'Ik laat me door mijn personages sturen'
Enrico Pace speelt
)ui vering wekkend mooi
^ner
Cultuur&Kunst
Toverlei grijpt te hoog
Rowen Heze en The
Wailers op Werfpop
Schone
Schijn
Geen haring en wittebrood
maar sushi op 3 oktober
'Munyon maakt mannen aan het huilen'
Purper is plat of cliché
Overdaad schaadt 't Gelag
Tramlijn Begeerte van Ten-
iee Williams door Theater Toverlei.
Dullemond. Gezien: 24/4,
zenhof, Leiderdorp. Nog te zien al
daar: vanavond.
EB I EE n
'"former
Ifjk pre" 'P>
;rslag va,ot
et elkaar de diepte in. Dat
;t zo ongeveer het motto
geweest waardoor Theater
iverlei zich dit seizoen liet
lireren. Het gezelschap be-
zijn tanden in Tennesee
illiams' Tramlijn Begeerte te
Een pittige opgave. Het
alistische stuk barst van de
ychologische nuances die
i iverlei niet overal oppikt. De
eeste acteurs zetten bij aan-
ng
renoudei
n fontei
ampachtig blijven hangen.
Actrice Manuela van Eg-
fiond schittert in de rol van
rlepte Southern Belle Blan-
DuBois. De nerveuze
anche staat uren in de bad-
ner van haar relaxte zus
11a, een rol van Tamara Pe
en probeert het smettend
rieden van haar lijf te spoe-
water en whisky. De
idere acteurs slagen er
eestal niet in hun persona-
uit te diepen en de ka-
ip kters voldoende kracht mee
lf cert: Enrico Pace, piano, met werker
Haydn, Reger en Debussy Gehoord
Stadsgehoorzaal, Leiden
'Istra
van het
blad de
e normf
iingop
fERDAG 25 APRIL 1998
Zij
te geven om drie uur te blijven
boeien. Het decor doet in niets
denken aan de plaats van han
deling, een broeierig New Or
leans. Een twijfelaar, een tafel
met wat stoelen en een grote
koelkast gevuld met bier. Al
leen de saxofoon die live tij
dens changementen, die
slechts bestaan uit het toevoe
gen van requisieten, klanken
als 'It ain't necessarily so'
kreunt, brengt het Amerikaan
se zuiden dichterbij.
De kostuumwisselingen van
de zussen zijn verfrissend. Tel
kens hullen zij zich in een an
der kleurrijk gevalletje. Ook
het futloze mannenhemd
waarin Stella's vulgaire echt
genoot Stanley zijn weke torso
heeft gestoken lijkt dit perso
nage op het lijf geschreven.
Een van de beste scènes ver
toont een ongezellig verjaar
dagsfeest. Het drietal zit onge
makkelijk met belachelijke
feestmutsjes op het hoofd
rond de kale eettafel. Blanches
verwachtingsvolle zoektocht
naar schoonheid en magie
slaat dood tegen een muur
van rauwe mannelijke realiteit.
Toverlei speelt met een aan
stekelijke graagte maar grijpt
in dit stuk te hoog.
Annet Malherbe Jiskefets juffrouw Jannie) speelt hardvochtige rol in Kleine Teun
Enrico Pace (1967) krijgt elke
n, elk veegje, elke akkoord-
k z'n eigen kleur, intentie en
pgang, zonder ook maar één
nblik het totaalbeeld uit het
verliezen. Een heel per-
nlijk, poëtisch geladen, tot
de bodem doordacht kleur-
vergezicht. En als zo'n pia-
Debussy op z'n programma
dan gebeurt er iets wonder-
rlijks, een symbiose tussen
nponist en zijn vertolker die
weerga niet kent.
de 12 Préludes (1910) laat
ogenschijnlijk totaal ont-
nen, geheel in zichzelf ge-
rd, heuvels opdoemen, wind
de vlakte scheren,
itstappen 'horen' in de
ïuw, sluiers opbollen, klok
luiden in de kathedraal. Bij
3 zingt elke noot, geïsoleerd
iderlicht aangeslagen of in
cluster opgenomen, weel-
g voorzien van pedaal. Alles
Pace onder z'n handen laat
euren klinkt organisch, na-
irlijk zonder enige geforceer
de spanning: het ademt, zucht,
leeft, is schoon van aanzien. Zó
moet het klinken, er is geen
ontkomen aan. Huiveringwek
kend mooi.
Joseph Haydn en Max Reger
zijn hoe sprankelend respectie
velijk spectaculair ook gespeeld
niet meer dan een gezegende
opmaat voor déze Debussy. Van
Haydns Sonate (in C nr 50) die
opgebouwd is uit simpele, soms
bepaald triviale motieven,
maakt Pace iets spiritueels. Dy
namiek, overgave en een grap
pig soort agressie markeren de
delen.
De 'Variaties en Fuga op een
thema van Telemann' is een
Bulk pakket. In het thema ver
raadt Reger z'n wortels niet; 't is
alsof je het kerkorgel hoort
dreunen. Een gigantische hoe
veelheid zeer afwisselende vari
aties worden als een teil stuiters
over je heen geplenst. Zelfs zo'n
wonder als Pace raakt tussen de
akkoordpijlers even de weg
kwijt. Het gaat maar door en
door, even onderbroken door
een helder oplichtende fuga.
Ook hier is opvallend hoe Pace
in deze balkenbrij zijn totaalvi
sie dwingend aan de noten op
legt.
Als de besnorde juffrouw
Jannie in Jiskefets Debiteu
ren/Crediteuren verbeeld
de ze de 'totale leegte'. In
'Ontvangt u mij', een mu-
ziekproductie van Orkater
sloeg ze als 'ambitieus tak-
kewijf haar salontafel aan
diggelen op de rug van
haar echtgenoot. Ze was de
tobbende bijstandsmoeder
in de tv-serie 'Mus', een
extreem gelovige huis
vrouw in 'De Noorderlin
gen' en de fiks gebruinde
glitterkoningin van voet
baller Wim Suurbier in de
film 'Reünie' van Theo van
Gogh.
AMSTERDAM MONIQUE BRANDT
De veelzijdigheid van Annet
Malherbe (40) komt vooral
voort uit haar intuïtie. Ze werkt
vanuit onbevangenheid. Voor
haar dus geen maandenlange
voorbereidingen; ze is nu een
maal geen actrice die eerst twee
maanden torst onder het ge
wicht van een nieuwe rol. „Ik
laat me liever door mijn perso
nages sturen, zonder me eerst
tijden in hun karakters te moe
ten ingraven. Soms is de buiten
kant voldoende om het beoog
de resultaat op te leveren. Ik
ben meestal niet gebaat bij ein
deloos gefilosofeer over de be
weegredenen van mijn perso
nages. Ik heb er niets aan om te
weten of ze als meisje mishan
deld is, en het publiek ook
niet."
Malherbe is vanaf komende
week in de bioscopen te zien als
de donkere, statige Keet, één
van de drie hoofdpersonen in
'Kleine Teun', de nieuwste film
van Alex van Warmerdam. De
film is gebaseerd op het gelijk
namige toneelstuk uit 1996 dat
Annet Malherbe: „Het is geen film waar je vol geluk en plezier uit dartelt. Het maakt je juist een beetje stil
hij schreef voor het gezelschap
De Mexicaanse Hond. Kleine
Teun is opgenomen in een wei
land in het polderlandschap van
Eemnes. Omdat Van Warmer
dam niet de locatie vond die hij
voor de film wilde hebben - een
boerderij in een weids en plat
landschap zonder bomen -
huurde hij in het gebied een
weiland waarop hij vervolgens
een complete boerderij met
schuur liet verrijzen.
Op die desolate plek woont
de kinderloze Keet met haar
norse, boerse echtgenoot Brand
(Van Warmerdam). Omdat
Brand nog steeds niet kan lezen
en schrijven, huurt ze een on-
Het programma van het acht
tiende Werfpopfestival, 12 juli
in het Leidse Van der Werf-
park, is bijna rond. Grote pu
bliekstrekkers zijn dit jaar Ro
wen Heze en de reggaegroep
The Wailers (de ex-begelei-
dingsband van Bob Marley).
Verder treden op de Engelse
top-danceband Eat Static en
de Amerikaanse country-rock-
groep The Continental Drif
ters. Uit Nederland komen
Headfirst en Nuff Said. Werf
pop wordt geopend door een
Leidse groep. De naam van die
band wordt duidelijk tijdens
een voorronde op 23 mei in
het gebouw van het LVP aan
de Middelstegracht.
Alexander Pechtold, de
dse D66-wethouder van cul-
r, viel de laatste weken wei-
te vernemen. Ik vermoedde
zijn plotselinge zwijgzaam-
d alles van doen had met de
nietigende kritiek op het af
in de uitbreidingsplan-
De Lakenhal. De on-
iruikelijke stilte rondom
xander leek te zijn ingetre-
i omdat hij door deze scher-
aanval uit het veld was gesla-
Jjonge politicus, nog niet zo
,el ig op het pluche gezeten, was
kort alleen nog maar
wierookt. Kritiek verwerken is
kunst apart. Het is hem niet
eJ alijk te nemen dat hij die
hniek nog niet geheel mach-
s. Leidse kunstenmakers za-
tot het Lakenhal-debacle in
xander de nieuwe Messias,
il J sseh haakjes: als u of ik Pex
jti ngenberg was opgevolgd, was
ons precies zo vergaan. Ie-
e opvolger van de onnavolg-
e, op gebakken lucht drij-
ide Langenberg (die zoals we
ds kort weten, zelfs de reno-
de Schouwburg heeft
len tegenhouden), is bij
irbaat een held. Van zo'n
irbarig imago krijg je vroeg of
ttoch last.
lar wat zat ik ernaast met m'n
klaringen voor de stille
xander. Die toffe peer had
tgewoon veel te druk om al
lariekoek van die plaatselij-
klodderaars te weerleggen,
od old Alexander was name-
stilte bezig met Japan!
it nu overleg met Jetteke Bol-
ivan De Lakenhal of verga
ren over de collegevorming,
I 'overleg met keizer Hirohito
je bedoelen. Dat klungelige
Ise Lakenhalletje is hooguit
voetnoot in het culturele
igramma dat hij voor Leiden
het schrijven is.
xander Pechtold van D66 zet
De open Leidse kampioenschappen s
Die kimono past ons allemaal.
Leiden in één keer op de inter
nationale kaart. Met het Von
Sieboldhuis aan het Rapenburg.
Met een tentoonstelling van
Leidse makelij in Japan en vice
versa. Met de vestiging, aan de
Hooglandse Kerkgracht, van het
hoofdkwartier van uiterst voor
name bobo's dat de viering van
oude relatie met Japan moet co-
ordineren.
Onze relatie?, vraagt u zich af.
Zeker weten, kan ik u namens
de wethouder mededelen. Ook
de 'gemiddelde' Leidenaar zal
in 2000 heel goed weten dat zijn
enige echte vrienden de Japan
ners zijn. Die kimono past ons
allemaal. K&G zal een jaar lang
de werken van het Yellow Magic
Orchestra spelen. Haring en
wittebrood verdwijnen op 3 ok
tober van het menu en worden
vervangen door sushi. Euro-
dusnie wordt Ja-Pan-Ja. En
Alexander wacht na een be
stuurlijke uitglijder geen motie
van wantrouwen af maar houdt
via harakiri de eer aan zichzelf.
Een loze toezegging want be
stuurlijke uitglijders begaat de
ze kanjer nooit en te nimmer.
De Leidse samenleving zal een
jaar lang de Japanse cultuur in
al zijn facetten uitwasemen. De
verrichtingen van de Leidse
voetbaltrots UVS zullen in de
schaduw komen te staan bij die
van de winnaar van de open
Leidse kampioenschappen su-
mo-worstelen. De jumelages
met Krefeld en Oxford worden
ingeruild tegen stedenbanden
met Hiroshima en Nagasaki en
de leden van de Leidse metal-
formatie Nagasaki Barbecue
gaan heel 2000 achter slot en
grendel wegens belediging van
het bevriende keizerrijk. Karao
ke verdringt bingo uit de buurt
en clubhuizen. Op de Leidse
veemarkt begroeten de Zuid
hollandse keutelboertjes hun
blaarkoppen voortaan met 'Hai
koe'. De sleutels uit het Leidse
gemeentewapen veranderen in
rode stippen. En Alexander
krijgt een geisha als secretares
se. De vrouwen met de kleinste
voetjes uit Leiden kunnen zich
vast melden.
derwijzeres 'uit de stad' in. Deze
Lena (Ariane Schluter), een
even werelds als naïef typetje in
de vruchtbare leeftijd, raakt
door toedoen van Keet verstrikt
in een verwarrende driehoeks-
relatie die uitmondt in een ware
Griekse tragedie op het Hol
landse platteland. Keet wil een
kind en daar moet Lena voor
zorgen. Dat die vergaande kin
derwens zo zijn problemen zal
opleveren, daar staat Keet niet
bij stil.
De kleine boerderij wordt
langzaamaan het decor voor
onderdrukte frustraties, onuit
gesproken gevoelens en diepe
haat, voornamelijk opgewekt
door de duistere manipulaties
van de ogenschijnlijk hardvoch
tige Keet. Maar Malherbe voelt
desondanks veel sympathie
voor haar personage. „Ik ga er
bij elke rol van uit dat ik van
mijn personage hou, met al
haar onvolkomenheden en
slechte eigenschappen. Anders
zou ik zo'n rol niet eens kunnen
spelen. In wezen is Keet een
goed mens die handelt uit liefde
voor haar man."
'Kleine Teun', vernoemd naar
de vrucht van Brand en Lena's
liefde, is misschien wel Van
Warmerdams meest sobere en
directe film. „Hij zit inderdaad
erg dicht op het bot", aldus
Malherbe. „Het is geen film
waar je vol geluk en plezier uit
dartelt. Het maakt je juist een
beetje stil. Niet iedereen be
grijpt dat. Een vriend van me
zei: 'Ik mis het happy end.'
Maar je moet nu eenmaal op
een bepaalde manier naar deze
film kijken, je er voor open stel
len. De kracht van Alex schuilt
wat het schrijven betreft in de
compacte dialogen en in de
conflicten tussen man en
vrouw, zoon en vader; de fami
lie. Dat zijn universele conflic-
Annet Malherbe is intensief
bij het werk van haar partner
Alex van Warmerdam betrok
ken. Zo speelde ze in al zijn
films, voor 'De Jurk' (1996) deed
ze trouwens ook de casting.Als
je al achttien jaar bij elkaar bent
weet je precies wat de ander wil.
We hebben heel weinig woor
den nodig. Ik zie zijn werk ont
staan vanaf het begin. We pra
ten er veel over, ik geef mijn
commentaar, van de eerste
komma tot de laatste punt weet
ik dan ook waar het over gaat.
Op de set stel ik me uitdrukke
lijk op als actrice. Hij is de regis
seur en ik ben uitvoerder."
Weggooiproduct
Sinds het voltooien van 'Kleine
Teun' geniet Malherbe van de
vrijheid. Op de vraag of we haar
binnenkort weer kunnen terug
zien in Jiskefet, moet ze het ant
woord helaas schuldig blijven.
„Ze zijn nu bezig met de voor
bereidingen voor een nieuwe
reeks. Als ze een vrouw nodig
hebben bellen ze me wel. Dan
doe ik ook weer graag mee,
want ik heb ontzettend veel ple
zier met die jongens. Het is het
soort tv maken dat me wel ligt.
Televisie is een weggooipro
duct. Je kunt je permitteren dat
het af en toe wat minder is.
Omdat het live is weet je dat het
vreselijk fout kan gatéi. Juist dat
risico geeft me vleugels, dat is
een heerlijk gevoel."
„Van te voren bedenken we
een lijst met tien onderwerpen
die aan bod moeten komen.
Vervolgens verzinnen we ter
plekke de loop van het verhaal.
Het is puur improvisatie. Je
moet je soms echt in bochten
wringen om uit te komen bij het
punt waar je had afgesproken;
je hersens maken overuren ter
wijl je uiterlijk de rust zelve
bent. Het is mijn manier van
werken: ik hoef niet elke keer
volmaakte juweeltjes af te leve
ren, het hoort bij je ontwikke
ling om soms in de fout te
gaan."
Amerikaanse bard morgen in Leidse Q-bus
Leidenaar Kees van Latesteijn is
zo trots als een aap. De Ameri
kaanse singer/songwriter David
Munyon logeert namelijk bij
hem voor en na zijn concert in
Q-bus, het nieuwe poppodium
aan de Middelstegracht. Weinig
Leidenaars zullen nu achterover
slaan van verbazing want: 'who
the f... is Munyon?' Menige
Duitse, Italiaanse, Belgische en
Scandinavische liefhebber van
rootsmuziek zou echter jaloers
zijn op de programmeur van Q-
bus. Zij weten net als hij dat
Munyon het neusje van de zalm
In het voorprogramma spelen
The Riders, het Leidse antwoord
op Van Morrison, waarvan
Ruud van Dam de zanger is. La
testeijn: „Ik was eens samen
met Ruud bij een concert van
Munyon. Echt, hij heeft erbij
staan huilen, een volwassen ke
rel. Hij stond te grienen en kon
niet ophouden. Nee, ik heb hem
niet uitgelachen. Ik had het zelf
ook te kwaad, alleen uit ik dat
anders. Voor Munyon zijn geen
woorden."
Munyons cd's - inmiddels zes
David Munyon: neusje
titels - zijn in Nederland niet of loos de weg in het web van
mondjesmaat uitgebracht. Zijn postorderbedrijfjes dat zorg-
fanatieke fans weten echter feil- draagt voor de distributie van
het werk van de bard, wiens
stem doet denken aan die van
Leonard Cohen. Behalve met
Cohen wordt de Amerikaan, die
zijn Vietnam-trauma en alco
holverslaving de baas is gewor
den door muziek, ook vergele
ken met Neil Young, Bob Dylan
en Townes van Zandt.
Dat hij ook in muzikanten -
kringen wordt gewaardeerd,
blijkt uit het grote aantal 'grote
namen' dat meespeelt op zijn
albums. Een greep: leden van
The Allman Brothers Band, Lyle
Lovett Band, Burrito Brothers
Band en de groepen van Phil
Collins en Stephen Stills.
Zijn nieuwste plaat 'Poet
Wind' is door bemoeienis van
het relatief grote label Rough
Trade wél 'gewoon' verkrijg
baar. Munyon zal tijdens zijn
concert, morgenavond, rijkelijk
putten uit de nieuwe voorraad
van elf songs. Volgens Van La
testeijn is 'Poet Wind' „gewoon
weer een nieuw meesterwerk."
Het concert van David Mu
nyon begint om 21.15 uur in
Q-bus aan de Middelstegracht
Die 500.000 Japanners die jaar
lijks op Schiphol landen (liever
banen voor Schiphol dan vleu
gels voor De Lakenhal) moeten
zich massaal thuis voelen in
Leiden. Waar Amsterdam ligt,
willen ze vanaf 2000 niet meer
weten. Interesseert hen ook
niet. „Kalverstraat? Wij willen
Haarlemmerstraat. Draaiorgels
mogen zich dan niet meer ver
tonen in dit kilometer lange lint
van koopplezier. Alleen klanken
uit de elektronische muziekdo
zen van Sony zijn toegestaan.
Het zou mij niet verbazen als
Only Sony vanaf heden onze
ozb-aanslagen betaalt en ook
alle andere Leidse tekorten weg
sponsort als sneeu,w voor de rij
zende zon. Met uitzondering
natuurlijk van dat gat van 40
miljoen voor de uitbreiding van
De Lakenhal. Dat museum is
veel te Leids en zou daarom in
2000 een storende factor zijn.
Weg met Lucas van Leyden, le
ve de Duitser Von Siebold!
Schouwburg.
Zwakke tekst, flauw muziekje,
matig arrangementje. Het eer
ste liedje van het vernieuwde
Purper valt vies tegen. Met
'Heb je ooit een schip' loopt
Purper al meteen op een
zandbank, en loskomen lukt
niet meer. Veel last hebben ze*
er overigens niet van. Stralend
en zelfvoldaan presenteren ze
conferencetje, na sketchje, na
liedje. En ach, als het publiek
het vreet, wat malen we dan
om kwaliteit?
Purper is plat of cliché. De
weinig aardige dingen (een lief
en veelstijlig liedje van Eric
Corton over zijn danslessen,
een zonnig liedje over een
dagje aan het strand van Alf
red van den Heuvel) worden
verpletterd onder een lawine
Vein flauwigheid. De feest
avond-nummers zijn nog niet
eens de onaardigste. Die heb
ben tenminste nog iets onbe
kommerds en ongedwongens.
De quasi-serieuze zijn veel er
ger.
Zo i
i liedje over het
versterven van demente be
jaarden, dat geloof ik toch echt
ernstig bedoeld is, waar de val
se pathos en de eenzijdigheid
van afdruipt, en dat bovendien
veel te druk gearrangeerd en
volkomen misplaatst meer
stemmig is. Dat wordt vooraf
gegaan door een dijenkletser
('Geluk': er komt nog water uit
de kraan en de koelkast is niet
stuk) en gevolgd door een kwis
met schuine vragen. Wonder
lijke volgorde.
Er is zelfs een heus thema
gestopt in 'Sixpack'. De uit Cu
rasao afkomstige Perry Dos-
sett inspireerde Frans Mulder
en Martin van Dijk tot veel
liedjes en ontboezemingen
over afkomst en ras met als
voorlopig dieptepunt het
nummer 'Grachtenpanden',
waarin de geest van de slaven
drijvers nog voelbaar zou zijn.
Erger kan niet, denk je, terwijl
Perry op het puntje van zijn
tenen met moeite naar de ho
ge noten reikt, maar dan volgt
'Mijn stad', gezongen door de
Sonneveld-imitator Frans
Mulder. De karakterisering
'pretfabriek vol platte lol' daar
uit blijkt ook van toepassing
op Purper zelf. Ze doen alsof
ze spelen met zwart-wit, maar
schaamrood was passender
geweest.
herinneringen zowel opnieuw
te beleven als onder de duim te
houden.
't Gelag is het relaas van Har
ry's afrekening met het verle
den. In de vormgeving is de
voorstelling een stuk uitbundi
ger dan eerdere voorstellingen
van Delfgaauw: een interieur
maken voor een feestartikelen
winkel is de droom van elke de
corbouwer. Een uitgekiende be
lichting maakt de verzameling
maskers extra grimmig of ko
misch, afhankelijk van de ge
wenste sfeer. Delfgaauw hoeft
maar een kop van de standaard
te pakken en hij heeft weer een
nieuw alter ego. Het lijkt wel of
dat gemak hem in de weg zit.
De dialogen die hij met de mas
kers voert, missen al te vaak
kernachtigheid en concentratie.
Je zou hopen dat ze gaandeweg
een steeds completer beeld ge
ven van Harry's obsessies, maar
dat komt er niet van. De tekst
mist voldoende richting en op
bouw, waardoor de zware mo
menten in de voorstelling het
beoogde effect missen.
RECENSIE DICK V
Bloemkolk. Regieadvies
Techniek: Mladen Aleksic. Decor: Kathelij-
ne Monnens. Gezien 24/4, LAKtheater,
Leiden Nog te zien aldaar: vanavond.
Fred Delfgaauw maakt al vanaf
begin jaren tachtig mooie voor
stellingen. Eerst jeugdtheater
met Studio Peer. Later bedacht
hij terecht dat zijn soort pop
penspel niet aan een leeftijds
grens is gebonden. Het gevolg
was onder meer zijn prachtige
verbeelding van het leven van
Mozart. De term 'poppenspel'
moet je in dit geval ruim ne
men. Geef Delfgaauw een doek
je en hij heeft een tegenspeler;
met zijn stemgebruik en een
paar simpele handbewegingen
brengt hij het ene na het andere
personage tot leven.
In 't Gelag, speelt Delfgaauw
Harry Drabbe, de zoon die na
de oorlog besloot het goedlo
pende café van zijn vader en
opa om te zetten in een feestar
tikelenwinkel. Ondanks die
daad van verzet en ondanks zijn
respectabele leeftijd, is hij er
nooit in geslaagd zich te ont
worstelen aan de invloed van
zijn vader en de oorlog. De
maskers uit zijn winkel funge
ren als de personages waarin
Harry zich opsplitst om zijn
Het blijft onduidelijk v
een gekwelde, maar toch rustige
en gelaten jongen als Harry te
gen het eind zijn halve interieur
sloopt, 't Gelag blijft visueel een
voorstelling van Delfgaauwkwa-
fiteit, maar kabbelt te veel voort
om echt indruk te maken.