
Twee miljoen gulden kost 't het ministerie
van verkeer en waterstaat om Demo '98 naar
Nederland te halen. Het moet een tikkeltje
zuur zijn voor het Alphense bedrijfsleven en
de bewoners van Zwammerdam die met
smart op het nog ontbrekende stuk rijksweg
11 tussen Alphen aan den Rijn en Bodegra
ven zitten te wachten. Hetzelfde ministerie
heeft daar immers nog geen geld voor. Soete
man toont begrip, maar relativeert: „Voor dit
geld leg je slechts een kilometer snelweg aan.
Bovendien gaat het hier om een investering
inde toekomst."
Projectleider Hans Soeteman: „Science fiction is de AVG al lang niet r
De projectleider legt het belang van die in
vestering uit: „Een van onze doelstellingen is
een prikkel geven tot discussie. Door de ver
voerssystemen zelf te ervaren, hopen we dat
de AVG op de agenda's van beleidsmakers en
politici komt." Een breed draagvlak is vol
gens Soeteman een eerste vereiste om te ko
men tot meer automatisch geleide voertuig
systemen. „Er zullen best mensen zijn die
zelf de car-boy in de auto willen zijn, die zelf
willen uitmaken of ze naar links of naar
rechts sturen, remmen of optrekken. Als ie
dereen dat wil, zal zo'n AVG er niet komen."
Persoonlijk is hij ervan overtuigd dat het
Nederlandse wegennet over dertig tot vijftig
jaar wel automatische voertuiggeleiding kent.
„Het is een milieuvriendelijk en verkeersvei
lig systeem. Stel dat we het aantal verkeers
doden van 1200 per jaar terug kunnen drin
gen tot 1100, dan is dat toch een geweldige
uitdaging?"
ijnwoude maakt over ruim een
H Mweek een sprong in de toekomst.
De tijd gaat er dertig jaar vooruit.
Het ministerie van verkeer en waterstaat en
TNO laten er van 15 tot en met 19 juni de
nieuwste ontwikkelingen op het gebied van
automatische voertuiggeleiding zien. Onbe
stuurde auto's, vrachtwagens en andere au
tomatisch geleide voertuigen rijden over zes
kilometer nog niet in gebruik genomen stuk
rijksweg 11 tussen Alphen aan den Rijn en
Leiden. Dit onder het toeziend oog van be
leidsmakers, politici en industriëlen uit de
hele wereld. Science fiction wordt werkelijk
heid.
„Science fiction is de AVG eigenlijk al lang
niet meer", relativeert projectleider Hans
Soeteman van Rijkswaterstaat in de keet
langs rijksweg 11 in Rijnwoude. „Maar dat
mensen dat zo opvatten kun je hen niet kwa
lijk nemen. Tot nu toe is er nauwelijks publi
citeit over geweest.
Magneten
Varianten
Zolang er geen adequate alternatieven zijn,
zal het autoverkeer blijven toenemen en kan
ook de AVG een forse uitbreiding van het we
gennet niet voorkomen. De modellen van
Verkeer en Waterstaat over "Verkeer in het
jaar 2027' bieden daarom vooral meer van
hetzelfde: meer autostroken dus.
In variant 1 voorzien de toekomstdenkers
een supersnelle AVG-strook voor Europees
verkeer, een baan voor landelijk verkeer en
een baan voor regionaal verkeer. Een vierde
strook is de servicebaan, bestemd voor het
doen van boodschappen.
In een tweede variant bepaalt de markt het
vervoer. Dat betekent een groot aanbod aan
mogelijkheden, waarvan de meest comforta
bele en de meest snelle het duurst zijn. De
weg is een product. Wie snel ergens wil zijn,
betaalt daar fors voor. Wie geen geld heeft,
komt in de file of neemt, zoals nu, de fiets.
Want een beetje overheid houdt bij wijze van
algemene voorziening het fietspad in stand.
In de derde variant heeft de markt aan
zienlijk minder te vertellen en heeft diezelfde
overheid veel meer invloed. Zij zorgt voor
haar burgers. Daarom wordt er rekening ge
houden met het milieu, hebben rijken en ar
men evenveel kansen en is een fiets onmis-
1996 in Nederland jaarlijks zes tot negen mil
joen lege autostoelen rond. Een vorm van
nutteloos vervoer. In datzelfde jaar bereiken
de files een nieuwe recordlengte. Gevolg: 63
miljoen uren wachten oftewel een berekende
schadepost van anderhalf miljard gulden.
Nederland herbergt 166 auto's per vierkan
te kilometer en staat daarmee ver bovenaan
in de lijst van autodichtheid. Dit cijfer illu
streert hoe gewild de auto is als vervoermid
del. Zelfs als het ding half leeg rondrijdt. Ook
in het lijstje van het aantal kilometers per
personenauto per jaar neemt Nederland een
hoge klassering in. De afgelegde afstand per
auto per dag blijft groeien. Nederland wordt
steeds mobieler.
Geen wonder dat het verkeer hier vast
loopt. Of beter: steeds vaker vastloopt. Geen
wonder ook dat deskundigen zich zorgen
maken over hoe Nederland Distributieland in
beweging kan blijven. Gezien de populariteit
van de auto en de beschikbare ruimte is het
vinden van een oplossing allesbehalve een
eenvoudige opgave. Temeer, omdat de tech
nologie (nog) geen pasklare oplossingen
biedt. De deskundigen moeten zich behelpen
Probleem
Hèt grote probleem voor de toekomstkijkers
is dat de toekomst zich niet makkelijk laat
voorspellen. Wat vandaag een reële mogelijk
heid lijkt, is morgen achterhaald. De voor
spelde groei van Schiphol voor het jaar 2015
wordt al in 2002 gehaald. Het toont eens te
meer de betrekkelijkheid van voorspellingen.
De ambtenaren die zich buigen over het
wegennet in de toekomst zijn dan ook voor
zichtiger geworden. Stellige uitspraken doen
ze niet. Bovendien blijft de discussie open.
Elke opvatting is welkom, zowel een kritische
als opbouwende. Vandaar ook dat zij stellin
gen hebben neergelegd, waarover iedere be
langstellende zich mag buigen, zoals 'De weg
moet niet onder de grond' en 'De weg moet
leuker worden voor de gebruiker.'
Kortom, de weg naar de weg van de toe
komst is nog lang.
Het zijn drukke weken voor Soeteman. Zijn
mobiele telefoon staat niet stil. „Kijk, daar
gaat er één", roept hij plots met onverholen
enthousiasme. Hij wijst uit het raam naar
buiten waar een auto onbestuurd voorbij
zoeft.
Amerikaanse specialisten zijn momenteel
met een ruime fantasie en met het grote
voorstellingsvermogen van kunstenaars.
Die laatsten schetsen al tientallen jaren
buizen met magneetschuivers die personen
vervoeren. Populair in de verbeelding zijn
ook de geautomatiseerde autotreinen, die het
eigen voertuig na het aankoppelen compu
tergestuurd met hoge en veilige snelheid over
de hoofdbaan leiden. Waarna de reiziger na
het loskoppelen zelfstandig en op eigen
kracht in de regio zijn weg kan vervolgen.
Het uitgangspunt voor het denken over de
toekomst blijft het slimmer, creatiever en be
ter gebruiken van het wegennet. Op elk mo
ment verplaatsbare rijstroken, het inschake
len van tijdelijke bruggen om zonder hinder
de weg te onderhouden, verbeterde reisinfor
matie en automatisch goederenvervoer zijn
slechts kleine stapjes om het systeem niet
verder te doen vastlopen. Iedereen weet dat
daar de definitieve oplossing niet zit. Even
min als in telewerken of het verkleinen van
de afstand tussen wonen en werken.
Veel denkers concluderen snel, dat geen
enkel voorstel de almaar groeiende stroom
auto's kan indammen. Alleen het beperken
van het recht op bewegen zou een oplossing
kunnen bieden. Iedereen krijgt jaarlijks een
maximum aantal kilometers toegewezen. Los
van controleproblemen zal het gemor niet
van de lucht zijn. Is bewegen niet bij uitstek
een uiting van vrijheid? En wie waagt het aan
die vrijheid te tornen?
Hogesnelheidstrein
Hetzelfde geldt voor het wellicht uitvoerbare
plan van een geautomatiseerde autotrein, of
tewel volgens de plannenmakers het Hoge-
snelheids autowegennet (HSA). Je klikt je au
to in op het systeem van Automatische Voer
tuig Geleiding (AVG) en vervolgens 'rijd' je
veilig naar de afrit van bestemming. Inder
daad, een autovariant op de Hogesnelheids
trein.
Het lijkt ideaal, maar welke autorijder wil
zich zo passief laten vervoeren. Autovervoer
is, het woord zegt het al, zelf de snelheid en
richting bepalen. Zelf kiezen voor het halen
van een ijsje op een moment dat je schikt.
Ook dat is vrijheid. En welke autobestuurder
offert die op door zich dwingend te laten ver
voeren in een collectief systeem als de auto
trein?
baar. De overheid heeft het zo voor elkaar dat
woon- en werkafstanden korter zijn, waar
door de mobiliteit is afgenomen. Auto's zijn
bijna onbetaalbaar. De automobilist wordt in
steden via op afstand bedienbare snelheids
begrenzers aan banden gelegd. Het openbaar
vervoer floreert.
l iles zijn al vanzelfsprekend gewor
den. De opgeheven middelvinger
en een fikse scheldpartij behoren
eveneens tot de dagelijkse ingrediënten van
het autoverkeer. Voeg daarbij de almaar toe
nemende drukte, de irritante vermenging van
personen- en goederenvervoer en de onze
kerheid over hoe laat je op je eindbestem
ming zult zijn en de zegeningen van
(auto)mobiel Nederland zijn geteld. Wie ook
nog eens per bus of trein wil reizen, mag zich
buigen over een wirwar van net niet kloppen
de aansluitingen en een schromelijk tekort
aan effectieve informatie. Hoog tijd dus voor
een diepgaande bezinning over wegen naar
de toekomst.
Het ministerie van verkeer en waterstaat
heeft die bezinning al zo'n jaar of twee gele
den in gang gezet. Afgelopen week zijn de
eerste resultaten gepresenteerd in het kader
van het project Wegen naar de Toekomst: be
scheiden aanpassingen aan de auto voor de
korte termijn en weinig verrassende verge
zichten voor de langere termijn.
De auto van de toekomst is in 1998 nog ver
weg, ondanks de voorzichtige introductie van
de 'intelligente cruise control', die de snel
heid constant houdt, en experimenten met
bots-detectie, waardoor de afstand tot de
voorganger automatisch wordt geregeld. Air
bags en aangepaste remsystemen zijn anno
1998 voorbeelden van de technologische
vooruitgang, die het verkeer veiliger moeten
maken. Het denken over totaal andere ver
keer- en vervoerssystemen is nog maar net
begonnen.
Volgens cijfers van het CBS rijden er in
