Wiertz tegen
betaald bezoek Ouders laten hun kinderen weer dopei
in kerkgebouw
Kerk Samenleving
Nederlandse kerk ijvert
voor vermisten in Bosnië
ZATERDAG 2 ME11998
_)AG
Foto uit de archieven
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing een ingevulde bank- of
girocheque ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 bij 18 centimeter in zwart wit) op te sturen
naar het Leidsch Dagblad, t.a.v. Leidsch Dagblad Archieven, Postbus 54, 2300 AB Leiden of door contante be
taling aan de balie van het Leidsch Dagblad aan de Rooseveltstraat 82. U ontvang de foto binnen drie weken.
uit de Leidsch Dagblad
Prof.dr. Gerard Lukken,
emeritus-hoogleraar liturgie
en sacramententheologie
aan de theologische faculteit
van de Katholieke
Universiteit Brabant, stelt
vast dat steeds meer
kinderen worden gedoopt.
Hij concludeert dat op basis
van percentages in een
onderzoek van het Kaski, het
katholiek instituut voor
sociaal-wetenschappelijk
onderzoek, studie en advies
in Den Haag. „Dopen is weer
in", vat Lukken samen.
Pastoors in Leidse regio steunen bisschop
Liturgist Gerard Lukken: 'Geen leven zonder rituelen
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10 00-12.00uur 071-5
DIRECTIE
B.M Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adiund)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
REDACTIE
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J. Preenen chef red. Groot Leiden
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindred. regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
T Brouwer de Koning, chef Rijn- en Veenstr.
E. Straatsma, chef red. Regio Leiden
Redactie: 071-er
Hoofdredactie: 07lFa
ADVERTENTIES t C
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 1,,.
o?iE
RUBRIEKSADVERTENTIES'01
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot iar
071-rd
ABONNEMENTEN a(
bijvooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro) IS
per half jaar (acceptgiro) ge
per |aar (acceptgiro)
inhetabor1
geld, ontvangen 1,- korting per betalir
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL)
LEIDSCH DAGBLAD OP G
Voor mensen die moeilijk Ie
hebben of blind zijn (of een andere lee
hebbenis een samenvatting van het re. r
nieuws u.t het Leidsch Dagblad op gelui/
(Centrum voor Gesproken Lectuur, Grav)
Auteursrechten voorbehoudende
Dagbladuitgeverij Damiate |Sl
f
ONGEVALLENDIENST is
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd feesL'
Academisch Ziekenhuis: zaterdag 13 00 t/m dinsdag 13.00 en vanaf woensd.
13.00 t/m vrijdag 13.00 u. u
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst. I
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis:tel.071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545. 0
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131. D:
Academisch Ziekenhuis: tel. 071-5269111. j-,
MA.RTUN TAMBOER
Bisschop Wiertz van Roermond
vindt dat kerkgebouwen ook als
er geen diensten worden ge
houden, gratis toegankelijk
moeten zijn. Kerkbesturen die
entreegeld vragen, wekken
daarmee de indruk dat het kerk
gebouw een museum is. Wiertz
schrijft dat in de brochure Het
gebruik van kerkgebouwen bui
ten de eredienst. Die is aan alle
priesters, diakens en kerkbestu
ren in het bisdom Roermond is
gestuurd.
Als buitenstaanders voor een
bezoek aan een kerk moeten
betalen, kunnen ze het idee krij
gen dat het kerkgebouw een
„verzamelplaats is van waarde
volle elementen uit het verle
den". Dat moet volgens de bis
schop worden voorkomen, ook
in kerken met kunstschatten.
Daarnaast leiden toegangs
prijzen ertoe dat gelovigen bui
ten de eredienst geen bezoek
meer aan de kerk brengen. Dat
werkt de vervreemding van de
kerk als plaats van gebed en
Godsontmoeting in de hand,
meent Wiertz. Hij wil af van de
'hinderpalen'1 die mensen af
houden van een al of niet reli
gieus bezoek aan de kerk.
Ook adviseert Wiertz een ker-
kwacht van vrijwilligers in te
stellen. Zij kunnen toezicht
houden en bezoekers informe
ren over kerkelijke kunstschat
ten en gebruiken. „Het bezichti
gen van kerken kan een hulp
zijn tot kennismaking met de
katholieke kerk, haar geloof en
eredienst. Het bezoek dient uit
drukkelijk te verschillen van een
bezoek aan een museum."
Wiertz raadt het af om buiten
de liturgische vieringen kunst
matig geproduceerde muziek in
h<?t kerkgebouw te laten horen.
Daf, is, in strijd met de cultuur
van stilte die uitnodigt tot ge
bed en contact met God. Ook
mag in de kerk geen concert
plaatshebben dat 'heidense go
den' dient. De muziek die
klinkt, moet religieus geïnspi
reerd zijn. Musici en zangers
mogen bovendien niet op het
priesterkoor (de altaarruimte)
plaatsnemen.
Pastoor A. Vreeburg van de
Lodewijkkerk in Leiden onder
schrijft dat een katholieke kerk
altijd open moet zijn, voor ie
dereen. „Het vragen van entree
geld is daarom geen goede zaak.
Toch kan ik niet de hele dag de
deuren openhouden. Wij zitten
hier in het centrum en in het
verleden hebben we al eens te
maken gehad met diefstal en
vervuiling. Daar doe je niets te
gen."
Pastoor J.H. van Leeuwen van
de St. Agathakerk in Lisse zegt:
„Er bestaat allang één of andere
Vaticaanse regeling waarin re
gels worden gesteld. Wiertz po
neert deze stelling dus eigenlijk
alleen maar ter herinnering.
Maar hij heeft wel gelijk. Ik vind
dat de kerk een open huis is,
waar iedereen kan binnenlo
pen. Mijn kerk is overdag altijd
geopend. Entreegeld vragen is
niet op zijn plaats en gebeurt in
Nederland gelukkig erg weinig."
Pastoor W. Vroom van de
Laurentiuskerkin Voorschoten
vindt dat bisschop Wiertz 'groot
gelijk heeft'. Vroom: „Een huis
van God moet nooit een muse
um worden. Het liefst heb ik al
tijd dat de kerk open is. Onze
kerk is helaas bijna altijd dicht,
maar dat heeft ook te maken
met de bewaking en de ligging.
Wat betreft de kunstmatig ge
produceerde muziek, ook daar
ga ik mee met Wiertz. Maar dat
is persoonlijk, ik houd nu een
maal niet van ingeblikte mu
ziek. Al helemaal niet in mijn
kerk."
De Nederlandse kerken moe
ten er bij overheid en particu
liere organisaties op aandrin
gen aandacht en geld te beste
den aan onderzoek naar de
verdwijningen van moslims,
Serviërs en Kroaten tijdens de
oorlog in Bosnië. Dat er nog
geen opheldering is over het
lot van de 20.000 vermisten
staat het verzoeningsproces in
het voormalige oorlogsgebied
in de weg.
Dat concludeerde een ker
kelijke delegatie na een bezoek
aan Bosnië. De leden hebben
aan regeringsvertegen woord i-
.sgers en particuliere organisa
ties "60.000 handtekeningen
aangeboden als protest tegen
de verdwijningen. Een soort
gelijke actie in Bosnië zelf zou
grote invloed kunnen hebben,
aldus de delegatie. De Raad
van Kerken zou een eventueel
initiatief van organisaties in
Bosnië moeten steunen, zei
prof. dr. P. de Waart gisteren.
Bijna 700 kerkelijke ge
meenten, parochies en andere
groepen hebben de handteke
ningen verzameld tijdens de
recente schrijfactie van het
Kerkelijk Overleg Mensenrech
ten. Daarvan zijn er zo'n dui
zend afkomstig van moslims
in ons land.
In Vlaanderen werd in 1993 nog 81 procent
van de kinderen gedoopt, terwijl maar 17
procent van de ouders deelnam aan de
weekendvieringen. Voor Nederland ligt bij een
gelijke kerkgang van de ouders het aantal dope
lingen slechts op 24 procent. Lukken: „Toch
krijgt men de indruk dat rituelen rond de ge
boorte van kinderen toenemen. Wellicht omdat
de eigen identiteit van de christelijke doop
wordt benadrukt en katholieken er steeds meer
voor kiezen het kind temidden van andere pa
rochianen te dopen. Er zijn dus niet alleen meer
eigentijdse geboorterituelen, ook binnen de
christelijke kerken wordt gezocht naar een
nieuw geloofwaardig ritueel van de kinder
doop."
Gerard Lukken weet waarover hij praat. Der
tig jaar, van 1964 tot 1994, was hij hoogleraar in
de liturgie. Eerst aan het groot-seminarie van
het Bossche bisdom in Haren en toen dit in
1967 werd opgeheven, aan de KUB in Tilburg.
Twee jaar na zijn priesterwijding vertrok hij in
1959 naar Rome om aan de Gregoriana te stu
deren. In 1962 stond mgr. Bekkers hem toe nog
twee jaar aan het vooruitstrevende Liturgische
Instituut in Parijs te verblijven om zijn studie te
voltooien. In 1966 promoveerde hij in Rome op
een proefschrift over de erfzonde.
Dat hij in 1970 uit het ambt trad en huwde,
vormde destijds voor het faculteitsbestuur geen
belemmering hem als hoogleraar te handhaven.
Na zijn emeritaat bleef hij zich bezighouden
met onderzoek en publicatie. Onder meer ver
vult hij het redacteurschap van de reeks Liturgie
ANNO 1898
Maandag 2 Mei
LEIDEN Gisteravond werd de cursus gesloten van
de fabriekkschool aan de Langegracht, waar gedu
rende den winter onderwijs in handenarbeid (slöjd)
gegeven wordt. Evenals in vorige jaren kon die slui
ting door de welwillendheid van een warm vriend der
school weder op feestelijke wijze geschieden.
Vijf en veertig leerlingen, die den cursus trouw
hadden gevolgd tot het einde toe, werden niet alleen
feestelijk onthaald, maar ontvingen daarenboven
nog een fraai geschenk, bestaande voor de oudsten
en ijverigsten in een booromslag met ijzers, een
schaaf of handzaag, voor de jongeren in een flinken
hamer.
Naar zich laat begrijpen, keerden allen wel vol
daan huiswaarts, de meesten met het voornemen om
den volgenden winter hunne vrije avonduren weder
op dezelfde aangename en nuttige wijze te komen
besteden.
VOORSCHOTEN Door de heeren Van Kempen is
een prachtstuk afgeleverd, in hunne fabriek te Voor
schoten vervaardigd, dat ook om zijn bestemming
zeer vermeldenswaardig is. Het is een kolosale ver
guld zilveren lauwerkrans die, namens de Neder-
landsche Natie, zal worden nedergelegd aan den
voet van het standbeeld voor Vasco de Gama, tijdens
de plechtige herdenking te Lissabon van diens eer
sten welgelukten tocht naar Indië in 1498.
Besloten in een fraai etui maakt dit schoone stuk
een breed effect. Het mag eene waardige hulde wor
den genoemd, door ons volk aan de nagedachtenis
van den grooten ontdekkingsreiziger gedaan.
ANNO 1973
woensdag 2 mei
LEIDEN Met enorm en
thousiasme hebben de
Noord-Zuid-Hollandse Tram
boys gisteren hun gouden ju
bileum in het Anthoniusclub-
huis gevierd, 's Middags met
een druk bezochte receptie,
waar het bestuur met vele
geschenken werd verrast en
's avonds met een bijzonder
geslaagd feest. Maandag
krijgt dit feest nog een ver
volg op het sportcomplex "De
Kooltuin" in Katwijk, waar
een voetbaltoernooi plaats
vindt tussen verenigingen
van de Tram- en Buscompe
titie.
VOORSCHOTEN Het
Voorschotense NS-station
was gisteren 130 jaar oud.
Deze verjaardag is onopge-
merkt voorbijgegaan omdat
de Nederlandse Spoorwegen
liever naar de toekomst dan
naar het verleden kijken.
Voorschoten heeft één van
de oudste stations van Ne
derland. Op 1 mei 1843
werd het in gebruik gesteld
als eind-station voor de trein
uit Haarlem. Eerst op 6 de
cember van dat jaar werd de
LEIDEN De heer Van Ballegoijen de Jong (rechts), directeur NZHVM, bood namens de directie de
voorzitter van de jubilerende vereniging, de heer Van Leeuwen, een bedrag van 500 aan voor het
aanschaffen van trainingspakkenfoto archief leidsch dagblad
baan doorgetrokken naar Den
Haag. Dit oponthoud werd
veroorzaakt door de heerser
van het landgoed Duiven
voorde, die fel verzet leverde
tegen de aanleg van de ijze
ren baan doorzijn landgoed.
Beide partijen kwamen tot
een akkoord dat inhield: een
stoppen van de trein op ver
zoek van Jhr. W.A. Steen
gracht achter zijn kasteel.
Eerst tijdens de Tweede We
reldoorlog is dit recht "ver
jaard".
Voorschoten telde in 1843
twee stations, want ook "De
Vink" was een halteplaats
voor de trein uit Leiden. Dit
station is in de jaren dertig
opgeheven, maar maakt een
redelijke kans over enige ja
ren weer in ere hersteld te
worden.
Gerard Lukken: ,,De geboorte van een kind is een ingrijpende gebeurtenis in het leven van zijn ouders".
in beweging, een voortzetting in boekvorm van
de bekende Werkmap voor Liturgie, die inmid
dels werd opgeheven.
Ingrijpend
Wat is voor hem zo fascinerend aan de rituelen
rond de geboorte? „De geboorte van een kind is
een ingrijpende gebeurtenis in het leven van
zijn ouders. De komst van de jonggeborene gaat
gepaard met gevoelens van geluk, vreugde en
verwondering. Zij ruimen al vóór de geboorte
thuis een nieuwe plaats in voor het kind en dat
is aanvankelijk een zeer prominente plaats.
Doordat de geboorte wordt ervaren als iets
wonderlijks - een stukje God, zoals een jonge
vader het eens zei - ontstaat ook de behoefte
zo'n wonderlijk gebeuren te vieren, het in een
ritueel gestalte te geven."
Lukken vervolgt: „Het gaat dan in eerste in
stantie om rituelen die zich in huiselijke kring
voltrekken: het versturen van geboortekaartjes,
het eten van beschuit met muisjes of krentenw-
egge, het door de buren plaatsen van een hou
ten ooievaar bij het huis, beker of lepel of een
speciale geboortetegel. Soms wordt er voor de
nieuweling een boom geplant: een perenboom
voor een meisje en een appel- of notenboom
voor een jongen. Je zou dit de algemeen mense
lijke geboorterituelen kunnen noemen, die men
kan beschouwen als voorbereiding op de chris
telijke doop."
Volgens Lukken ervaren veel ouders de ge
boorte van hun kind als een religieus geladen
gebeurtenis. „Zoiets moois heeft voor hen met
godsdienst te maken. Ik stel wel vast dat alleen
een algemeen religieuze beleving van het won
der van de geboorte niet een voldoende motief
is voor het sacrament van de kinderdoop. Dit
heeft een andere verder reikende dimensie. Ge
boorte vieren is nog geen doopviering."
Zinnig
Er zijn ook jonge ouders die iets soortgelijks wil
len als een doop, maar dan niet in de kerk. Ze
wenden zich tot een van de zogenaamde ritue-
lenbureaus, die ook bij crematies in een behoef
te blijken te voorzien. Is dat een nieuwe trend
die met de secularisatie samenhangt?
„Ik weet van het bestaan van dergelijke, vaak
door theologen geleide bureaus", zegt Lukken.
„Een oud-studente van me liet me een paar jaar
geleden weten er ook mee begonnen te zijn en
vroeg me wat ik ervan vond. Ik heb haar geant
woord, dat ik dergelijke bureaus bijzonder zin
nig vind, omdat zij op deskundige wijze zouden
kunnen voorzien in een behoefte. Maar het kan
ook wel eens misgaan. Zo is er een verhaal uit
'Hervormd Nederland' bekend, waarin een
echtpaar via een rituelenbureau thuis een ge
boortefeest liet organiseren. Ze wilden dat hun
kind opgenomen werd in de kring van familie
en vrienden. Het ging mis. omdat het kind er
helemaal niet aan te pas kwam: men had het
rustig in z'n bedje laten slapen!"
Het verzoek tot 'verzaken aan de duivel en
zijn ijdelheden' wordt nog steeds uitgesproken.
Lukken: „Bij de geboorte moet een kind als het
ware aan de grillige en bedreigende krachten
ig<
van de natuur ontrukt worden. Wij ervan
geboorte als een afscheid van de absolut
bondenheid aan de natuur en wij zien he^N
op een of andere wijze als een geschenk e[j^N
aan ons gegeven opdracht. Er is sprake va
vrijding én aanvaarding van het kind voort vi
wereld. Daarom verwelkomen wij het kil e
onze wereld en bezweren enerzijds de defaui
tieve krachten van de natuur en brengen a$ v<
zijds tot uitdrukking, dat wij het een plaat die
len geven in onze wereld. En onder het kibUS
de rottigheid die nog altijd in de wereld jet
komt, mogen we ook verstaan discrimiimy
marteling en uitbuiting.s h(
ngs
Naam
De meeste van de in gebruik zijnde litur
kennen vier overeenkomstige momentenjk
Lukken vast. Een ontvangstritus, een w\ di
dienst, de doopviering en een slotritueel.
Lukken: „We geven het kind een eigen
soonlijke naam en verwelkomen het vreugi
in ons midden. Van het dopen in kleine krinj
een zondagmiddag verhuist de doopplec
heid ook voor katholieken steeds meer naalf
gemeenschappelijke viering, zoals dat in de *-
testantse kerken altijd gebruik is geweest, z
dat hiervoor meestal speciale zondagse d
diensten worden aangewezen. In toenem
mate worden er in beide kerken kinderen 11-
paasnachtviering gedoopt en dat gebruiM-
oudsher wordt hiermee gelukkig in erer
steld."