Spanning loopt op
na raketproef India
Het vreselijke einde van de snelle trein ICE 884
Buitenland
NAVO: Deel Kosovo 'schoongeveegd'
VS leggen Netanyahu
nieuw compromis voor
Rais waarschuwt voor
uiteenvallen Indonesië
Moordenaar: Botha
beraamde bomaanslag
sIDERDAG 4 JUN11998
ir CPD Geassociei
eau AP Associated Pros
rs Diensten. RTR Reuter
i pry vork» Ruth Abraham, een overlevende van de Holocaust,
°it 4 tijdens een persconferentie een foto van haar omgekomen
n selfjüieleden zien. Abraham maakt deel uit van een groep kamp-
e o&htoffers, die gisteren bij een rechtbank in New York een
ladeclaim van 18 miljard dollar (36 miljard gulden) indiende
n 3.'en twee Duitse banken, de Deutsche Bank en de Dresdner
tn. bfik. Volgens de eisers hebben beide banken samengewerkt
erent de nazi's bij de roof van de persoonlijke bezittingen van ge
en jgenen in concentratiekampen. Ook zouden ze zich joodse
iciaaoeden eigen hebben gemaakt. Beide banken wilden geen
orennmentaar geven op de rechtszaak. foto »ap» richard drew
I var
hfficieren gedood bij helikoptercrash
^ntehRTA ^en onSe'uk met een legerhelikopter in Oost-Timor
ohar^^ hoge officieren van het Indonesische leger het leven ge-
et z ;t. Slechts één inzittende heeft het ongeluk overleefd. Een
an s°rdvoerder van de Socialistische Vereniging van Timor (AST),
0SteJ beweging van tegenstanders van het Indonesische bestuur
>rjr Oost-Timor, liet in Lissabon weten dat haar strijders het
j ga)stel hebben neergehaald. Indonesië annexeerde de vroegere
^zli^tugese kolonie Oost-Timor in 1975. De nieuwe president Ha-
ïoek"e deze week nog onderstreept dat de provincie deel
'n Jj Indonesië blijft uitmaken,
zijn.
^'.tiid-Afrikaanse wapendieven gepakt
aardPSTADTwee Zuid-Afrikaanse soldaten met extreem-rechtse
mejipathieën zijn gearresteerd op verdenking van betrokkenheid
rd -de recente diefstallen van grote hoeveelheden militaire wa
len, hs en munitie. De diefstallen hadden grote onrust veroor-
rapakt, en leidden tot speculaties dat extreem-rechtse blanken
it ub coup voorbereidden tegen de regering-Mandela. Bij een
n ifstal in mei verdwenen machinegeweren, raketwerpers en
ujtprtieren van een legerbasis. Afgelopen maandag werd een le-
dat ipuck V°1 munitie, afkomstig van dezelfde basis, gekaapt.
■Ie gi
vor(jeWeid kost Latijns-Amerika fortuin
op salvador Geweld in de samenleving kost de landen in La-
E^s-Amerika jaarlijks 30 miljard gulden. De schatting werd be-
omshdgemaakt op een conferentie over openbare veiligheid in El
da|vador. Het gasüand bijvoorbeeld moest in 1995 1,55 miljard
ers (den uitgeven aan de bestrijding van geweld. In 1996 werden
anieLatijns-Amerika 140.000 moorden geregistreerd, ofwel 30
beerden per 100.000 inwoners. Latijns-Amerika is daarmee de
tje liste koploper in de wereld. In landen als El Salvador en Co-
k danbia ligt het aantal moorden met respectievelijk meer dan 100
lan 181 per 100.000 inwoners zelfs ver boven het gemiddelde.
t eei
i i aUrkse premier treedt nog dit jaar af
kara» Premier Mesut Yilmaz van Turkije treedt nog dit jaar af.
maakt de weg vrij voor een overgangsregering, die vervroeg-
parlementsverkiezingen gaat voorbereiden. Die worden ver-
Redelijk op 18 april 1999 gehouden. Yilmaz liet dit gisteren we-
ai na een ontmoeting met Deniz Baykal, de leider van de repu-
keinse volkspartij CHP. De drie-partijencoalitie van Yilmaz,
slechts op de steun van 224 van de 550 parlementariërs kan
tenen, is in het parlement vamgedoogsteun van de CHP af-
nkelijk. Baykal had voor verdere steun geëist dat Yilmaz plaats
|Tjb maken voor een overgangsregering.
iet Onderzoek: Meer doden bij smog
es'°^AWA» Op dagen met veel luchtvervuiling sterven aanzienlijk
^^er mensen dan op dagen waarop de lucht schoon is. Dat is de
ehclusie van Canadese onderzoekers, die in opdracht van het
■)nt(inadese ministerie van volksgezondheid smogniveaus in elf
[TietJnadese steden over een periode van elf jaar met elkaar heb-
vergeleken. Het gaat volgens Richard Burnett van het minis-
"fie om een unieke studie, omdat nog nooit zoveel sterfgevallen
'e" ït elkaar zijn vergeleken. Voor het onderzoek zijn de gegevens
n meer dan 800.000 doden bekeken. Vooral zwaveldioxide en
"^j'on blijken een grotere sterftekans te geven.
eer
luitser krijgt nieuw proces in Iran
ogei
iet s<éBan_? De Duitse zakenman Helmut Hofer, die in januari in
eeiiin ter dood werd veroordeeld vanwege een seksuele relatie
.a een Iraanse vrouw, krijgt een nieuw proces. Dat heeft de
n djanse radio gisteren bekendgemaakt. Volgens een woordvoer-
-idef van opperrechter Mohammad Yazdi is de zaak naar een an-
\jer(fe rechtbank verwezen, omdat Hofer heeft gezegd dat hij zich
eeif de islam had bekeerd vóór hij de relatie begon. De Iraanse
t zic^t verbiedt seks tussen een moslim en niet-moslim. Duitsland
jng |d Teheran gewaarschuwd dat terechtstelling van Hofer de wer
ir of^'jdse betrekkingen zwaar onder druk zou zetten. Duitsland
anV3115 belangrijkste handelspartner in Europa.
:n.
gevechten tussen Eritrea en Ethiopië
gr<J4AMBESSAIn het grensgebied tussen Ethiopië en Eritrea is gis-
-\ g^en hevig gevochten tussen strijdkrachten van de twee landen,
vofe beide de macht over de regio claimen. Eritrea meldde dat
c'lc[t Ethiopië het grensgebied was binnengevallen. Volgens
yer|iiopië echter probeerde Eritrea posities te heroveren die zon-
>tatjg verloren gingen. Met de spanningen komt een einde aan de
an lede relatie tussen de landen, die beide worden bestuurd door
Grootschalige test aids-vaccin in VS
jAshington De Amerikaanse autoriteiten hebben gisteren voor
-j|t eerst toestemming gegeven voor een grootschalige test van
n aids-vaccin. Aidsvax, geproduceerd door een bedrijf in Cali-
mië, zal worden getest op 5.000 vrijwilligers in veertig steden.
}t is voor het eerst dat een experimenteel aids-vaccin deze
fitste fase vóór toelating voor de verkoop bereikt. Veel deskun-
feen hebben twijfels over de werkzaamheid van Aidsvax. Het
ïccin bevat gp-120, één van de eiwitten die voorkomen aan de
iperviakte van HIV, het virus dat aids veroorzaakt. Zo moet het
Jmuunsysteem worden 'getraind' in de bestrijding van HIV.
Joord-Korea hervormt landbouw
tder
t mi» York Het communistische Noord-Korea heeft in samen-
)f derking met de Verenigde Naties een plan opgesteld om een
de lel van zijn strak geleide landbouwsector te decentraliseren, en
?enkine boeren toe te staan een deel van de oogst zelf op de markt
'ngen. Het plan moet helpen de voedselproductie terug te
igrijtengen op het niveau van vóór 1995, en Noord-Korea weer on-
depankelijk te maken van voedselhulp. Het plan zou agrarische
peraties grotere autonomie geven en onderlinge handel tus-
coöperaties mogelijk maken. Noord-Korea is twee jaar op rij
Itroffen door natuurrampen en mislukte oogsten. Daardoor
las buitenlandse hulp voor het geïsoleerde land nodig.
Amerikanen roepen op tol kalmte
India heeft gisteren de spanningen met Pakistan verder
opgevoerd, door een proef te nemen met de marinever
sie van zijn luchtdoelraket Trishui. De Amerikaanse rege
ring heeft zowel India als Pakistan ertoe opgeroepen
kalm te blijven, en hun ambities op het gebied van de
kernbewapening op te geven.
voor zelfstandigheid of aanslui
ting bij Pakistan.
Op dezelfde dag waarop het
land de kemproeven uitvoerde,
beproefde India ook een land-
versie van de Trishul-raket, die
een reikwijdte heeft van vijftig
kilometer. Trishui, vernoemd
naar de drietand van de hindoe
god Shiva, kan een lading van
vijftien kilo vervoeren en is
voorzien van een geavanceerd
geleidingssysteem.
De regering in New Delhi
heeft gisteren nog eens gezegd
NEW DELHI-WASHINGTON-GENÉVE
Rtr-AFP-DPA-GPD
India nam op 11 mei vijf kem
proeven, waarop Pakistan vori
ge week met zes proeven rea
geerde. Beide landen hebben
sinds hun ontstaan, ruim vijftig
jaar geleden, drie oorlogen te
gen elkaar gevoerd. Twee daar
van gingen over de deelstaat
Jammu en Kashmir, waarvan
India tweederde bezit en Pakis
tan de rest. In het Indiase deel
strijden islamitische rebellen
dat het niet instemt met be
moeienis van buitenstaanders
in het conflict over Kashmir. Ja
pan had zijn bemiddeling aan
geboden, maar India vindt dat
'bilaterale kwesties onderling
moeten worden opgelost'. Een
Pakistaanse regeringswoord
voerder had zich eerder in posi
tieve zin over de Japanse sug
gestie uitgelaten.
De ministers van buitenland
se zaken van de vijf permanente
leden van de VN-Veiligheids
raad beraden zich vandaag in
Genève over de gevolgen van de
Pakistaanse en Indiase kem
proeven. De Amerikaanse presi
dent Clinton sprak aan de voor
avond van die conferentie waar
dering uit voor de bereidheid
van China om als voorzitter op
te treden. Het laat volgens Clin
ton zien dat Peking een belang
rijke rol bij de oplossing van
grote conflicten wil spelen.
De Russische minister van
buitenlandse Jevgeni Primakov
toonde zich gisteren ontstemd
over 'de ernstige bedreiging
voor de wereldvrede' die het In-
diaas-Pakistaanse conflict vol
gens hem is. „Het gaat hier om
nieuwe nucleaire staten die met
elkaar overhoop liggen. Deze
gevaarlijke conflictsituatie kan
escaleren."
Primakov is het eens met de
harde kritiek op New Delhi en
Islamabad van zijn Amerikaan
se collega Albright. „De kern
proeven zullen de ambities van
extremistische regimes in som
mige landen om ook kernwa
pens te bezitten stimuleren", al
dus de minister.
BRUSSEL PAUL KOOPMAN
CORRESPONDENT
Servische troepen zijn begon
nen met het systematisch
'schoonvegen' van een circa
tien kilometer brede strook
langs de grens tussen de provin
cie Kosovo en het buurland Al
banië. De operatie, waarbij naar
schatting 50.000 burgers van
huis en haard worden verdre
ven, is afgelopen weekeinde in
gezet. Dorpen worden met ge
richte militaire acties van de
kaart geveegd, om zo absolute
controle over de grensstreek te
verkrijgen.
Deze conclusie trekken ex
perts van de NAVO uit de recen
te gebeurtenissen in de Servi
sche provincie, waar de etnisch-
Albanese meerderheid van de
bevolking naar autonomie
streeft. Volgens een hoge
NAVO-diplomaat in Brussel is
het escalerende geweld in Koso
vo onderdeel van een strate
gisch plan, bedoeld om wapen
smokkel en bewegingen van Al
banese vrijheidsstrijders over de
grens tegen te gaan.
Cynisch genoeg maakt het re
cente offensief van de Joegosla
vische president Milosevic, dat
in gang werd gezet nadat de
NAVO-ministers van buiten
landse zaken dreigende taal aan
zijn adres hadden laten horen,
een NAVO-operatie in de buur
land Albanië nu minder nood
zakelijk. De NAVO studeert for
meel nog op plannen om 7.000
militairen naar Albanië te stu-
De zestien permanent in
Brussel gestationeerde NAVO-
diplomaten kwamen gisteren
echter tot de conclusie dat de
legering van zo'n troepenmacht
minder noodzakelijk is gewor
den, nu de controle op wapen
smokkel door Milosevic zelf ter
hand wordt genomen.
De Britse premier Blair, de
huidige voorzitter van de Eu-
TEL AVIV AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
De Amerikanen willen dat Israël
de uitbreiding van nederzettin
gen sterk beperkt en geen nieu
we meer bouwt. De Palestijnen
moeten op hun beurt ernst
gaan maken met het innemen
van wapens in de gebieden die
onder hun bestuur staan. Dat
staat in de jongste versie van
het Amerikaanse compromis
voorstel voor vrede in het Mid
den-Oosten, dat nu wordt be
sproken met Israël en de Pales
tijnen.
Het Palestijnse bestuur is al
akkoord gegaan met een eerde
re versie, maar de Amerikanen
staan nog voor de moeilijke op
gave de Israëlische premier
Netanyahu over de streep te
trekken, zonder al te veel aan
hun voorstel te veranderen.'
Volgens het Israëlische dag
blad Ha'aretz, dat vandaag de
tekst van het compromis-plan
onthult, zal Israël ook moeten
afzien van een plan voor de af
braak van 1.800 zonder vergun
ning gebouwde Palestijnse hui
zen. Het zal verder moeten aan
tonen dat de nieuwe wegen die
het in de bezette gebieden wil
aanleggen, uitsluitend zijn be
doeld als veilige routes voor de
kolonisten.
Het compromis-plan voorziet
in de overdracht door Israël van
dertien procent van bezet ge
bied aan de Palestijnen, maar
die moet in een aantal fasen
worden uitgevoerd en door de
Palestijnen met allerlei garan
ties worden omkleed. Israël
weigert tot nog toe zich terug te
trekken uit meer dan negen
procent van de bezette gebie
den, omdat anders de veiligheid
van het land niet te garanderen
zou zijn.
jakarta afp-ap
De Indonesische oppositieleider
Amien Rais heeft nadrukkelijk
gewaarschuwd voor het gevaar
dat Indonesië uiteenvalt. „Indo
nesië kan een tweede Joegosla
vië worden, als de politieke te
genstellingen escaleren", aldus
Rais volgens het staatspersbu-
reau Antora. Alle partijen moe
ten in deze gespannen situatie
het hoofd koel houden, aldus
Rais. Indonesië telt meer dan
driehonderd etnische minder
heden.
Zijn waarschuwing was giste
ren niet besteed aan studenten
in Jakarta. Staand op daken van
bussen en hangend uit auto's
trokken zo'n 1.500 van hen in
een luidruchtige karavaan door
de hoofdstad. Zij eisten dat de
afgetreden president Soeharto
wordt berecht, en dat zijn op
volger Habibie opstapt. Het was
de grootste demonstratie in Ja
karta sinds het aftreden van
Soeharto.
Minister van defensie en le-
gerchef Wiranto had eerder gis
teren gezegd dat Soeharto niet
mag worden veroordeeld, om
dat Indonesië zijn economische
groei aan hem te danken heeft
en hij een chaos heeft voorko
men door vrijwillig afstand te
doen van de macht.
Habibie riep de Indonesiërs
gisteren op het verleden te laten
rusten en alles op alles te zetten
om het land uit de economische
crisis te halen. In de New York
Times waarschuwde Habibie
voor 'wild-west-jusitie' tegen de
vroegere leider en zijn getrou
wen.
Bij duizenden tegelijk ontvluchten de inwoners van het grensgebied tussen Kosovo en Albanië de gevechten.
Deze vrachtwagen bracht gisteren een groep kinderen naar een opvanghuis in het noordelijke Tropoje.
FOTO REUTERS ARBEN CELI
ropese Unie, waarschuwde op het NAVO-hoofdkwartier er over eens dat preventief in-
Milosevic gisteren dat de NAVO klonk minder dreigende taal. grijpen in Kosovo zelf niet tot de
niet zal toestaan dat het geweld Volgens een goed ingevoerde mogelijkheden behoort,
in Kosovo verder oploopt. Maar bron zijn de ambassadeurs het
GEORGE Rtr-AFP
De beruchtste moordenaar van
het apartheidsbewind heeft gis
teren de vroegere Zuid-Afri
kaanse president Pieter Botha
in verband gebracht met de
bomaanslag op het hoofdkwar
tier van de zwarte vakbond
Cosatu in 1987.
De 82-jarige Botha staat sinds
maandag terecht in zijn woon
plaats George, omdat hij wei
gert te verschijnen voor de
Waarheidscommissie, die on-
derzoek doet naar de periode
van de apartheid. De aanklagers
gebruiken het forum om te
trachten te bewijzen dat Botha's
apartheidsregering tegenstan
ders liet vermoorden.
Botha's advocaten konden
niet verhinderen dat de be
ruchtste moordenaar van het
apartheidsregime voor de recht
bank verscheen: oud-politieko-
lonel Eugene de Koek, bijge
naamd 'Het Grootste Kwaad'.
Hij heeft twee jaar achter de rug
van een gevangenisstraf van 212
jaar wegens moorden en andere
misdrijven.
De Koek verklaarde dat hij tij
dens Botha's regeringsperiode
van 1978 tot 1989 bomaansla
gen heeft gepleegd op het ANC-
kantoor in loonden en het kan
toor van Cosatu in Johannes
burg. Hij zei 'werkelijk verrast'
te zijn geweest toen zijn com
mandant opdracht gaf het
Cosatu-kantoor op te blazen.
„Ik wilde weten wie opdracht
gaf, want we hadden het over
grootschalig terrorisme." Van
zijn commandant zou de Koek
hebben begrepen dat het Botha
persoonlijk was. De oud-presi
dent schoof wat in zijn stoel tij
dens het verhoor, maar keek
verder onaangedaan toe.
Daarna volgde een milde ver
klaring van voorzitter aartsbis
schop Tutu van de Waarheids
commissie. Hij verzekerde Bo
tha dal de commissie niet de
vernedering van de voormalige
sterke man nastreeft.
ESCHEDE FRED VELDMAN
Een doffe knal. Daarna stofwol
ken boven de spoorlijn. „Het
leek wel een aardbeving. Plotse
ling hoorden we mensen gillen
en huilen. Het was ons al snel
duidelijk dat er iets zeer ernstigs
was gebeurd." Gertrude Winkler
woont in een nieuwbouwwijk
langs de spoorlijn in Eschede.
Met trillende stem doet ze haar
relaas. Even voor elf uur gis
terochtend voltrok zich in het
landelijk gelegen dorp noorde
lijk van Hannover een ramp.
Vlak voor het station raakten
wagons van de snelle trein ICE
884 van de rails. Ze ramden een
viaduct en knalden met grote
snelheid op elkaar. De locomo
tief reed met de eerste wagons
zonder schade als een spook
trein langs het station. De ma
chinist zei in een eerste verhoor
tegenover de politie alleen een
'hevige ruk' achter de loc te
hebben gevoeld.
De 410 meter lange trein vouw
de zich om de pijler van het via
duct, de brug stortte in en de
wagons raakten bedolven onder
'HSL veiliger dan gewoon spoor'
UTRECHT ANP
Een hogesnelheidslijn (HSL) is
juist veiliger dan traditionele
spoorlijnen. Dat zegt R. van
Stokkum van Railned, de orga
nisatie die onder meer belast is
met het railbeheer en de spoor
wegveiligheid in Nederland.
Railned werkt aan een lijst met
veiligheidseisen voor de geplan
de HSL-verbinding met België.
De treinramp van gisteren in
Duitsland met een Intercity-Ex
press, de Duitse pendant van de
HSL, is een extreem geval, aldus
Van Stokkum. .Alles wat daar
fout kon gaan, lijkt op hetzelfde
moment fout te zijn gegaan."
Railned vindt de HSL dan ook
niet gevaarlijk. „In zijn alge
meenheid zou ik juist zeggen
dat de snelle trein veiliger is. Er
zijn weinig bogen. De lijn is vol
ledig afgeschermd en er zijn
geen overwegen. De wissels zijn
aangepast voor hoge snelheden.
Bovendien is er geeri mengeling
van stoptreinen, goederentrei
nen en intercity's."
De veiligheidsparagraaf van
de Nederlandse HSL is nog niet
af. Volgens Van Stokkum ko
men de viaducten daarin zeker
ter sprake. „Dat risico hebben
we ook al vóór het ongeluk in
Duitsland onderkend. Dat zou
ervoor pleiten niet alleen vang
rails te plaatsen, maar ook een
betonnen rand."
Uiteindelijk bepaalt het mi
nisterie van verkeer wat de vei
ligheidsmaatregelen zijn, want
hoe meer maatregelen worden
genomen, hoe meer de lijn kost.
het puin. Dertien van de zestien
wagons liepen van de rails. Vier
rijtuigen boorden zich in elkaar.
Delen van de rails werden door
de ongelooflijke druk meters
diep de grond in gedreven.
Per etmaal rijden meer dan 200
treinen door Eschede. De mees
te stoppen er niet, maar razen
met hoge snelheid door het
dorpje, ook de supersnelle 'Wil
helm Kon rad Röntgen'. De trein
was 's ochtends óm 5.47 uur uit
München vertrokken en zou om
11.52 in Hamburg arriveren.
Om 10.33 vertrok de trein vol
gens schema uit Hannover. Bij
Eschede reed de trein tweehon
derd kilometer per uur. De sta
tionschef van het dorp wist een
nieuwe ramp te voorkomen,
door na de klap tijdig alle trein
verkeer stil te leggen.
Mevrouw Winkler en vele ande
re inwoners van Eschede pro
beerden eerste hulp te verlenen
aan passagiers die de ramp
overleefden en in een shocktoe
stand langs de spoorlijn liepen.
Dekens werden uitgedeeld. De
volledig ontredderde overleven
den werden in huis gehaald en
getroost met koffie. Niemand
besefte op dat moment nog de
omvang van het drama.
Al snel na de klap werd het dorp
hermetisch afgesloten. De in
woners werden door de politie
afgeschermd voor de honder
den journalisten. Nog meer
kijklustigen, onder wie ouders
met kleine kinderen, probeer
den bij het rampgebied te ko
men, tot woede van de inwo
ners van Eschede. „Aasgieren",
Een losgelagen as ligt als stille
pen van de trein.
riep een vrouw naar de ramp
toeristen.
Onder de verwrongen berg staal
lag op dat moment nog een
groot aantal doden en zwaarge
wonden. Kinderen van twee
schoolklassen zaten in de trein.
De hulp aan en berging van de
slachtoffers nam de gehele
nacht in beslag. Twee wagons
waren dusdanig in elkaar ge
drukt dat de Duitse spoorwegen
het staal met zware kranen uit
elkaar moesten trekken om
überhaupt te kunnen zoeken
naar slachtoffers.
Brandweerman Walter Stratt-
mann maakt een aangeslagen
indruk. Hij is urenlang in actie
geweest. Met trillende stem en
tranen in de ogen omschrijft hij
de chaos. „Het leek wel een
slagveld. Alsof er een bom is in
geslagen." Vele om hulp
schreeuwende, ernstig gewonde
slachtoffers konden pas na uren
worden bevrijd uit de wrakstuk
ken. De hulpverleners voelden
zich machteloos omdat zij de
beknelde slachtoffers niet direct
konden helpen. Ook zij kregen
psychologische hulp aangebo
den.
Ambulances reden de hele mid
dag af en aan. In eerste instan
tie werden de gewonden, van
•wie velen er zeer ernstig aan toe
waren, opgevangen in veldhos-
pitaals. Vanuit een inderhaast
ingericht hoofdkwartier zijn
vervolgens ziekenhuizen in heel
Duitsland gealarmeerd. De Ret-
tungsdienst van de Bundeswehr
en de Duitse automobielclub
ADAC vlogen af en aan met he
likopters. Op de radio werden
mensen in de omgeving van
Hannover opgeroepen bloed te
geven voor de gewonden. Mas
saal meldden vrijwilligers zich
bij de ziekenhuizen in de stad.
Voor familieleden van de slacht
offers werden speciale telefoon
nummers geopend, maar de
toestand was dermate chaotisch
dat tot gisteravond laat nog lang
niet alle geborgen lichamen wa
ren geïdentificeerd. De commu
nicatie werd bemoeilijkt toen
het telefoonnet als gevolg van
overbelasting buiten werking
raakte. Door het leger werden in
hoog tempo steunzenders ge
plaatst.
