Jongeren niet
in de stemming
ZATERDAGS
BIJVOEGSEL
c
innis
igiathie'
jebrek aan
Politiek en jongeren: het lijkt er op of deze twee grootheden steeds minder goed
samen gaan. De mannen en vrouwen in Den Haag maken zich ernstig zorgen.
Speciaal om de jeugd te bereiken organiseerde de PvdA de afgelopen maanden een
aantal 'Future-festivals' met als uitsmijter een mega-festival in Amsterdam op de
Dag van de Arbeid. Een uitgekiende mix van talkshows, workshops, cabaret en
muziek moet de jongste stemgerechtigden over de streep trekken. De vraag is echter
of zoiets werkt. Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen in maart bleef52 procent
van de kiezers toten met 24 jaar thuis. De jonge niet-stemmers gaven vooral 'geen
interesse in politiek' op als reden. „Het is allemaal zo vaag.
door ANNET VAN AARSEN EN WIM KOEVOET
'Vaagheid' werkt desinteresse voor verkiezingen in de hand
930
ZATERDAG 2 ME11998
„Ik las vanmorgen in de krant dat de auto
lobby vindt dat er te veel wordt gehamerd op
verkeersveiligheid. Dat de overheid daar
maar eens mee moet ophouden", zegt Jessi
ca Droog (17). „Tegelijkertijd las ik dat er een
hoogzwangere vrouw was doodgereden. Die
opstelling van die autoliefhebbers, daar kan
ik me wèl kwaad over maken. Het kan ge
woon niet veilig genoeg zijn op de weg."
Maar om nou direct de spandoeken uit de
kast te halen, om te proberen er iets aan te
veranderen... Dat is een stap te ver. Het idee
dat er „toch niets aan te veranderen valt"
overheerst.
De dames hebben het niet zo op met acties
en zeker niet met harde acties. Dat blijkt als
het onderwerp Eurodusnie ter sprake komt.
De groep autonomen die enkele weken gele
den de McDonald's op de Beestenmarkt be
stormde als protest tegen vleesconsumptie
en dierenleed, doet in de ogen van de leerlin
gen niet veel goeds. „Die mensen hadden ei
genlijk bij de slagers moeten zijn, niet bij Mc
Donald's", zegt Tamara Griekspoor (18 jaar).
Dan lachend: „Ja, ik werk bij McDonald's,
vandaar." Jessica Droog: „Ik ben hel er hele
maal niet mee eens, met zo'n actie. Gelijk er
op los slaan... Dat kan toch niet?" Tamara
Griekspoor: „Als ze nou de sloten hadden
dichtgelijmd, of zo. Dat was niet zo erg ge
weest. Maar om nou die klanten zo lastig te
vallen, dat gaat te ver."
Neutraal
Terug naar de verkiezingen. De meiden heb
ben zich via de stemwijzer - waarbij ze een
aantal vragen moesten beantwoorden - laten
voorlichten over welke partij nu het beste bij
hun eigen ideeën past. De PvdA scoort met
zeven keer het beste in dit klasje, gevolgd
door de WD (vier keer). CDA (één keer) en
D66 (één keer) sluiten de rij. Maar een stem
advies haalt de groep niet over om straks
daadwerkelijk te gaan stemmen.
Sabine van Eijk (19 jaar) vertrouwt de uit
komst van haar stemadvies niet. „Het klopt
gewoon niet, bij mij kwam er CDA uit. Terwijl
ik vanwege mijn christelijke achtergrond vol
gens mij meer bij de RPF zou passen." Ta
mara Griekspoor (D66 als stemadvies): „Ik ga
niet stemmen, vanwege mijn geloofsovertui
ging. Ik ben Jehovagetuige. Wij stemmen
niet; we blijven neutraal."
„Ik ga niet stemmen, dat weet ik nu al",
zegt ook Anique Korfmaker die, zoals ze al
eerder verklaarde, de politiek te vaag vindt.
Maar ze heeft opgelet tijdens de afgelopen
lessen maatschappijleer. „In principe stem je
dan automatisch wèl. Je stem gaat - als je niet
stemt - eigenlijk naar de grote partijen." Sa
bine van Eijk: „Dat zou toch eigenlijk moeten
activeren om wèl te gaan stemmen."
Maar een meerderheid van de leerlingen
zaJ waarschijnlijk wegblijven. Zélf de politiek
ingaan, is helemaal een stap te ver. „Ik zou
me toch echt een guppie voelen tussen al die
mensen", zegt Tamara Griekspoor. „Je moet
je ervoor interesseren om het te doen", zegt
Leonie Fallaux, die zich evenmin in de Twee
de Kamer of een gemeenteraad ziet zitten.
„Oudere mensen hebben meer ervaring, die
kunnen dat werk denk ik beter doen", zegt
Jessica Droog.
Alleen zou het een stuk schelen als al die
grijze heren en dames uit de Tweede Kamer
hun speeches eens aantrekkelijker zouden
maken.
P|Leidse politicoloog Dr. H.
■7lekker denkt dat 'politieke
is te nie' bij jongeren vooral
amhcdcP veroorzaakt door een ge-
itiei.ippJaan kennis. „Op een hele-
atieve i&cholen wordt geen of wei-
geschonken aan
wel tulljek", zegt hij. „Ook niet bij
ak dat daar bij uitstek voor
maatschappijleer,
jinnen een paar jaar ver-
it maatschappijleer hele-
uit het vakkenpakket."
it onderzoek blijkt dat an-
informatiekanalen - zoals
journaal of politieke infor-
;nde programma's - niet
werkenvervolgt Dekker.
KOt' veel kijkers pikken de in-
l71)51iatie simpelweg niet op.
^^^;omt omdat de beelden en
at er gezegd wordt, vaak
l^jSpij elkaar passen. De krant
ipr jongeren evenmin een
e informatiebron. Jonge-
lezen weinig kranten. En
|V ^ndien veronderstellen de
JM jlen in de kranten voor-
,0892 Neem nou het begrip
Ss'. Dat wordt niet uitge-
7 Slechts eenderde van de
ren weet welke partijen
t moment in de regering
il cn bd»
voi
creatif
attenf
:er heeft met de vak-
politicologie net een on-
bek afgerond onder 1400
bren op vbo-, mavo-, havo-
>te Wo-scholen. Volgens hem
n 'jt een mythe dat jongeren
n9 geïnteresseerd zijn in poli-
Politiek heeft verschillen-
imensies. Als je het hebt
Den Haag, politieke partij-
lolitici, dan blijken zeven
e tien jongeren niet geïnte-
|erd te zijn. Een andere po-
:e dimensie is samën te
in onder het kopje 'proble-
trum 'n samen'evingAls je
bren daar naar vraagt, blijkt
U-rfiet verhaal zich helemaal
•Vaait: zeven op de tien is
geïnteresseerd. De onder-
146 )en die ze het meeste noe-
a\ 071-' Discriminatie, criminali-
I milieu, werkloosheid en
in /.^„/jikkelingssamenwerking.
heeft Re jongeren niet geïnteres-
btnvonafè zouden zijn in politieke
m /'èrwerpen, wordt ook tegen-
Opdoken door het grote aantal
jaatschappen van organis'a-
jals Amnesty International
JTeenpeace. Maar ze sluiten
op/jomihihder snel aan bij partij-
de kleine christelijke
daarop een uitzonde-
zijn.
e hebben de jongeren ge-
gd of ze zouden gaan stem-
tijdens de Tweede Kamer
lezingen. Vijf procent zegt
ii niet' en veertien procent
i 'waarschijnlijk niet'. De
sten - 81 procent - zeggen
ülegendjj- 0f waarschijnlijk te gaan
lering; (men. Als je vraagt waarom
'"^"/jongere niet gaat stemmen,
i de meest genoemde reden
veet niet genoeg van poli-
Dat blijkt overigens ook
ur te de jongeren een aantal
iisvragen voorlegt,
et bezitf^rek aan kennis is op zich
ëlijk. Bij democratie past
1 als gelnensen gaan stemmen op
s van kennis van zaken,
d en nikheeft een democratie kwa-
rkzaanl ^aar tuemand heeft poli-
ndslag'f 8enen- politieke kennis
|t niet zomaar aangewaaid,
p het mij persoonlijk vraagt,
'moet politieke kennis ver-
'N it worden via onderwijs
k als inf het zestiende levensjaar,
orgseciis de leeftijd is waarop veel
jeren de school verlaten,
borbeeld tijdens lessen
pchappijleer, maar
wat mij betreft ook in de
Een klas toekomstige tandarstassistentes. Na de vraag of ze gaan stemmen, gaan er maar een paar handen vol overtuiging de lucht in.
1 en les maatschappijleer op de
I i Emilie Knappert Scholengemeen-
schap, afdeling gezondheidszorg.
Dertien toekomstige tandartsassistentes - in
de leeftijd van zeventien tot en met 23 jaar -
geven hun gedachten over politiek en verkie
zingen bloot. De dames komen redelijk be
slagen ten ijs. Ze hebben net een aantal les
sen over staatsinrichting, politiek en demo
cratie achter de rug. Ze hebben zelfs de
'stemwijzer' ingevuld, om erachter te komen
welke politieke partij het beste bij hun ideeën
past. Maar of ze straks - op 6 mei - daadwer
kelijk gaan stemmen? Twijfel, grote twijfel
slaat toe. Slechts twee steken vol overtuiging
hun vinger omhoog.
Welbeschouwd is voor deze klas jonge kie
zers - de meesten mochten tijdens de afgelo
pen gemeenteraadsverkiezingen voor het
eerst hun stem uitbrengen - de politiek het
beste te omschrijven als 'de ver van mijn
bed-show'. Eén van de weinigen die meent
enigszins op de hoogte te zijn is Sara Tse-
haye. „Mijn vader legt me uit waar de politie
ke partijen voor staan, wat ze precies willen",
zegt ze. Voor veel meiden in de klas is het po
litieke theater echter nauwelijks te volgen.
„Het is allemaal zo zakelijk. Die politici bren
gen het niet leuk. Als ze nou eens duidelijker
zouden zijn... Ik haak echt af, hoor. Door de
taal die ze gebruiken. Het is een hoop blah
blah", zegt Tamara Taphoorn (19 jaar).
Sabine van Eijk (19) heeft dezelfde proble
men. „Als je nu naar het journaal kijkt, is er
telkens nieuws over de campagnes. Ik moet
echt heel goed mijn aandacht erbij houden
om het allemaal te begrijpen."
„Ik heb niet gestemd tijdens de gemeente
raadsverkiezingen. En ik denk dat ik straks
ook niet ga stemmen", zegt Anique Korfma
ker, met 23 jaar de oudste van de klas.
„Waarom niet? Omdat het me niet zo inte
resseert. Het is allemaal zó vaag."
Individualistisch
Het is het probleem dat de politiek heeft met
jongeren in een notedop. De politieke desin
teresse in deze klas verscliilt niet zo veel van
de landelijke trerid. Tijdens de gemeente
raadsverkiezingen, bijna twee maanden gele
den, bleek uit een onderzoek van het bureau
Inter/View dat 52 procent van de kiezers on
der de 24 jaar was thuisgebleven.
De docente - Malty Mahadew - heeft die
schijnbare onverschilligheid ook gesigna
leerd. „Als ik het vergelijk met hoe ik zelf op
die leeftijd was... Ik ging naar demonstraties,
wilde mijn stem laten horen. Voor de de
monstraties tegen de kruisraketten was ik
nog net te jong, die heb ik niet meegemaakt.
Maar ik ben toch regelmatig naar Amsterdam
afgereisd. Demonstraties voor het ANC, dat
soort dingen", zegt ze. „De jongeren van nu
hebben geen idealen meer. Er zijn geen on
derwerpen meer waarvoor jongeren moeten
of willen vechten. Het is allemaal heel indivi
dualistisch. Als ze zich nu ergens druk over
maken, dan is het over onderwerpen die hen
in het algemeen direct in de portemonnee
raken."
Ze heeft nog wel eens pogingen gedaan om
die instelling bij haar leerlingen te verande
ren. Maar ze heeft het opgegeven. „Je veran
dert er niet zo veel aan", zegt ze. „Ik bedoel
het niet zo zeer als kritiek, maar het is een ge
geven."
Dat de individuele belangen vooral een item
zijn, blijkt als zich een discussie in de klas
Sara Tsehaye, 18 jaar: „Mijn vader legt me uit
waar de politieke partijen voor staan, wat ze
precies willen."
onstpint. „Het enige onderwerp dat hier be
sproken wordt, is de studiefinanciering", zegt
Tamara Taphoorn. Anique: „En dan kom je
vanzelf ook uit bij de auto en de trein. Laat ze
de prijzen voor die treinkaartjes eens naar
beneden gooien." Tamara: „De trein is zo
Leonie Fallaux, 17 jaar: „Studenten hebben
over het algemeen niet veel te besteden. We
moeten naar school maar dat kost veel geld.
Daar maken we ons wel druk om."
duur dat je beter met een groepje de auto
kunt nemen en de benzineprijs delen." Leo
nie Fallaux (17 jaar): „Studenten hebben over
het algemeen niet veel te besteden. We moe
ten naar school maar dat kost veel geld. Daar
maken we ons wel druk om."
Tamara Griekspoor, 18 jaar: „Ik ga sowieso
niet stemmen, vanwege mijn geloofsovertui
ging. Ik ben Jehovagetuige. Wij stemmen niet,
we blijven neutraal."
De crisis in de zorgsector? De hongersnood
in Afrika? Milieuvervuiling? Het zijn nauwe
lijks gespreksonderwerpen. „Het doet me
heus wel wat", zegt Leonie. „Maar wat kan ik
er nou aan veranderen. Ik zou niet weten wat
ik er aan moet doen."