1 Grind
Zwartekomin, A D
I, J1 Thee bii Anna Boleyn
bloemen en zaden J Z
JG
Tuinieren
ZATERDAG 18 APRIL 1998
)AG 18
Bijkomen rondom Hever Castle
In de bijbel is al een plaatsje in
geruimd voor het gebruik van
zwarte komijn, een kruid dat
rond de Middellandse Zee eeu
wenlang gebruikt werd om geur
en smaak te geven aan diverse
gerechten en ook nu nog in
Zuid-Europa weieens door het
beslag voor brood wordt ge
daan. Waar vrijwel niemand
aan denkt als men het over
zwarte komijn heeft, is dat dit
het pikzwarte zaad is van een
van onze lieflijkste éénjarige
bloemen: het juffertje in het
groen, in sommige streken in
ons land ook wel grietje in het
groen genoemd.
De Latijnse naam is Nigella
damascena, Nigella is afgeleid
van het Latijns voor zwart, en
damascena komt simpelweg
van Damascus, de hoofdstad
van Syrië, de stad die met de ve
le zijdeweverijen ook de naam
aan damast heeft gegeven.
De echte zwarte komijn is ei
genlijk Nigella sativa die altijd
blauw is, terwijl de N. damasce
na er ook in het wit en rose
blijkt te zijn. Maar het meest
bekend is de hemelsblauwe
bloem temidden van veel teer
groen. Is er nog een plekje in de
zon in de tuin. zaai dan vlug
nog wat juffertjes. Het zijn hele
gemakkelijke, mooie planten en
bloemen en als men de bloe
men vrucht laat vormen heeft
men fraaie bolletjes voor droog-
boeketten. Nigella kan ter plaat
se, maar ook voorgezaaid wor
den. De afstand tussen de plan
ten moet rond 20 cm bedragen.
Er is een nadeel aan deze éénja
rige: ze is gauw uitgebloeid, ze
ker als men ze zaad laat zetten.
Zaai daarom voor een zomer
drie weken lang juffertjes. Zaai
vooral ook nog in augustus. De
planten doorstaan de winter
prima en op deze manier heeft
men al vroeg in het jaar groene
juffertjes in de tuin. Wellicht
aardig te weten na dit pleidooi
voor een ouderwetse éénjarige:
het is ook een prima snijbloem.
Dus geef ze een kansje.
Na dit verhaal over de zwarte
komijn mag een verhaal over de
echte komijn niet ontbreken.
Dat is een heel ander gewas.
Ons juffertje hoort thuis bij de
boterbloemachtigen, de Ranun-
culaceae, de komijn, de echte, is
een schermbloemige, onder an
dere verwant aan de kummel
waarmee hij weieens verward
wordt. De Cuminum cynimum,
zoals de komijn in het Latijn
heet, lijkt dan ook geheel en al
niet op Nigella en hoort eigen
lijk niet thuis in de border maar
in het kruidenhoekje. De plant
wordt ongeveer 50 cm hoog,
krijgt witte of lichtrose bloem-
schermen en dient net als ons
juffertje in de zon te staan. Over
•J VAN DER VEN
GREET BUCHNER
het algemeen worden alleen de
rijpe zaden van komijn ge
bruikt. Wil men deze daadwer
kelijk oogsten dan is het ver
standig om ze tijdig te plukken.
Ze vallen zo af, ook tijdens het
drogen. Net als kummel wordt
komijn gebruikt ter bevordering
van de spijsvertering. Trouwens
komijn is een van de kruiden in
onze bekende Leidse kaas.
De zwarte komijn, feitelijk de
Nigella sativa, moest op bevel
van Lodewijk de Vrome en Ka-
rel de Grote door de boeren ver
bouwd worden om er brood
mee te kruiden en om het beter
verteerbaar te maken. Ook werd
een thee van dit zaad wel, net
als thee van de echte komijn,
gebruikt bij spijsverterings
stoornissen en tegen wind
zucht. In het gebruik hebben de
twee soorten komijn, die noch
familie van elkaar zijn en waar
van bloemen noch zaden op el
kaar lijken veel met elkaar ge
meen, dat zal dan wel de verkla
ring zijn voor hun gemeen
schappelijke naam.
Hever Castle en zijn prachtige
tuinen in Kent geven je het ge
voel alsof je in een tijdmachine
bent gestapt. Eventjes terug
naar de late Middeleeuwen,
waar normen en waarden zo
anders waren dan in het huidi
ge Groot-Brittannië.
Slechts dertig minuten links rij
den vanaf de luchthaven
London Gatwick is de omgeving
al totaal anders. Van een drukke
stad met haar vele verkeersge-
bruikers verandert de omgeving
in een landschap van één en al
groen. Dit is het beroemde,
soms mysterieuze platteland
van Kent.
Bijna uit het niets duikt Tudor
Village op, een aantal oude hui
zen achter het machtig Hever
Castle. Het kasteel heeft al van
verre een vreemde uitwerking.
De meeste kastelen hebben
kille uitstraling. Hever echter
maakt eerder gevoelens van
warmte en vrijheid los.
Een veredeld voetpad, leidt
het oudste deel van het kasteel,
gebouwd aan het eind van de
dertiende eeuw. In die tijd
mocht niet worden gesproken
over een 'casüe'. Het was eerder
een versterkt boerenhuis met
binnenhof, omgeven door een
gracht met een ophaalbrug.
Het kasteel werd later de plek
waar de beroemde Anna Bo
leyn, ook wel bekend als 'Bul
len'. haar kinderjaren door
bracht. Haar familie voegde
eind vijftiende eeuw een com
fortabel buitenhuis in Tudorstijl
aan het domein toe. Met spits
bogen, rijkversierde schoorste
nen en tal van horizontale re-
naissance-elementen. Hever
Castle bevat veel herinneringen
aan Anna Boleyn, die te zien
zijn op een speciale tentoon
stelling.
Ter herinnering, deze Anna was
de tweede vrouw van koning
Hendrik de Achtste en de moe
der van Elisabeth de Eerste. Ze
werd als koningin terechtge
steld voor hoogverraad wegens
overspel. De geruchten gaan
echter dat Hendrik van haar af
wilde, omdat ze geen mannelij
ke troonopvolger ter wereld had
gebracht.
De prachtige binnenplaats van Hever Castle.
in zakken van
25kg. i75
vanaf
4,
p.zak
frSzTUW00''(N)' SPECIALIST IN NATUURSTEEN EN SIERBESTRATING
Op Tower Green vond de ont
hoofding plaats, een straf waar
de koning dol op was. Er was
voor deze gelegenheid speciaal
een beul uit Frankrijk 'besteld'.
Anna's broer vond drie dagen
eerder op dezelfde manier de
dood. Hij werd beschuldigd van
2 relatie met zijn
Na de terechtstellingen bleef
Anna's vader tot zijn dood in
1538 op Hever wonen. De ko
ning erfde het kasteel van de fa
milie van zijn overleden vrouw,
maar maakte er bijzonder wei
nig'gebruik van. Wel liet hij zijn
vierde vrouw, Anna van Kleef
(van wie hij inmiddels al weer
was gescheiden), in 1540 op het
landgoed huizen. Zij bleef op
Hever tot haar dood, zeventien
jaar later.
Na de dood van Hendrik de
Achtste is Hever in verschillen
de handen gevallen. William
Waldorf Astor kocht het land
goed in 1903 en stak er veel tijd,
geld en fantasie in. Hij liet het
Tudor-dorp en de prachtige tui
nen aanleggen. De vele Astor-
collecties van meubelen, schil
derijen en houtsnijwerken zijn
ook nu nog in Hever te bewon
deren.
Anno 1998 bevinden de tuinen
buiten de slotgracht zich bijna
nog geheel in dezelfde staat als
toen. Een geplaveide binnen
hof, rozentuinen en taxusheg
gen zijn aangelegd. Er is een
doolhof en bomen zijn gesnoeid
in de vorm van schaakstukken.
Hever Castle en zijn prachtige,
groene tuinen in het vlakke
landschap van Kent geven je het
gevoel alsof je in een soort tijd
machine bent gestapt. Eventjes
enkele eeuwen terug, naar een
epoque waarin normen en
waarden zo veel anders waren
dan in het huidige Groot-Bri-
tannië.
Het grootste gedeelte van het
jaar zijn 'The Gardens of Eng
land' getooid in schittende
kleuren. In de spectaculaire Ita
liaanse tuin staan beeldhouw
werken uit de Romeinse tijd tot
aan de Renaissance. Overal in
de tuinen klettert, spettert en
stroomt water. In het midden
bevindt zich een meer van veer
tien hectare. William Waldorf
Astor moest drie jaar wachten
tot de vijver, gelegen tussen de
weiden en het moerasland, was
Door het kleine meertje stroomt
de rivier Eden: het paradijs. Ei
genlijk wordt met die naam de
omgeving van Hever Casüe in
één keer duidelijk.
Informatie: Brits Verkeersbureau,
Stadhouderskade 2,1054 ES Amster
dam, tel. 020 68 55 05 1.
1
P
M
L
O
E
O
N
I
2
B
O
K
N
B
A
O
N
3
N
S
T
B
A
A
E
K
4
K
T
L
E
U
R
I
F
5
S
P
A
O
F
R
T
G
6
R
U
O
L
L
N
E
R
7
M
E
S
N
T
I
E
D
8
A
P
O
N
V
M
E
R
9
T
E
I
R
D
A
E
S
10
T
A
L
N
K
IJ
E
R
11
P
D
O
L
E
I
S
N
12
B
E
O
N
D
P
w
E
13
E
T
O
K
N
K
IJ
N
14
L
A
E
S
T
I
N
G
OPGAVE
OPLOSSING
CITAAT
Streep op elke regel de letters
weg, die samen het woord vor
men dat overeenkomt met de
omschrijving. De resterende let
ters vormen van boven naar be
neden en van links naar rechts
een citaat.
1Vouw; 2. lekkernij; 3. lange
stok; 4. bot met vlees eraan; 5.
laddertrede; 6. zware golf; 7.
verfstof; 8. schamel; 9.sleep
net; 10. vaartuig; 11. verzeke
ringsakte; 12. troep; 13. vis;
14. hinderlijk.
KRUISWOORDRAADSEL
ram-t-oot
a-avond-a
-koerier-
kr-ene-us
laan-rasp
oktate
neet-spie
te-rit-er
-luierik-
a-rotor-i
roe-s-alk
HEINZ
ógUM EU MAZ&/&Z/E CVEP
WAT OAN/&MT
6P/M MOV. WAT/SH/£eAHJ
P£ Z/SAA&T HU
H/j zei/er pat£e «assv Pcsr/s"
HU Wi (SSSV
STtetzEje OP DSC&J/S PLAWKEM
J6/U/& £'SAC£A/W£L TWEE OC/H/E
W/Jl/E/V ZEETtSR'M EM J &AMT
EE MET HUV k&EPEflS TE&ECV EL -
,CAAtC AUPV, DATCOETZEEE
-V*
v_ -
TOMPOES
Tom Poes en de Grootdoener
Professor Sickbock had inmiddels
zijn boodschap gedaan en keerde
huiswaarts. De krachtige wind voer
de allerlei geluiden met zich mede
die de geleerde onaangenaam trof
fen. „Ei", zo prevelde hij, „in de verte
vlucht iemand, die help roept. En
hier dichtbij spreekt iemand op on
heuse toon uit een waterput. Men
kan als wetenschappelijk onderzoe
ker toch ook nooit eens de hielen
lichten zonder bij thuiskomst een
chaos aan te treffen." Zo sprekende
naderde hij een wegkromming en
daar werd zijn blik door een onver
wacht toneeltje getroffen.
„Seldrement", sprak hij. „Mijn robot
geeft de heer Paskwil een bad. De
zaak schijnt wel geheel uit de hand
gelopen." „Schiet op!" riep de dren
keling met overslaande stem. „Jaag
die ijzeren kinkel weg! Hij deugt niet.
Hij doet niet wat ik zeg! Hier zal je
meer van horen, prof!" De geleerde
schonk echter geen aandacht aan het
kereltje. Hij staarde peinzend de ro
bot na, die zich dreunend verwijder
de onder het uitspreken van het
woord 'help'. „Een eigenaardig ver
schijnsel", mompelde de professor.
„Het fac totum is op iemand afge
steld. Maar niet op deze beklagens
waardige hier." „Je hebt het expres
gedaan!" riep de heer Verkwil over
spannen. „Je dacht natuurlijk: laten
we eens een grap hebben met dat
gekke kleine ventje. Dan kunnen we
lachen! Dat dacht je natuurlijk! Maar
je vergist je; je zult hier meer van ho
ren!" „Ge bazelt, vriend", zei de ge
leerde verstrooid. „Een onbevoegde
heeft zich meester gemaakt van uw
robot en hem de opdracht 'help' ge
geven. Wie mag dat zijn? En hoe her
stellen wij het euvel?"
H
W
delst<
DOOR JAN VISSER
Het verschijnsel El Nino duurt voort. Nog steeds zijn grote deler ri
het equatoriale deel van de Stille Oceaan 2 tot 3 graden warmt
normaal en willen de passaatwinden maar niet op gang komen.
Volgens de Wereld Meteorologische Organisatie bestaat er op
noordelijk halfrond een verband tussen afwijkend weer in het
en El Nino. In onze omgeving leidde dat vijftien jaar geleden, to
eveneens een bijzonder krachtige El Nino meemaakten, tot hel
voorjaar van de eeuw. Met name mei 1983 was toen extreem na
delijk 125 mm) en somber. In Overveen viel die maand 122 en
Hoofddorp 111 mm. Berucht is ook de Hemelvaartsstorm die
mensen het leven kostte.
Of het dit jaar ook zo erg wordt ligt uiteraard in de schoot dertoff,
gtqüï H
gestegf
iei export d
>Washin
heiende h
jrende 7
to nomisch
it larallew
komst verborgen maar de signalen van de afgelopen tijd zijn
geval niet hoopvol. Maart en april zijn, net als in 1983, natte
den. Voor de nabije toekomst is er evenwel reden tot optimisme.
den volgende week stijgt de luchtdruk boven West-Europa. Dei
wikkeling leidt tot de vorming van een hogedrukgebied, waarde
atmosfeer stabiliseert. Afnemende regenkansen dus, meer zont
vooral oplopende temperaturen. Het Europese atmosfeermodel
speelt al op twintigers richting woensdag/donderdag. De Duitser
thermisch voorzichtiger.
Op maandag overigens veroorzaakt een frontaal systeem enige
Vandaag kan er nog een bui vallen maar de zon komt soms ook
voorschijn. Het wordt 11 graden. De wind is meest matig uit hel
den tot noordoosten. Morgen overwegend droog, nu en dan zon,
wordt 12 graden.
Gisteren was een alleszins redelijke dag met soms wat zon en te
raturen tot 13 graden. Tegen de avond viel er plaatselijk wat reg
E U
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
Noorwegen:
l incie
Het pi
en hoeve
in Nijmi
•ft een 1
mi eef
tenlid Lu
gaven m
e provin
vrurvn
(Rijk zo
iiiische
vragen o
artaal
de loop va
steeds meer zon. Middag-
tempertuur oplopend tot ongeveer 11
graden.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Wisselend bewolkt en enkele, eerst
oosten ook zon. Zaterdag later van het
westen uit toenemende bewolking, ge
volgd door regen. Middagtemperatuur
oplopend tot ongeveer 10 graden in
Schotland en 15 plaatselijk in Wales.
België en Luxemburg:
Eerst enkele buien, mogelijk met on
weer. Zaterdag in de loop van de dag op
klaringen en wat zon. Zondag later van
het westen uit opnieuw kans op buien.
Middagtemperatuur oplopend tot onge
veer 12 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Geleidelijk minder onrustig en in de loop
ringen en zonnige perioden. Zaterdag in
het oosten eerst nog kans op buien. Zon
dag waarschijnlijk overal tot de avond
droog, buien. Middagtemperatuur oplo
pend tot 12'graden in de Jura en 15 in
Vooral in het noorden wolkenvelden en
af en toe wat regen. Van het zuiden uit
een toenemende kans op zonnige perio
den. Middagtemperatuur oplopend tot
ongeveer 15 graden in het noorden en
ruim 20 in het zuiden.
Madeira:
Wolkenvelden, soms ook zon. Kans op
een enkele bui. Middagtemperatuur op
lopend tot ongeveer 20 graden.
Spanje;
In het noorden en oosten eerst wolken
velden en nu en dan regen. Soms veel
wind. Elders droog en in de loop van het
weekeinde overal steeds meer zon.
Maxima van 13 graden langs de Golf van
Biskaje tot 22 in het zuiden; zondag wat
Canarische Eilanden:
Soms wolken, maar ook geregeld zon,
vooral aan de zuidstranden. Waarschijn
lijk droog. Middagtemperatuur oplopend
tot ongeveer 25 graden.
Marokko:
Westkust: in het noorden wolkenvelden
en eerst misschien nog een bui; naar het
zuiden toe meer zon en droog. Maxima
van een graad of 15 bij Tanger tot meer
dan 20 graden in het zuiden Vanafzon-
dag overal stijging van temperatuur.
Vooral in het noorden wolken en kans op
een (onweers)bui. Zondag perioden met
zon en meest droog. Maxima tussen 20
en 25 graden, zaterdag hier en daar
Zuid-Frankrijk:
Zaterdag wisselvallig en van tijd tot tijd
flink wat buien, in de bergen mogelijk
ZONDAG 19 APRIL 1998
Zon- en maanstanden
Zon op 05.35 Zon onder
Maan op 02.52 Maan
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 09.06 21.40 08.39
Laag 05.05 17.36 04.46
MAANDAG 20 APRIL 1998
Zon- en maanstanden
Zon op 06.33 Zonondei
Maan op 03.35 Maan
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 10 04 23.06 23.37
Laag 05.55 18.24 05.36-
Weerrapporten 17 april 17 u
Maastricht regen
Kopenhagen half bew.
n for
se Mistral. Geleidelijk v<
enkele opklaringen. Zondag overwegend
droog en perioden met zon. Maxima van
bijna 10 op zaterdag in de Charente tot
18 graden op zondag langs de Middel
landse Zee.
Mallorca en Ibiza:
Zaterdag wisselend bewolkt, kans op
een (onweers)bui en veel wind. Zondag
perioden met zon en droog. Middagtem
peratuur oplopend tot boven de 20 gra-
dagb
sops
tier en daar
uit wat opklaringen. Middagtemperatuur
tussen 12 en 18 graden.
Corsica en Sardinië:
Een stormachtige noordwestenwind. Za
terdag wisselend bewolkt en enkele re-
gen- of onweersbuien. Tamelijk fris,
vooral met maxima rond 13 graden
Zondag wat zachter en afnemend buiig.
Malta:
flink wat wind. Zondag perioden met zon
en meest droog. Middagtemperatuur on
geveer 18 graden.
Griekenland en Kreta:
Toenemende bewolking en vooral zater
dag in het westen regen- of onweersbui
en, zondag ook elders. Maxima dalend
tot onder de 20 graden.
Turkije en Cyprus:
Zaterdag langs de zuidkust nog zonnige
perioden en op de meeste plaatsen
droog. Van het westen uit toenemende
bewolking en kans op enkele regen- of
onweersbuien. Maxima van een graad of
16 rond Istanbul tot rond 22 op Cyprus.
Duitsland:
Half tot zwaar bewolkt en vooral in het
zuiden en midden van tijd tot tijd regen,
in de Beierse Alpen sneeuw. Middag
temperatuur tussen 8 en 13 graden.
Zwitserland:
In het noorden bewolkt
vanaf 1100 meter ook sneet»
zuiden zonnige perioden
föhn maxima oplopend tot teg^
Oostenrijk:
Bewolkt en van tijd tot tijd reg*
1100 meter sneeuw; lat-
af en toe zon en droog. Middag
t 15 grade"
Polen:
Meest bewolkt en van tijd tot:
of buien, zondag in het zuiden'
en met onweer en plaatselijk
slag. Maxima tussen 8 en 14 g'
Tsjechië en Slowakije:
Overwegend bewolkt en een
en, vooral in Slowakije, mis
met onweer en op somm.g
veel neerslag Middagtemper?
streeks 12 graden.
Hongarije:
Wisselvallig met een aar
el heeft
ileerd d;
ers op