Heeft uw krant al
vakantieplannen?
Nederland haalt oude banden met Liberia aaiï
Onderwijs niet voor iedereen in Oostblok
Buitenland
Journaal Israël manipuleerde
televisiebeelden Netanyahu
Moskou opent jacht op illegale
bezitters van gemeentegrond
4
1
V'
Bezoek aan Expo '98
kan dure grap worden
Australië betuigt alsnog spijt aar
'gestolen generatie' Aboriginees
WOENSDAG 27 MEI 1998
n Nederlands Persbur
tel aviv cpd
Twee redacteuren van het Israë
lische televisiejournaal zijn uit
hun functie ontheven wegens
het manipuleren van een
nieuws-item. Ze hadden beel
den van premier Benjamin
Netanyahu bij de viering van
een voetbalkampioenschap
voorzien van anti-Arabische
leuzen als achtergrondgeluid.
Daarmee werd de suggestie ge
wekt dat de premier het
schreeuwen van Dood aan de
Arabieren" door voetbalsuppor
ters goedkeurde en aanmoedig
de.
De maatregel tegen de redac
teuren is onderdeel van een sle
pend conflict tussen de rege-
ring-Netanyahu en de redactie
van het televisiejournaal van de
publieke omroep. De premier
en zijn ministers beschouwen
de omroep als een werktuig in
handen van de Arbeiderspartij
en klagen erover dat de televi
sieleiding niet wil begrijpen dat
er een regeringswisseling is ge
weest. Uri Porat, de nieuwe
door de regering benoemde
omroepdirecteur heeft aange
kondigd dat hij de bezem zal
halen door de organisatie.
Sindsdien heerst er een oorlogs
stemming op de redactie.
Het televisiejournaal had
geen eigen ploeg bij de viering
van het kampioenschap van
voetbalclub Betar Jeruzalem en
maakte een collage uit materi
aal van een ander station. In de
loop van de viering scandeer
den supporters 'Dood aan de
Arabieren', maar niet op het
moment waarop Netanyahu en
burgemeester Ehud Olmert jui
chend op een balkon versche
nen. Door de montage wordt de
indruk gewekt dat Netanyahu
en Olmert de Betar-aanhang
aanmoedigen 'Dood aan de
Arabieren' te roepen. De kwes
tie ligt in Israël extra gevoelig
omdat Netanyahu en andere
rechtse politici na de moord op
premier Jitschak Rabin zijn be
schuldigd van het opruien van
demonstranten. Ze zouden
daarmee de sfeer hebben gecre-
eerd waarin de moord kon wor
den uitgevoerd.
moskou anp
Moskou heeft de oorlog ver
klaard aan burgers die gemeen
tegrond voor eigen gebruik in
pikken. De illegale grondbezit
ters kosten het stadsbestuur
jaarlijks tientallen miljoenen
guldens. Daarom heeft de ge
meente besloten hard tegen
hen op te treden. Zij heeft de
uitvoerende controledienst op
gedragen overtreders onge
hoord hoge boetes op te leggen.
Grond is een schaars goed in
Moskou. Koop is bij wet verbo
den. en om een stuk grond te
pachten moet men eerst het
recht hierop kopen. Dat kost
maar liefst één miljoen dollar
per hectare. Aangezien de straf
fen voor illegaal grondbezit niet
zo hoog waren en de controle
slecht, kozen velen ervoor zich
de benodigde grond zonder toe
stemming toe te eigenen. Hier
door verschenen op de meest
onwaarschijnlijke plekken in de
stad kleine winkeltjes en gara
ges. Het afgelopen jaar is op de
ze manier naar schatting 689
hectare van Moskous grondge
bied in gebruik genomen.
Gaat u binnenkort op vakantie? Heerlijk! Maar als u er straks even tussenuit
bent, bestaat de mogelijkheid dat uw uitpuilende brievenbus de aandacht
vestigt op uw afwezigheid. Kies daarom een vakantiebestemming voor uw
krant. Wij bieden u een aantal mogelijkheden:
Neem de krant tnee op vakantie.
Geef voor uw vertrek, middels onderstaande bon, uw vakantieadres 14 dagen
vantevoren aan ons door. Per post wordt de krant dan naar uw
vakantiebestemming verzonden. Voor toezending in Nederland nemen wij de
eerste vier weken de portokosten voor onze rekening. Voor overige
bestemmingen binnen Europa wordt 5,05 per dag berekend. Buiten Europa op
aanvraag. Voor de bezorging per post kunnen wij geen verantwoordelijkheid
dragen.
Laat de krant tijdelijk bij een 'thuisblijver' bezorgen.
Als u de krant niet wilt meenemen op vakantie, is het mogelijk om tijdelijk
vrienden, buren, familie of andere thuisblijvers te verrassen met uw krant. Vul de
adresgegevens van de thuisblijvers in en wij regelen de rest.
Laat de bezorging stoppen tijdens uw vakantie.
U kunt in de periode dat u op vakantie gaat de bezorging van de krant ook
tijdelijk stopzetten. De periode waarin u geen krant ontvangt wordt dan door ons
op uw volgende rekening in mindering gebracht.
Veel vdkantieplezierl
Stuur uw opeave in een gefrankeerde envelop naar:
Leidsch Dagblad, Afd. abonnee service, Postbus 54, 2300 AB Leiden.
monrovia frans van den houdt
correspondent
Een oud huis aan het flink om
hooglopende eind van Broad
Street, de belangrijkste straat
van Monrovia, de hoofdstad
van Liberia. Onder in de garage
staat een koffiekleurige Cadillac,
zonder wielen. In de tuin zit een
groepje soldaten van het West-
Afrikaanse vredesleger Ecomog
wat te kletsen. Even verderop,
achter het huis, ligt de Atlanti
sche Oceaan. Binnen veel lege
vertrekken en een paar kamers
met veel rommel.
Niets wijst er op het eerste ge
zicht op dat juist hier een schat
aan informatie te vinden is over
de relatie tussen Liberia en Ne
derland. Toch is dat wel degelijk
het geval, en het zweet dat van
wege de hitte en klim langs
mijn gezicht gutst, blijkt niet
verspild.
Ik ontmoette Daniel van Ee bij
toeval. Hij stond evenals ik in
Monrovia op een taxi te wach
ten. Een forse man van in de
veertig, die weinig weghad van
een Liberiaan, maar eerder van
iemand van gemengd bloed.
Dat bleek te kloppen. Toen hij
hoorde waar ik vandaan kwam,
zei hij ook gedeeltelijk Neder
lander te zijn en 'een beetje'
waar het wel bij bleef Neder
lands te spreken.
Zijn in 1975 overleden vader,
ook Daniel genaamd, kwam uit
Rotterdam, zijn moeder is Libe
riaanse. Later in de dag stelt hij
me aan haar voor. Corinna van
Ee-Hilton, een kleine, kwieke
dame van 77 met
een tropenhelm op
het grijszwarte
haar. „Mijn han
delsmerk", zegt ze
over het hoofddek
sel. Ze is reuzeblij
na bijna acht jaar
weer terug te zijn in
haar huis in Mon
rovia. „Dit is mijn
thuis, dit is mijn le
ven. Hier wil ik wo
nen."
De afgelopen jaren
in het Amerikaanse
Boston zijn haar
maar matig beval
len. Ze wilde als
maar terug naar
haar vaderland,
maar de hevige
burgeroorlog daar
belette een veilige
terugkeer. „Hoe
vaak we niet op het
punt gestaan heb
ben om af te reizen,
om dan telkens
weer vanwege
nieuwe gevechten
toch maar in de
States te blijven",
zegt Daniel. „In
april '96 stonden
we al op het vlieg
veld toen we hoor
den dat hier in
Monrovia een hevi
ge strijd was uitge
broken. Sindsdien
zijn we wat voor
zichtiger geworden,
it het
loors
plek\
ishing'
tieku
eren
raz
-
■ET
Ik ben op vakantie van d.dIk ben weer thuis op d.d.
Mijn thuisadres is:
..Plaats:Telefoon:
Stuur de krant naar mijn vakantieadres: Naam hotel/appartement/camping:
Postcode: Plaats:.
Stuur de krant naar het volgende 'thuisblijvers'adres:
Plaats:Telefoon:
Zet mijn a.bonnement tijdelijk stop, met verrekening achteraf.
'Broad Street', Monrovia's belangrijkste t met rechts het 'Tubman Memorial' een monument ter ere van Libe
ria's achttiende president.
maar hebben we wel steeds een
tas spullen gereed gehouden
om op korte termijn te kunnen
vertrekken."
Begin maart was het eindelijk
zover dat Daniel en z'n moeder
weer naar huis konden. Hun
huis stond er nog, vrijwel onbe
schadigd, maar wel geplunderd.
En bezet, door Ecomog-solda-
ten die er een van hun vele ba
ses in Monrovia hadden geves
tigd. Na gesprekken met de
commandant werd besloten dat
de Van Ee's het middelste deel
weer konden betrekken. De be
neden- en bovenverdieping blij
ven voor onbepaalde tijd het
domein van Ecomog. „Wel
prettig voor de veiligheid",
meent Daniel.
Hij gaat me voor naar wat eens
zijn werkkamer was, met kasten
vol boeken „Bepaalde zeld
zame exemplaren zijn helaas
verdwenen" documenten,
fotoalbums en allerlei spulletjes,
waaronder twee paar klompen.
Opvallend zijn de boeken over
Rotterdam ('Rotterdam, dyna
mische stad') en koningin Wil-
helmina. Corinna laat foto's
zien van een ontmoeting met
koningin Juliana en prins Bern-
hard, die kort na de Tweede
Wereldoorlog een bezoek
brachten aan Liberia.
„De banden met Nederland zijn
altijd heel sterk geweest. Neder
landers waren erg geliefd hier.
Nederlanders toonden altijd
respect voor Liberianen. Bij de
Amerikanen en Engelsen was
dat niet zo. Die maakten onder
scheid tussen de rassen, intro
duceerden het woord segregatie
waar we hier nog nooit van ge
hoord hadden. En Nederlanders
waren rasechte handelaren, ze
zochten steeds naar nieuwe
mogelijkheden, maar betrokken
er altijd de Liberianen bij. Voor
hen waren menselijke relaties
even belangrijk als de handel."
Haar man, Daniel van Ee, werd
in 1907 geboren in Rotterdam,
en kwam in 1928 als klerk naar
Liberia voor de Oost Afrikaanse
Compagnie (OAC), het oudste
Europese handelsbedrijf in Li
beria. Op 24-jarige leeftijd werd
hij benoemd tot agent en 11
jaar later werd hij algemeen
agent, een positie die hij 25 jaar
lang zou bekleden. De belang
rijkste producten waarin gehan
deld werd, waren palmolie,
piassave (voor het maken van
vegers), rijst en cassave (voor de
productie van stijfsel).
„Hij was altijd op stap", zegt
Corinna. „Hij liep mijlen langs
FOTO GPD FRANS VAN DEN HOUDT
de kustlijn en het binnenland in
om de mensen, de producen
ten, te ontmoeten en de diverse
afdelingen en fabrieken van de
OAC te bezoeken. Hij was graag
gezien bij de bevolking. Hij
slaagde er snel in hun vertrou
wen te winnen. Hij leerde hun
gebruiken, at hun eten in de
dorpen en raakte meer en meer
verliefd op Liberia."
En op haar. Corinna Hilton,
dochter van een gegoede Liberi
aanse familie „Mijn moeder
heeft als persoonlijk secretares
se voor drie presidenten ge
werkt" was 33 toen ze in
1954 met Van Ee trouwde. In
die tijd woonden er zo'n 100
Nederlanders in Liberia, meent
Corinna zich te herinneren. Het
aantal nam toe met de groei van
de handel tussen beide landen,
die weer samenhing met de
bouw van het internationale
vliegveld Robertsfield (in de
Tweede Wereldoorlog) en de
haven van Monrovia.
Daarvoor moesten schepen ver
voor de kust voor anker gaan en
werden goederen met roei
bootjes overgevaren. De KLM
was een van de eerste maat
schappijen die op Liberia ging
vliegen, steeds meer Nederland
se scheepvaartbedrijven deden
aievü
Den I
■n ge\
Monrovia aan en fabrikant ïotter
als Heineken trachtten dejr Ivan
te penetreren.
Corinna van Ee illustreert o
levendige verhalen met fot p
en documenten. In die daj de:
was er ook een Nederland! sdadi
ambassade in Monrovia gi l ten 2
tigd. Daniel van Ee had hei
grondwerk verricht voor d(ii*
richting ervan, door jarenl HI11
als Nederlands consul in L
te fungeren.
Tussen 1956 en 1965 dieni
bovendien in de Liberiaan eejSt
gering van toenmalig presi ,ecjba
Tubman als directeur van gg b0
Bureau voor Algemene Bei
rading. Vanwege zijn grote
diensten voor Liberia kree ^gr
Ee in 1975 een officiële staf
begrafenis, werd de vlag h:
stok gehangen en verschei Uill
in de staatscourant een uil
breide necrologie. y deli-
Van de nauwe banden tusim z
Nederland en Liberia is opst-In
moment weinig meer over 2 gra
burgeroorlog tussen '89 enten Z(
heeft veel kapot gemaakt.crledi
ook daarvoor al, gedurend 1 de h
regime van dictator Samuift
Doe, hadden veel bedrijvein d°c
interesse in het West-Afrik z*ch
land verloren.
Maar de eerste tekenen va
hernieuwde belangstelling
er al. Nederlandse zakenlie >de jai
druppelen binnen om hun ,tiepi
ducten te slijten, coaches 1 vere:
men Liberiaanse voetballei t niet
voor hun clubs kopen en d nd hc
KLM heeft het kantoor inn Bra
rovia weer geopend. In eer ,ten
instantie voor haar vluchte azüië
andere West-Afrikaanse be mam
stemmingen, maar de bedHet
ling is om uiteindelijk wee )A) s
Robertsfield te gaan vliege iCussi
door de KLM gebouwde sp0pti
le terminal is het enige onl
schadigde gebouw op het
veld. Het gebouw doet op
moment dienst als aankon rich»
en vertrekhal voor alle vluerzeke
Bovendien steunt Den Ha. voor
heropbouw van Liberia act evisic
met geld en goederen. >amei
Hoe lang het zal duren voc neef:
het land de oorlog weer te ord v
ven is, durft Corinna van E rzeke
te zeggen. Ze laat zich ook eft af
graag uit over het huidige lm. D
wind van Charles Taylor. baga
belangrijk dat Liberia ond; m da
alles haar soevereiniteit nil
kwijtgeraakt", is het weinij
wat ze er over kwijt wil.
Wel betreurt ze het ten zee ,c
dat de hedendaagse politic
voor eigen politiek gewin v
schil maken tussen de Ami fje
kaanse Liberianen (nazatei Jan{j
bevrijde negerslaven uit de grwe
en inheemse volkeren. „Di |(je
derscheid bestond hier hel ;n y(
maal niet, iedereen werd g
behandeld als Liberiaan. H
triest dat de verschillende j
pen nu tegen elkaar worde
gespeeld door egoïstische
ci." Maar ze is desondanks
vertrouwen. „Als de Neder nden
ders in staat waren na de o ren n
Rotterdam weer op te boui d. Di
moet het ons met Nederlai cht o
hulp lukken Liberia er wee n. De
venop te helpen." uvan
iprak
mmi
het v
tisch
00, z<
Het onderwijs in Oost- en Centraal Europa en in
landen van de voormalige Sovjet-Unie is slecht en
zo duur dat veel ouders hun kinderen niet naar
school kunnen laten gaan. Dit schrijft het kinder
fonds van de Verenigde Naties Unicef in een rap
port dat vandaag (dinsdag) in Bonn wordt gepre
senteerd. Unicef waarschuwt de overheden van 27
onderzochte landen in de regio voor de gevolgen
van de enorme daling in het aantal schoolgaande
kinderen en de kwaliteit van het onderwijs. In to
taal daalde het aantal leerlingen tussen de 15 en 18
jaar met 1,6 miljoen in vergelijking met 1989, meldt
het rapport 'Education for All?'.
De situatie in deze landen is volgens Unicef alar
merend, en grotendeels te wijten aan de overgang
naar een markteconomie. Het aantal kinderen in de
schoolgaande leeftijd is sinds de val van het com
munisme toegenomen maar toch gaan steeds min
der kinderen naar school. De leerlingen die wel
naar school gaan, hebben vaak te maken met sterk
verouderde boeken en ouderwets onderwijs. Bo
vendien zijn veel docenten ongemotiveerd door.de
ira<
lage lonen en verkeren de schoolgebouwen in
slechte staat. In de communistische periode w
het onderwijs en bijkomende voorzieningen, z n var
een middagmaaltijd, vervoer van en naar scho 'n^e
regulier bezoek aan de schoolarts, gratis. Nu ko '"d0*
de boeken voor een leerling van de basisschoo
bijvoorbeeld Georgië twee maandlonen, en da< ste'.d
naast wordt vaak schoolgeld geheven. Unicef r
de betrokken overheden op meer geld voor om 'en v
wijs beschikbaar te stellen. De organisatie wijst e
het belang van een goed opgeleide nieuwe genie ve
tie voor de toekomst van deze landen. rs ze
lissabon anp
De Expo '98 wordt in één van de armste landen van de
Europese Unie gehouden. De prijzen zijn echter even
hoog als bij eerdere wereldtentoonstellingen, zodat een
dagje Expo in het Portugese Lissabon een dure grap
kan worden. De krant Didrio de Noticias heeft uitgere
kend dat een gezin met een paar kinderen aan een Ex-
po-bezoek al gauw meer dan de helft van het Portugese
minimumloon kwijt is. Een toegangspas voor drie da
gen de tijd waarin je geacht wordt de hele Expo te
kunnen zien kost 12.500 escudos, bijna 140 gulden.
Kinderen tussen vijf en vijftien betalen bijna 70 gulden
voor drie dagen. En wie tijdens het bezoek even van het
kroost afwil, kan die in de crèche onderbrengen voor
ruim acht gulden per uur.
De directie van de Expo heeft bezoekers verboden
etenswaar mee te nemen, dus moet voor alle versnape
ringen de portemonnee getrokken worden. De prijzen
voor een frisdrankje lopen op tot vier gulden en in de
fastfood gelegenheden ben je gauw meer dan vijftien
gulden per persoon kwijt. Met je Expo-toegangskaartje
mag je alle tentoonstellingspaviljoens in. Maar voor
sommige attracties moet apart worden betaald, zoals
de kabelbaan langs de Taag die het noordelijke deel
van de Expo over een baai verbindt met het zuidelijke
gedeelte. Zo'n ritje kost ruim vijf gulden, evenveel als
het beklimmen van de Vasco da Gama-uitzichttoren.
De Expo adviseert dringend met het openbaar vervoer
te komen, er is zelfs een nieuw, hypermodern treinsta
tion gebouwd. Wie desondanks met de auto komt, is
voor één van de duizenden parkeerplaatsen vijftien
gulden per dag kwijt. Voor wie escudos te kort komt
voor al die uitgaven, staan er overal op Expo-terrein
geldautomaten.
lira
Is bij
eken
actii
ihan
Toen Nancy de Vries pas een
paar maanden oud was, werd
ze bij haar moeder wegge
haald omdat zij een aborigi-
nee was en de regering meen
de haar een betere opvoeding
te kunnen geven. Zo verloor
zij haar huis, haar familie en
haar cultuur. Gisteren 65 jaar
later, huilde zij van vreugde
en verdriet omdat Australië
een nationale dag van spijt, de
zogenaamde 'Sorry Day',
hield over wat haar en dui
zenden andere aboriginee-
kinderen is aangedaan. De
Vries was één van de aborigi
nees die gisteren meer dan
600 'spijtboeken' kregen uit
gereikt waarin naar schatting
500.0000 Australiërs een op
merking of een handtekening
hebben gezet als persoonlijke
verontschuldiging aain de zo
genaamde 'gestolen genera
tie'.
Ongeveer 100.000 aboriginees
zijn het slachtoffer geworden
van het tot in de jaren zeven
tig gevoerde beleid om kinde
ren van de inheemse bevol
king onder overheidstoezicht
te plaatsen. Veel kinderen
werden vervolgens uitgebuit,
mishandeld of seksueel mis
bruikt en zagen hun ouders
en broers en zusters nooit
meer terug.
Gisteren was het een jaar ge
leden dat de Mensenrechten
commissie het rapport 'Brin
ging Them Home' (Breng hen
naar Huis) uitbracht, waarin
de regering, kerken en andere
instanties werden opgeroepen
formeel spijt te betuigen over
het gevoerde beleid en een
jaarlijkse herdenking in te
stellen. In het hele land wer
den kerkklokken geluid en
kwamen duizenden mensen
bijeen voor de eerste 'Sorry
Day'. Deze dag is genoemcl
naar 'Sorry Business', de uit
drukking ciie aboriginees ge
bruiken voor treurige plech
tigheden.
Premier John Howard, die ge
weigerd heeft namens de re
gering en de hele bevolking
spijt te betuigen aan de
'gestolen generatie', herhaa
de gisteren zijn standpunt
het niet aangaat mensen
schuldig te verklaren aan bi
leid waar zij part noch deel
aan hebben gehad en dat b<
vendien met de beste bedoi
lingen werd gevoerd.
„Spijt hebben laat zien dat
men meelijdt en meevoelt.
Het gaat niet over schuld",-
Wendy Hermeston, een abc
ginee die als kind in een bla vc^
ke familie werd opgevoed e
die nu lotgenoten helpt hut
familie terug te vinden. Nat
de Vries zag haar moeder p
in 1986, na 53 jaar, voor het
eerst terug. „Ik droomde er
tijd van dat mijn moeder ha ishin
armen uitstrekte om me te
knuffelen", zei zij. „Toen ik
haar eindelijk ontmoette ze nd p
ze: 'die oude vrouw is niet win;
mijn baby'. Ze had verdron- hrift
gen dat zij haar kind was win:
kwijtgeraakt. „Wij geven nit id. C
mand de schuld, we willeni rech
leen dat zij begrijpen en er- insk)
kennen wat er gebeurd is." net c
or S
au:
qcaa
nne:
loms
jatse
stac
rahi
tl er
do
ew
