Foto-album Toto maakt verhalen los
Cultuur Kunst
sisss
0rde>!
SS;
W T
'Gulden Vlies' bergt schat
aan originele vondsten
Wie lang kijkt, krijgt het idee dat hij het
beste met een perzik had kunnen trouwen
Een kleurrijke voorstelling
van PATS en PLONS
INSDAG 28 APRIL 1998
'Veertig klachten aan de schepper'
[OTTERDAMIn het Natuurmuseum Rotterdam is tot en me
uni de tentoonstelling 'Prutswerk!, veertig klachten a
Schepper' te zien. Tekortkomingen in het menselijk lichaam is
het leidende thema. Het getob begint al bij de geboorte. Voor
teelden variëren van kunstbenen en voeten op sterk water tot
?en maagdenvlies.
Songfestival-historie op dubbel-cd
m sterdam De Nederlandse historie binnen het Eurovisie Song-
Nieuwe cd bij twintigste verjaardag
en
Stoel
ange
t de
zijn
*e weelHi
estival is eindelijk op dubbel-cd vastgelegd. Producent Eddy
)uwens slaagde erin de medewerking van alle Nederlandse pla-
enmaatschappijen te krijgen voor dit project. Alleen de twee
tedjes uit het allereerste songfestival-jaar 1956 ontbreken omdat
:ld laarvan nooit plaatopnames zijn gemaakt. Nederland volgt met
Pi leze dubbel-cd een trend die in andere Europese landen al jaren
dj san de gang is. Daar verschenen eerder al cd's met historische
e\ iverzichten van de eigen inzendingen naar het Eurovisie Song-
u estival. De dubbel-cd 'De grootste Nederlandstalige Songfestival
Hits' begint met 'Net als toen' van Corry Brokken uit 1957 en
ïindigt met 'Niemand heeft nog tijd' van Mrs. Einstein uit 1997.
J Kunstenaarsspiegels voor Aids Fonds
'rni m
Duit
ectief
cholm'i
d uit
le Z\
zich
erwten;
jrant
a arch
lijker.
heeft
lie jaair
obelpn
isterdam Voor het Aids Fonds hebben een aantal kunstenaars
spiegels bewerkt tot kunstwerken. Aan deze actie deden 22 foto-
m grafen, schilders en illustratoren mee, waaronder Paul Huf, Jan
Cremer en Jan des Bouvrie. De spiegels worden in het najaar
verdeeld onder de giftgevers aan het fonds, dat mensen helpt
met hiv en aids. De objecten zijn te zien in een aantal filialen
'van de Bijenkorf. In Amsterdam van 1 t/m 14 juni, Rotterdam is
san de beurt tussen 16 en 29 juni, terwijl het Haagse warenhuis
,wefan 1 t/m 15 juli exposeert.
isten
fasa Ni
ring.
Is Sail
augu'
ke) hg,
a Japanse schrijver Ando overleden
roKYQDe Japanse schrijver Jinbei Ando is overleden aan long
kanker. Hij werd 70 jaar. Ando, die een actieve rol speelde in de
naoorlogse studentenbeweging en tot voor kort actief was in de
politiek, was de hoofdredacteur van het linkse tijdschrift Gendai
no Riron (Moderne Theorie).
Viool van een miljoen voor RO
den haag Het Residentie Orkest heeft een viool van één van de
aal 1
ijk Di",
:amen
Ügathsj),
)uwbui(j,
lan plu
grootste Italiaanse vioolbouwers, Giovanni Baptista Guadagnini
(ca. 1711-1786), in bruikleen gekregen van een Nederlandse ei-
jenaar die anoniem wil blijven. Volgens een woordvoerder van
orkest is het instrument zeker een miljoen gulden waard. De
viool is vernoemd naar de violist Blinder, leraar van Isaac Stern,
bekend stond om zijn goede smaak voor vioolklanken. Con-
:ertmeester Zino Vinnikov van het Residentie Orkest gaat het in-
ument bespelen. Tijdens het Koninginneconcert op 30 april in
n Haag doet hij dat voor het eerst in het openbaar. Hij neemt
Blinder dan ter hand voor zijn solopartij in het vioolconcert
i Max Bruch.
progi
Ballet,
ook.
al Caph
3 27, Sl
Venezia van Rob Scholte in Nederland
Amstelveen Rob Scholte's schilderij Venezia is voor het eerst in
Nederland te zien. Het kunstwerk, dat 4,5 bij 3 meter groot is,
eerder alleen op de Biënnale van Venetië in 1990 te bezich
tigen. Venezia, dat in bruikleen wordt gegeven, krijgt met andere
schilderijen (waaronder Muur van Vuur) en grafiek (zeefdruk-
s! ken) van 9 mei tot en met 14 juni een plaats in het Amstelveense
Jan van der Togt. Rob Scholte opent de expositie zelf
£"P8r
erna ïalj
raspte
ehakte
ieslook
en. Hel
gddtK
ïlijke ro e|
)mdat
1 bodei
fanti
jn gew
inpla
idevo
gevuld
gedekt
k is eet
ol hee
A KUI
r het vi
de bei n<
biogra
:en do
meril -
"''J. L
ine n il
Opeens valt er een even
eerbiedige als mismoedige
stilte over de gelauwerde
rockhelden van Toto. Want
op een late maandagmid
dag in een Amsterdams
hotel neemt de dood plaats
tussen gitarist Steve Luka-
ther (40) en toetsenist Da
vid Paich (43). De eerste
zucht diep, lijkt te verdrin
ken in zijn bierpul en
schuift ongemakkelijk in
zijn stoel.
amsterdam ton de lange/gpd
Fucked up, man, de een na de
ander overlijdt. Zoveel goede
mensen die we persoonlijk heb
ben gekend en met wie we ook
hebben gewerkt. Nu weer Linda
McCartney en een week eerder
kregen we te horen dat een
vriend van ons, Carlos Vega,
zichzelf door het hoofd heeft
geschoten. Hij was op tournee
met James Taylor. Altijd vrolijk,
vrouw, kinderen, mooi huis,
succesvol drummer, honderden
vrienden. Het waarom van de
zelfmoord zullen we misschien
nooit weten, hij had ook geen
briefje achtergelaten of zoiets".
Een treurig intro van een ge
sprek dat over een feest dient te
gaan: het twintigjarig bestaan
van Toto, dat op 25 mei wordt
gevierd met de release van het
album 'XX Toto 1977-1997'. Een
verrassend overzicht dat in bij
na zeventig minuten onder
streept hoe hoog en constant
het niveau van de groep was en
is. Paich: „Voor ons is het een
soort foto-album waar je met
liefde doorheen bladert en dat
verhalen losmaakt.
De eerste tien nummers wer
den niet eerder uitgebracht, de
laatste zestien minuten bevat
ten opnames van het concert
debuut dat Toto vorig jaar
maakte in het Zuid-Afrikaanse
Johannesburg. Waaronder een
unieke langgerekte uitvoering
van de ruim vijftien jaar oude
wereldhit 'Africa', met vijf per
cussionisten en een traditioneel
populariteit met als
beste albums Toto IV (1982) en
The Seventh One (1988). In het
huidige decennium, waarin
Lukather zich uitstekend profi
leert als solo-artiest, waart Ma
gere Hein echter regelmatig
rond in Toto-kringen. De eerste
grote klap was het overlijden
van drummer Jeff Porcaro in
1992. Het album Kingdom of
Desire was klaar en de single
Don't Chain my Heart het uit
toen Porcaro bezweek aan een
hartaanval. Lukather: ./Heb je
wel eens een broer Verloren?
Want dat was Jeff voor ons, hij
was ook het hart van tie band,
de beste drummer met wie ik
ooit heb gespeeld."
De r
t die a
t af e
Toto: „Wij zijn geen videoband. Geen leugens, geen machines zoals The Prodigy en dat soort house-acts doen."
zevenkoppig koor diet ter plek
ke werden 'gerecruteerd'. Paich:
„We hebben dat nummer dui
zenden keren gespeeld, maar
dit was een schitterende nieuwe
ervaring: achttien mensen op
het podium."
Ze zaten met elkaar op high-
school, de vaders van Paich en
de gebroeders Steve en Jeff Por
caro waren bekende studiomu
sici. De formatie uit Los Angeles
stoomde al snel door naar de
internationale top. De geraffi
neerde mengeling van symfo
nische hardrock, funk, pop en
soul zou in de lange loopbaan
regelmatig door critici worden
afgedaan als te keurige muziek
van een stel studiomuzikanten.
„Moeten zij weten, interesseert
me niets", zegt Lukather, die
evenals Paich op honderden al
bums van de meest uiteenlo
pende artiesten is te horen.
Paich is de inmiddels modder
vette toetsemst, zanger en voor
naamste componist, die door
Lukather op het album komisch
wordt vergeleken met Uncle
Fester uit de beroemde tv-serie
The Adams Family.
Voordat Toto echt van start
ging, had Paich al naam ge
maakt via Boz Scaggs. Hij
schreef tien songs, waaronder
vier hits, voor diens elpee Silk
Degrees uit 1976. De bijbeho
rende tournee deed Scaggs met
Toto als begeleidingsband. De
jubileum-cd geeft subtiel aan
waar Scaggs de mosterd van
daan haalde, het is te beluiste
ren in twee originele demo's uit
1977 die het prille Toto een pla
tencontract bezorgden. Paich:
„En dat was toch niet zo'n mak
kelijke tijd, met dat disco-ding,
toen middelmatigheid troef
was."
Ze kwamen er goed door,
vooral de jaren tachtig brachten
de grootste steun in Nederland
was, is hen ook ontvallen: Alfred
Lagarde. Lukather: „Big Al, God
zegene hem." Paich: „Die gozer
draaide bij wijze van spreken 24
uur per dag Toto op de radio."
Mede daardoor ontstond een
wat kromme situatie: een be
roemde Amerikaanse rockband
wiens grootste markt is te vin
den in een klein land. Marke
ting-manager Ruud Röben van
platenlabel Columbia bevestigt
dit. „Vanaf het vierde album
verkoopt Toto, rekening i hou
dend met inwonersaantal, zelfs
beter in ons land dan in de VS."
De absolute uitschieter is de
verzamel-cd Past to Present
(1990), waarvan in Nederland
ongeveer een half miljoen
exemplaren zijn verkocht. „Dat
kun je enigszins vergelijken met
artiesten als Michael en Janet
Jackson." Hij schat dat Toto tot
nu toe bijna twee miljoen cd's
heeft verkocht in Nederland.
Lukather: „En dat voor een
groep die nooit op MTV is te
zien. Wij zijn geen videbband.
Geen leugens, geen machines
zoals The Prodigy en dat doort
house-acts het doen: druk op de
knop, trek een gekke bek en
hatsee, klaar is Kees. Wij spelen
gewoon echt, weet je." Paich:
„We mogen niet klagen met al
die trouwe fans. En een mooi
liedje met een goede stem, dat
blijft altijd, daar ben -ik! van
overtuigd."
ho l/l/ ie de schilderij-
t o W W en van Giuseppe
ijs, Arcimboldi
27-1593) bekijkt, moet on-
ïiddellijk denken aan het sur-
"sme, aan kunstenaars als
en De Chirico. We zien een
•njiinman wiens gezicht geheel is
iel ïmengesteld uit vruchten, een
uur die ons over zijn blozen-
appelwangen leeg en koud
uijankijkt. En even verderop ko
es len we het doek 'Herfst' tegen,
cl en fruitig heerschap met tros-
in druiven die een kroezende
aardos moeten suggereren en
eus als een sappige jutte-
Een Flipje Tiel avant-la-
ittre. Een eeuwenoud zoek-
laatje met een cynisch-humo-
stische ondertoon,
looi zijn ze niet, de doeken
Arcimboldo, de schilder die
r de kunstkritiek is inge-
eeld bij de stroming van het
laniërisme. Zijn schilderijen
ebben iets kouds, iets potsier-
jks. In zijn tijd werden de door
iem afgebeelde figuren meteen
erkend. Maar in onze be
bouwing speelt dat aspect
We z
35 an
zonder ziel, een 'mens tus-
;n aanhalingstekens', een fi-
r die zo uit elkaar kan val-
Ja, misschien kwam Arcim-
oldo met zijn schilderijen ei-
ïnlijk wel heel dicht bij de
larheid.
iiuseppe Arcimboldi werd in
527 geboren in Milaan, als telg
een adellijke familie. Hij be-
zijn artistieke loopbaan met
et ontwerpen van fresco's en
imen voor de kathedralen in
lilaan. In 1562 stak hij de Al-
vertrok hij naar
aag om daar hofschilder te
'orden van het Habsburgse
orstenhuis.
broodheer van Arcimboldi
keizer Rudolf de Tweede,
leed aan depressies. Hij had
:n bijna obsessieve belangstel-
het vreemde en afwij-
:nde. In zijn zogenaamde
Kunst und Wunderkammem'
gen portretten van dwergen,
euzen en eenogigen. In een
de kamers lag een jongetje
t een open borstbeen. Achter
dun vlies was zijn binnen-
te zien. Een jezuïet in die tijd
loemde dat vlies 'een raam
lar het hart'. Skeletjes van die-
en hingen als lugubere mario-
rten aan draadjes aan het pla-
ond. In een stuk kristal had
tudolf het silhouet van de dui-
el laten vastleggen. Hij ver-
liepte zich in horoscopen en
aartleggerij. Zijn raadsheer Ty-
Brahe voorspelde dat
ludolf op een dag zou worden
i [ermoord. Daarop liet de vorst
paden in zijn tuin overkap-
n, zodat hij door niemand
Vlies' door Leidse Vereniging voor Stu
denten Augustinus Vnj bewerkt naar de
Griekse mythe van lason en de Argonau-
ten door Reinaert Hulleman en Michèle
van Velzen Regie: Ane de Rooij. Muziek:
Galactic Groove Busters Gezien: 27/4
(voorstelling van 18.00 uur), schouwburg,
Het wemelde van de lijken en
het stikte van de humor in de
lustrummusical die studenten
vereniging Augustinus gister
avond tweemaal op de planken
zette. Ter gelegenheid van het
105-jarig bestaan draaide een
aantal studenten, in een heldere
regie van Arie de Rooij, met ver
eende krachten een dijk van een
musical in elkaar.
Een 'Argo' van speelgoedfor
maat verwijst naar het schip
waarin lason met zijn Argonau-
ten rondvoer op zoek naar de
kostbare vacht van een godde
lijk ram. lason wordt in de voor-
stelling afgeschilderd als een
'watje' van de eerste orde. Hij
drinkt teveel op een koninklijk
bruiloftsfeest, durft geen draak
te verslaan en heeft niet eens
leeuwen waaraan hij zijn hard
vochtige oom kan voeren. De
antiheld laat zich volledig
koeioneren door een verrukke
lijke Medea. Deze furie walst in
haar zwarte laarzen over ieder
een heen en als het nodig is,
haalt ze een vervaarlijke nagel-
vijl uit een van de schachten om
Iasons baby's overhoop te ste
ken want 'jonge dooien geven
mooie lijken'. Een comédienne
pur sang geeft gestalte aan deze
geslepen heks met moordnei
gingen.
De muzikanten en componis
ten van de Galactic Groove Bus
ters zitten als band op het podi
um en begeleiden de originele
liedjes op een swingende ma
nier. De zingende acteurs klin
ken meestal vals maar de vrou
wenkelen kleuren prachtig bij
elkaar. Hier en daar is een rui
sende zee hoorbaar. Het decor
is smaakvol en met zorg uitge
dokterd. Griekse zuilen maken
een paleis, palmen een eiland,
en een kroonluchter met wat
gedrapeerd doek roepen een
feestzaal op.
Deze tragedie, waarin de een
na de ander het leven l^at, bergi
een schat aan priginele
vondsten: lason en zyp kpr/iui
ten, de Argonauten, woidftn na
een avontuurtje op Lesbos,
waar het strijdlustig vrouwvolk
plotseling toch hetero blijkt te
zijn, allemaal vader. Fluitend
duwen zij hun kinderwagens en
gooien zij zingend met eikaars
baby's. Een kirrend meisjeskoor
baadt zich blootsvoets in
Griekse weelde en behaagt Me
dea's vader als een harem. De
koningin van Lesbos, de reine,
is volgens tegenpool Medea zo
'citroentjesfris als een toilet
blokje' en bezwijkt,ypordat
lason het loodje legt. Studenten
die in de zaal zatefcV'trioeten
spijt hebben gehad <^lat zij niet
aan deze inspirerende voorstel
ling konden bijdragefti Dit lus
trum was een feestje, i
Fruit dat niet gaat rotten. Groente die nimmer stinkt. Voor eeuwenlang ligt onze leeftocht opgeslagen in de grote
koelkast van de kunst. Schilders hebben ze vastgelegd: de uitjes in het zuur, de sjalotten, de blozende goudreinetten
en sterappeltjes, de sappige meloenen, de asperges, kortom: al wat de aarde ons biedt. In de serie 'Kunstfruit' gaan
wij nader in op het oeuvre van schilders, dichters, beeldhouwers en componisten die de groenten en vruchten des
velds hebben vereeuwigd. In deze aflevering: de fruitschilder Arcimboldi.
kindertheater
recensie sabine van den berg
Voorstelling 'Hellup!' door Kinder Toneel Club PATS en muziek -
ensemble PLONS Tekst Hermine van Noort Regie Hermine
van Noort en Fleur Ernst Muziek Fer Rigault en Joost van Reste
ren Gezien 26/4, theater De Ware Liefde in Scholengemeen
schap Visser 't Hooft, Leiden. Nog te zien aldaar: 17/5, 29/5,
31/5.
kon worden gezien.
In die sertmgmoest Arcimboldi
zijn broodheer enige verstrooi
ing brengen. Hij organiseerde
grote cavalcades en schijnt zelfs
de draaimolen te hebben uitge
vonden. Daarin draaiden de
prinsesjes en gravinnetjes scha
terlachend rond, gadegeslagen
door de depressieve Rudolf.
Maar het grootste succes oogst
te Arcimboldo toch met zijn
portretten, die hij samenstelde
uit vruchten, groenten, bloe
men en voorwerpen. Bekend is
het portret van de bibliotheca
ris, geheel samengesteld uit
boeken, en het schilderij van
Calvijn, wiens trekken worden
gevormd door een aantal zon-
dig-naakte figuren. Het hoogte
punt in Arcimboldi's oeuvre zijn
echter de vier seizoenen, die hij
afbeeldde als menselijke figu
ren, samengesteld door wat die
seizoenen afzonderlijk te bie
den hadden aan groenten en
fruit.
Het was niet ongewoon voor
schilders in die tijd om mensen
af te beelden in de nabijheid
van de dingen waarmee ze in
het dagelijks leven veel te ma
ken hadden. Maar wat Arcim
boldo deed, was nieuw. De
schilder Kokoschka schreef over
zijn werk: 'De omkering van
oorzaak en gevolg in de surrea
listische schilderijen van Arcim
boldo bestaat uit het feit dat de
mens bij hem een optelsom
wordt van voorwerpen, dat hij is
wat hij eet en dat hij de som
wordt van alles wat bestaat en
wat hij produceert.'
Tal van kunstenaars hebben
zich laten inspireren door Ar
cimboldo. Binnen de Vlaamse
School kennen we een aantal
schilderijen van berglandschap
pen waarin we een gezicht her
kennen dat onbewogen naar de
eeuwig voorbijtrekkende wol
ken staart. En wat te denken
van die wereldberoemde poster
met het gezicht van Freud, dat
gezicht dat, als we goed kijken,
wordt gevormd door een naakte
vrouw? Een poster met de veel
zeggende tekst: 'What's on a
man's mind?'
Arcimboldo was zijn tijd ver
vooruit. Wie zijn werk lang be
kijkt, merkt ineens dat de leeg
gegeten druiventros toch wel
erg veel lijkt op onze bronchiën
en krijgt langzamerhand het
idee dat hij misschien nog wel
het beste met een perzik had
kunnen trouwen.
cees van hoore
Door een verhuizing moet Josje naar
school. Daar heeft ze flink de balen van. Alsof dat
niet genoeg zorgen baart, heeft ze het ook nog
eens aan de stok met twee etterbakjes van een
broertje en zusje die de stiefzusters van Asse
poester in slechtheid overtreffen. Dit tranendal
vormt de basis van de spannende jeugdvoorstel
ling 'Hellup!': een onderhoudend toneelstukje
versierd met muziek en dansbewegingen. In deze
tiende productie van Kinder Toneel Club PATS
worden alle personages uitgebeeld door kinderen
in de leeftijdsgroep van zes tot en met twaalf jaar.
Gedurende het volle uur dat de spelertjes zich
op het toneel uitleven, bevindt het volwassen en
semble zich met altsax, tenorsax, keyboard en
trompet in hun buurt. De muzikanten zitten be
scheiden, als verhuizers, in een hoek van het po
dium. De composities zijn eenvoudig maar ge
heel in dienst van het stuk. De dansjes zijn suf en
worden (met recht) verlegen uitgevoerd. Alleen
een choreografie waarbij de kinderen, op het rit
me van een tango, vier schermen omdraaien zo
dat de muren van een schoolgebop^vj-tevoor
schijn komen, is het aanzien waard.
De toneelschrijfster wil niet om de hëlélrings-
wereld van het 'moderne kind' heen erL bedient
zich van voor-de-hand-liggend kinderjargón als:
Spice Girl-barbie, flippo-verzameling, ïeni Power
Ranger-strijdpak. Gelukkig worden deze armoe
dige 'statussymbolen' creatief aange\Vtnd. De
barbie heet 'Kerrie', als het kruid dat je/door je
eten roert en de flippo-verzameling komt tot le
ven in een ruisend kostuum. Het strijdjiak is een
samenraapsel van allerlei attributen die^ ftipfs met
Power Rangers te maken hebben.
Josje's poppen klimmen stiekem uit het simpe
le decor, grote verhuisdozen in een kinderkamer,
om haar te behoeden voor schoolse ellende. Een
hippe barbie en een sjofele lappenpop slepen
haar glorieus door de eerste schooldagheen. Een
hoogst amusante rol is weggelegd voor een garde
die haar kluts (lees: handvat) kwijt is.
De moraal van het verhaal: 'Wie een kuil graaft
voor een ander valt er zelf in' ligt er lekker v#, bo
venop. Josje kent geen genade. Het nare broertje
en zusje eindigen in een dichtgesnoerde verhuis
doos. Deze kleurrijke voorstelling tekent een
vastomlijnd zwartwit verhaal in een muzikaal jas
je waarbij de good, guys het ruimschoot^ winnen
van de bad guys. En zo hoort het ook in een klei-
ne-mensen-wereld waarin zelfs je eigen tapiilie
niet meer te vertrouwen is.
