«Cultuur Kunst
Een geheel verzorgde
reis door de kosmos
let potlood en penseel oprukkend beton te lijf
m
Sfïieuw programma Scapino
van fris tot meeslepend
Consistentie
- )iseo herleeft in Leiden
'Deze liedjes hebben twee
generaties overleefd'
1IJDAC 22 MEI 1998
gal
vi'rkli (erk afgeladen bij uitvaart Sinatra
i Familie en vrienden, onder wie veel sterren uit de
liowbusiness en de filmwereld, hebben woensdag in Beverly
lis een herdenkingsmis voor Frank Sinatra bijgewoond. Kirk
luglas, Gregory Peck, Jack Nicholson en Anthony Quinn, Liza
e'hon Anka, Bob Dylan, Nancy Reagan, Bruce Spring-
KuldJ [een en Mia Farrow behoorden tot de aanwezigen. Tony Ben-
:ett, een favoriete 'crooner' van de overledene, zong het Ave
114 10 'aria' De vori8e week overleden zanger werd daarna bijgezet in
j et graf van zijn ouders in Palm Springs.
'e jj™ Mariene Dumas bekroond voor oeuvre
in d imsterdam Beeldend kunstenaar Mariene Dumas krijgt de Da-
wai id Roëllprijs, groot 100.000 gulden. Het bestuur van het Prins
emhard Fonds bekroont daarmee haar hele oeuvre. De jury
oemt onder meer de virtuoze manier waarop Dumas haar teke-
liceerd lingen met schijnbaar gemak op papier zet.
T* O
RECENSIE MAARTEN BAANDERS
dollai «telling Scapino Ballet Rotterdam.
20/5, Leidse Schouwburg.
l De
dalles
?rking
ALEN
9.750
t nieuwe programma
ond 'P'110 '3e§int met een choreo-
ifie op de grens tussen klas-
en modern. 'New Cycle'
choreograaf Keith-Derrick
lolph is een fris ballet voor
dansers en zes danseressen
spitzenwerk, levendige
ongen en heldere armgeba-
Maar Randolph ontsnapt
de kooi van de klassieke stijl
or ook vrijere bewegingen te
zen. Helaas blijft onduidelijk
hij met deze ontsnap-
igspoging naartoe wil. De
bewegingen zijn weinig
33'jl tctaculair en karakteristiek,
',50 ardoor er niet veel
u| isstuk in het geheugen blijft
o'.èo ïgen. Wel opvallend is het
iruik van stoelen waarop zit-
933 id gedanst wordt,
r vele anderen
'05 én hoogtepunt is "Located
.30 laviour, shaped in Attitude'
Georg Reischl. Dans, mu-
!oi k, decor, licht en tekst roepen
sfeer op waai- je niet om-
1 kunt. Er heerst een vreem-
mengeling van nabijheid en
land. De dans begint dicht
de toeschouwer met alle
daagse beelden: twee mensen
die dromerig op de grond liggen
en een danseres die aan haar
vingers loopt te peuteren. Maar
deze herkenbare taferelen wor
den gevolgd door dansbewegin
gen die juist vervreemding en
eenzaamheid uitdrukken. Je ziet
emoties en contact in de duet
ten, maar wat voor emoties het
zijn blijft een mysterie. Er wordt
prachtig gedanst, met schitte
rende overgangen van bedacht
zaamheid naar heftigheid. Het
fraaie decor met zijn strakke lij
nen heeft iets absoluuts, waarbij
de personages als verdwaalde
zielen overkomen.
'No' van het choreografenduo
Leine Roebana heeft een op
vallende stijl. Delen van het li
chaam bewegen zelfstandig,
alsof de rest er niet is. De danser
is willoos als een marionet, een
slaaf die onderworpen is aan de
impulsen die toevallig in zijn
spieren opkomen. We zien kor
te schokken door het lichaam
gaan, maar als een arm be
weegt, wordt het hele lichaam
in de vaart meegesleurd en zo
ontstaat een zeer dynamische
dans met heftige momenten.
Dit is typerend voor Leine
Roebana. Bewegingskracht en
verpletterende impulsen golven
over elkaar heen en dit maakt
deze mooi opgebouwde cho
reografie zo meeslepend.
De Burg in Brugge behoort tot de
meest indrukwekkende pleinen
in Europa. Op een plek zijn eer-
schillende gebouwen vanaf de
middelet
eeuw zetten kunstenaars zich af
tegen hun voorgangers. Tegen
woordig mag je als kunstenaar
weer vinden dat je voortbouwt
op een traditie. Het zijn zeker
niet de
Poster van Amazing Stories uit 1927 zoals te zien op de expositie Groe- De poster van Invaders from Mars, een Amerikaanse film uit 1953. ro
ten uit de kosmos. foto pr/boerhaave to pr/boerhaave
fgenstanders van de disco-
ilf in de jaren zeventig kre-
n zelfs bijval van muziekma-
rs als Frank Zappa en Hans
andenburg van Gruppo
lortivo. Hun sloperswerk
seft niet mogen baten. Zappa
Vandenburg
hopt hedentendage nog
en deuk in een pak boter
£|y]Q( aar voor een groots disco-
1,940
1998
ooi wel de Groenoordhallen
orden afgehuurd.
The Great Disco Classics
320 irty', vanavond tussen 20.00
02.00 uur, is een initiatief
1 de twee enthousiaste lief-
,,6o ibbers Richard Neuteboom
Paul Louwers, die met hun
m Party's de afgelopen vijf
jaar in Leiden en de kuststreek
de discofakkel brandende heb
ben gehouden. Fun Party,
komt voort uit hun onvrede
over het gebrek aan prettige
uitgaansgelegenheden voor
dejtigplussers die in de jaren
zeventig voor de buis kropen
als de beurt was aan Ad Visser
met zijn Toppop. In hun tijd
stonden de hitlijsten bol van
de disco-platen van George
McCrae ('Rock me baby'), Ta-
vares, ('Heaven must be an
angel'), Trammps ('Shout'),
Gibson Brothers, Tina Charles
('I love to love') en Viola Wills.
Genoemde sterren zijn er van
avond allemaal bij. Hun korte
sets worden aaneengeregen
door radio-discjockey Corné
Klijn.De kaarten kosten 55
gulden.
Vervolg van voorpagina
Wie dit jaar niet op vakantie gaat kan deze zomer terecht
in Boerhaave. Dit Rijksmuseum van Natuurwetenschap
pen en Geneeskunde biedt de bezoeker namelijk een ge
heel verzorgde reis door de kosmos aan. Als reisleiders
door het buitenaardse staan illustere namen op de rol als
Nostradamus, Copernicus, Newton, Hally (van de ko
meet) en Orson Welles.
standjes van klokkenmakers
kunst uit vroeger eeuwen staan
opgesteld (planetarium) die het
ritme van de hemellichamen
ordenen in onze aardse tijd: in
seconden, minuten en uren.
Het geeft de bezoeker de tijd
om daar ter plekke eventueel
wat weg te mijmeren over de
oneindigheid van het heelal en
de fascinatie die de mens daar
voor altijd al gehad heeft.
Over die fascinatie van vroe
ger handelt het vooral in de eer
ste zaal waar de reis voert naar
de oudheid. Naar de pyrami-
den, naar Stonehenge en naar
de voorspellingen van de zes-
tiende-eeuwse astroloog
Nostradamus. Er hangt een
fraai wanddoek met daarop een
islamitische voorstelling van het
zonnenstelsel uit circa 1740
waaruit ondermeer valt af te lei
den dat ook in het traditionele
Perzië van die tijd inmiddels de
aarde om de zon draaide en
niet andersom. Een feit, waar
het meer vooruitstrevende wes
ten al aan moest in 1543, het
j Werwoudse polders vereeuwigd op teken- en schilderdag
Groeten uit de Kosmos heet de
tentoonstelling in het knusse
museum aan de Leidse Lange
St. Agnietenstraat waar ze, me
de gezien de aard van de collec
tie, de moeilijke en complexe
onderwerpen naar goed gebruik
niet uit de weg gaan. „Toch is
deze expositie zeker niet be
doeld voor alleen maar sterren
kundigen of wetenschappers",
zegt dr. Rob van Gerit, één van
de inrichters van de tentoon
stelling die als subtitel heeft
meegekregen: Buitenaards ge
vaar: feit of fictie. ,,We hopen
juist een breed publiek te trek
ken. Mensen die van program
ma's als deX-Files houden of de
jeugd die gek is op science fic
tion-films als Star Wars en Alie
ns. Die liefhebbers zullen het
hier zeker naar de zin hebben."
De tentoonstelling is opge
splitst in twee delen en de zalen
daarvan zijn gescheiden door
een tussenruimte waar, toepas
selijk in dit verband, twee hoog-
jaar waarin Copernicus de we
reld op zijn kop zette met zijn
even beroemde als omstreden
publicatie De Revolutionïbus
Orbium Coelestium.
Speelt in de reis door het ver
leden vooral het educatieve as
pect een rol; de aanblik van een
monsterachtig en buitenaards
wezen .doet vermoeden dat zich
achter de zilveren wand van
zaal twee een gehele andere we
reld ontrolt. Dat klopt. Het gaat
hier over kometen, over Mars
rages aan het begin van deze
eeuw - toen menigeen net als
de stripheld Asterix dacht dat de
hemel zomaar naar beneden
kon vallen - over enge buiten
aardse wezens, over signalen uit
de ruimte, over meteorieten en
over dinosaurussen. Die laatste
twee fenomenen hebben zo op
het eerste gezicht niets met el
kaar gemeen. Dat is een misver
stand. Het was namelijk een in
slag van een gigantische meteo
riet 65 miljoen jaar geleden die
in één klap een einde maakte
aan de dinosauriërsbevolking
op aarde.
Er valt op de expositie ook het
nodige zelf te doen, maar wie
het zich gemakkelijk wil maken
gaat er eens rustig bij zitten om
naar het hoorspel van Orson
Welles te luisteren. Dit in 1938
uitgezonden War of the Worlds
veroorzaakte in Amerika op gro
te schaal paniek. Velen waren in
de overtuiging dat de Marsman
netjes daadwerkelijk waren ge
land en verschansten zich tot
op de tanden toe gewapend in
hun huizen.
De fraai geïllustreerde catalo
gus leest als een spannend jon
gensboek en biedt een scala aan
prachtige voorbeelden over hoe
de mens door de eeuwen heen
vaak op het verkeerde been
werd gezet door 'ruimtelijke be
wegingen'. Natuurlijk liet niet
iedereen zich blindelings mee
slepen. Zo verzon een astro
noom rond de eeuwwisseling
een verhaal waarbij hij de rage
rond de buitenaardse wezens
flink op de hak nam. Eindelijk,
zo schreef hij, was de mens er in
geslaagd een bericht te sturen
naar Mars. Men had hiervoor
over kilometers lengte enorme
papieren letters in de Afrikaanse
woestijn gelegd met de tekst:
'Waarom sturen jullie signalen
naar ons?' Waarop de Marsbe
woners - die natuurlijk Engels
spraken - terugseinden: 'Wij
hebben het niet tegen julie. We
proberen Satumus te bereiken.'
Tentoonstelling: Groeten uit de
kosmos. Van 23 mei tot en met
27 september, Museum Boer
haave, Lange St. Agnieten
straat 10, Leiden. Openingstij
den: di. t/m za. van 10.00 -
17.00 uur. Zon- en feestdagen
van 12.00 tot 17.00 uur.
stad. Het plein
maakt voor een
ieder zichtbaar,
hoe tot op de
dag van van
daag steeds ar
chitectuur van
hoge kwaliteit
tot stand bleek
te kunnen ko
men. De toe
schouwer reali
seert zich, dat
het eigenlijk
vanzelfspre
kend is dat ge
bouwen in de
toekomst op hun eigen wijze het
plein zullen kunnen verrijken.
Wat ooit modern en eigentijds
was, zal een schakel in de bouw-
traditie van de stad blijken te
zijn. In een levende stad is het
onderscheid tussen oude gebou
wen (monumenten) en nieuw
bouw gekunsteld. Burgers bele
ven de stad als een eenheid. Het
gaat niet om oud of nieuw,
maar om kwaliteit en harmonie.
Ook de Leidse binnenstad
biedteen verzameling van diver
se gebouwen die in de loop van
eeuwen gegroeid is. Er zijn ge
lukkig diverse voorbeelden van
eigentijdse bouw die goed passen
in de historische stad. Leiden
maakt bij de kwaliteitstoetsing
nog het kunstmatige onder
scheid tussen monumenten en
nieuwbouw. De kwaliteit van de
openbare ruimte wordt los ge
zien van die van de gebouwen.
Het collegeprogramma
1998-2002 wil een samenhan
gend kwaliteitsbeleid. De Wel-
standsc
nieuwbouw) zal
•ngevoegd met de
dee laar
worden
Monume
Commissie
de
Beeldende Kunst
Openbare Ruimte. Ik vind dit
een van de betere voorstellen in
het collegeprogramma. Het
voorstel sluit ook aan bij de op
vattingen van vele Leidse archi
tecten en kunstenaars.
In de beeldende kunst doet
zich eveneens de vraag voor of
creaties uit het verleden anders
moeten worden behandeld dan
de eigentijdse. Vooral in deze
tango'
staar de selectie uit de door Piet
Cleveringa verzamelde heden
daagse kunst. Piet Cleveringa is
waarschijnlijk de belangrijkste
Leidse kunstverzamelaar van
onze tijd. Ik weet wel dat hij niet
in Leiden woont, maar ais op
richter van het LAKtheater en als
voorzitter van het Leids Univer-
siteitsFonds is hij nauw met de
stad verbonden. Al tien jaar ge
leden verscheen een catalogus
van zijn verzameling, toen Cle
veringa zijn collectie schonk aan
de Staat der Nederlanden. Nu
kunnen bezoekers van De La
kenhal van enige tientallen wer
ken uit de collectie kennisne
men, ook al kwamen zij mis
schien in eerste instantie voorde
'oude' kunst in De Lakenhal.
Merkwaardig genoeg wordt in
het collegeprogramma
1998-2002 voorgesteld om he
dendaagse en oude kunst in de
beleving van de burger scherper
te scheiden. Weliswaar worden
de organisaties van De Lakenhal
en het Centrum Beeldende
Kunst samengevoegd, maar de
tentoonstellingen van
daagse kunst zouden tr
Hooglandse Kerkgracht 1
plaatshebben. Dus niet in De
Lakenhal, zoals nu bij de exposi
tie van de Cleveringa-collectie
het geval is. De gedragslijn bij
beeldende kunst wordt dan te
gengesteld aan die bij de archi
tectuur en de openbare ruimte.
Het denken over continuïteit in
de cultuur is bij de stadsbestuur
ders bepaald niet consistent.
heden-
r op de
Nog geen spoor van kunstrovers
De Italiaanse politie heeft nog geen spoor van de drie dieven die
woensdag een spectaculaire kunstroof pleegden in het museum
voor moderne kunst in Rome. De politie gaat er van uit dat de drie
schilderijen (twee Van Goghs, één Cézanne) in opdracht zijn gesto
len. De doeken zijn van onschatbare waarde en door de bekend
heid onverhandelbaar. Politieke motieven spelen mogelijk een rol.
Het persbureau ADN Kronos heeft woensdag een telefoontje ont
vangen waarin een anonieme beller liet weten dat hij hel persbu
reau zou inlichten „over aJ onze eisen, inclusief politieke.
strijd om het behoud van
14330 Groene Hart wordt verwoed
1800 Dert*' D°or vergadertijgers in
177/0 politiek, diplomatieke lob-
sten in achterkamertjes en
33K tieve wandelaars en fietsers
180# polders. Gisterochtend
121'® m de steun voor het karak-
itieke landschap uit een an-
i7o'.« fhoek. Zo'n dertig overwe
lf dhobbyïstische kunstenaars
192,® amelden zich in de Grote
Ier van Zoeterwoude voor
109!® teken- en schilderdag. Ge-
}o2$ end met potlood en penseel
123,® jen zij het gevecht aan met
J0V0 oprukkende beton.
12,» lis je de polder schildert,
2b|a kijk je er ook meteen an-
52.» stegenaan", verklaart Anne-
64> ie Kolff het idee achter de
5®* Die wordt georganiseerd
53* uit haar boerderij aan de
^7* 'dbuurtseweg. Daar be-
693 It zich ook een expositie-
f Ne waar werk te zien is van
4ii Kompier en zijn vrouw
je Knoop. „Mijn vrouw
250Ü 3dert landschappen en naar
2^'j leiding daarvan bespraken
77ook de problematiek van de
'Jg'a 'er. Ons werk is bovendien
54» oongesteld in de nabijheid
200.» polder. Dan is natuurlijk
106.# kelijk de stap gezet om daar
132* mee te doen", vertelt Kom-
760 r illustratie van zijn streven
1100® 11 de beeldend kunstenaar
„Als je de polder schildert, dan kijk je er ook meteen anders tegenaan."
een dia-raampje. „Als je hier gens Knoop geen professioneel
doorheen kijkt, krijgt het pol- kunstenaar te zijn. „Er zijn van-
derlandschap een geheel eigen daag mensen aanwezig die al
gezicht. Met die fraaie wolken- jaren geen potlood meer heb-
hemel is het net alsof je 1
landschapschilderij van Jan van
Goyen ziet", verklaart Kompier
de magie van de verbeelding.
Om dat te ervaren hoef je vol-
ben vastgehouden." P. de Vries
van de teken-en schilderclub De
Kameleon uit Zoeterwoude
heeft wat meer ervaring. „Het is
heerlijk hier. Je zou eigenlijk
foto engel lameijer
ook de warme geur en het rust
gevende geluid van vogels en
schapen moeten kunnen schil
deren", verzucht de amateur-
schilder, die zojuist zijn aquarel
heeft voltooid.
Tijdens een korte wandeling
door de polder doen de deelne
mers de eerste indrukken op
van het landschap en zijn cul
tuurhistorische waarde. „We
hebben de polder vanuit een
biologisch oogpunt bekeken,
maar ook beeldend. Kleur en
vorm zijn uniek in de polder",
vertelt Knoop. Die veelzijdig
heid komt nadrukkelijk tot ui
ting in de verschillende creaties
van de deelnemers, die ver
spreid over de polder hun in
drukken vasüeggen. „Je mag te
kenen wat je ziet, maar je mag
natuurlijk ook een idee weerge
ven", legt Knoop uit.
„Ik heb me laten inspireren
door de kleuren van de regen
boog", zegt een deelneemster.
De regenboog op het tekenpa
pier valt uiteen in ruitjes. „Die
stellen de huizenblokken voor,
die het landschap bedreigen."
Het gevaar van stad en industrie
voor de polder baart ook I.
Kraaijeveld zorgen. „De tuin
bouwkassen links van mij zie ik
als oprukkende woningen.
Daarom krijgen die bij mij een
zwart-bruine kleur. Ja, je kan
een tekening prachtig lieflijk
maken, maar je kan ook wat
van die dreiging overbrengen",
vertelt de uit Amsterdam af
komstige biologe. En op dat
moment blaast een stevige bries
haar bijna voltooide schildering
de polder in. De reactie klinkt
even onheilspellend als de plots
opgedoken wind. „O jee, m'n
tekening waait weg. Net als het
land."
Oude bekenden op verjaardag Annie M.G. Schmidt
LEIDEN SABINE V
„Niet met de deuren slaan, ja
zuster, nee zuster." In de
Hooglandse Kerk galmden kin
derstemmetjes uit volle borst
de regels die de tand des tijds
doorstonden. Afgelopen
woensdag herdacht Leiden de
schrijfster Annie M.G. Schmidt
op haar geboortedag tijdens
een feestavond met liedtek
sten, verhalen en gedichten
van haar hand. Niet alleen de
kleintjes maar ook hun ouders
en grootouders kenden de tek
sten uit het hoofd.
Bij aanvang maakte jeugd
boekhandel SUvester de uitslag
bekend van de Anriie M.G.
Schmidt-verkiezing waarin
kinderen hun favoriete 'lijst
trekker', afkomstig uit het oeu
vre van de gevierde schrijfster,
kozen. Pluk van de Petteflet
won met zijn strijd voor betere
speelplaatsen. Op de tweede
plek schitterde Minoes die
voor ieder kind het recht op
een huisdier probeert af te
dwingen. Als derde eindigde
Floddertje met haar verkie
zingsleuze 'Snoep moet mo
gen'.
Zodra muziekensemble 'Ad
Hoe' o.l.v. Wim de Ru de noten
inzette, barstte het feestje los.
'Het fluitketeltje' was een oude
bekende en toen twee volwas
sen zangeressen 'Twips, twips,
twips' zongen, borrelden meer
herinneringen boven. De orga
nisatie van de feestelijke avond
was in handen van Clare Wes-
selius. Deze Annie M-G.
Schmidt-bewonderaarster
droeg ook zelf een aantal hu
moristische en ontroerende
teksten voor. Haar zwarte boa
paste perfect bij het gedicht
'De depressie van Zwartbessie'.
Met Annie's woorden schilder
de zij het verhaal van een kip
in een dip. Op moeders schoot
luisterden de kindertjes in de
zaal naar het droeve relaas
over Bessie dat onverwacht
toch nog gelukkig eindigde.
Zanger Arnold Vroomans, in
het dagelijks leven koster en
beheerder van de Hooglandse
Kerk, stepte vrolijk tussen de
stoelen door terwijl hij de stro
fen: „Op de step, op de step. 'k
Ben zo blij dat ik 'em heb", ten
gehore bracht.
De kinderkoren Eigen Wijs
en Op Maat van de Streekmu-
ziekschool Leiden droegen een
trui met figuurtjes van Fiep
Westendorp die boeken als
'Pluk van de Petteflet' en 'Flod
dertje' maar ook de verhaaltjes
van Jip en Janneke van speels
treffende illustraties voorzag.
De meeste koorleden namen
hun taak als zanger heel seri
eus en sloegen hun dirigent ge
concentreerd gade. Het decor
waarin de zangers waren opge
steld bestond uit fuchsia's die
na afloop tegen een zacht
prijsje te koop werden aange
boden. Heel toepasselijk want
het koor zong halverwege de
anderhalf-uur-durende voor
stelling: 'Wilt u een stekkie van
de fuchsia.'
Een van de oude dames uit
het publiek stootte haar buur
vrouw aan en vertelde dat het
instuderen van deze liedjes
haar vroeger, toen zij lesgaf,
hielp om een lastige klas voor
zich te winnen. Glunderend
voegde ze toe: „Deze liedjes
hebben twee generaties over
leefd en ze spreken nog steeds
aan." Na afloop was er limona
de want van zingen krijg je
dorst. Schmidt moet, met een
knipoog, uit de hemel hebben
uitgekeken op de literaire pret
die ze haar lezers tot op de dag
van vandaag bezorgt.
