sterven
Het uitzichtloze
in
Zuid-Sudan
gaat dod|'
Kroatië kan confrontatie met
oorlogsverleden niet ontlopen
Buitenland
Man bijt hond
zaterdag 2 mei 1998
dag:
Volledig uitgeput is deze uitgehongerde man ineengezakt bij een voedingscentrum in Zuid-Sudan. De zakken eten op de achtergrond zijn aangeleverd door het Wereld Voedsel Pro
gramma (WFP) van de VNr maar de hulp komt voor velen te laat en bereikt grote delen van het rampgebied niet. foto reuters corinne dufka
slecht af en ze kampt sinds kort
met een oogziekte. Haar zoon
tje Mating dikke buik, te
groot hoofd met plukjes dun
haar hangt lusteloos tegen
zijn moeder aan. Niet meer dan
een paar maanden zou je hem
geven, maar hij is al drie.
Toch is er volgens verpleger
Majani in twee weken tijd flink
wat vooruitgang geboekt. „Bei
den zijn nu stabiel. Ze kunnen
rechtop zitten en de moeder
kan praten. Toen ze kwamen,
lagen ze allebei plat en leven
loos op de grond." Het doet
hem ook deugd te kunnen mel
den dat diverse kinderen hier
dusdanig zijn opgeknapt dat ze
weer naar huis konden.
Plaag
Maar niet overal gaat het zo
goed. Op één plaats werd het
voedsel telkens gestolen, en
daarom besloot AzG te vertrek
ken. Soms moeten hulpverle
ners hals over kop worden geë
vacueerd, vanwege de strijd in
dit al vijftien jaar door burger
oorlog geteisterde gebied. Een
andere keer zitten diverse stam
men elkaar op de hielen, en be
sluiten hulpverleners dat het
veiliger is een nachtje elders in
de bush door te brengen.
Zoals enkele dagen eerder in
Thiekthou, waar het gerucht
zich snel verspreidde dat de
Nuer-stam, gesteund door de
Peoples Defense Forces (PDF),
oprukte om het vee van de riva
liserende Dinka's te stelen. Het
liep gelukkig met een sisser af.
en de AzG-medewerkers kon
den na een nacht weer terug
naar hun centrum. De PDF zijn
door Khartoem gesteunde
volksmilities, die op paarden
rondrijden en de bevolking en
internationale hulporganisaties
lastig vallen en beroven. Een
andere keer zijn het regerings
soldaten. Maar ook rebellen van
het Sudanees Volks Bevrijdings
Leger (SPLA) kunnen een plaag
zijn.
Achol Cyier (24) is de vertegen
woordiger in Parkor van de SR-
RA, de humanitaire afdeling van
het SPLA. Voor zover ze weet, is
ze de enige vrouw die een der
gelijke functie bekleedt. De SR-
RA geeft in de Kenyaanse
hoofdstad Nairobi pasjes af aan
degenen die Zuid-Sudan willen
bezoeken, en controleert deze
bij aankomst in liet land. Achol,
de nagels van één hand rose ge
lakt, dringt echter niet aan. Wel
blijft ze de hele tijd bij het be
zoek, evenals andere SRRA-ver-
tegenwoordigers elders.
Ze is enthousiast over de hulp
verlening, maar waarschuwt dat
veel meer nodig is om te voor
komen dat duizenden mensen
doodgaan. Graag zouden de SR-
RA-mensen zien dat de voedsel
distributie verder wordt gede
centraliseerd, maar vanwege lo
gistieke problemen is dat vol
gens de hulporganisaties vaak
niet mogelijk.
Stammentwisten
De SRRA overziet de hulpverle
ning in de door het SPLA gecon
troleerde gebieden. Verder
moet ze voor de veiligheid van
de hulpverleners zorgen en ad
vies geven. „Er is de nodige be
moeienis met wat wij doen",
zegt William Robertson van
AzG. „Soms is dat niet prettig
voor ons, maar je kunt het na
tuurlijk niet tegenhouden. Dit is
tenslotte hun land."
Als SRRA-mensen bepaalde
gunsten proberen af te dwin
gen, extra eten voor zichzelf op
eisen of wel erg vaak gebruik
willen maken van bepaalde fa
ciliteiten, volgen verhitte dis-
cussies met de hulpinstanties.
„In dergelijke gevallen moeten
we voet bij stuk houden. Anders
zijn degenen die echt hulp no
dig hebben opnieuw de dupe",
aldus Robertson. Volgens hem
komt het in deze streek niet
voor dat bepaalde groepen wor
den voorgetrokken door de SR
RA, omdat iedereen tot de Din-
ka-stam behoort.
Elders, waar verschillende
stammen door elkaar leven, is
altijd sprake van rivaliteit, en
daarvan ondervindt de hulpver
lening grote hinder. De SRRA-
mensen ontkennen overigens
dat zij of de strijders van het
SPLA misbruik maken van de
voedselhulp. „Dat zijn leugens
die door Khartoem worden ver
spreid om de hele bevolking
van Zuid-Sudan hulp te kunnen
onthouden", meent Cirillo
Deng van de SRRA.
„Vandaar dat ze steeds.weige
ren meer hulpvluchten naar het
zuiden toe te staan. Maar de
werkelijke reden daarvan is dat
het militaire regime in Khar
toem niet geïnteresseerd is in
onze gemeenschap. Het maakt
hen niets uit of de mensen hier
leven of doodgaan." Om die re
den is het volgens hem noodza
kelijk dat het zuiden zich af
scheidt. „Het liefst zien we een
verenigd Sudan, maar inmid
dels is wel gebleken dat dat niet
mogelijk is."
De mensen zijn de oorlog en al
het lijden goed zat. Ze worden
vanwege de gevechten steeds
opgejaagd, kunnen hun land
niet bewerken en zien hun
schamele bezittingen, voor
raadjes graan en hun koeien in
gepikt worden door gewapende
strijders. Helaas zijn ook onder
de rebellen, die uit naam van de
zuiderlingen zeggen te vechten,
niets en niemand ontziende lie
den te vinden.
Zoals Kerubino Bol. De mensen
die we in verschillende dorpen
spreken, wijzen hem allemaal
aan als de hoofdschuldige aan
hun huidige lijden. Kerubino
Bol liep vorig jaar van het SPLA
over naar de regering, en trok
vervolgens met zijn manschap-
OPMERKELIJKE BERICHTEN
Urenlang zijn ze over dorre, stoffige vlakten van Zuid-
Sudan getrokken voor een paar koekjes. Bij het voedings
centrum, niet meer dan twee hutten met een omheining
aan de rand van een immense zandvlakte, moeten man
nen, vrouwen en kinderen in rijtjes achter elkaar op de
grond gaan zitten. De mannen, die er heel wat sterker
uitzien dan de vrouwen en hun kroost, zoeken liever de
schaduw van een boom, waartegen ze hun vlijmscherpe
speren laten leunen.
THIEKTHOU FRANS VAN DEN HOUDT
CORRESPONDENT
De zon is meedogenloos, bij
een temperatuur van 40 graden
Celsius. Een akelig schriel jon
getje laat het moede hoofd in de
handen zakken. Zijn moeder
gooit ter bescherming een stuk
van een jute zak over hem heen.
De baby in haar armen is zó
verzwakt dat hij de melk die hij
net met veel moeite uit zijn
moeders borst heeft gezogen
niet kan binnenhouden, en de
voeding verkrampt weer uit
spuugt. Zo dadelijk zullen ze
met een paar proteïnerijke bis
cuits toch weer huiswaarts wor
den gestuurd.
Normaal gesproken krijgen de
ze mensen niets. Vandaag
wordt er een uitzondering ge
maakt, omdat er bezoek is. Het
voedingscentrum van Artsen
Zonder Grenzen (AzG) is er ei
genlijk alleen voor kinderen van
onder de vijfjaar. De schifting
wordt steeds strenger, want de
voorraden zijn beperkt. Uitge
teerde oudere kinderen worden
geweigerd. Hoe hard ze ook
smeken, ze zijn te oud. Al snel
vestigen uitgehongerde mensen
daarom hun hoop op ons, blan
ke bezoekers. Ze spreiden beide
handen uit, maken gebaren die
geen uitleg behoeven, kijken
ons smekend en doordringend
met holle ogen aan.
„Zeg tegen deze man dat hij ons
eten brengt", zegt een vrouw te
gen tolkAwien Mawien. „Zo
niet, dan gaan wij allemaal
dood." Een broodmagere vrouw
steekt 's avonds onophoudelijk
een bedelende hand over de
omheining van het AzG-kampe-
ment. Door een kier probeert ze
onze blik te vangen. Op een be
paald moment kruipt ze door
het stof om aan de onderkant
een groter gat te zoeken, waar
ze twee handen doorheen kan
steken. Haar hoop blijft ijdel.
Ze zal zich in leven moeten
houden met alles wat ze maar
aan eetbaars kan vinden in het
wild. Of met het beetje graan
dat ze bij de voedseldistributie
van het Wereldvoedselprogram
ma (WFP) van de Verenigde Na
ties weet te bemachtigen. Voor
medische klachten kunnen ou
deren overigens wel iets krijgen
van AzG, en daarom zeggen ze
nu vaak dat ze diarree hebben.
Dan krijgen ze zakjes anti-uit-
drogingszout, waar ook glucose
inzit. Dat zorgt weer voor een
beetje energie.
Honderdduizenden inwoners
van de provincie Bahr el-Gazal,
het zwaarst door hongersnood
getroffen gebied in Zuid-Sudan,
houden zich zo met minimale
middelen in leven. Maar erg
lang kan een mens dat niet vol
houden. „Er zijn gebieden waar
mensen in de wijde omtrek nu
al helemaal niets meer kunnen
vinden", zegt verpleegster Jo-
vanna Aweil. „Zij lijden zonder
dat iemand het weet. En ze
gaan dood."
Elke dag weer zien de verple
gers in de hulpcentra zeker 30
nieuwe gevallen van ernstig on
dervoede kinderen. Het aantal
loopt snel op en de gesteldheid
van de kinderen verslechtert. El
ke week komen er wel een paar
te laat. Ze overlijden aan uitdro
ging en longaandoeningen, oe
deem of malaria.
AzG heeft voor kinderen onder
de vijf twee soorten voedings
centra in dit gebied. In het cen
trum voor therapeutische voe
ding worden de meest onder
voede gevallen van moeders
met kinderen opgenomen. Ze
worden er dag en nacht gevoed.
Het tweede centrum is er voor
aanvullende voeding. Hier komt
de moeder één keer per week
langs met haar kinderen. Ze
krijgt dan alleen voor haar
kroost eten.
Riak Ringa Akok's conditie ging
snel achteruit toen haar man
vorig jaar overleed, en het
beetje voedsel en vee dat ze nog
had werd gestolen door plunde
rende rebellen. Ze was nu aan
gewezen op wilde bessen, noot
jes en blaadjes. Haar twee oud
ste kinderen werden ziek en
overleden. Toen ze hoorde dat
AzG plannen had in Parkor een
voedingscentrum te openen,
ging ze op weg met haar jongste
kind.
De landingsbaan in Parkor was
op dat moment de enige die
van het regime in Khartoem
mocht worden gebruikt voor
hulpvluchten, en daarom trok
de nederzetting zowel AzG als
de hongerige bevolking aan.
Riak liep dagen en stortte bij
aankomst onmiddellijk in, zegt
verpleger Evans Majani. Ze was
door honger-erg verzwakt en
ziek. Haar kind had longontste
king en werd onmiddellijk in
het therapeutische voedings
centrum geplaatst. Ook de moe
der kreeg een voedzaam dieet.
Nu, enkele weken later, zijn
moeder en zoon nog steeds erg
zwak. Praten gaat Riak pas
23, maar met een uiterlijk van
een oude vrouw nog altijd
Met de uitlevering door Argenti
nië van kampcommandant
Dinko Sakic (76) wordt één van
de donkerste passages uit de
historie van Kroatië opgerakeld.
Sakic, die deze week werd gear
resteerd in Buenos Aires, was
kampcommandant tijdens het
regime van de Ustasja (1941 -
1945). Hij leidde het gevange
nenkamp Jasenovac, het
'Auschwitz van de Balkan'.
Kroatië heeft om uitlevering ge
vraagd en Sakic heeft gisteren
gezegd zich daar niet tegen te
zullen verzetten.
Van alle nationalistische bewe
gingen in de moderne geschie
denis van Europa vormde de
Ustasja één van de meest bar
baarse uitwassen. Zelfs nazi-
Duitsland en het fascistische
Italië protesteerden tegen de
wreedheid van de leiders van de
vazalstaat Kroatië. De Ustaja,
genoemd naar de guerrilla te
gen de Turken in de 17de eeuw,
werd in 1929 opgericht door de
naar Italië gevluchte nationalist
Ante Pavelic.
Het was voornamelijk een terro
ristische beweging, die vergeefs
een boerenopstand in Kroatië
poogde uit te lokken en in 1934
de Joegoslavische koning
Alexander in Marseille ver
moordde. De Ustasja kreeg ech
ter geen voet aan de grond in
eigen land, totdat de Duitsers in
1941 de Balkan veroverden.
Toen zag de terreui beweging
haar kans schoon en riep ze de
Onafhankelijke Staat Kroatië
(NDH) uit.
Ook aan de macht bleef de
Ustasja een terreurbeweging.
Het regime van Pavelic wilde
Kroatië zuiver Kroatisch maken
en vervolgde met ongekende
wreedheid Serviërs, joden en zi-
Twee weken geleden werden in Jasenovac nog de honderduizenden slachtoffers van het Ustasja-bewind her
dacht. Ognjen Kraus, leider van de joodse gemeenschap in Kroatië, legde een krans bij het monument in het
kamp. foto reuters hrvoje polan
geuners. Het concentratiekamp
Jasenovac was één van de be
langrijkste centra waar niet-
Kroatische tegenstanders van
het regime werden gedood of
gemarteld. Er zijn in het kamp
volgens schattingen honderd
duizenden mensen vermoord.
Het huidige regime van de na
tionalist Franjo Tudjman
spreekt echter van 'slechts' circa
50.000 slachtoffers.
De houding van Zagreb tegen
over de vervolgingswaanzin van
de Ustasja is ook verder nogal
tweeslachtig. De 75-jarige Tudj-
man vocht destijds aan de zijde
van de communistische partiza
nen, maar als president van het
nieuwe Kroatië heeft hij destijds
gevluchte Ustasja-leden weer
verwelkomd. De Kroatische
munteenheid draagt weer de
zelfde naam als destijds, één
van de Ustasja-symbolen die
zijn teruggekeerd.
Tudjman verdedigde de NDH
door te zeggen dat het 'niet en
kel een Duitse vazalstaat was,
maar een uitdrukking van de
wens van de Kroaten om een ei
gen staat te hebben'. De slacht
offers van toen zijn razend.
Tudjman probeert daarom te
genstellingen te overbruggen,
door bijvoorbeeld van Jaseno
vac een monument voor alle
Kroatische gevallenen te maken
en er zowel Ustasja-strijders als
partizanen te begraven. Als een
proces tegen Sakic in openheid
plaats heeft, en het nieuwe
Kroatië de Ustasja-historie leert
kennen, zal dat bijzonder moei
lijk worden.
UITVERKOCHT Het Berlijnse
'Veilinghuis voor de Geschiede
nis' biedt geen kleding meer
aan uit gevangenkampen van
het Duitse Derde Rijk. De be
drijfsleider van het veilinghuis
heeft dit per brief laten weten
aan de joodse gemeenschap in
Berlijn. De omstreden verkoop
van onder meer kleding uit de
kampen, waar miljoenen Eu
ropese joden zijn vermoord,
was eind maart begonnen. Het
leidde tot veel protesten van na
bestaanden van de slachtoffers
van de vervolgingen van het
Derde Rijk (1933-1945).
HANIG De burgemeester van
een Colombiaanse stad heeft
een geduchte kemphaan twee
dagen in de gevangenis laten
opsluiten. Het dier had zijn
jongste overwinning gevierd
met een scharreltocht door een
bloemperk. „Als we dit tole
reren, zijn het binnenkort bok
ken die over het strand darte
len", zo lichtte de burgemeester
van Riohacha haar besluit toe.
De eigenaar van de haan Béné
verloor alle controle over het
dier, nadat hij diens zege rijke
lijk met sterke drank had ge
vierd. Als troost voor de haan
stuurde de baas na zijn eigen
herstel een kilo rijst en water
naar de gevangenis.
WAPENWEDLOOP Een
twaalfjarige jongen in California
heeft deze week een nieuwe di
mensie gegeven aan de wapen
wedloop op Amerikaanse scho
len: hij nam een plastic zak met
napalm mee de klas in. De jon
gen heeft de brandbare gel-ach-
tige substantie, waarmee het
Amerikaanse leger ooit de
jungle van Vietnam placht plat
te branden, zelf thuis gemaakt.
Vermoedelijk heeft hij daarbij
gebruik gemaakt van informatie
op het Internet. De schoollei
ding kon zijn huisvlijt niet waar
deren en heeft hem vijf dagen
van school gestuurd.
l J gen de
al vijf
pen al moordend, rovend/an d®
brandstichtend rond in hdes®
bied waar zijn eigen volk ieex
bevond. De ruïnes zijn no;
overal zichtbaar. Het voeq1
het vee, het zaad, alles waP 'cun
bevolking normaal een dn
periode mee doorkomt: ht
dween. Vandaar dat de ho'Cli
gersnood dit jaar zo vroeg^
gonnen en zo omvangrijk-L J
Diezelfde Kerubino Bol. ii\n onj.
dels weer terug bij het SPLjere
houdt nu weer vrolijk toesncien
ken in het rampgebied, engn jn
de mensen te willen helpeg yan
„'Breng eerst al ons vee tei
zodat we iets te eten hebbi
houden wij hem dan voor
Cirillo Deng. „Hij zegt dat
hem spijt wat hij ons heefbu/GRC
gedaan, maar ik denk nietpsjetsj
veel mensen hem nog vertin de I
wen." insmi
Zaad eten
Aan de rand van het vliegvj tege:
van Marial staan 25 ploegt>akt. I
twee gebouwtjes ernaast devoni
en zakken met zaden en kaders,
mest. Ze zijn ingevlogen dfsjets
hulporganisatie World Visen zie
zodat er geploegd en geza;
kan worden zodra de regei
ginnen. Dat kan elk momqj|£§
het geval zijn. Alleen zo ka
voor worden gezorgd dat rQK» l
volking later dit jaar weer ten ov
voedsel heeft. Maar het zaïrdeel
mensen voor dit seizoen hri gea
den bestemd, hebben ze im con
dels opgegeten. Of het is gr doo
len. De kans is groot dat dABSD
nieuwe voorraad in Mariafeke gi
nenkort dezelfde weg gaat'an d<
De inwoners hebben hongdat p
onderkennen het belang v.
een nieuwe oogst, maar vu
liever eerst hun maag. De £61*1
seldroppings van het WFP
bij lange na niet toereiken^1
Unicef s Operation Lifeline
Sudan heeft besloten tot eP®
mei alleen zaden en werktf* 0V(
naar Bahr el-Ghazal te vlie t)®zo
Een beleid waar instanties,®1
AzG, die afhankelijk zijn vze^
OLS-vluchten, niet volledig
ter staan. ®mn
William Robertson: „Je
eerst voor zorgen dat je gen j;
voedsel uitdeelt om mens^1 te
door de hongerfase te help
Dan worden ze weer wat su*
en zijn ze in staat op het la"&'
gaan werken. Pas dan heefELH)
zin zaad te sturen. Als je nf^j
leen zaad en veel te weinig^ejcj{
voedsel stuurt, eten mens^en
onherroepelijk op en creë^jg^
nu al de volgende crisis. Jeran
de voedselhulp daarom ee^ ger(
flink opvoeren en zeker ni^ ges
rugbrengen ten gunste var.
den. Het moet niet of-of zi;
maar en-en." ht
IHAGE
,'ckei
De nationale actie 'Sudame br
van de honger' loopt nog (se K
met Tien hulporganisatiegaan
hebben daartoe gironumren v
555 opengesteld istat
gen,
GOEDE WORP In het Nieuw-Zeelandse Auckland verbaasde Duitse setter Misty vorige week we
eigenaars door het bijna onwaarschijnlijk hoge aantal van negentien puppy's te werpen. Omdn w
dierenarts wel vermoedde dat Misty en haar 'man' Claus een flink stel kleintjes zou krijgen, h:
hij het nest met een keizersnee. Maar ook hij keek vreemd op toen er maar liefst elf teefjes en
reutjes tevoorschijn kwamen.
EIGENNAAM De Peruaanse
president Fujimori heeft een ve
to uitgesproken over een wet
waarmee ouders werden ge
dwongen hun kinderen korte en
fatsoenlijke voornamen te ge
ven. De wet was bedoeld om te
voorkomen dat ouders hun lan
ge, aanstootgevende of buite
nissige namen bedenken, waar
mee de kinderen niet alleen op
levenslange hoon kunnen reke
nen, maai- die ook computers
op hol doen slaan. Veel Peru
aanse kinderen hebben wel drie
roepnamen of heten naar be
roemdheden. Zo zagen de
laatste jaren onder meer Yul
Briner Mamani, Mac Donald
Huaman, Michael Jackson
Quispe, Lenin Marx en Patricia
Neurona H20 Poggi het licht.
De wet wekte de woede van op
positie en kerk, die vinden dat
ouders hun kinderen de namen
foto reuters martin
moeten kunnen geven die ze
zelf willen.
BAANRECORD Al 49 dagen
achtereen stappen drie Ameri
kanen elke morgen om 8 uur in
de achtbaan van een amuse
mentspark in Atlanta, om er
met een aantal korte onderbre
kingen pas om 1 uur 's nachts
weer uit te komen. De grootste
volhouder zal uiteindelijk een
Jeep ter waarde van 16.000 dol
lar in de wacht slepen. De wed
strijd begon op 13 maart met 24
deelnemers. De drie volhouders
hebben vakantie genomen om
aan de wedstrijd te kunnen
meedoen. Ze nemen elke mor
gen gezamenlijk plaats in het
laatste wagentje van de acht
baan. Ze hebben vijf minuten
pauze per uur, plus twee lange
re pauzes voor de lunch en het
avondeten. Inmiddels lukt het
,ti-
hen alledrie om in de achfoSA
een dutje te doen. De twe^
vallers krijgen een aaLas
troostprijs: een seizoen^e
voor het pretpark. zjc
uizt
TONGELOFELIJK Een 7% m
ge vrouw uit North Carolin» ba
door dieven was vastgebo^ia
is erin geslaagd met haar^g
het alarmnummer te b^ek
Evelyn Johnson zei dat drXz
wapende mannen haar
waren binnengedrongen,
drugs en geld eisten. Ze dui
haar op de bank, bondenjg i
vast en plunderden het
waarbij ze geld, juwelen, jou
geweren en haar auto msag
men. Nadat de mannen vgd.
vertrokken, rolde Johnson 1.2
de woonkamer, trok ze deato
foon met haar voeten vanter
tafeltje en drukte ze met.
tong de toetsen in.
