CDA nog niet rijp voor nieuwe kiezen
'Huizen Vinex-locaties helemaal niet beroerd'!
Havel is onmisbaar,
maar hoe lang nog?
Feiten Meningen
Gezondheidszorg
ZATERDAG 9 MEI 1998 152
9AG 9
Staken in de gezondheidszorg, mag dat Op de
buis zag ik een man die als metaalarbeider zelf
vaak had gestaakt. "In mijn vak.' riep hij drama
tisch uit,'geeft hett niet als er gestaakt wordt,
maar als ze in de ziekenhuizen staken, gaan de
mensen dood.'
Weet u wat heel eigenaardig is? In het verle
den zijn in allerlei landen artsenstakingen ge
weest. Wat zie je bij zulke calamiteiten steevast
gebeuren? Het sterftecijfer daalt dramatisch!
Blijkbaar gaan de mensen, als de gezondheids
zorg wegvalt, helemaal niet dood, maar blijven
ze juist leven. Zodra zo'n staking voorbij is, krijg
je een piek van sterfgevallen.
Floe zou dat nou komen? Is het juist die ver
stikkende, alomvattende gezondheidszorg die
de mensen ziek maakt? Leggen zieken hun lot,
volledig passief, in handen van de geneesheren,
en houden ze daarom zelf op met vechten? Of
moet je het gewoon verklaren uit het feit dat al
lerlei behandelingen worden uitgesteld die, of
schoon ze bedoeld zijn om te genezen, in veel
gevallen helaas het tegenovergestelde effect
hebben? Of is het net zoiets als: wanneer de rij-
examinatoren staken, zakt niemand meer? Of
hebben we het zo goed dat we op elk pijntje
acht slaan?
Mijn vader zei altijd: 'In de oorlog was nie
mand ziek', en mijn grootvader: 'In de oorlog
heb ik vijfjaar lang geen maagpijn gehad.'
Toen ik mijn roman De Jakobsladder schreef,
las ik alles wat ik te pakken kon krijgen over het
eilandje Saba omdat zich daar één hoofdstuk
van mijn roman moest afspelen. In een oud
boekje uit de vorige eeuw vond ik: 'Saba is één
van de meest gezonde plekjes ter aarde. Jaren
lang was er op het eiland geen dokter, maar hij
was ook niet van node,
ff* want iedereen was ge-
zond. Gelukkig kwam er
v net op tijd een dokter op
het eiland. Juist na zijn
komst deden zich allerlei
ziektegevallen voor.'
Zou het niet veeleer zo
geweest zijn dat de men
sen op Saba, toen er een
maal een dokter was ver
schenen, plotseling op
het idee kwamen dat je
ziek kon worden?
Waai- zich dokters ver
tonen, verschijnen zie
ken. Schaf de gezond
heidszorg af, en niemand kan het zich meer ver
oorloven om in de lappenmand terecht te ko
men. Een gewaagde stelling? Misschien. Intus
sen is zoveel wel zeker: stakingen in de gezond
heidszorg veroorzaken beslist niet dat begrafe
nisondernemers en doodgravers handenwrij
vend naar een grote toeloop van klanten kun
nen uitzien.
Tijdens de verkiezingsstrijd hoorde je alle par
tijen roepen dat er iets gedaan moest worden
aan de lange wachtlijsten in de ziekenhuizen.
Nóg meer zorg, nóg meer specialisten, nóg
meer ziekenhuizen! Mij dunkt dat er maai' één
manier is om die lange wachtlijsten op termijn
weg te werken. We moeten met zijn allen ge
zonder gaan leven. Om te beginnen: radicaal
stoppen met roken! Het is totaal onbegrijpelijk
dat iets wat zo ongelofelijk ongezond is, nog
steeds op zo'n grote schaal voorkomt.
Nooit meer barbecuen! Nooit meer rund- of
varkensvlees eten! Rood vlees namelijk is kan
kerverwekkend. Nooit meer witbrood! Nooit
meer groenten uit blik, of akelig zoute diep
vriesmaaltijden, of snacks uit de muur! Nooit
meer suiker of snoepgoed. En hoogstens één
glas wijn of bier of borreltje per dag.
Leefden we voortaan op rauwe winterwortel,
soja-bonen en verse groenten en fruit, dan zou
de gezondheidszorg verkommeren. Wij houden
met onze steeds maar ongezonder wordende le
vensstijl die wachtlijsten in stand, en daarom
spannen we het paard achter de wagen als we
allemaal om strijd uitroepen dat er nóg meer
zorg moet komen.
De Jaarbeurs in Utrecht was afgehuurd, het tienerbandje B*E*D (de Nederlandse Take That) geëngageerd. Flitsende folders
waren gedrukt en alle scholen aangeschreven. En toch kwam er nauwelijks een scholier opdagen. Waren de NS-spoorwerk-
zaamheden bij Amersfoort daaraan schuldig? Was er niet genoeg media-aandacht geweest voor dit politiek jeugdfestijn? De
organiserende CDJA'ers wisten het niet.
De sociëteit Pulchri was afge
huurd, de trouwe achterban op
getrommeld. Er was een mooi
nieuw verkiezingsprogramma ge
schreven. Met zorg was er een
keurkorps Kamerleden samenge
steld om de nieuwe sociaal-con
servatieve boodschap te verkon
digen. De af en toe stuntelende
fractievoorzitter werd vervangen
door een ander. En toch liet de
kiezer het CDA op de dag der
waarheid in de steek. Bij de Ka
merverkiezingen deze week was
gemikt op 'consolidatie', maar het
werd een verlies van vijf zetels. De
CDA-top was een beetje verbijs
terd en ontdaan, 's Zaterdags
bleek de jeugd nog niet rijp voor
het CDA de woensdag daarop
bleek dat ook te gelden voor de
'nieuwe' kiezers.
Onderling zijn CDA'ers druk aan
het filosoferen over de oorzaken.
Lag het aan het nieuwe program
ma, de mensen of de manier
waarop de boodschap is overge
bracht? Een gefrustreerde Mate-
man (van de nieuwe lijst gekie
perd) riep onmiddellijk om het
hoofd van vice-partijvoorzitter
Lodders. Een net iets minder
wrokkige Lansink (mag ook niet
terugkeren) zei dat ,,de partijlei
ding zich moet beraden". Maar
aan Jaap de Hoop Scheffers stoel
poten durft nog niemand hardop
te zagen.
Een simpel antwoord is er ook
niet. Zeker is dat de christen-de
mocratische achterban al jaren
aan het uitdunnen is. De verbon
denheid van mensen met de kerk
neemt af en daarmee is ook de
christen-democratischestroming
op zijn retour. Het CDA kan al-
Jaap de Hoop Scheffer, hier op weg naar de koningin, heeft zich in zijn eerste jaar als CDA-leider nog niet kunnen
leen overleven als ze ook niet-ge
lovigen een reden weet te geven
op de partij te stemmen.
Uit de '1-mei-rede' van Jaap de
Hoop Scheffer van vorige week -
die zo doordacht was dat ie nooit
van De Hoop Scheffer zelf ge
weest kan zijn - blijkt heel duide
lijk dat het CDA zich daar terdege
van bewust is. Net als de PvdA
verwacht het CDA twee grote po
litieke stromingen in de volgende
eeuw: de economisch-liberale en
de sociale. Het CDA heeft bij het
vernieuwen van zijn programma
zeer strategisch gekozen voor de
tweede stroming. Die past het
beste bij de uitgangspunten van
de christen-democratie: naasten
liefde, rentmeesterschap, gesprei
de verantwoordelijkheid en ge
rechtigheid.
Het is duidelijk wie de belangrijk
ste concurrent is voor het CDA in
die laatste stroming: de PvdA. Het
CDA hoopt erop dat het denken
bij de PvdA de komende jaren
stilstaat, omdat alles gericht blijft
op het succes van Wim Kok. Dat
geeft het CDA de ademruimte om
de vernieuwde sociaal-conserva
tieve maatschappijvisie beter in
de politieke arena neer te zetten.
De partij heeft tot nu toe te weinig
tijd gehad om de kiezers echt dui
delijk te maken waar het nieuwe
CDA voor staat. Nederland is deze
week opgeschoven naar links,
maar daar heeft het CDA niet van
kunnen profiteren. Dat betekent
dat de zwevende kiezer het CDA
niet ziet als een sociale partij.
LINKS-RECHTS
De partij is zo druk geweest met
het omvormen van zichzelf en het
terugwinnen van het vertrouwen
van de eigen achterban, dat er te
weinig energie is gestoken in de
nieuwe 'kiezersmarkten'. Jonge
ren. starters op de arbeidsmarkt,
beginnende gezinnen, daar ligt
voor het CDA de komende jaren
de uitdaging. Want ook daar zijn
mensen te vinden die de sleetse
plekken in de maatschappij be
langrijker vinden dan een tientje
erbij op het salarisstrookje. Men
sen die een strenger drugs-, asiel
en criminaliteitsbeleid willen,
maar tegelijkertijd kiezen voor
ruimhartige ontwikkelingshulp,
tijd voor elkaar (geen 24-uurseco-
nomie) en meer zorg voor de
zwakken in de samenleving.
op 1 at
caanse
>t de to
jphet]
imes ei
jtvaarti
ssie
.DAM» f
Er zal voor het CDA
opzitten dan die booeUe part
'streng en sociaal' de IjGp pr,
ren te laten brengen tk J?
Hoop Scheffer. De kiejp[:p"e,
in de war door alle vetj^ p
bij het CDA, dat weer& jp
ling aan de top alleeni^
delijk zal zijn. Jaap de|
Scheffer staat wel vooi
opgave, omdat hij zie INei
ste jaar als fractieleidei
trekker niet heeft kumtLi De
maken. Jnen. E
Het verhaal van het CP Brab;
wikkeld, omdat het nileden 1
het tegengestelde linkP defin
denken in Nederland.pt. Ee
gram is namelijk linkspldaai
maatschappelijk socirfotaal
reel conservatief. Daa«
Hoop Scheffer moeitei
lijkt er niet mee uit deL^l^
kunnen. Een hooglerar^'"
nicatie zei deze weekóg, p>e
op een student die deUg^
zijn hoofd heeft geleeij gei^€
materie niet echt ondode p
heeft. |joen a
De teruggang van 34 \en jev
tels maakt duidelijk d^e[jjk
mende jaren cruciaal}
CDA. Bij het ingaan vs,
we eeuw moet de panlIlCt
geslaagd haar bestaan)
sociaal-conservatieve^.
wijzen, anders zakt dtp0"?.
van het CDA net zo sifj blJk(
het aantal kerkbezoek aar
dag. Dan zijn de chris|ctl®.v£
craten veroordeeld tok
geschikte rol in het pofn wac
tweestromenlandschs
DEN HAAG ANS BOUWM
Gedeputeerde Wolf gaat stug door met voorbereiden bouwplannen
Gedeputeerde Jaap Wolf van
Zuid-Holland (ruimtelijke orde
ning) piekert er niet over om de
woningbouwplannen voor de pe
riode 2005-2010 in de ijskast te
zetten of, nog erger, ze af te bla
zen. Hij doet niet mee met de
klaagzang over de kwaliteit van
grootschalige bouwlocaties en
evenmin is hij overtuigd van een
dreigende leegstand. Wolf gaat
vastberaden door op dezelfde
weg: met voorbereiden van Vinex-
bouwlocaties voor kort na de
eeuwwisseling.
De PvdA'er is helemaal niet blij
met het uitspraak van de Tweede
Kamer om het besluit over de
bouwplannen voor 2005-2010 op
te schorten tot na de kabinetsfor
matie. „Ik vind het heel jammer.
Politiek Praag speculeert voorzichtig over opvolging president
Over één ding is vrijwel iedereen in politiek
Praag het eens: Vaclav Havel is en blijft voor
lopig als president onmisbaar. Tot voor kort
durfde in het openbaar nauwelijks iemand
een ander geluid te laten horen. Maar recent
wordt in de wandelgangen en in de Tsjechi
sche media, al dan niet voorzichtig, gespe
culeerd over het 'post-Havel tijdperk'.
Veel Tsjechen vragen zich af of Havel licha
melijk nog in staat is zijn ambt naar behoren
te vervullen. De 61-jarige Tsjechische presi
dent is deze week na een verblijf van drie
weken in een ziekenhuis in het Oostenrijkse
Innsbruck teruggekeerd naar Praag.
In Innsbruck onderging hij tusen 14 en 20
april eerst een zware darmoperatie en ver
volgens twee kleinere ingrepen nadat hij tij
dens een vakantie in Oostenrijk ziek was ge
worden. Havel werd in kritieke toestand in
het ziekenhuis opgenomen met een ernstige
darmperforatie.
Hoewel de Tsjechische president redelijk
hersteld lijkt van de serie ingrepen en zijn
werkzaamheden deze week symbolisch
heeft hervat, blijft zijn gezondheidstoestand
zorgen baren. Sinds eind 1996, toen bij hem
een tumor en een deel van zijn rechter long
werden verwijderd, moest Havel meerdere
malen worden opgenomen met bronchitis
of longontsteking. Ondanks zijn zwakke ge
zondheid stelde hij zich in januari opnieuw
beschikbaar voor een tweede ambtstermijn
van vijf jaar.
Veel Tsjechen vragen zich nu binnenska
mers af of dat wel zo n wijs besluit was.
Maar slechts een enkeling durfde de vraag of
Havel fysiek nog in staat is zijn ambt te ver
vullen, de afgelopen weken hardop te stel
len. De eerste die 'het Praagse taboe' waagde
te doorbreken, het conservatieve parle
mentslid JaroslavZverina, kreeg een storm
van kritiek over zich heen toen hij Havel on
langs 'als arts en niet als politicus' opriep om
na zijn genezing af te treden.
Veel collega-politici en het gros van de Tsje
chische media sabelden Zverina's uitingen
neer als 'volstrekt schaamteloos en tactloos'.
Waarbij velen zich minder aan de inhoud
alswel aan de timing van Zverina's opmer
kingen leken te storen. Veel critici vonden
het onbeschoft om Havel's politieke lot aan
de orde te stellen terwijl de president nog in
het ziekenhuis lag bij te komen van een zwa
re operatie. Geschrokken van alle kritiek zei
Zverina later dat hij Havel zijn excuses zou
aanbieden.
Maar na Zverina sneden meer mensen de
pijnlijke kwestie aan, al deed niemand het
op zo'n grove wijze. „De president is vrijwel
altijd ziek en het is duidelijk dat het werk
hem uitput", schreef columnist Adam Drda
in de gezaghebbende krant 'Lidove Noviny'.
„Tsjechië maakt een ernstige politieke crisis
door en heeft daarom een sterke president
nodig", zo betoogde Drda.
Met dat laatste zijn veel mensen het eens.
Het probleem is echter dat er in de verste
verte geen alternatief voor Havel voorhan
den lijkt. Geen van het handjevol mogelijke
kandidaten voor Havel's opvolging beschikt
over het morele gezag van de huidige presi
dent. Zelfs politieke vijanden van Havel ge
ven ruiterlijk toe dat het land de president
nog niet missen kan.
Deze zomer wacht Tsjechië een heel moeilij
ke kabinetsformatie omdat de parlements
verkiezingen van 20 juni waarschijnlijk geen
duidelijke winnaar gaan opleveren. Havel
wordt als enige in staat geacht er voor te zor
gen dat het land toch weer een redelijk sta
biele regering krijgt.
Hoezeer het land Havel nog altijd nodig
heeft, blijkt ook uit een commentaar in het
dagblad Zemske Novine. Die krant consta-
teerde onlangs dat het land geen persoon
lijkheid heeft die een waardige opvolger van
I-Iavel zou kunnen zijn. Om vervolgens te
suggereren dat het goed zou zijn als Havel
zelf aan zou geven wie hem zou moeten op
volgen.
Vroeg of laat zal Tsjechië het zonder de 'mo
rele gids' Havel moeten zien te stellen, maar
het gros van de Tsjechen lijkt daar nog niet
klaar voor.
BOEDAPEST HANS GERTSEN
Voor de Rotterdamse regio kan
het niet zoveel kwaad omdat daar
overcapaciteit is, maar de Leidse
regio kampt al in 2003 met een te
kort aan bouwlocaties. Er moet
dus wel degelijk nu al worden ge
werkt aan bouwlocaties voor
2005-2010."
Omdat deze plannen, - officieel
Actualisatie Vierde Nota Extra ge
heten - nog niet zijn vastgesteld,
is het mogelijk het rijksbouwbe-
leid, en dus ook dat van de pro
vincie, tussentijds te wijzigen. Het
lijkt een uitgelezen kans omdat de
laatste maanden het ene onder
zoek na het andere uitwijst dat
woningen op de grootschalige
bouwlocaties saai en eenvormig,
op te krappe kavels staan en daar
door te duur zijn. Het zijn er bo
vendien veel te veel: leegstand
dreigt.
De kans tot wijziging van het be
leid ligt er, maar Wolf laat haar
met genoegen liggen. Hij schat de
stroom aan negatieve berichten
duidelijk lichter in. Zoals het door
het ministerie van volkshuisves
ting berekende huizenoverschot.
Volgens dat onderzoek slaat het
huidige woningtekort na de
eeuwwisseling om in een over
schot. Alleen al in Zuid-Holland
zouden na 2005 zo'n 20.000 hui
zen leeg komen te staan. Dat ter
wijl het rijk in de periode 2005-
2010 in de Randstad 100.000 hui-
De Zuid-Hollandse gedeputeerde Jaap Wolf gaat op volle kracht verder met
het voorbereiden van bouwlocaties voor de periode 2005-2010.
FOTO ENGEL LAMEIJER
zen wil bouwen.
Wolf ziet hierin echter geen reden
om nu al uit te gaan van een klei
nere bouwstroom. „Van elke 100
geplande huizen zijn er altijd uit
eindelijk 30 niet op tijd klaar of
worden zelfs helemaal niet ge
bouwd. Je moet dus altijd een
overschot hebben.
Bovendien, zo benadrukt de ge
deputeerde, is het overschot niet
gelijkelijk over de regio's verdeeld.
De Rotterdamse regio zit ruim in
haar jasje, maar in Leiden is het
sappelen. „En ik zie niets in de
oplossing van minister De Boer
dat de Leidse woningzoekenden
het overschot aan woningen in de
Haagse regio gaan bezetten. Lei
den moet gewoon een eigen
bouwplek krijgen. En dus moeten
we wel degelijk doorgaan met be
studeren van de fysieke, financië
le, infrastructurele en volkshuis-
vestings-mogelijkheden van zo
wel de Grote Polder in Zoeter -
woude als vliegkamp Valken
burg."
Ook de aantijgingen over de kwa
liteit van de woningen op Vinex-
bouwlocaties (zoals Leidschen-
veen en Ypenburg bij Leidschen-
dam en Getsewoud in Nieuw-
Vennep en Floriande bij Hoofd
dorp) vindt Wolf sterk overtrok
ken. „Kwaliteit is een subjectief
begrip. De Vinex-huizen vliegen
weg als warme broodjes. Dan kun
je toch niet zeggen dat de huizen
beroerd zijn. Natuurlijk staan er
wel eens twintig dezelfde wonin
gen, maar is dat nou zo erg?"
Het overgrote deel van de wonin
gen op Vinex-locaties zijn eenge
zinswoningen die in een zeer kor
te periode op de markt komen.
Dat baart de gedeputeerde zor
gen: „Er komen tegelijkertijd een
heleboel mensen in d
tijdscategorie met de;F
zinssamenstelling enk
komen te wonen. Datl
evenwichtige opbouw
wijk. De nieuwe bouw
2005-2010 willen we a
grote bouwvlakken in
Rondom de stad moe
bouwlocaties ontwiklE*1"0""
tienduizend huizen G|komt
meer, maar verspreidhet o<
locaties.usteen
Minder massaal en r# va"
is Wolfs motto. ..Vanc^^
blijven vasthouden aa
30 procent sociale wo:
èn voldoende gestapej™88
De vastberadenheid wj 51127e
Wolf doorgaat met dej1enei(em
voor 2005-2010 laat 0:
ook hij vindt dat er ee
tussentijdse 'herijking
„Rondom de eeuwwi1
ten we bezien of het a
ningen, de soort en 1h"M I
po nog wel de juiste zElU
dan kunnen de planni
steld. Dat er na de een
grootschalige woningt
is, staat voor mij wel
ningzoekenden die d£l W
stoep staan, zijn allan
Ze zijn er dus wel degpl£|
daar moet voor wordr
bouwd." pen»/
DEN HAAG MONICA WESgkers
ise pk
aten
ïn h
tor asi
chtelii
|n. De
jn hie
prate
'rgaan
|(C(M
[emee
tl een
)en V2
g. m
leeg.
ïkers
wild
venei
jer aai
We v
norm
met
tvervi
ook
ïlattel
l mei
Hetw
is ee
aldi
i is 1
be v
vera
ling e
prdt 1
Woningbouvlan ee
woud, de Vinoor fi
Nieuw-Venne leeg
belangstellinehrift
zen in de wijivluch
ARCHIli
