Voor Paars-2 ontbreekt nog de inspirati
'Ons idealisme krijgen ze niet klein'
Oude en nieuwe gezichten}
in Indonesische regering
Feiten &Meningen
ilti
Gezant IMF naar Jakarta
Vakbonden eisen vrijlating Pakpahan
lis
ZATERDAG 23 ME11998
Een warme dag
A
In het leven heb je van die mijlpalen. De dag bijvoorbeeld waarop je
voor de eerste keer bij je aanstaande schoonouders thuis komt. In mijn
geval zeker geen sinecure, want mijn schoonouders waren strenge ve
getariërs en strenge geheelonthouders, terwijl ik indertijd dol was op
een stukje worst en een glaasje bier. Enfin, ik ben toen gewogen en niet
te licht bevonden. Zodra dat echter zijn beslag had gekregen, kwam
het zicht vrij op een nieuwe mijlpaal.
Ooit zouden mijn ouders kennis moeten maken met mijn schoon
ouders. Daar zag ik als een berg tegenop. Met mijn moeder kun je je
overal vertonen, die is vriendelijk en bescheiden en valt bij iedereen in
de smaak. Maar mijn vader! Je mocht al blij zijn als hij zo'n eerste keer
niet zou aangrijpen om met de perfecte imitatie van een blatend
schaap indruk te maken.
Ik herinner mij als de dag van gisteren dat ik mijn ouders in Leiden
van de trein haalde om ze te begeleiden naar de studentenkamer van
mijn verloofde, waar mijn aanstaande schoonouders ook heen zouden
komen. Daar zou de kennismaking plaats vinden. Al op het station zag
ik aan de manier van lopen van mijn vader dat
hij vreselijk uit zijn humeur was. Hij had onge
lofelijk de pest in dat hij zo'n verre treinreis had
M moeten maken.
Toen we door Leiden liepen, kreeg ik het
f <S5n-»- Spaans benauwd. Mijn vader was zo veronge-
lijkt, zo nijdig dat hij geen woord uitbracht. En
dat terwijl hij anders altijd honderduit praatte.
l Mijn moeder merkte wel dat ik helemaal van
i streek raakte en mompelde zachtjes dat het wel
mee zou vallen.
V Eenmaal op de trap in het huis waar mijn
Hh mMÉE verloofde een kamer had. brieste mijn vader.
lid van de vrijwillige brandweer: „Deze woning
is ongelofelijk brandgevaarlijk. Het is totaal on
verantwoord dat hier mensen zijn. Elk.moment
kan de zaak in de fik gaan."
Gramstorig betrad hij de zolderkamer van mijn verloofde. Daar za
ten mijn toekomstige schoonouders al te wachten. Er werden handen
geschud, mijn vader wierp met zijn felle, groenachtige ogen een zeld
zaam wantrouwige blik op de vegetariërs, ging zitten en stelde toen
plompverloren dadelijk de vraag die hij, nu eenmaal doodgraver, be
roepshalve altijd stelde als hij iemand leerde kennen: „Willen jullie la
ter begraven of gecremeerd worden?"
Mijn schoonvader verblikte of verbloosde niet, keek mijn vader aan
met z'n enorm vriendelijke, helderblauwe ogen en zei dat zowel zijn
vrouw Tinie als hijzelf om principiële redenen al heel lang geleden be
sloten hadden dat ze gecremeerd wilden worden. Waarop mijn vader
uiterst gemelijk tegen mijn schoonvader bromde: „Zo, nou, dan heb
ben jullie tenminste nog één warme dag tegoed."
Mijn schoonmoeder verstond dat niet, maar mijn schoonvader wel.
Wim Sonneveld liet vroeger in een conference iemand wel eens vra
gen: 'Waar is tot op heden de gulle lach gebleven, dat vraag ik u af.'
Nou, zo'n lach. zo'n gulle lach had mijn schoonvader. Zo'n hartelijke,
warme, aanstekelijke lach en terwijl die lach bulderend opklonk zag je
mijn vader veranderen. Er is weinig dat een mens zo opmontert als het
feit dat hij, zonder daar op uit te zijn, iets zegt waar anderen om moe
ten lachen.
Los daarvan was mijn vader, mits goed gehumeurd er toch altijd al
op uit om de lachers op zijn hand te krijgen. Z'n slechte humeur bleek
na die gulle lach van mijn schoonvader in ieder geval in één klap volle
dig verdwenen te zijn. Ik denk nog vaak aan dit voorval terug en iedere
keer als ik 't me weer herinner, schieten de tranen in mijn ogen.
Nieuwe Tweede Kamer moet nieuwe wegen durven inslaan
lai
Als je erover nadenkt, is het een beetje een malle situatie.
De nieuwkomers in de nieuwe Tweede Kamer zijn nog op
zoek naar de Haagse mores en bedenken hoe ze zichzelf
kunnen blijven in de parlementaire jungle. De oude garde
zit grotendeels opgesloten in werkgroepjes en bedenkt
vernieuwende compromissen voor de formatie-onder
handelaars. Tussen de bedrijven door wordt er een ou
derwetse farce opgevoerd in de vergaderzaal over de
nieuwe Kamervoorzitter.
Een dringend advies voor het
nieuwe parlement: schaf het
debat over de profielschets van
de nieuwe Kamervoorzitter
snel weer af. Of de Kamer kiest
de democratische weg met een
echt open kandidaatstelling,
waarbij meer partijen kandida
ten naar voren schuiven. Of de
Kamer doet het weer op de ou
de manier: zonder morren de
keuze van de grootste partij
volgen.
Een zinloos debatje voeren
over een nietszeggende profiel
schets heeft geen enkele zin,
zolang de Kamer akkoord blijft
gaan met de ongeschreven re
gel dat de grootste partij de Ka
mervoorzitter levert. Alleen als
de Kamer bereid is daarvan af
te stappen, kan er echt iets ver
anderen.
Het is voor Jeltje van Nieuwen-
hoven een treurige zaak dat zij
moet lijden onder de gevolgen
van de hypocriete discussie
over haar voorganger Piet Buk
man. Destijds lustte men hem
niet, en als een soort stoplap is
de profielschets uitgedacht.
Dat is geen vernieuwing. Echte
vernieuwing ligt niet in uitge
breidere procedures maar in
de durf om af te wijken van het
bestaande.
Afgelopen dinsdag is een sterk
vernieuwde Tweede Kamer
aangetreden. Vier partijen ver
dwenen helemaal. Het CDA
zorgde ondanks verlies voor
veel andere gezichten. Ook bij
de winnaars PvdA, WD,
Groenlinks en SP is veel nieuw
bloed ingestroomd. Het is de
vraag hoeveel durf en vernieu
wingsdrift deze nieuwe Kamer
zal tonen.
Voor het CDA staat veel op het
spel. Er is veel kritiek geweest
op de rigoureuze vernieuwing.
De fractie zal nu moeten bewij
zen een scherpere en effectie
vere oppositie te kunnen voe
ren. Ook GroenLinks wacht
een vuurproef: kunnen ze hun
groei ook zichtbaar maken in
de Kamer.
De Tweede Kamer is in zijn to
taliteit iets linkser geworden.
Dat kan de komende jaren veel
spannende debatten opleve
ren. Maar als de WD er bij de
formatie-onderhandelingen in
slaagt de hele boel dicht te
spijkeren - want nu zijn ze niet
meer zo'n liefhebber van dua
lisme - dan is het de vraag of
dat lukt. D66 heeft aangekon
digd zich harder op te zullen
stellen, om zich meer te profi
leren. De verlokking voor de
PvdA-fractie om zaken te rege
len in de Kamer is ook groter.
Hoe dualistisch durven de re
geringsfracties deze keer te
zijn? Hoeveel zal er geofferd
worden om het geheel ver
nieuwde Paars-2 in het zadel te
houden? De vorige keer kon
digde Paars-1 expliciet aan dat
het dualisme 'kernpunt van
onze benadering' zou worden.
Nadat het 'open overleg' een
paar keer fout liep, was het
daarmee echter ook weer snel
gedaan. Hoe vernieuwend zal
Paars-2 zijn?
Dat vragen ze zich aan de over
kant van het Binnenhof ook af.
Deformatie-onderhandelaars
en informateurs vinden dat
Paars-2 niet zomaar een dupli
caat van Paars-1 moet worden.
„Het gaat niet om het zomaar
doortrekken van de lijnen van
Paars-1Er zijn nieuwe ver
wachtingen, er liggen nieuwe
uitdagingen, het gaat om een
nieuwe missie", zei Wim Kok.
Dezelfde Wim Kok die bij de
start van Paars-1 er alles aan
deed de verwachtingen te tem
peren. Het was politiek een
beetje bijzonder, de coalitie
tussen socialen en liberalen,
maar het was toch vooral een
heel 'gewoon' parlementair
meerderheidskabinet. Alhoe
wel het juist ontkend werd in
het regeerakkoord, was er wel
een onderhuidse missie: rege
ren zonder het CDA.
Nu die motivatie voor paars is
weggevallen, wordt er drin
gend een ander doel gezocht
om de politiek ook niet meer
zo bijzondere samenwerking
tussen WD en PvdA wat glans
te geven. Op basis van de ver
kiezingsuitslag is er een groot
draagvlak voor Paars-2, alhoe
wel over het meedoen van D66
te discussiëren valt. Maar Kok'
en de zijnen zouden ook zon
der 'leitmotiv', gewoon een ka
binet kunnen vormen, met alle
verschillende doelstellingen
keurig samengevat in het re
geerakkoord. Klaarblijkelijk is
er nu behoefte om van 1 1 1
meer dan 3 te maken.
De wens voor een 'motto' is
wellicht ingegeven door het
iets linksere stemgedrag van de
kiezer. De kritiek in de afgelo
pen jaren op het beleid van het
kabinet Kok loog er af en toe
niet om. Het recept 'werk,
werk, werk' leverde banen op,
maar het volk kreeg ook steeds
meer oog voor de sleetse plek
ken in de maatschappij: de ar
moede, zorg, onderwijs, het ge
weld. Zonder de geldkraan wijd
open te zettèn, moet daar nu
wel wat aan gedaan worden.
En in deze communicatie-
TEKENINC TOM lh rf
jtlev
maatschappij moet de nie d
boodschap ook goed en p; !ar h
kend neergezet worden, er ze
missie moet 'niet te 1;
en toch voldoende punch
ben', aldus Bolkestein. De
tieleiders zoeken naar 'iet
zindert en pakt', zegt de
woordvoerder van de infoi n
ijker
teurs. Voordat het reclaim ür'
reau naar de hei wordt ge-
stuurd, moeten de ondeih JVn
delaars echter eerst het an
regeringsbeleid van Paan 11 J1'
bedenken. Want met dew 0
middelformule 'nu nognii '-a§'
wer, beter, paarser!' komt! o1
niet ver.
jn<
DEN HAAG ANS BOUWMANS
Studenten ontlopen confrontatie met Indonesische politie, maar willen doorgaan met acties
'Hiduplah Indonesia Raya!'. Le
ve het grote Indonesië. Onder
het zingen van het volkslied ver
laten zo'n drieduizend studen
ten in bussen het terrein rond
het parlement in Jakarta. Het is
half drie 's nachts. Bewapende
militairen kijken toe. Een kolo
nel zegt dat voor de actie drie
duizend manschappen van le
ger en politie op de been zijn
gebracht.
Generaal Wiranto had er vrij
dagochtend genoeg van. De
stafchef van de Indonesische
strijdkrachten riep de studenten
op om het parlementsterrein,
waar ze al sinds dinsdag bivak
keerden, te verlaten. Nu Indo
nesië een nieuwe president
heeft, moet de stabiliteit wor
den gegarandeerd. De studen
ten moeten weer studeren, al
dus Wiranto.
Halverwege de avond gaat het
leger tot actie over. Ladingen
militairen worden samenge
trokken voor het hek van het
parlement. Militaire politie
houdt toeschouwers op afstand.
Onder hen is Ratna Sarumpaet,
de toneelschrijfster die zeventig
dagen in voorarrest zat omdat
ze een oppositionele vergade
ring had belegd. Deze week
werd ze vrijgelaten.
SFEER NERVEUS
Rond het parlement is de sfeer
nerveus. Cameraploegen hollen
naar de toegangspoort zodra
eenheden mariniers het terrein
oprennen. Binnen de hekken
zitten de studenten op de
grond. Stukje bij beetje drijven
de militairen hen richting uit
gang. Maar de studenten gaan
weer zitten.
„De economie is een ramp",
zegt een toeschouwer. „Ik zit in
het onroerend goed. Nou, dan
weet je het wel. Ik vind het heel
goed dat de studenten vergaan
de hervormingen eisen."
Binnen het hek stellen zes am
bulances zich in slagorde op.
Stadsbussen komen het terrein
op rijden. Een groep studenten
neemt in de achterste bus
plaats. „Uitstappen!", roepen
anderen. De bus stroomt leeg.
Een militair in camouflagepak
kan het niet waarderen. „Wat
maken jullie me nou", roept hij.
„Ik heb die bussen niet voor
niks laten komen."
Studentenleiders overleggen
hoe de demonstranten van het
parlement naar de nabijgelegen
Atmajava Universiteit zullen
gaan: per bus of lopend in een
optocht. Ze hebben al besloten
om in elk geval geen verzet te
Indonesische soldaten probeerden gistermiddag, een aantal uren voor de ontruiming van het parlement, om op het terrein voor het parlementsge
bouw voor- en tegenstanders van de nieuwe president Habibie te scheiden. foto reuters Patrick de noirmont
bieden tegen het leger. „We
herinneren ons nog te goed wat
er bij Trisakti is gebeurd", legt
een van hen uit. Bij een actie
aan die universiteit vielen op 12
mei zeker vier doden.
GERUCHTEN
Rond middernacht tieren de ge
ruchten welig rond het parle
ment. Er zou iets aan de hand
zijn met generaal Prabowo Su-
bianto, commandant van de
strategische reserve (Kostrad)
en schoonzoon van Soeharto.
„Ze zeggen dat hij is ontslagen",
vertelt een student. Een ander
zegt: „Ik heb het gerucht ge
hoord dat Prabowo's troepen
vannacht een kazerne van de
mariniers gaan aanvallen. Om
dat de mariniers sympathie
voor ons hebben. Én voor de
hervormingen die we eisen.
Enkele studenten hebben kaal
geschoren hoofden. Ze komen
uit Yogyakarta. Vrouwelijke stu
denten hebben daar mannelijke
collega's van hun haar ontdaan.
Ze zullen het pas weer laten
groeien als er echte hervormin
gen komen en president Habi
bie is verdreven.
De studentenleiders zijn het na
een half uur eens. „We gaan de
bussen in om een treffen met
het leger te voorkomen." Liede
ren zingend, schuifelt de massa
naar de oude stadsbussen. Het
Indonesische volkslied wordt
diverse keren aangeheven. Ook
'Hallo Bandung' klinkt op.
Rood-witte nationale vlaggen
worden boven de hoofden heen
en weer gezwaaid.
„We gaan weg omdat de leger
top eist dat het terrein om vijf
uur zaterdagochtend leeg is. We
willen geen botsing met het le
ger". aldus een student. „Maar
we gaan door met acties. Ons
idealisme krijgen ze niet klein."
Half drie vannacht. Het hek
rond het parlement wordt
opengeschoven. Langzaam rij
den de eerste bussen naar bui
ten. Studenten roepen luidkeels
om 'reformasi'. Honderden toe
kijkende burgers klappen en
antwoorden: 'Reformasi total'.
Aan de kop van de stoet bussen
formeert zich een groepje stu
denten op brommers. De eerste
twee houden tussen zich in een
groot spandoek: 'Bevrijdt de po
litieke gevangenen'. In de ge
opende deuren van de bussen
rijden mariniers mee. De rege
ring kan weer vrijelijk beschik
ken over 's lands vergaderzaal.
Het studentenverzet gaat door.
JAKARTA RONALD FRISART
CORRESPONDENT
WASHINGTON AFP
Het Internationaal Monetair
Fonds (IMF) stuurt volgende
week Hubert Neiss, bij het
fonds verantwoordelijk voor
Azië, naar Jakarta voor een on
derhoud met president Habibie.
Neiss moet de situatie in ogen
schouw nemen en daarvan het
IMF-bestuur verslag doen.
Daarna beslist het fonds over
verdere stappen.
Woensdag, de dag voordat Soe
harto aftrad, besloot het IMF
voorlopig te stoppen met over
makingen van geld naar Jakarta.
Het fonds zou op 4 juni een be
slissing nemen over een volgen
de tranche van een krediet van
tien miljard dollar, maar de on
zekere situatie maakte een juist
oordeel over de ontwikkelingen
onmogelijk.
RUSWUK ANP
FNV en CNV eisen de onmiddellijke vrijlating van
de Indonesische vakbondsleider Muchtar Pak
pahan. De vakcentrales vragen de Nederlandse
regering en de Europese Unie 'met klem' er bij
Indonesië op aan te dringen de democratische
rechten te herstellen en de politieke gevangenen
vrij te laten.
Samen met de internationale vakorganisaties die
nen FNV en CNV een klacht in bij de intematio-
't >nc
lib a
ndt.
nale arbeidsorganisatie ILO tegen het Indone onaii
sche bewind. Ze eisen dat Habibies regering;
aan de internationale afspraken voor de vrijh
van vakbeweging houdt en dat zij de onafhai
lijke Indonesische vakcentrale SBSI erkent. P< ]ERD|
pahan is leider van deze organisatie.
Pakpahan is gisterochtend van het ziekenhui
waar hij een behandeling tegen tuberculose 1
ondergaan, overgebracht naar de gevangenis.
Donderdag deden nog geruchten de ronde4
zijn vrijlating op handen zou zijn.
plos
dj
JAKARTA ANP-Rtr
De regering-Habibie telt een
aantal oude en nieuwe gezich
ten. Nieuwe ministers zijn:
Bambang Subianto (financi
en). Bekwame econoom die
goede relaties heeft met het be
drijfsleven en de internationale
gemeenschap. Hij werd dit
voorjaar belast met de herstruc
turering van het bankwezen,
een eis van het IMF. Hij kwam
hierdoor in botsing met vrien
den van Soeharto en werd daar
om in april ontslagen als direc
teur-generaal van het ministerie
van financiën.
Luitenant-generaal Syarwan
Hamid (binnenlandsezaken).
Voorzitter van de ABRI-fractie
in het parlement. Hij zat naast
parlementsvoorzitter Harmoko
toen die maandag het vertrek
van Soeharto eiste.
Luitenant-generaal Yun us
Yosfiah (informatie). Eerste mi
litair op deze post sinds vijftien
jaar. Omstreden bij mensen
rechtenactivisten, omdat hij in
1975 als jonge officier betrokken
zou zijn geweest bij de dood
van vijf Australische journalis
ten in Oost-Timor. Ook zou hij
de Oost-Timorese verzetsleider
Nicolao Lobato hebben gedood.
Yosfiah is getrouwd met een
Portugees-Timorese vrouw en
heeft verscheidene Oost-Timo
rese kinfderen geadopteerd.
Soleh Salahudin (landbouw).
Directeur van het vooraan
staande Landbouwinstituut van
Bogor.
HamzahHaz (investeringen).
Afgevaardigde van de toegesta
ne moslimpartij, de Verenigde
Ontwikkelingspartij (PPP).
Panangian Siregar (milieu).
Afgevaardigde van de Indonesi
sche Democratische Partij
(PDI), die sinds twee jaar onder
controle van een regeringsge
zinde factie staat.
Adi Sasono (coöperatieven en
kleine bedrijven). Secretaris-ge
neraal van de Vereniging van
Moslimintellectuelen (ICMI)
waarvan Habibie voorzitter was
tot hij in maart vice-president
werd.
Fahmi Idris (arbeid). Zaken
man, in de jaren zestig studen
tenactivist.
Ida Bagus Oka (bevolkingsza
ken). Was tien jaar lang gouver
neur van Bah. Daar was hij me
de verantwoordelijk voor de
ontwikkeling en exploitatie van
hotels die eigendom van de fa
milie Soeharto waren.
De ministers die blijven zijn:
Stafchef Wiranto (defensie).
Wordt gezien als de sterke man
achter de schermen. Hij over
tuigde Soeharto deze week dat
hij moest opstappen. Waarne
mers menen dat Wiranto er in
zijn huidige functie in zal slagen
de verscheidene fracties van het
leger bijeen te houden.
Kuntoro Mangkusubroto
(mijnen en energie). Kreeg na
zijn aantreden in maart meteen
de taak de energiesector voor de
economische crisis te behoe
den. De aankondiging dat de
prijs van stroom en brandstof
flink omhoog ging, ontketende
begin deze mei hevige rellen in
Medan en elders. Ook staat hij
onder druk de olieproductie te
verlagen, omdat de Organisatie
van Olie-exporterende landen
Ginandjar Kartasasmita
(coördinerend ministervoo irv'e;
economie, financiën en ind farr
strie). Geldt als een nationa
op economisch gebied. Toi
heeft hij zich de afgelopen Vir
maanden ingezet voor de h
vormingen waar het IMF o[
aandringt. Ginandjar gaf So
harto deze week de doodsti
toen hij met andere ministc J\*r'
weigerde in diens hervormi 1 e
commissie te zitten. Eerdeit J
hij minister van oliezaken
(1987-1993) en van plannin
(1993-1998).
AliAlatas (buitenlandse
ken). Gerespecteerd carrièri
plomaat, al sinds 1988 mini!
van buitenlandse zaken. Hij
kleedde posten in Bangkok
Washington en was ambass
deur bij de Verenigde Natie
Genève en New York. Oude
bondgenoot van Soeharto
Muladi (Justitie). Univers )U
teitsrector en lid van de of&
Nationale Commissie voori
Mensenrechten.
AkbarTanjung (ondermi!
ter van buitenlandse zaken!11
Theo L. Sambuaga (huisves ^e'
en Agung Laksono (jeugd ei 011
sport) zijn volgens de oppoi ep
trawanten van de Soeharto-|J
kliek.
mu
