iiltuur Kunst
Nuis blij met
cultuurstad
Rotterdam
ctuele vragen in film
[oordwijker Van Boeckel
1#
Botsende denkspelletjes
in Johnsons 'Sterrenstof
ïr
Schone
Schijn
Wachten is op veemarkt
in de Stadsgehoorzaal
Dolende
Adembenemende schoonheid uit een bouwdoos
TERDAG 30 ME11998
eruchten over vertrek Ginger Spice
nden Het voortbestaan van de Britse meidengroep Spice
ris hangt volgens geruchten aan een zijden draadje, nu het er
e schijn van heeft dat Ginger Spice de groep de rug toe heeft
keerd. Ginger Spice, oftewel Geri Hallivvell, liet woensdag-
rond verstek gaan bij een optreden en gaf als reden dat ze een
aaggriepje had. Het schandaalblad Sun meldde gisteren dat de
i-jarige Ginger Spice, waarschijnlijk voorgoed, is opgestapt 'na
in knetterende ruzie' met de andere meiden. De officiële
jordvoerder van de groep zegt dat hij niet beter weet dan dat
nger een paar dagen heeft vrijgenomen.
LO komt naar Nederland
)mburg De roemruchte symfonische rockformatie Electric
ght Orchestra, ELO, komt naar Nederland. De organisatie van
et traditionele Veenhoopfestival in Friesland heeft de groep
eten te strikken voor een optreden op vrijdag 24 juli. ELO was
in van de eerste groepen die symfonische elementen integreer-
in de rockmuziek.
)rdwl)k/amsterdam
iktte van der elst
verhoudt de mens zich - in
overvolle Nederland - tot de
uur? Is wat wij natuur noe-
n nog wel natuur? Wat zijn
grenzen van de maakbaar-
el van de natuur en het men-
jk lichaam? Deze actuele
gen knagen op de achter-
nd van de speelfilm 'De
4 ek van Pavlov' van de
ordwijkse regisseur Pat van
ickel en het Amsterdams Re-
collectief. De film laat de
moeting zien van een idea-
sche natuurwachter (Kees
tveld) en een uiterst in zich-
het cif gekeerde zonderling (Ben
ivenvoorden) ergens in de
i van Overijssel. De natuur-
:hter - vermoedelijk van oor-
t vastjong een stedeling - wil het
lerasgebied dat hij onder zijn
de heeft vergroten en ge-
ikt maken voor de terugkeer
de otter. Hiervoor moet hij
landbouwgrond van de
:rvende zonderling onder
ter zetten. Beide mannen de-
het ontzag voor de natuur
de aantasting ervan grijpt
evenzeer aan. Maar ieder
eigen wijze. Langzaam, in
tempo van de film zelf,
!ekt het ijs. „Jij bent toch ook
>r de natuur", beweert de na-
rwachter. „Weet jij wel wat
otter van jou denkt", zegt de
erver, die de natuurvorser
ifronteert met de vraag of de
uur zich wel laat vangen in
ken en met het probleem
de kenbaarheid van de din-
die ons omringen. De twee
sonages lijken uiteindelijk in
aar te schuiven. De vragen
ven onbeantwoord. De stel-
dat het schone een schuil*
its zoekt blijf over.
ie Vloek van Pavlov is Van
ïrkoe
f btw
rlijk
AG
Boeckels eerste speelfilm. Eer
der maakte hij documentaires
over onder anderen de Neder
landse cultuurfilosoof Ton Le-
maire en de enkele jaren gele
den overleden Franse filosoof
Jacques Ellul. „Met deze speel
film wilde ik niet alleen een filo
sofisch verhaal maken, maar
ook een gewoon verhaal vertel
len. Als je het werk van Ellul
kent, kun je het eruit halen.
Vroeger vond ik dat dat expliciet
gezegd moest worden, nu wil ik
het minder opdringen en het op
een meer poëtische manier ver
beelden", licht van Boeckel toe.
Hij slaagt erin om op een ab
stracte wijze te laten zien hoe
het er in Nederland (met het
denken over) de natuur voor
staat.
De film, die qua stijl en tem
po doet denken aan het werk
van Tarkovski, heeft iets tijd
loos. Er wordt "weinig gespro
ken, de begeleidende muziek -
het Stabat Mater van Pergolesi
en Mozart's strijkkwintet in G -
versterken het soms ijle karakter
ervan. Alleen de wisseling van
de seizoenen markeert de tijd.
'De Vloek van Pavlov' ging
gisteren in Cinema De Balie in
Amsterdam in première. Wan
neer de film in roulatie gaat is
nog niet duidelijk. Van Boeckel
zoekt nog naar een producent
die het werk, nu alleen nog op
video, op film wil brengen. Zo
mogelijk wordt 'De VLoek van
Pavlov' dan in het filmhuizen-
circuit in omloop gebracht.
ReRun bestaat uit Pat van
Boeckel, Frits Steinmann, Jan
van Boeckel en Karin van der
Molen. Zij zijn merendeels uit
de Bollenstreek afkomstig. De
van oorsprong Noordwijker Ben
Duivenvoorden maakt in deze
film zijn debuut.
Henk van Ulsen opent als
Thorbecke Leidse boekhandel
leiden cees v
foto henk bouwman
In het eigenzinnige pand van
de voormalige Galerie Blijen-
berg aan de Breestraat wordt
de blik nu niet meer gevangen
door schilderijen van Brood
maar door geestelijke voedsel.
De gerenommeerde boekhan
delaar Van Stockum heeft in
dit pand, waar ooit Thorbecke
woonde, zijn tenten opgesla
gen. Tegenover het Leidse
stadhuis en halverwege de
boekhandels Kooyker Gins
berg is er een nieuwe pleister
plaats gekomen voor student
en intellectueel.
De boekhandel werd gister
middag officieel geopend door
de acteur Henk Van Ulsen. die
gekleed als Thorbecke de eer
biedwaardige trappen van het
stadhuis afdaalde en koers zet
te naar deze kleine tempel van
wijsheid, terwijl hij daarbij
keek alsof de wereld nog
steeds werd bevolkt door koet
sen en calèches en niet door
grommende stadsbussen en
scheurende pizzabezorgers.
En dat alles onder het Thor-
beckiaanse motto: 'Wie in Lei
den heeft gestudeerd, kan zich
aan Leiden niet onttrekken.'
Bedrijfsleider Dirk Logemann
(40) ziet de toekomst van de
boekhandel zonnig tegemoet.
„We zaten eerst op nummer
54 in de Breestraat. Daar had
den we eigenlijk één specialis
me: Indonesië. We hadden al
snel in de gaten dat er groei
mogelijkheden aanwezig wa
ren en daarom zijn we ver
huisd naar dit pand. We heb
ben nog steeds een unieke col
lectie over Indonesië, maar er
is een specialisme bijgeko
men: de populaire muziek en
de jazzmuziek. Natuurlijk heb
ben we ook proza en poëzie.
We verkopen niet alleen maar
studieboeken."
„Er is behoorlijk wat ver
bouwd aan het pand. We zijn
erg trots op het gedicht dat in
de zaak door Jan Willem
Bruins is aangebracht. Het is
'On Death' van de dichter
John Keats. Klinkt misschien
een beetje macaber voor een
boekhandel die net het levens
licht ziet, maar het gedicht is
erg mooi."
theater
recensie wunand zeilstra
'Sterrenstof' ('Insignificance') van Terry
Johnson Spel: Fred van der Hilst. Tjitske
Reidinga. Mike Libanon en Guido van
Hulzen Regie Kim Zeegers Gezien: 29/5,
LAKtheater Leiden. Aldaar nog te zien:
vanavond.
Marilyn Monroe legt aan Ein
stein met behulp van speelgoe
dattributen diens speciale rela
tiviteitstheorie uit. Juist vanwe
ge de ongeloofwaardigheid van
de gespeelde confrontatie is het
een memorabele scène. Verder
draait het in dit stuk om botsen
de denkspelletjes, omdat ze
voortkomen uit verschillende
denkwerelden van begin jaren
vijftig in de Verenigde Staten.
De Professor, de Actrice, de
Honkballer en de Senator heb
ben ieder zo hun eigen benade
ring van de werkelijkheid.
De professor lijkt herkenbaar
op Einstein, de actrice op Mon
roe. Toch wil de auteur niet dat
we ons daar al te sterk aan vast
klampen. Eigenlijk demonstre
ren de fictieve ontmoetingen in
dit stuk de betrekkelijkheid van
een ieders waarneming. Er
steekt een behoorlijke portie
kennistheorie achter. Aan het
slot heeft de regisseuse zelfs een
afwijkende draai aan het stuk
gegeven. Sterk gesuggereerd
wordt dat de vertoonde denk
spelletjes slechts gedachten-
spinsels van de professor zijn.
Daarmee zet ze een extra sterk
accent op de tegenstelling tus
sen werkelijkheid en illusie.
Met dit dus lastig grijpbare
gegeven gaan de spelers in deze
productie soepel om. Dat is een
compliment waard, want het
stuk zit vol voetangels en klem
men. Het spel mag niet te sta
tisch in veel theoretisch gepraat
verzanden. In bepaalde mate is
een zekere lichtvoetigheid ge
wenst. Anderzijds dient te wor
den voorkomen dat het spel
min of meer beperkt blijft tot
het typeren van vier wereldbe
roemde personages in een 'sus-
pense'-achtig verhaaltje. In hun
spel bereiken de acteurs een
overtuigend evenwicht.
Staatssecretaris Nuis (cultuur) is 'ontzettend tevreden'
met de aanwijzing van Rotterdam als Europese cultuur
stad in 2001. Hij is direct na het besluit in Brussel naar de
havenstad vertrokken om cultuurwethouder Kombrink
aldaar met een fles port te feliciteren. Het cadeau verwijst
naar de Portugese havenstad Porto, met wie Rotterdam
de eer van culturele hoofdstad over drie jaar zal delen.
brussel marc peeperkorn
Het Nederlandse kabinet heeft
reeds zeventien miljoen gulden
gereserveerd voor de festivitei
ten in 2001 die Rotterdam de
nodige publiciteit zal opleveren.
De stad legt eenzelfde bedrag
op tafel en hoopt bij het be
drijfsleven nog eens een kleine
twintig miljoen aan sponsorgel
den los te peuteren. De bijdrage
van de Europese Unie - 1,3 mil
joen gulden voor Rotterdam en
Porto samen - is gering.
Rotterdam was één van de ze
ven kandidaten om in 2001 cul
tuurstad van Europa te worden.
Elke keer weer ontaardt de dis
cussie tussen de EU-ministers
van cultuur over de benoeming
in een langdurige prestigeslag.
„Dat kan ook niet anders: de
beslissing vergt unanimiteit en
alle kandidaten zitten in de jury.
Daarmee is de kwadratuur van
de cirkel gegeven", aldus Nuis.
oopt een kleptomaan in de
d rond. Wat is nieuw, vraagt
laar zijn er zat van. Klopt. Al-
i van deze meneer had ik
één, twee, drie verwacht
ie geen verschil kan maken
sen mijn en dijn. Het betreft
namelijk een wethouder, in
u Alexander Pechthold van
tuur, sport en milieu,
trok, dat pleit dan nog wel in
i voordeel, deze week zelf het
ïtekleed aan omtrent zijn ek-
rgedrag. Tijdens de seizoen-
sentatie van de Leidse
louwburg zou hij het eerste
■mplaar van de nieuwe gids
gereikt krijgen. Let wel: zou
jgenwant hij had er al een-
Gepikt, de dag ervoor toen
over de Oude Vest fietste en
daar toevallig de pallets met
luxueus uitgevoerde seizoen-
igramma's aan het uitladen
ren. 'Ik kon er gewoon niet
ïaf blijven', erkende hij
oorvoetend, 'zo mooi zagen
:r uit met die ongrijpbare
ermin op de omslag',
grijpbaar, hè. Ja, ja.
ed, nu hij er toch stond,
chtte Pechtold maar meteen
andere voorvalletje op, nog
terend van voor de renovatie
de schouwburg. Het plaatje
stoel nummer 98 had-ie,
n directeur Wallis de Vries
:n de andere kant opkeek,
melijk in zijn zak laten glij-
i. Een heel jaar lang had het
zijn sleutelbos gebungeld
het plaatje had 'm, bij de
kiezingen ook geluk ge-
cht. Maar nu had hij spijt,
ndat 1998 voor jou ook een
uwe uitdaging betekent', zo
lid hij de scheidende schouw-
rgdirecteur voor, 'krijg je het
nog terug. In de hoop dat het
in je verdere carrière ook
geluk brengt'.
Geintje natuurlijk van de kant
van de wethouder, die bij de
presentatie in het LAKtheater de
lachers op zijn hand kreeg. Leuk
gevonden, nietwaar? Jazeker,
maar toch. Het begint bij zo'n
onschuldig gidsje en zo'n onbe
duidend plaatje. Maar waar ein
digt het? Ooit was Pechtold sup
poost in De Lakenhal. Als ik de
directeur was van het stedelijk
museum zou ik toch nog eens
met de inventarislijst door het
depot gaan.
ad van kaam
Op papier is Leiden qua mu-
ziekpodia van alle markten
thuis. Bij Q-bus kan de liefheb
ber terecht voor de bandjes uit
Appartementen in de Stevenshof: een uitermate geraffineerd, esthetisch beeld.
foto p a c. rook
de stad en omgeving, Hot Hou
se regelt jazz in de Waag, voor
de BZN'en, Borsato's en 'Oor
bellen' alsmede voor klassiek is
de Stadsgehoorzaal voor een
paar miljoen opgeknapt, bij de
X in het Volkshuis staat wereld
muziek centraal en het LVC is
sinds mensenheugenis Leidens
poptempel voor vaderlandse en
buitenlandse artiesten die de
toon zetten of dat al hebben ge
daan.
Al een paar maanden ben ik
echter dolende in eigen stad. En
na uitvoerige bestudering van
de programma's weet ik nu heel
zeker: dat ligt niet aan mij. Maar
vooral aan de X, LVC en Q-bus.
Voor concerten van pakweg
John Wetton, George Clinton,
The Posies en Whisky Priests
moe(s)t ik naar groeikernen of
gehuchten als Alphen aan den
Rijn, Zaandam en Sevenum. De
plankieren van het LVC zijn na
melijk bezet door of een thea
ter/muziekgezelschap uit India
of door schoolbandjes uit deze
en andere regio's, die de finale
van een muziekcompetitie af
werken.
Waarom de X en Q-bus deze
klussen niet op zich hebben ge
nomen? Welnu, de X heeft het
Leidse Salt the Band geboekt
voor een cd-presentatie en bij
Q-bus draait een door het LVC
weggestuurde deejay zijn pla
ten. Andere door het LVC weg
gestuurde deejays zijn trouwens
weer kind aan huis in de pop
tempel aan de Breestraat, ter
wijl de junglekoning Peshay,
waarnaar ik uitkeek zonder
tekst of uitleg heeft afgezegd.
Dat ik niet alleen dolende ben,
werd me deze week duidelijk
toen op een van de voorver
koopadressen van het LVC ie
mand om kaarten vroeg van il
lusionist/magiër Rasti Rostelli,
die in 'het Antonius' aan de
Lange Mare optreedt. „Nee die
verkopen we niet, ook z'n nieu
we cd niet." Het wachten is op
het bericht dat de veemarkt in
de Stadsgehoorzaal wordt ge
houden, waarna de Rolling Sto
nes in de Groenoordhallen hun
gang kunnen gaan.
wim koevoet
De Stevenshof is een nieuwbouwwijk zoals
er zovele in Nederland zijn. Op de valreep is
evenwel, op de 'zoom' van de uitbreidings
wijk, een project gerealiseerd dat in archi
tectonisch opzicht met kop en schouders
boven de andere nieuwbouw (waarmee ze
qua budget vergelijkbaar is) uitsteekt. Deze
randbebouwing, 40 premiekoopapparte-
menten en 16 twee-onder-een-kapwonin-
gen ontworpen door de Haagse architect
Jan Splinter, valt op door de fraaie, afgewo
gen vormgeving gekoppeld aan een grote
zorgvuldigheid in detaillering en materiaal
gebruik, een heldere opzet en ordening die
getuigt van groot vakmanschap. Kwalifica
ties die ook van toepassing zijn op andere
projecten die de Haagse architect realiseer
de in Leiden en omgeving.
In het Kunsthistorisch Instituut van de
Rijksuniversiteit wordt momenteel een ex
positie gehouden van het werk van Splinter.
Zijn oeuvre is nog niet heel erg groot. Maar
Splinter heeft, sinds 1990, wel een reeks ge
bouwen afgeleverd die een belangrijke bij
drage leveren aan het plaatselijke architec
tuurklimaat. Het bekendste is het apparte
mentengebouw aan de Morsweg, dat zich
ook al mag scharen onder het rijtje meest
karakteristieke woongebouwen van Leiden.
Wie de gebouwen van Splinter bekijkt, ziet
duidelijk dat het om één grote familie gaat.
Steeds duiken, in verschillende combina
ties, dezelfde elementen op. Het geheim
van Splinter lijkt besloten te liggen in een
bouwdoos met slechts een bescheiden aan
tal materialen (rode baksteen, licht stuc
werk, staal, glas) en bouwtechnieken (een
uitgebalanceerde vlakverdeling, console-
vrije galerijen, fors uitkragende daklijsten)
waaruit telkens weer een gebouw wordt sa
mengesteld. Er wordt ook volop met deze
elementen geëxperimenteerd, maar tegelij
kertijd neemt Splinter strikte regels in acht
ten aanzien van maten, verhoudingen en
ordeningsprincipes. Alle ontwerpen zijn va
riaties op een thema. Ze zijn allemaal ver
schillend maar ogenblikkelijk herkenbaar
als verwanten.
Jan Splinter ziet elk ontwerp als een organi
satorische opgave waaraan eigen regels en
eisen ten grondslag liggen. Ontwerpen be
gint voor hem met het zoeken naar een hel
dere structuur en constructie. Van daaruit
ontstaat een logisch omhulsel zonder fran
je, dat zich als het ware vanuit zichzelf ont
wikkelt.
Met de huidige bouwproductie is het wel
haast onmogelijk telkens iets nieuws te ver
zinnen. Splinter doet dat dan ook niet. Het
vorig jaar gerealiseerde bouwplan (12 mai
sonnettes) in de Leidse Merenwijk lijkt op
een eveneens kwartrond gebouw in Gouda.
Een appartementengebouw in diezelfde ge
meente heeft galerijen die schuil gaan ach
ter een scherm van terracottakleurige bak
steen, net als bij het gebouw aan de Leidse
Morsweg.
Toch is er geen sprake van steeds hetzelfde
konijn dat Splinter uit de hoge hoed tovert.
Integendeel: de contrastwerking tussen ver
schillende materialen en vlakken wordt op
timaal uitgebuit om te komen tot autono
me gebouwen met een eigen signatuur. De
kracht van Splinters architectuur schuilt
ook in de eenvoud, niets is aan het toeval
overgelaten. Hij laat zich niet afleiden door
bijzaken, over elk detail is nagedacht.
Zijn gebouwen, de strakke vormen, vlakver
deling, glasoppervlakten en platte daken,
zijn een voortzetting van de modernistische
traditie in de Nederlandse architectuur.
Maar de architect is duidelijk op heden
daagse wijze, zonder dogma's, bezig idea
len met betrekking tot licht, lucht en ruimte
te realiseren in een eigen vormentaal.
Met de 56 woningen die de sluitsteen vor
men van de bebouwing in de Stevenshof
heeft Splinter zichzelf overtroffen. De fraaie
woningen zijn ruim bemeten, hebben aan
de achterzijde veel glas en ruime terrassen
met fraai uitzicht over het polderlandschap.
In de voorgevels zijn maten, verhoudingen
en ordening zo uitgebalanceerd dat een ui
termate geraffineerd, esthetisch beeld ont
staat. De compositie van de gestucte gevel,
op een rode plint van baksteen, de glazen
wand gelardeerd met zwarte lijnen die
doorlopen in het stucwerk, de uitkragende
daklijst... het is van een bijna adembene
mende schoonheid.
De expositie 'Architect Jan Splinter: beeld
bepalende architectuur in de jaren 90 in
Leiden en omstreken' is te zien tot 10 juli
op werkdagen van 9.00 tot 17.00 uur, Doe
lensteeg 16, Leiden.
jan rusdam
Het appartementengebouw aan de Morsweg. foto's fas kfuzenkamp
BOUWKUNST
