Muziek Soldaat van Oranje op cd
A
Vietnamees Bang op z'n be
in meer traditioneel werk
Cultuur&Kunst
'De Kleine Zielenin trek
Miljoenenroof iconen
Opus Ol|r(
raakt de|
goede tod
fi
Een rokje van bananen die op de wilde cadans
van de charleston heen en weer slingerden
DINSDAG 5 ME11998
a. 071 -5356444. plv chef ad van kaam 071-1
Eerste prijs Collegium Voci
neerpelt Het meisjeskoor van Collegium Voci heeft bij het Euro
pees Muziekfestival in het Belgische Neerpelt een eerste plaats
behaald in de hoogste afdeling voor jeugdkoren met gelijke
stemmen. Het Alphense koor, dat liederen zong van Kersters,
Palestrina, Geraedts, Bartok en De Klerk, stond onder leiding
van Yvonne de Keizer. Aan het festival namen 120 kinder- en
jeugdkoren uit geheel Europa deel.
Literatuurprijzen Japin en Goedkoop
leiden De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde heeft de
Lucy B. en C.W van der Hoogt-prijs 1998 toegekend aan Arthur
Japin voor zijn roman De zwarte met het witte hart. De schrijver
Hans Goedkoop krijgt voor zijn biografie Geluk. Het leven van
Herman Heijermans de Henriëtte de Beaufort-prijs. De prijzen
worden uitgereikt op zaterdag 16 mei om 16.00 uur in het Aca
demiegebouw aan het Rapenburg te Leiden. Voorafgaande daar
aan spreekt Geert Mak over 'De rol van non-fictie in de heden
daagse literatuur'. Deze lezing begint om 14.30 uur.
Onbekende opnamen Jimi-Hendrix
parus Het aan rockster Jimi Hendrix gewijde museum in Seattle
heeft op een veiling negentien onbekende opnames van de mu
sicus uit de periode 1969-1970 verworven. Het museum opent
volgend jaar de deuren. De in totaal negentien banden bevatten
opnames van vier concerten die Hendrix gaf in New York. Er
staan vijftig stukken op. waaronder een aantal zeldzame titels.
Staat blijft tegen export Brueghel
den haag De Staat blijft de verkoop van een schilderij van Bru
eghel naar Duitsland verbieden, zo bleek gisteren tijdens een zit
ting bij de Raad van State in Den Haag. De landsadvocaat toon
de zich daar ongevoelig voor de argumenten van de Duitse eige
naar-in-spe. Deze heeft gevraagd om het schilderij te schrappen
van de lijst van beschermde kunstwerken. In het Amsterdamse
Rijksmuseum hangt een vrijwel identieke versie van het schilde
rij. eveneens toegeschreven aan Jan Breughel. De landsadvocaat
vindt de betekenis van het andere exemplaar echter veel groter.
De uitspraak volgt binnen twee maanden.
Leids student gegrepen door film over oorlogsheld
Op zijn zestiende zag hij de film voor het eerst en Rens
den Hollander was meteen verkocht. Maar toen hij, als
student rechten aan de Leidse universiteit en als lid van
Minerva, ook nog eens bij toeval in hetzelfde huis kwam
te wonen waar destijds Erik Hazelhoff Roelfzema de oor
logsjaren doorbracht, begon De Soldaat van Oranje pas
écht voor hem te leven.
den haag anp
Het Tuschinksi-filmtheater in
Den Haag wordt platgebeld
over de videocompilatie van de
dertig jaar oude televisiereeks
'De Kleine Zielen', die daar zon
dag éénmalig wordt vertoond.
Onverwacht veel mensen willen
de legendarische NCRV-serie
terugzien die in 1969 werd uit
gezonden. Het was een bewer
king door Yvonne Keuls van 'De
Boeken der Kleine Zielen', een
'Haagse' roman van Louis Cou
perus. Het evenement is een
idee van Jan Willem van der Ree
van Tuschinski en de dramatur
ge zelf. De aanleiding is de on
langs gereedgekomen verbou
wing van de bioscoop aan het
Buitenhof, een theater dat vol
gens Van der Ree qua stijl prima
bij zo in-en-in-Haagse 'De Klei
ne Zielen'past.
Er worden zondag in Tus
chinski nogal wat acteurs ver
wacht die dertig jaar geleden
gestalte gaven aan de romanfi
guren van Couperus. Uitgeno
digd zijn onder anderen Ellen
Vogel, Luc Lutz en Eric Schnei
der. De serie is niet meer hele
maal compleet. Ooit leende de
NCRV de banden uit aan de
BRT, maar die gebruilcte er in
derhaast één om een wieler-
prestatie van Eddy Merckx voor
het nageslacht op vast te leggen.
Weg was deel negen.
leiden marti) n tamboer
Niet alleen verzamelde Den
Hollander alles wat hij over de
film in handen kon krijgen,
maar bovendien bestookte hij
producent Rob Houwer gedu
rende twee jaar met verzoeken
om de muziek van de rolprent
op cd te mogen uitgeven. Dat
hem dat nu is gelukt, stemt de
Minervaan tot genoegen en te
vredenheid.
„Het is absoluut de beste Ne
derlandse film ooit gemaakt",
barst Rens den Hollander
meteen los. „Toen ik De Soldaat
voor het eerst zag, was ik
meteen gepakt. Dan laat het je
niet meer los en ontdek je dat
het niet alleen zeer geestig is,
maar ook briljant. Briljant, om
dat het de geschiedschrijving
van e'e'n van de mooiste episo
des uit de vaderlandse geschie
denis vertelt. En de muziek vind
ik een soort tweede Wilhel
mus."
Het moge duidelijk zijn: Rens
den Hollander is 'gek' van De
Soldaat van Oranje. De film, in
middels bijna twintig jaar oud,
heeft een hoog Leids gehalte en
dat spreekt hem bijzonder aan.
De echte soldaat op wie de film
is gebaseerd, Erik Hazelhoff
Roelfzema, is een Leidse stu
dent en de oude binnenstad zelf
vormt voor een belangrijk deel
het décor. „Zoveel jaar na dato
leeft dit meesterwerk nog
steeds. Jazeker, vooral bij Mi
nerva."
Op zijn zestiende zag Den
Hollander het waargebeurde
verhaal van het groepje Enge
landvaarders voor het eerst in
de bioscoop. Het 'las' als een
spannend jongensboek.
„Spionage, heldendaden, gehei
me contacten met het konings
huis. Allemaal erg spannend
voor een tienèr, natuurlijk."
Per toeval kreeg de student,
inmiddels een paar jaar ouder,
een kamer in Huize Welgelegen.
Dit studentenhuis speelt een
markante rol in de film, die Rob
Houwer in 1979 produceerde.
De kamer biedt uitzicht op het
Rapenburg. „Precies daar, waar
in de film een aantal NSB-ers in
de gracht werd gesodemieterd.
De echte 'soldaat' Erik Hazel
hoff Roelfzema was lid van het
zelfde studentencorps als Den
Hollander en woonde ook in
hetzelfde huis. Vanaf die plek
wist Roelfzema, ten tijde van de
Duitse bezetting, naar Engeland
te vluchten. Van daaruit ope
reerde hij, direct onder bevel
van de Oranje's, als geheim
agent, als vlieger bij de Royal Air
Force en als adjudant van ko
ningin Wilhelmina. Na de oor
log ontving hij de Militaire Wil
lemsorde. Tegenwoordig woont
hij op Hawaii.
„Ik heb de film zeker twintig
keer bekeken. Het verhaal, de
koppen van Rutger Hauer en
Peter Faber, prachtig allemaal.
Vreemd vond ik alleen dat de
muziek slechts op cassette en
LP verkrijgbaar was. Niet op cd.
Ik vond dat daar iets aan ge
daan diende te worden. Deze
muziek is namelijk ook nog
eens tijdloos."
'Maar daarvoor had hij toe
stemming nodig van producent
Rob Houwer. En die kreeg hij
niet. Althans, niet in eerste in
stantie. Een brief naar Erik Ha
zelhoff Roelfzema, leverde wél
het gewenste resultaat op. Hou
wer ging overstag, met die
restrictie dat de cd slechts in
een beperkte oplage van 1000
stulcs geperst mocht worden,
louter bestemd voor leden van
Minerva. Verder mocht er geen
authentiek filmgeluid worden
gebruikt.
Maar met de hoofdtune nam
LAAN VAN WELGELEGEN
-
Den Hollander desondanks
graag genoegen. Voor hem telt,
na twee jaar van onderhande
len, vooral het resultaat. Dat is
een cd van twintig minuten met
daarbij een tekstboekje met fo
to's uit de film. Voor een bedrag
van 25 gulden te koop voor le
den van de vereniging.
„En er komt een mooi ver
volg", verklapt de initiatiefne
mer maar vast. „Roelfzema
komt namelijk in juni over uit
Hawaü'. Om een biertje te pak
ken in zijn eigen stad. We kun
nen hem bij die gelegenheid de
Rens den Hol
lander in het
huis waar de
echte 'Soldaat
van Oranje'
woonde.
FOTO HENK
BOUWMAN
cd overhandigen. Nog elke dag,
als ik onder de douche sta, lees
ik de originele teksten uit de
oorlog op de badkamertegels.
'Guus, de zaak is verraaie' en
'Noem me maar Jan. Goed me
neer. Lui'."
J'ai deux amours, mon
pays et Paris. En dat ge
zongen met een stem als
van een kolibri, zo'n stem die
diep uit de donkere bladeren-
tunnels van de jungle komt. Zo
af en toe kom je dat plaatje van
de wereldberoemde chanteuse
en danseres Josephine Baker
nog wel eens tegen. Het ruist en
het ruist, dat plaatje. Alsof een
stortbui Josephines stem weg
wil spoelen.
Josephine Baker begon haar
carrière in 1925, in de befaamde
Revue Négre, waarmee de Folies
Bergères stormachtige succes
sen oogstte. Ze speelde in de
musical The Chocolate Kid
dies', waarin het zwarte leven in
Ameriica werd geportretteerd.
Met alle cliché's die daarbij
hoorden. Maar haar echte door
braak kwam in het Casino de
Paris, waar ze in het nummer
Dark Star' topless zong en
danste op een spiegel, slechts
gekleed in een rokje van rubbe
ren bananen. Bananen die op
de wilde cadans van de charles
ton vrolijk en suggestief heen en
weer slingerden.
Een recensent in die tijd: 'Haar
lippen zijn zwart. Haar huid
heeft de kleur van een frisse ba
naan. Korte, zwarte haren, als
geschilderd op haar bevallige
hoofd. Haar lijf siddert en trilt
als een slang, nee, als een saxo
foon die wordt bespeeld. Wat is
ze lenig! Hel lijkt alsof haar ar
men en benen allemaal een an
dere kant op willen. 2'je kronkelt
zich in allerlei bochten, zodat
haar achterste zich af en toe bo
ven haar hoofd lijkt te verhef
fen. Wat een gratie. Josephine is
vluchtig als de muziek zelf.'
Tja, zo'n bananenrokje. Kom
daar nu nog eens om. Nu zou
den ze voor zo'n outfit meteen
naar het meldpunt discrimina
tie stappen. Teveel verwijzingen
naar de klapperboom en donker
Afrika. Maar toen. toen leefden
de mensen nog in de tijd van
Sjors en Sjimmie. Er spoelde
een golf van zwarte en witte
erotiek door Europa. Berlijn en
Parijs waren de koplopers. Kijk
naar de tekeningen van de Ber-
lijnse kunstenaar Georg Grosz,
naar de orgieën en drankgela
gen, aangericht door bankdirec
teuren die het geld voor een
paar ontklede, over de vloer
kruipende dames, in de lucht
wierpen. Toe maar, dit is de
herfst van het geld! En dat alles
onder het motto: laat je
schaamte maar gaan, we leven
op de rand van een vulkaan.
Josephine Baker werd op 3 juni
1906 geboren in St. Louis. Mis
souri. Ze groeide op in de slop
pen van New Orleans, woonde
in kartonnen dozen en moest
haar eten elke dag weer zelf bij
arnhem gpd
Bij een kunstroof in de Grote of Eusebiuskerk in Arnhem zijn in de
nacht van zondag op maandag elf iconen gestolen. De waarde er
van wordt geschat op een bedrag tussen de twee en drie miljoen
gulden. De eigenaar van de iconen, een standhouder uit Best, heeft
gistermiddag aangifte gedaan bij de politie. Vorige week werd in de
Arnhemse kerk een grote kunst- en antiekbeurs gehouden. Deze
beurs eindigde zondagavond, waarna werd begonnen met de af
braak van de stands. Hierbij werden de elf iconen ingepakt en ach
tergelaten in afwachting van transport op maandagochtend. Toen
de eigenaar gisterochtend in de kerk kwam, bleken de ingepakte
schilderijen verdwenen.
jeugdtheater
recensie pauuen koopm
Voorstelling: 'De Trullenhoi
Door Opus One Regie: John
Gezien: 1/5, Leidse Schouwt*
In het kalme dorpje I.pQ
meldam kan niets ge
blijven. Iedereen kent i en(
een en niemand wijkt o q
van de regels. Eén van d jne
woners is de heer van s
Olivier B. Bommel. Op
morgen ontdekt zijn t
man markies De Cante Lj;
een geheimzinnig poort
de heide. Voor de deur
de mooie Ivy die elke
uit Rommeldam probi
verleiden. Wie haar
ogen kijkt, verandert in
Trui. Het duurt niet
veel respectabele
meidammers ondergaai
ze metamorfose.
'De Trullenhoedster'
een verhaal van M^tei
Toonder - gaat over
meen menselijke verhoi
gen. Bijna elke mogelijk
latie wordt uitgediept: ttlvaé
de leden van de Kleine cto
Bommel en juffrouw Dc ere
en zijn trouwe vriend
Poes. En dat doet Opus
op een zeer overtuig >ud
manier. Daarbij heeft ijjdi
typetje - Ollie B. Bonf
Tom Poes, markies De
teclaer, bediende Joost e j(
le anderen - zijn eigen k
teristieke trekjes.
Met de voorstelling
regisseur John Yost dezj
wonderlijke toon en sfe< O
in rip vprhalpn van Tnnt^/
ii
mil
in de verhalen van Tooi
De symboliek die de schi
aan de personages
meegegeven, komt
goed over: de trouwe h
het logge nijlpaard, de
gante haan. Die betekei
maken van 'De Trullenh
ster' een soort fabel in d<
ditie van Reinaert de V«
De voortdurende afwr00
ling tussen spel, decor
verhaalperspectief geve
voorstelling een pre
vaart. Mooi is bijvoorb
de verleidelijke dans vai
(Linda van Nimwegen)
zielige bewegingen vai 1
Trullen die gevangen zn'
in hun bleke lijfjes, maai u
de gezongen klacht van
frouw Doddel over haar
tonige bestaan. Aan elk
derdeel van de voorstelli
zorgvuldig aandacht bes
Het is ook duidelijk da
spelers geschoold zijn
dans én zang.
De voorstelling is leuk
een breed publiek. Het
verhaal vol sprookjesai
effecten over volwassen
houdingen. En met die
binatie maakt Opus One
bijzonder evenwichtige n(j(
steUing Ikai
opi
beeldende kunst
Fruit dat niet gaat rotten. Groente die nimmer stinkt. Voor eeuwenlang ligt onze leeftocht opgeslagen in de grote
koelkast van de kunsL Schilders hebben ze vastgelegd: de uitjes in het zuur, de sjalotten, de blozende goudreinet-
ten en sterappeltjes, de sappige meloenen, de asperges, kortom: al wat de aarde ons biedt. In de serie 'Kunstfruit'
gaan wij nader in op het oeuvre van schilders, dichters, beeldhouwers en componisten die de groenten en vruch
ten des velds hebben vereeuwigd. In deze aflevering: de chanteuse en danseres Josephine Baker.
elkaar scharrelen. Toen ze der
tien was, begon ze met optre
dens op straat. Op haar twintig
ste stond ze in de Folies Bergè
res. Parijs lag aan haar kleine
voetjes. Ze reed rond in een wit
te Rolls Rovce en liep met een
luipaard aan een lijntje over de
Champs Elysées
Marcel Sauvage interviewde Jo
sephine in die eerste dagen van
succes. Ze vertelde hem dat ze
geboren was in St. Louis, nabij
de Mississippi, die rivier waarbij
de Seine 'een kleine jongen is'.
'In St. Louis is het vaak erg
koud', zei Josephine. 'Ik ben
gaan dansen om het warm te
krijgen.' 'Je moet de charleston
eigenlijk dansen met een ket
ting van schelpen om', zo zei ze
tegen Sauvage, 'met schelpen
die rinkelen op je huid. schel
pen die een soort natuurlijke
muziek maken. Alsof je een
branding bent die nooit tot be
daren komt. Maar ik heb de
schelpen vervangen door bana
nen. Of door veren. Ik zwem in
de lucht, ik spring. En repeteren
doe ik nooit. Ik ben geen ma
chine.'
De legendarische danseres en
chanteuse mocht in haar glorie
tijd dan misschien worden be
schouwd als een parel der na
tuur, ze weigerde haar naam te
lenen aan schoonheidsmerken.
Wel had ze wat eigen 'recepten'
voor haar bewonderaars. 'Dans
zoveel mogelijk. Dan val je 's
avonds als een blok in slaap. En
slaap is goed voor mooie, helde
re ogen. En de beste eau de toi
lette is regenwater. Elke dame
zou een kelder met flessen re
genwater moeten hebben.'
En natuurlijk kwam ook de ba
naan op de proppen. 'Bananen-
water helpt goed tegen de rim
pels. Jemoet vijf of zes bananen
prakken en in de alcohol leggen.
Als na zes dagen de alcohol is
verdampt, gekookt water toe
voegen. Het geheel filtreren en
met het overgebleven vocht het
gezicht goed wassen.'
Josephine Baker stierf op 12
april 1975, na de viering van
haar vijftigjarige debuut in Pa
rijs. De vele wezen die zij had
geadopteerd rouwden. De
vtouw die fortuinen had ver
diend, liet een financiële chaos
achter. De wereld verloor the
smile to end all smiles, zoals Pi
casso het eens uitdrukte.
cees van hoore-
recensie martun verhoeven
Tentoonstelling: 'Dang Duong Bang'. Te
zien: t/m 25/5, wo. t/m zo. 11-17 uur,
Galerie Amber, Hooglandsekerkgracht 8,
Op de tweede verdieping van
Galerie Amber hangt een olie
verfschilderij van een klooster
tuin. De tuin is zeer schema
tisch weergegeven en de mon
nik op de voorgrond is opge
bouwd uit geometrische grond
vormen. Twee kleuren hebben
de overhand: hardroze en diep
blauw. De sterke stilering van
de vormen en de harde kleur
contrasten lijken zo weggelopen
uit het werk van Henri Matisse,
de Franse schilder die in het be
gin van deze eeuw furore maak
te met de schildersgroep 'Les
Fauves'. Maar het werk in Gale
rie Amber is gemaakt door de
Vietnamese kunstenaar Dang
Duong Bang (Hanoi, 1951).
Even verderop hangt een
schilderij van een verliefd stel.
Man en vrouw hebben voor
niets anders oog dan voor el
kaar, terwijl uit het hoofd van
de man een enorme bos bloe
men lijkt te groeien. Hier zijn
twee voorstellingen door elkaar
geschilderd: een omhelzend
paar enerzijds en een stilleven
met bloemen anderzijds. Dit
schilderij, met zijn sprookjes
achtige voorstelling, roept ster
ke associaties op met werk van
Marc Chagall.
En zo gaat het nog een tijdje
door elk schilderij op de boven
verdieping doet denken aan een
ander, beroemd schilderij of op
zijn minst aan de stijl van een
beroemd kunstenaar. Zo lijkt de
hele geschiedenis van de wes
terse moderne schilderkunst in
sneltreinvaart de revue te pas
seren. Je zou bijna vergeten dat
al die schilderijen afkomstig zijn
van een en dezelfde kunstenaar.
in!
'th(
de
Dang Duong Bang: geen eigen handschrift
Volgens het persbericht is
Bang op de 'Academie des Be
aux Arts' in Vietnam in aanra
king gekomen met de westerse
moderne kunst. Het lijkt erop
dat de kunstenaar zo gefasci
neerd was door al die nieuwe
uitingen van westerse kunst, of
Aziatische schilderkunst die
door het Westen sterk is beïn
vloed, dat hij in zijn enthousias
me is vergeten een eigen hand
schrift te ontwikkelen.
Zo bont en veelvormig Bangs
werk in de bovenzaal aandoet,
zo eenvoudig van vorm en kleur
zijn zijn meer recente schilderij
en op de begane grond. De in
vloed van Bangs achtergrond,
de traditionele Vietnamese
schilderkunst, laat zich hier veel
sterker voelen. Van een groot
stilleven met lotusbloemen
hangen verschillende versies.
Elke keer zijn de bloemen an
ders gerangschikt, of de kleur
combinaties omgedraaid. De
rood bruine achtergrond lijkt
k t(
lefein
massief, maar is bij nadi
schouwing opgebouwd
streken die ruimtelijkheii
gereren. Hier laat de ki
zien dat hij een meester is
beperking: enkele rake
geven treffend de conl
van het onderwerp weer,
compositie en kleurgebn 't(
sfeer tekenen.
scl
kc
■unstLj,
1.1
Vooral een serie die
komst en het einde
storm tot onderwerp hi
moeite waard: met
middelen - Bang gebruikt;
zwarte inkt op rijstpapier
hij vier verschillende h
neer te zetten, en het zv
keer op een andere man
gebruiken. Daardoor roep
lucht een andere sfeer op.
Voor Bang is de keuze o
deeltelijk terug te grijpen
Vietnamese schildcrstradf*
elk geval een stap in de
richting gebleken.
scl
k
val11?
iets J*
mil
I.?
.VU!*''1
elij
