Onderling wantrouwen frustreert Samen op W-
Kerk Samenleving
AL
ZATERDAG 9 MEI 1998
;DAG
REDACTIE DICK VAN DER:
'Een misselijk makend machtsspelletje
„Mijn droom is", verzucht ds. P. Boomsma, oud-
synodevoorzitter van de Gereformeerde Kerken,
„de hele handel maar op te heffen. Inventariseer
welke mensen we hebben, wat die allemaal kun
nen en wat het land van ons vraagt. En begin dan
helemaal opnieuw met een kleine, slagvaardige
kerk." De werkelijkheid is anders. „Het verloopt
stroperig, het heeft weinig dynamiek. De kerken
zijn vooral met zichzelf bezig." Fel: „Soms hoop
ik dat jongeren in verzet komen. Bezet maar eens
een kerk. Laat merken dat je het niet meer pikt."
Al bijna 40 jaar duurt de tocht door de woestijn
die Samen op Weg heet. Ze willen één worden:
de Nederlandse Hervormde Kerk (twee miljoen
zielen) en de Gereformeerde Kerken in Neder
land (700.000). Sinds 1986 doet de Evangelisch-
Lutherse Kerk (20.000) ook mee. Drie protes
tantse groeperingen die onderling te weinig ver
schillen om op gescheiden wegen door te blijven
gaan. Maar die blijkbaar toch nog zo verschillend
zijn, dat het nauwelijks lukt om aan de bede van
Christus gehoor te geven: „Opdat gij één zijt."
In 1961 begon het nog zo idealistisch. Achttien
predikanten van hervormde en gereformeerde
huize die een indringende oproep aan hun ker
ken deden de gescheiden paden te verlaten. En
waarom ook niet? Beide kerken waren het groot
ste deel van hun bestaan één kerk geweest. In de
vorige eeuw ontstond de scheiding, doordat
streng orthodoxe leden de vaderlandse kerk ver
lieten vanwege de heersende vrijzinnigheid. De
verontrusten noemden zich de Gereformeerden
Kerken in Nederland.
Deze voornamelijk 'kleine luyden' stichtten een
eigen zuil, met een eigen krant, politieke partij en
zelfs universiteit. De wat deftige hervormde kerk
wilde volkskerk blijven, open voor iedereen en te
gen een al te rigide verzuiling. Maar ondanks de
ze gescheiden ontwikkeling beseften beide ker
ken na de oorlog dat ze niet wezenlijk meer van
elkaar verschilden.
Het lastige was alleen dat toen Samen op Weg
eenmaal aarzelend op gang was gekomen, het
beeld drastisch veranderde. De gereformeerden
werden steeds ruimdenkender, terwijl binnen de
hervormde kerk de rechtzinnigen meer aanhang
en invloed kregen. Deze 'preciezen', verenigd in
de Gereformeerde Bond, houden vast aan de Sta
tenvertaling van de bijbel en belijdenissen uit de
16e eeuw en hebben tot doel de 'rekkelijken' in
de kerk te bekeren. Voor hen is de huidige prak
tijk waarin ieder gelooft wat hij of zij goeddunkt
als vloeken in de kerk. De Bonders krijgen daarbij
steun van de Confessionele Vereniging, gema
tigd-orthodoxen die zich ook beroepen op de tra
ditie, maar deze op een modernere manier willen
uitdragen. De meeste hervormden hebben geen
enkel probleem met Samen op Weg. De kleine
Evangelisch-Lutherse Kerk heeft geen gemeen
schappelijk verleden met beide kerken en staat
onbevangen en positief tegenover de fusie.
Inmiddels werken in veel dorpen en steden ker
kelijke gemeenten moeiteloos samen. Maar op
plaatsen waar de Gereformeerde Bond sterk is,
ontstaan problemen. Op landelijk (synodaal) ni
veau biedt de Bond al jaren lijdzaam verzet onder
het cryptische motto: 'Wij blijven op onze post'.
Betekent het dat de Bonders in de kerk blijven,
ondanks alle bezwaren?'Of wil men juist niet
meegaan in de nieuw te vormen kerk? Het blijft
gissen, want pas op het laatste moment zal de
Gereformeerde Bond uitsluitsel geven. Een
steuntje in de rug is de verzekering van de kerke
lijke top dat zonder hen de hele fusie niet door
gaat.
De dwarse rol wordt echter bemoeilijkt door in
terne verdeeldheid. Een deel aan de uiterst rech
terkant van de Bond heeft het Comité tot Behoud
van de hervormde kerk opgericht. Deze
'bezwaarden' dreigen met afsplitsing, tenzij er
geen kerkelijke fusie, maar een federatie komt.
Binnen zo'n constructie kunnen zij hun eigen,
rechtzinnige gang blijven gaan.
Hervorming
Onder dit gesternte had op 21 maart de hervorm
de synode in Driebergen plaats. Een belangrijke
bijeenkomst, omdat er over de kerkorde van de
Hervormden zijn gefrustreerd, gereformeerden zijn het zat en lutheranen
beledigd. Die ene protestantse kerk lijkt ver weg. Dan maar een federatie
als redmiddel? „Het is een lachertje om te doen alsof er eenheid is."
■Wlld=ld.m!l.lljdMfl3«
Voor de één is Samen op Weg een TGV, zo snel gaat het. Voor de ander is het een stoomlocomotief, zo traag.
tekening c pd
Ir. Jvan der Graaf: „Ik ervaar dat de Here God trouw Ds. P. Boomsma: „Hef de hele han-
is aan deze kerk." foto's dick hogewoning del maar op."
G. Dekker: „Hoe lang laten de gereformeerden zich
nog chanteren?"
fusiekerk (zeg maar de grondwet) moest worden
gestemd. Dat liep wonderbaarlijk goed af. En ook
de bezwaarden kregen nog een laatste kans om
binnenboord te blijven. Maar tot verbijstering
van de fusiepartners stelden de hervormden een
onverwachte daad: met nipte meerderheid werd
de naam Verenigde Protestantse Kerk in Neder
land (VPKN) veranderd in Verenigde Kerk der
Hervorming.
Een fraaie overwinning van de Bond, die meent
dat God zelf de hervormde kerk in dit landje 'ge
plant' heeft. Dat mag de mens niet zomaar ver
anderen. De stille hoop is bovendien dat 'hervor
ming' al snel in de volksmond 'hervormd' zal
worden. In het hoofdkantoor van de Bond op de
hei bij Huizen geniet secretaris ir. J. van der Graaf
nog na van zijn zege: „Voor veel hervormden is
het eenvoudigweg onvoorstelbaar dat ze niet
meer hervormd zouden zijn. Dat is nu tenminste
afgewend. Ik ervaar dat de Here God trouw is aan
deze kerk."
De plotsklapse naamswijziging haalt onderhuid
se spanningen in Samen op Weg naar de opper
vlakte. Een aantal lutheranen wil zelfs een extra
synode om 'krijgsraad' te houden. Maar ook bij
de hervormden zit het niet lekker. De naamsver
andering was geen sentimentele opwelling, maar
een gericht signaal aan de fusiepartners. Synode
lid ds. J. ter Steege, voorzitter van de Confessio
nele Vereniging, onthult in zijn studeerkamer in
Steenwijk dat 'de hervormde synode wel eens
wordt gebruikt om af te reageren'. De predikant
herinnert zich de broeierige sfeer nog heel goed.
De zaal was te klein, iedereen zat op eikaars lip.
„Er kwam een stuk frustratie los. We wilden die
dag eens tegengas geven. Want wat wij ook doen
en zeggen, altijd stuiten we op een gereformeer
de en lutherse overmacht. Op een enkele uitzon
dering na zijn hervormden de enigen die nog dis
cussiëren. Dat leidt tot frustraties en irritaties."
Het heeft alles te maken met de van oudsher be
staande culturele verschillen, legt Ter Steege uit.
De activistische gereformeerden willen Samen op
Weg snel regelen. De bedaarde hervormden heb
ben geen haast. „Gereformeerden moeten leren
in de pas te lopen met de hervormden." La
chend: „Wij zijn er al 400 jaar, zij pas 100 jaar.
Dan weer ernstig: „Ze lopen te hard van stapel.
Het is een ander slag mensen, een andere cul
tuur. Bij hen is de christelijke organisatie het be
gin en het einde van alles. Het zijn daad-mensen,
ze slaan snel met de vuist op tafel. Terwijl wij zo
iets hebben van: rustig maar, het hangt niet alle
maal af van onze inspanningen. Wij zijn wat
makkelijker, misschien wat lakser. Die twee cul
turen moeten erg aan elkaar wennen.
'Bondscoach' Van der Graaf beaamt dat. „Ze zijn
anders dan wij. Lelijk gezegd: wat gereformeer
den vandaag besluiten, moet je gisteren uitvoe
ren. Ze willen hoe dan ook Samen op Weg, elke
vertraging vinden ze hinderlijk."
De gereformeerde predikant Boomsma wil dat
direct bevestigen: „Ik heb wel eens tegen Van der
Graaf gezegd dat als ze ophouden met dwarslig
gen, wij de naam Hervormde Kerk zonder pro
blemen accepteren.
Maar hij staat alleen in zijn mildheid. Voor veel
gereformeerden is de hervormde actie een stap te
ver. Zij zijn het laatste restje enthousiasme voor
Samen op Weg verloren. „Het is een misselijk
makend machtsspelletje geworden", zegt god
dienstsocioloog G. Dekker, die sinds 1970 de fi
siebesprekingen van dichtbij volgt. „De gerefo
meerden zijn zo trouw, ze slikken alles. Hoe la
laten zij zich nog chanteren?"
Het gaat hem in eerste instantie niet om de
naam. „Het is de gedachte die er achter steekt
Dat hele verhaal over de planting Gods. Dan g
het bij mij kriebelen. Ik denk dat na deze actie
een deel van de gereformeerden het voor ge;
houdt."
Op het grondvlak, waar Samen op Weg echt
stalte moet krijgen, is men het getraineer ook
In de gemeente van de jonge hervormde prei'
kant P. Verhoeff uit Halle, bij Doetichem, werl
hervormden en gereformeerden al jaren goedl
men. „Natuurlijk, rimpelloos verloopt het ner
gens. Maar dan gaat het vaak over kleine din
gen."
Federatie
Om Samen op Weg te redden, ziet godsdienstl
cioloog Dekker echter nog maar één oplossinn
laat de drang naar fusie los en maak een federl
van kerken. „Ik hield mijn studenten altijd voJ
dat Amstel en Heineken wel in één concern wit
den gemaakt, maar twee verschillende bieren I
zijn. Daar moet je niet één pot nat van maken m
Dat geldt ook voor hervormden en gereformei
den."
Het sluit aan bij de huidige tijdgeest, meent di
socioloog. „De tijd van grote organisaties is vo
bij. Mensen identificeren zich liever met herki
bare eenheden. De onderlinge verschillen zijn
eenmaal te groot. Het is een lachertje om te d(
alsof er eenheid is."
Ook de vrijzinnigen voelen hier wel voor. Thet
loog en communicatiedeskundige A. van der
Meiden, één van de voormannen van deze gr<
pering, vindt de kerken te pluriform om te kui
nen fuseren. De mythe van de eenheid wordt
passant doorgeprikt. .Appels en peren kun je
optellen. Alsof ik iets met de 'Bonder' Van der
Graaf in die ene kerk te zoeken heb, dat is on
zin." Van der Graaf bevestigt dat desgevraagd.
„Inderdaad, spiritueel en belijdend heb ik niel
met hem."
Van der Meiden meent dat de kerken beter
slechts op een beperkt aantal gebieden moete
gaan samenwerken. Zoals bij de geldwerving,
predikantenopleiding, publiciteit en de dienst
verlening aan de plaatselijke kerken. „Dit alles
onder de grote gemene deler: we prijzen de He
en volgen Jezus van Nazareth. Dan is al dat g?pn Q
over een kerkorde niet nodig. Wellicht dat we
over 50 jaar wel rijp zijn om samen te gaan."
Om nu eens helderheid te krijgen over wat het
kerkvolk wil, moet er snel een referendum ovej
Samen op Weg worden gehouden, menen Vai
der Meiden en Dekker. De laatste NlPO-enquij1
over deze kwestie, uit najaar 1995, toont aan dl
een kwart van de kerkleden voor een federatie
was, 32 procent voor een of andere manier vai
samenwerking en dat slechts 29 procent een fii?
toejuichte. Dekker: „Ik ben bang dat de top vatl V
de kerken dit niet aandurft. Net als de invoerin
van de euro ligt deze kwestie veel te gevoelig.'jnei w
Ter Steege, die samen met de bezwaarden altijfcweml
voor een federatie heeft gepleit, heeft nog eenOndai
der argument: „Niet wat mensen willen, maarh nog
wat de Heer wil is bepalend." h het
De enige die ondanks alles optimisme blijft uiüur 's
stralen is de grote man achter het fusieproces.jning -
B. Wallet. De federatiegedachte kan volgens hijers d(
niet meer, dat zou de geloofwaardigheid van diter w;
kerken alleen maar aantasten. De fusie moet nu oc
doorgaan. „Er worden steeds wel nieuwe bieb» zijn.
op de rails gegooid, maar het spoor ligt er, de shst nc
tions zijn alleen nog niet allemaal gepasseerdUes ka
En het verschil tussen de trage hervormden enioude
ongeduldige gereformeerden? Het is een kwesiarme
van hoe je tegen de dingen aankijkt. „Voor deigstijd
een is Samen op Weg een TGV, zo snel gaat he
Voor de ander is het een stoomlocomotief, zo
traag. Daadkracht heeft nu geen enkele zin, c4-
maak je meer kapot." ClSL
N
Foto uit de archieven
uit de Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing een ingevulde bank- of
girocheque ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 bij 18 centimeter in zwart wit) op te sturen
naar het Leidsch Dagblad, t.a.v. Leidsch Dagblad Archieven, Postbus 54, 2300 AB Leiden of door contante be
taling aan de balie van het Leidsch Dagblad aan de Rooseveltstraat 82. U ontvang de foto binnen drie weken.
O
L
O
"te
long
wijk
l_ iracht
ANNO 1898
ANNO 1973
Maandag 9 Mei
HILLEGOM Een alhier wonende 70-jarige ar
beidersvrouw kwam zich gisteren bij de politie
beklagen, dat zij door haar buurman en diens
vrouw was uitgescholden voor kattenvreetster en
tooverheks. Zij beweerde zich noch aan het een
noch aan het ander ooit te hebben schuldig ge
maakt. Kattenvleesch had zij nooit gegeten en
tooveren kon zij niet, want indien zij dit kon, zou
zij haar buurman en haar buurvrouw al lang in
het midden van de Ringvaart hebben gezet en ze
beiden afwisselend het hoofd onder water laten
houden. Men kon het haar aanzien, dat het haar
leed deed, dat zij daartoe onmachtig was.
NOORDWIJK Het bestuur van V.V.V. acht het
zomerseizoen ernstig in aantocht, al leerde de
temperatuur der laatste dagen ons wel weer wat
anders. Het stelt zich nl. voor een informatiebu
reel op te richten, waarvoor de lijst bij zijn voor
zitter, den heer Dorsman, boekhandelaar ter
teekening ligt. leder - dus ook niet-leden van
V.V.V.doch wij willen hopen, dat dit weinigen
zullen zijn - kan daar gratis woningen of gedeel
ten van woningen, die hij in den badtijd verhu
ren wil, annonceeren en verdere inlichtingen
verstrekken. Door deze publiciteit wekt de veree-
niging krachtig in het belang van Noordwijks in
gezetenen en verdient daardoor alleszins ieders
steun en medewerking.
LEIDEN De metselaar J.S., die sedert jl.
Dinsdag werd vermist, is gisteravond, van een
snoepreisje naar Amsterdam in de echtelijke wo
ning teruggekeerd.
woensdag 9 mei
WASSENAAR Tijdens een zwa
re storm is op het landgoed Back-
ershagen een grote linde omge
waaid en op het toegangshek aan
de Rijksstraatweg gevallen, waar
door dit voor de helft werd ver
nield. Backershagen is eigendom
van de Mij. voor Stadsontwikke
ling, maar het voorterrein is voor
onbepaalde tijd, doch tenminste
voor 99 jaar, opengesteld voor het
publiek, waarbij de gemeente de
zorg op zich heeft genomen voor
het onderhoud.
Op verzoek van het gemeente
bestuur heeft de eigenaar contact
opgenomen met Monumenten
zorg, omdat „Backershagen" op
de monumentenlijst voorkomt en
in de omschrijving het hek apart
wordt genoemd: smeedijzeren in
gangshek, 18e eeuw. Monumen
tenzorg bleek van mening, dat
herstel van het hek nodig is, maar
kan door het ontbreken van geld
middelen geen subsidie verlenen.
De eigenaars van het terrein ble
ken niet bereid de kosten van her
stel voor hun rekening te nemen.
Burgemeester en wethouders
achten het in deze omstandighe
den redelijk, dat de gemeente de
kosten betaalt. Deze worden ge-
mgev
LEIDSCH DAGBLAD wijk o
(Opgericht 1 maart 1860) Dit P;
rplan.
KANTOOR TELEFAX1 >n
Rooseveltstraat 82 071-5356356 Advertenties: niet
Postadres Postbus 54, Familieberichten: bdatie
2300 AB Leiden jp |ie|
Redactie:
ABONNEESERVICE Hoofdredactie: 'ieen
Abonnementen 071-5128030 ADVERTEMl kan
Geen krant ontvangen? Maandag t/m vrijdag vanlj tot tr
Bel voor nabezorging: jgp ge-
Ma. t/m/ vr. 18.00-19.30 uur en RUBRIEKSADVEL P
m vrijdag van f9® 1
1 hun
DIRECTIE ABONNEMEtok d2
B.M.Essenberg, bijvooruitbetaling: inkon
per maand (acceptgiro) [nje,
Zaterdag 10.00-12 00 U'
per kwartaal (acceptgiro)
per half jaar (acceptgiro)
per |aar acceptgiro
ns een macht*
afschrijven
1/1,-korting!
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T. van Brussel (ad/und) het automatisch afschrijven^
L F Klein Schiphorst (adjunct) geld, ontvangen
VERZENDING PP
PUBLIC RELATIONS per kwartaal f/VU
W. H. C. M. Steverink 071-5356356
LEIDSCH DAGBLAD OPi
REDACTIE Voor mensen die moeilijk lJ
J.Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst hebben of blind zijn fo/eerl Ni
J. Preenen chef red Groot Leiden hebben), is een samenvatting
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindred. regio nieuws uit het Leidsch DagbU Inde
F. Blok, chef eindredactie algemeen beschikbaar Voor informatie!
W.F. Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek (Centrum voor Gesproken Lei 'c
W. Spierdijk, chef sportredactie
T Brouwer de Koning, chef Rijn- en Veenstr.
E. Straatsma, chef red. Regio Leiden
Vandaag is een dienstencentrum in de Tuinstadwijk (in gebouw Staal wijk in de Herenstraat) geopend. Bejaarden
waren bezig met handenarbeid en bloemschikken. foto archief leidsch dagblad
raamd op 5000,- a 6000,-.
LEIDERDORP Tegen de muur
Rien v.d. Nat. Binnenkort opent
hij in Leiderdorp een galerie. Het
van de r.k. Basisschool "De Meye- zal dan voor 't eerst in Leiderdorp
gaard" aan de Vronkenlaan is een
plastiek onthuld dat gemaakt is
door de Leiderdorpse kunstenaar
mogelijk zijn dat kunstenaars van
overal vandaan hun werk kunnen
exposeren in de ruimte die aan
het Jaagpad vrij komt. De eerste
stap van een hartewens van Rien
v.d. Nat om een blijvende exposi
tieruimte in Leiderdorp te creëren
met daarbij atelierruimte voor
'thuiswerkende' kunstenaars.
E K E N H U I
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezon
Academisch Ziekenhuis: zaterdag 13 .00 t/m dinsdag 13.00 en vanaf
13.00 t/m vrijdag 13 00 u
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131
Academisch Ziekenhuis: tel. 071-5269111
iwspai
