Corruptie nationale sport in Moskou
yiBi
ie
FC Groningen op alle fronten failliet
Sport
'ERDAG 23 MEI 1998
)rt
Russische sportwereld in de ban van de maffia
or U!
Gee: it.
taxichauffeur schudt zijn hoofd. Voor de tweede keer
ijf minuten tijd wordt hij gesommeerd zijn gele
ida aan de kant van de weg te plaatsen. Twee politie-
nten wapperen vervaarlijk met hun Kalashnikovs.
e weken opsluiting in de beruchte Butyrka-gevan-
lis, dreigt de één, terwijl zijn wapen uitdagend op
heup heen en weer swingt.
et van de discussie is de plaats van een stempel op
visum. Het oogmerk van de Militia-officieren is het-
e als dat van hun collega's enkele minuten eerder:
En buitenlanders zijn per definitie een goed doel-
.Bandieten", mompelt de man achter het stuur,
lis Moskou ten voeten uit. De politie in de hoofdstad
Rusland is al lang je beste vriend niet meer. Atlete
ia Privalova, meervoudig wereld- en Europees kam-
ene sprint, weet er alles van. Zij betaalt een hoge tol
ir haar roem.
veel liquide middelen, de crimi
neel die zijn geld 'goed' wil be
steden. En wat is een betere
manier dan je centen in een le
gaal sportbedrijf te pompen?
„Maar als ze hun geld geven,
dan willen ze ook zeggen
schap", zegt Konov. Zo is de
Russische sportwereld in de ban
van de maffia gekomen. Want
aan dat gegeven twijfelt nie
mand meer in Moskou.
Vooral voetbal is populair bij de
Nieuwe Russen. „Er bestaat in
middels een aantal illegale to
to's. Dat is de reden dat crimi
nelen hun geld graag in voetbal
investeren. Zo kunnen ze hun
zwarte kapitaal nog eens ver
veelvoudigen. De clubs zijn er
mee geholpen. Hun bestaan
wordt, in elk geval financieel,
niet meer bedreigd.
„Iedereen weet dat de clubs uit
de eerste divisie vaak vooraf
praten over de uitslagen, maar
niemand kan het bewijzen",
weet Konov. Misschien wil ook
wel niemand het bewijzen,
want ook journalisten doen
mee aan de dubieuze praktij
ken. Vorig seizoen was er een
groot schandaal met Zhemchu-
zhina Sochi dat tegen Cherno-
monets speelde. In een het tv-
programma Futbolny Klub werd
bekend gemaakt dat Michael
Pukshanski, een sportjournalist
van Sport Express, een hoop
geld had gezet op de uitslag van
die wedstrijd. Hij kende de uit
slag al, omdat de clubs al voor
het duel hadden besproken wie
REMCO REIDING
alova was zo bang voor de
ikouse maffia dat ze full-ti-
bescherming voor haar
ntje regelde. De laatste keer
ze in haar Mercedes vertrok,
fg ook zij een Kalashnikov
haar hoofd gericht. De afper-
i krantenartikel gele-
haar inkomsten op
eveer 500.000 dollar (ruim
miljoen gulden) werden ge-
Of mevrouw Privalova
iderd dollar wilde afstaan.
:hanteur? Een politie-agent.
alova reed daarna alleen
naar in een onopvallende
door Moskou. Onlangs
ft ze Moskou helemaal de
ruptie is de nationale sport
loskou. Met de intrede van
grote geld kwam ook de
beeld. Want waar in
ikou geld is, daar zijn de
ve Russen'. Die benaming
veel meer dan een eufe-
2 voor criminelen,
de val van het communisme
de Russische sport de steun
de staat wegvallen. Dat
';te een omschakeling
;akelijk. Clubs, bonden en
ticulieren moeten zichzelf
Iruipen. Bovendien is sport
business geworden. Met als
:omend gevolg de attentie
de maffia. Aannemelijk is
de elite van de sportwereld
banden heeft met de maffia.
corruptie", zegt tv-
malist Vasili Konov. De
knemer van ORT, verbon-
het programma Futbol-
Obozrenie, gaat er voor zit-
Achter elk Russisch sport -
schuilt a lot of dirty money
is heel moeilijk om te
rleven zonder geld. Als je
geld hebt en je staat bij-
irbeeld onderaan op de rang-
dan vraag je er gewoon
de sportliefhebber met
Doofpot
Futbolny Klub nam het tele
foongesprek op van Pukshanski
met het bedrijf waar de toto
werd georganiseerd en waar hij
zijn geld had ingezet. Het leidde
tot een schandaal. Dreigemen
ten met gerechtelijke stappen
vlogen over en weer. Maar zo
ver is het nooit gekomen. Want
in Rusland bestaat een grote pot
voor dergelijke schandalen: de
doofpot. Konov: „Niet veel later
was iedereen het weer verge-
Zo zal het ook gaan met het
omkoopschandaal waarbij
Spartak Moskou en Zenit Sint
Petersburg dit jaar betrokken
raakten. Oud-bondscoach Pavel
Sadirin nam het voortouw in de,
beschuldigingen, maar trok zijn
uitspraken later weer in. Dat
was voor de Russische voetbal
bond voldoende aanleiding om
het onderzoek naar de affaire te
stoppen. Maar Sadirin waar
schuwde nog wel: „Geknoei met
wedstrijden was er, is er nog
steeds en zal helaas ook altijd
blijven bestaan zolang het land
de regels van de wet niet han
teert. Iedereen weet dat er in de
eerste divisie wordt gerommeld
met uitslagen."
Toch zou het nog wel meevallen
met de gewelddadigheden en
de criminaliteit in de Russische
sportwereld. „Sport is niet zo
erg met misdaad verweven als
andere sectoren van het moder
ne Rusland", stond vorig jaar in
Ogonjok te lezen. „Het trekt
echter wel meer de aandacht.
De problemen in de sport weer
spiegelen de huidige moeilijk
heden in het land in zakfor
maat."
Wie zich niet schikt naar de
wensen van de maffia, heeft een
kort leven. Larisa Nesjajeva,
Alexander Bragin, Valentin
Sytsj, Eduard Zaharov, Otari
Kvantrisjvili, Sergei Gorichev,
Igor Kuperman, Mamed Is-
sayev: Sporters en bestuurders
uit de voormalige Sovjet-Unie
die bij een aanslag om het leven
kwamen.
Geen redenen
De auto van Nesjajeva, manager
en penningmeester van voet
balclub Spartak Moskou, werd
op 15 juni 1997 doorzeefd. Kon
ov: „Na haar dood zei niemand
er iets over. Alleen dat ze was
overleden. Geen redenen, geen
moordenaars. Dat is typisch
Russisch." De bokser Zaharov
en de voorzitter van de ijshoc-
keybond Sytsj legden in dezelf
de maand het loodje.
Bragin, voorzitter van de Oek
raïense voetbalclub Shaktar Do
netsk, overleed in oktober 1995
met vijf anderen bij een bomex
plosie. Hij was een bekend za
kenman, bij wie de politie ban
den met de georganiseerde mis
daad vermoedde. Zijn collega
Issayev, voorzitter en hoofdtrai
ner van de Oekraïense voetbal
club Dynamo Saki, vond bij een
ander incident de dood. Ook bij
ex-worstelaar en politicus in de
dop Kvantrisjvili, in 1994-ver-
moord, werden banden met de
maffia vermoed. Oud-judoka
Gorichev werd bij thuiskomst
begroet met een spervuur van
kogels. Kuperman was aanvoer
der van het Russische nationale
rugbyteam, toen hij in
.Krasnoyarsk (Siberië) werd
doodgeschoten.
Illegale toto's, omkoopschanda
len, onderling 'regelen' van uit
slagen, persoonlijke bedreigin
gen soms met de dood als lugu
ber einde zijn in Rusland aan de
orde van de dag. Niet voor niets
pakten veel Russische sporters
hun koffers om te verkassen
naar veiliger oorden. Denk aan
polsstokhoogspringer Sergei
Bubka die van Donezk naar
Berlijn en later Monte Carlo
ging nadat hij dreigbrieven had
ontvangen.
Een garantie voor meer veilig
heid is emigratie echter niet.
Een aantal Russische ijshockey
spelers in de Noord-Amerikaan-
se NHL, zou een deel van het
salaris afstaan aan de Russische
maffia uit angst voor represail
les. En die vrees is niet onge
grond, want ook in de Verenig
de Staten legde al menig Russi
sche (ex-)sporter het loodje.
De zwemmer Alexander Popov
Olympisch, wereld- en Euro
pees kampioen op de sprint,
verhuisde jaren geleden naar
het Australische Canberra. Op
zaterdag 24 augustus 1996 werd
hij tijdens een bezoek aan Mos
kou door een meloenenverko
per aan het mes geregen. Popov
overleefde de steekpartij ter
nauwernood, na een tiendaags
verblijf op de intensive care.
Hoewel afgedaan als een inci
dent, typeert het de onveilig
heid in Moskou.
Voorzichtigheid
De gewone man haalt zijn
schouders op. De Moskoviet
heeft wel andere zorgen dan
corruptie in de sport. Is het cen
trum van Moskou een uiting
van rijkdom en decadentie, de
buitenwijken tonen somber
heid. De ene grauwe flat torent
boven de andere uit. De ver
schillen tussen de mensen op
straat zijn al even klein. Overle
ven is het devies. De Russen die
het wat minder hebben getrof
fen, kijken verbeten en wan
trouwig om zich heen. Geen
wonder als je al vanaf je geboor
te leeft in een cultuur waarin
voorzichtigheid een zaak van le
ven en dood is.
Ook Futbolny Obozrenie houdt
zich het liefst verre van zaken
die het daglicht niet kunnen
verdragen. „Wij maken goede
televisie. Wij richten ons op de
wedstrijden, niet op sensatie",
luidt Konovs verklaring. Maar
zou een onderzoek naar corrup
tie dan geen nieuws opleveren
dat de kwaliteit van het pro
gramma ten goede zou komen?
Konov zwijgt liever. Bij Futbol
ny Obozrenie zijn de redacteu
ren doof en blind tegelijk. ORT
is in handen van de almachtige
multi-miljonair Boris Berezovs-
ki. Een media-magnaat die
wordt gezien als de godfather
van de Russische maffia. Bere-
zovski heeft een grote invloed
op de politiek, de media, de in
dustrie en andere sectoren van
de maatschappij.
De Russen moeten er mee leren
leven. De beste manier om te
overleven is een neutraal en on
opvallend leven leiden en er
dan maar het beste van hopen.
Konov weet het. Hij verstrekt
nog een simpeler verklaring
voor de omerta, het algemene
stilzwijgen. „Als je over een cor
ruptieschandaal schrijft, kan het
hooguit gebeuren dat ze je
doodschieten."
Het is 22 april 1997. Valentin
Sytsj, voorzitter van de Russi
sche ijshockeyfederatie, wordt
bij zijn woning opgewacht. Zijn
auto wordt doorzeefd met ko
gels. Sytsj moet een aantal uit
spraken, die bij de maffia in het
verkeerde keelgat zijn gescho
ten, met zijn leven bekopen.
„Onze sport is zo corrupt ge
worden dat ik niet zie hoe het
ooit weer goed kan komen", zei
hij enkele weken eerder.
Sytsj (60) was geen onbekende
in de Russische sportwereld.
Van 1969 tot 1989 was hij top
ambtenaar bij het ministerie
van sport. Voormalig ijshockey-
official Robert Tsjerenkov werd
vier maanden later aangehou
den als hoofdverdachte. Tsje
renkov was de afgelopen jaren
met Sytsj in het Russische ijs
hockey in een machtsstrijd ver
wikkeld. Hij was voorzitter van
de door hem opgerichte com
merciële competitie MHL. Deze
league werd onder druk van de
nationale federatie (Sytsj) na
een jaar al weer opgeheven.
Sytsj profiteerde van een maat
regel van het Kremlin van eind
1993, bedoeld om het sportle
ven uit het financiële slop te ha
len. Ironisch genoeg bracht dit
velen in de verleiding het ver
keerde pad te kiezen. Het was
de bondsofficials voortaan toe
gestaan om goederen, met na
me alcohol en drank, belasting
vrij in te voeren. Met name Sytsj
maakte daar dankbaar gebruik
van. Hij zorgde er voor dat de
bond steenrijk werd door de
miljoenen dollars opleverende
handel in goederen. Alleen het
Nationale Sport Fonds van het
Kremlin zelf deed nog betere
zaken.
Wodka
In 1995 al signaleerde de finan
ciële krant Kommersant dat de
ijshockeybond 15,2 miljoen liter
wodka (waarde 30 miljoen gul
den) belastingvrij had geïmpor
teerd. De verkoop leverde hon
derden miljoenen op. Ge
schrokken door de inkomsten
derving uit belastingen besloot
de regering later dat jaar de
maatregel in te trekken. Het Na
tionale Sport Fonds en de ijs
hockeybond kwamen prompt in
financiële problemen. Boris Fjo-
dorov, hoofd van het Fonds,
overleefde een aanslag die hij
toedichtte aan kringen uit de
omgeving van president Boris
Jeltsin. Sytsj verging het slech
ter. Konov: „Ik denk dat er maar
één reden is waarom hij is ver
moord: geld. Zijn organisatie
betaalde niet. Hij hield het geld
waarschijnlijk voor zichzelf.
De Amerikaanse Senaat stelde
vorig jaar een onderzoek in naar
afpersing van de vijftig Russi
sche spelers in de NHL. „Op ba
sis van ons onderzoek durf ik te
stellen dat een derde van de
Russische spelers direct betrok
ken is geweest bij enige vorm
van afpersing", zei Senaatslid
Michael Bopp. Een halfjaar la
ter bleek dat Pavel Bure een in
nige relatie onderhield met de
maffiabaas Anzori Kikalisj vili.
Een legitiem zakelijk contact,
aldus Bure.
Eén speler nam de onderzoe
kers in vertrouwen. Bopp: „De
speler zei eerst helemaal niets,
ontkende iets af te weten van
afpersing. Toen vertelde hij me,
en het klonk haast als een op
luchting: 'Luister, ik vertel je dit
één keer en daarna nooit meer,
dus vraag me er niet meer naar.
Ik ga niet getuigen, maar ik zal
je vertellen over afpersing.' En
toen vertelde hij me dat hij ge
durende een periode van een
aantal maanden systematisch
was afgeperst door een persoon
van wie we weten dat hij con
necties heeft met de Russische
georganiseerde misdaad. Die af
persing bestond uit bedreigin
gen van zijn familie, eisen van
grote geldbedragen, dreigemen
ten om zijn auto op te blazen en
vervolgens daadwerkelijke be
schadigingen van zijn eigen
dommen en bedreigingen van
wie hij leefde."
Oud-voorzitter: Club kan maar beter degraderen
GRONINGEN GUIDO VAN RIET
FC Groningen is op sterven na dood.
Zowel sportief als financieel is het
noordelijke voetbalbolwerk failliet. Via
de nacompetitie moet de club zich
proberen te handhaven in de eredivi-
Maar de toekomst ziet er somber
„Groningen kan maar beter degra
deren en vervolgens schoon schip ma
ken", meent oud-voorzitter Wim
Everards.
Oer-Groninger Harris Huizingh had de
ang van Groningen zien aanko
men. „In mijn ogen is er een verkeerd
technisch beleid gevoerd", stelt de
routinier. „We hebben meer trainers
gehad dan punten. Verder zijn er twee
derangs spelers gehaald, vele aanko
pen bleken miskopen. En de club heeft
goede spelers koste wat kost willen be
houden, terwijl ze beter voor veel geld
hadden kunnen gaan.
Groningen moet helemaal opnieuw
Jeginnen", zegt Everards zelfs. Met
Henk van der Wal vormde hij van de
cember 1993 tot en met 1996 een voor
zittersduo. Onder hun leiding werd het
van drie miljoen gulden wegge
werkt. „We sloten het seizoen '95/'96
zelfs af met een winst van 40.000 gul
den", aldus Everards. „We voerden een
verantwoord beleid en daarom was de
club eind '96 een gezonde en stabiele
middenmoter. Maar het nieuwe be
stuur heeft te veel geld uitgegeven.
jport7 ging natuurlijk failliet en daarop
moetje als club je beleid afstemmen.
Dat heeft Groningen niet gedaan.
Bombarda en Atteveld zijn wel dure
spelers, maar dat waren verantwoorde
investeringen."
Van der Wal: „Ik word kwaad als dit
bestuur Bombarda en Atteveld te dure
spelers noemt. Voorzitter Entzinger
heeft als lid van de Raad van Toezicht
nota bene zijn fiat gegeven aan hun
komst. Wij wisten exact wat we deden,
maar dit bestuur kan niet nuchter met
geld omgaan. Als wij voor de Intertoto-
competitie moesten spelen, gingen we
met een lijnvlucht. Nu gaan ze met een
charter, dat is 60.000 gulden duurder."
Everards wil het woord wanbeleid niet
in de mond nemen. „Maar", scham
pert hij, „dit bestuur is te groen en
weet te weinig van de voetballerij. Ze
verlengen Westerhofs contract, twee
weken later sturen ze hem weg. Ze ha
len tegen de zin van iedereen Rijsber-
gen, zeven maanden later moet hij ver
dwijnen."
FC Groningen-voorzitter Wim Entzin
ger pareert de kritiek van zijn voorgan
gers. „De problemen zijn echt niet ont
staan doordat wij voor een wedstrijd in
de Intertoto met een charter gingen in
plaats van een lijnvlucht. Eind '96, toen
mijn voorgangers nog aan het bewind
waren, werd Sport7 uit de lucht ge
haald. Twee maanden daarvoor waren
net Bombarda en Atteveld gehaald,
zeer forse investeringen. In mei '97
kwam er een nieuw, minder lucratief
tv-contract. In totaal hadden wij toen
een scheur in de broek van 2,2 miljoen
gulden. Daardoor zijn wij ernstig in de
problemen geraakt.
In de 27 jaar dat FC Groningen bestaat,
versleet de club negentien trainers.
Hans Westerhof hield het verspreid
over twee periodes het langst vol: 6,5
jaar. Westerhof beleefde de hoogtijda
gen van de club en maakte de neer
gang mee. In 1989 debuteerde hij. Gro
ningen haalde de finale van de KNVB-
beker en de derde ronde van het Euro
pacup Il-toernooi, na winst op Atletico
Madrid. Twee jaar later werd de club
derde in de competitie.
Westerhof promoveerde naar PSV,
maai" keerde twee seizoenen later terug
in Het Oosterpark. De trainer trof geen
ideale uitgangspositie aan. De vrij ou
de selectie werd aangevuld met huur
lingen. „We moesten rigoureus veran
deren, om te voorkomen dat Gronin
gen een huurleger zou worden. Het
kon alleen niet."
In februari 1997 werd Westerhof door
het kabinet-Entzinger, dat
Everards/Van der Wal was opgevolgd,
op straat gezet. De coach had tot zijn
verbazing gemerkt dat de club plotse
ling wel tonnen uitgaf om Atteveld en
Bombarda te halen. Beiden strijken
een fors jaarsalaris op. „Pure paniek.
Dat kon niet goed blijven gaan."
Ook onder Han Berger beleefde Gro
ningen memorabele jaren, vooral in de
Europacup. Met voetballers als Fandi,
De Wolf, Roossien, De Koek, Van Tig-
gelen en Erwin Koeman won het thuis
zelfs van het grote Inter. Volgens Ber
ger werd Groningen in die jaren goed
geleid. „Voorzitter Renze de Vries en ik
runden de tent. Misschien niet zo pro
fessioneel als nu, maar we verfristen de
selectie op tijd en maakten een begin
met de bouw van businessruimtes."
Berger ziet als enige fout dat het toen
malige bestuur van creatief boekhou
den hield. In 1989 ontdekte de FIOD
dat De Vries en consorten voor 2,2 mil
joen gulden hadden gefraudeerd. „Dat
verdiende natuurlijk niet de schoon
heidsprijs."
Bestuurlijk en financieel is het een jan
boel. De gemeente Groningen behoed
de de club met een subsidie van drie
miljoen gulden dit seizoen voor een
faillissement, met als voorwaarde dat
de FC wel in de eredivisie blijfriVan
der Wal, lid van de sponsorpoule Club
van Twintig: „Er is sprake van een on
gezonde situatie, want de club staat
onder curatele bij de gemeente. De
toekomst is somber, want er is geen
geld en het elftal blijft zwak. En degra
datie is heleméal een verschrikking."
Over de ontslagen Westerhof en Rijs-
bergen zegt Entzinger: „Hun contrac
ten waren opgenomen in de begroting
en zijn afgekocht. Financieel nadeel
heeft FC Groningen geleden door het
aantrekken van een nieuwe trainer,
maar dat heeft zeker geen vijf ton ge
kost zoals wel wordt beweerd." Over
het perspectief van Groningen is de
preses realistisch: „De financiële nood
is opgelost, maar we kunnen verder
weinig doen om sportief beter te wor
den. We hebben er vertrouwen in dat
we ons handhaven en dat we volgend
seizoen wat meer puntjes pakken."
Entzinger toonde zich niet gelukkig
met de uitlatingen van enkele van zijn
voorgangers. „Ik betreur het zeer dat
mensen zonder actuele kennis van za
ken zich zo negatief over FC Gronin
gen uiüaten. Dat doet de club geen
M
De ontgoocheling staat op de gezichten van Koeman (rechts) en Lodewijks te lezen nadat FC Groningen n
het verlies tegen PSV (6-2) alleen nog via de nacompetitie een plaats in de eredivisie veilig kan stellen.
FOTO OPD HAN DE GRAAF
De sprintkampioene Irina Privalova keerde Moskou de rug toe nadat ze was afgeperst.
FOTO EPA JEAN-LOUP GAUTREAU
