1 Grind Zwartekomin, A D I, J1 Thee bii Anna Boleyn bloemen en zaden J Z JG Tuinieren ZATERDAG 18 APRIL 1998 )AG 18 Bijkomen rondom Hever Castle In de bijbel is al een plaatsje in geruimd voor het gebruik van zwarte komijn, een kruid dat rond de Middellandse Zee eeu wenlang gebruikt werd om geur en smaak te geven aan diverse gerechten en ook nu nog in Zuid-Europa weieens door het beslag voor brood wordt ge daan. Waar vrijwel niemand aan denkt als men het over zwarte komijn heeft, is dat dit het pikzwarte zaad is van een van onze lieflijkste éénjarige bloemen: het juffertje in het groen, in sommige streken in ons land ook wel grietje in het groen genoemd. De Latijnse naam is Nigella damascena, Nigella is afgeleid van het Latijns voor zwart, en damascena komt simpelweg van Damascus, de hoofdstad van Syrië, de stad die met de ve le zijdeweverijen ook de naam aan damast heeft gegeven. De echte zwarte komijn is ei genlijk Nigella sativa die altijd blauw is, terwijl de N. damasce na er ook in het wit en rose blijkt te zijn. Maar het meest bekend is de hemelsblauwe bloem temidden van veel teer groen. Is er nog een plekje in de zon in de tuin. zaai dan vlug nog wat juffertjes. Het zijn hele gemakkelijke, mooie planten en bloemen en als men de bloe men vrucht laat vormen heeft men fraaie bolletjes voor droog- boeketten. Nigella kan ter plaat se, maar ook voorgezaaid wor den. De afstand tussen de plan ten moet rond 20 cm bedragen. Er is een nadeel aan deze éénja rige: ze is gauw uitgebloeid, ze ker als men ze zaad laat zetten. Zaai daarom voor een zomer drie weken lang juffertjes. Zaai vooral ook nog in augustus. De planten doorstaan de winter prima en op deze manier heeft men al vroeg in het jaar groene juffertjes in de tuin. Wellicht aardig te weten na dit pleidooi voor een ouderwetse éénjarige: het is ook een prima snijbloem. Dus geef ze een kansje. Na dit verhaal over de zwarte komijn mag een verhaal over de echte komijn niet ontbreken. Dat is een heel ander gewas. Ons juffertje hoort thuis bij de boterbloemachtigen, de Ranun- culaceae, de komijn, de echte, is een schermbloemige, onder an dere verwant aan de kummel waarmee hij weieens verward wordt. De Cuminum cynimum, zoals de komijn in het Latijn heet, lijkt dan ook geheel en al niet op Nigella en hoort eigen lijk niet thuis in de border maar in het kruidenhoekje. De plant wordt ongeveer 50 cm hoog, krijgt witte of lichtrose bloem- schermen en dient net als ons juffertje in de zon te staan. Over •J VAN DER VEN GREET BUCHNER het algemeen worden alleen de rijpe zaden van komijn ge bruikt. Wil men deze daadwer kelijk oogsten dan is het ver standig om ze tijdig te plukken. Ze vallen zo af, ook tijdens het drogen. Net als kummel wordt komijn gebruikt ter bevordering van de spijsvertering. Trouwens komijn is een van de kruiden in onze bekende Leidse kaas. De zwarte komijn, feitelijk de Nigella sativa, moest op bevel van Lodewijk de Vrome en Ka- rel de Grote door de boeren ver bouwd worden om er brood mee te kruiden en om het beter verteerbaar te maken. Ook werd een thee van dit zaad wel, net als thee van de echte komijn, gebruikt bij spijsverterings stoornissen en tegen wind zucht. In het gebruik hebben de twee soorten komijn, die noch familie van elkaar zijn en waar van bloemen noch zaden op el kaar lijken veel met elkaar ge meen, dat zal dan wel de verkla ring zijn voor hun gemeen schappelijke naam. Hever Castle en zijn prachtige tuinen in Kent geven je het ge voel alsof je in een tijdmachine bent gestapt. Eventjes terug naar de late Middeleeuwen, waar normen en waarden zo anders waren dan in het huidi ge Groot-Brittannië. Slechts dertig minuten links rij den vanaf de luchthaven London Gatwick is de omgeving al totaal anders. Van een drukke stad met haar vele verkeersge- bruikers verandert de omgeving in een landschap van één en al groen. Dit is het beroemde, soms mysterieuze platteland van Kent. Bijna uit het niets duikt Tudor Village op, een aantal oude hui zen achter het machtig Hever Castle. Het kasteel heeft al van verre een vreemde uitwerking. De meeste kastelen hebben kille uitstraling. Hever echter maakt eerder gevoelens van warmte en vrijheid los. Een veredeld voetpad, leidt het oudste deel van het kasteel, gebouwd aan het eind van de dertiende eeuw. In die tijd mocht niet worden gesproken over een 'casüe'. Het was eerder een versterkt boerenhuis met binnenhof, omgeven door een gracht met een ophaalbrug. Het kasteel werd later de plek waar de beroemde Anna Bo leyn, ook wel bekend als 'Bul len'. haar kinderjaren door bracht. Haar familie voegde eind vijftiende eeuw een com fortabel buitenhuis in Tudorstijl aan het domein toe. Met spits bogen, rijkversierde schoorste nen en tal van horizontale re- naissance-elementen. Hever Castle bevat veel herinneringen aan Anna Boleyn, die te zien zijn op een speciale tentoon stelling. Ter herinnering, deze Anna was de tweede vrouw van koning Hendrik de Achtste en de moe der van Elisabeth de Eerste. Ze werd als koningin terechtge steld voor hoogverraad wegens overspel. De geruchten gaan echter dat Hendrik van haar af wilde, omdat ze geen mannelij ke troonopvolger ter wereld had gebracht. De prachtige binnenplaats van Hever Castle. in zakken van 25kg. i75 vanaf 4, p.zak frSzTUW00''(N)' SPECIALIST IN NATUURSTEEN EN SIERBESTRATING Op Tower Green vond de ont hoofding plaats, een straf waar de koning dol op was. Er was voor deze gelegenheid speciaal een beul uit Frankrijk 'besteld'. Anna's broer vond drie dagen eerder op dezelfde manier de dood. Hij werd beschuldigd van 2 relatie met zijn Na de terechtstellingen bleef Anna's vader tot zijn dood in 1538 op Hever wonen. De ko ning erfde het kasteel van de fa milie van zijn overleden vrouw, maar maakte er bijzonder wei nig'gebruik van. Wel liet hij zijn vierde vrouw, Anna van Kleef (van wie hij inmiddels al weer was gescheiden), in 1540 op het landgoed huizen. Zij bleef op Hever tot haar dood, zeventien jaar later. Na de dood van Hendrik de Achtste is Hever in verschillen de handen gevallen. William Waldorf Astor kocht het land goed in 1903 en stak er veel tijd, geld en fantasie in. Hij liet het Tudor-dorp en de prachtige tui nen aanleggen. De vele Astor- collecties van meubelen, schil derijen en houtsnijwerken zijn ook nu nog in Hever te bewon deren. Anno 1998 bevinden de tuinen buiten de slotgracht zich bijna nog geheel in dezelfde staat als toen. Een geplaveide binnen hof, rozentuinen en taxusheg gen zijn aangelegd. Er is een doolhof en bomen zijn gesnoeid in de vorm van schaakstukken. Hever Castle en zijn prachtige, groene tuinen in het vlakke landschap van Kent geven je het gevoel alsof je in een soort tijd machine bent gestapt. Eventjes enkele eeuwen terug, naar een epoque waarin normen en waarden zo veel anders waren dan in het huidige Groot-Bri- tannië. Het grootste gedeelte van het jaar zijn 'The Gardens of Eng land' getooid in schittende kleuren. In de spectaculaire Ita liaanse tuin staan beeldhouw werken uit de Romeinse tijd tot aan de Renaissance. Overal in de tuinen klettert, spettert en stroomt water. In het midden bevindt zich een meer van veer tien hectare. William Waldorf Astor moest drie jaar wachten tot de vijver, gelegen tussen de weiden en het moerasland, was Door het kleine meertje stroomt de rivier Eden: het paradijs. Ei genlijk wordt met die naam de omgeving van Hever Casüe in één keer duidelijk. Informatie: Brits Verkeersbureau, Stadhouderskade 2,1054 ES Amster dam, tel. 020 68 55 05 1. 1 P M L O E O N I 2 B O K N B A O N 3 N S T B A A E K 4 K T L E U R I F 5 S P A O F R T G 6 R U O L L N E R 7 M E S N T I E D 8 A P O N V M E R 9 T E I R D A E S 10 T A L N K IJ E R 11 P D O L E I S N 12 B E O N D P w E 13 E T O K N K IJ N 14 L A E S T I N G OPGAVE OPLOSSING CITAAT Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vor men dat overeenkomt met de omschrijving. De resterende let ters vormen van boven naar be neden en van links naar rechts een citaat. 1Vouw; 2. lekkernij; 3. lange stok; 4. bot met vlees eraan; 5. laddertrede; 6. zware golf; 7. verfstof; 8. schamel; 9.sleep net; 10. vaartuig; 11. verzeke ringsakte; 12. troep; 13. vis; 14. hinderlijk. KRUISWOORDRAADSEL ram-t-oot a-avond-a -koerier- kr-ene-us laan-rasp oktate neet-spie te-rit-er -luierik- a-rotor-i roe-s-alk HEINZ ógUM EU MAZ&/&Z/E CVEP WAT OAN/&MT 6P/M MOV. WAT/SH/£eAHJ P£ Z/SAA&T HU H/j zei/er pat£e «assv Pcsr/s" HU Wi (SSSV STtetzEje OP DSC&J/S PLAWKEM J6/U/& £'SAC£A/W£L TWEE OC/H/E W/Jl/E/V ZEETtSR'M EM J &AMT EE MET HUV k&EPEflS TE&ECV EL - ,CAAtC AUPV, DATCOETZEEE -V* v_ - TOMPOES Tom Poes en de Grootdoener Professor Sickbock had inmiddels zijn boodschap gedaan en keerde huiswaarts. De krachtige wind voer de allerlei geluiden met zich mede die de geleerde onaangenaam trof fen. „Ei", zo prevelde hij, „in de verte vlucht iemand, die help roept. En hier dichtbij spreekt iemand op on heuse toon uit een waterput. Men kan als wetenschappelijk onderzoe ker toch ook nooit eens de hielen lichten zonder bij thuiskomst een chaos aan te treffen." Zo sprekende naderde hij een wegkromming en daar werd zijn blik door een onver wacht toneeltje getroffen. „Seldrement", sprak hij. „Mijn robot geeft de heer Paskwil een bad. De zaak schijnt wel geheel uit de hand gelopen." „Schiet op!" riep de dren keling met overslaande stem. „Jaag die ijzeren kinkel weg! Hij deugt niet. Hij doet niet wat ik zeg! Hier zal je meer van horen, prof!" De geleerde schonk echter geen aandacht aan het kereltje. Hij staarde peinzend de ro bot na, die zich dreunend verwijder de onder het uitspreken van het woord 'help'. „Een eigenaardig ver schijnsel", mompelde de professor. „Het fac totum is op iemand afge steld. Maar niet op deze beklagens waardige hier." „Je hebt het expres gedaan!" riep de heer Verkwil over spannen. „Je dacht natuurlijk: laten we eens een grap hebben met dat gekke kleine ventje. Dan kunnen we lachen! Dat dacht je natuurlijk! Maar je vergist je; je zult hier meer van ho ren!" „Ge bazelt, vriend", zei de ge leerde verstrooid. „Een onbevoegde heeft zich meester gemaakt van uw robot en hem de opdracht 'help' ge geven. Wie mag dat zijn? En hoe her stellen wij het euvel?" H W delst< DOOR JAN VISSER Het verschijnsel El Nino duurt voort. Nog steeds zijn grote deler ri het equatoriale deel van de Stille Oceaan 2 tot 3 graden warmt normaal en willen de passaatwinden maar niet op gang komen. Volgens de Wereld Meteorologische Organisatie bestaat er op noordelijk halfrond een verband tussen afwijkend weer in het en El Nino. In onze omgeving leidde dat vijftien jaar geleden, to eveneens een bijzonder krachtige El Nino meemaakten, tot hel voorjaar van de eeuw. Met name mei 1983 was toen extreem na delijk 125 mm) en somber. In Overveen viel die maand 122 en Hoofddorp 111 mm. Berucht is ook de Hemelvaartsstorm die mensen het leven kostte. Of het dit jaar ook zo erg wordt ligt uiteraard in de schoot dertoff, gtqüï H gestegf iei export d >Washin heiende h jrende 7 to nomisch it larallew komst verborgen maar de signalen van de afgelopen tijd zijn geval niet hoopvol. Maart en april zijn, net als in 1983, natte den. Voor de nabije toekomst is er evenwel reden tot optimisme. den volgende week stijgt de luchtdruk boven West-Europa. Dei wikkeling leidt tot de vorming van een hogedrukgebied, waarde atmosfeer stabiliseert. Afnemende regenkansen dus, meer zont vooral oplopende temperaturen. Het Europese atmosfeermodel speelt al op twintigers richting woensdag/donderdag. De Duitser thermisch voorzichtiger. Op maandag overigens veroorzaakt een frontaal systeem enige Vandaag kan er nog een bui vallen maar de zon komt soms ook voorschijn. Het wordt 11 graden. De wind is meest matig uit hel den tot noordoosten. Morgen overwegend droog, nu en dan zon, wordt 12 graden. Gisteren was een alleszins redelijke dag met soms wat zon en te raturen tot 13 graden. Tegen de avond viel er plaatselijk wat reg E U KNMI Weersvooruitzicht Geldig tot en met Noorwegen: l incie Het pi en hoeve in Nijmi •ft een 1 mi eef tenlid Lu gaven m e provin vrurvn (Rijk zo iiiische vragen o artaal de loop va steeds meer zon. Middag- tempertuur oplopend tot ongeveer 11 graden. Engeland, Schotland, Wales en Ierland: Wisselend bewolkt en enkele, eerst oosten ook zon. Zaterdag later van het westen uit toenemende bewolking, ge volgd door regen. Middagtemperatuur oplopend tot ongeveer 10 graden in Schotland en 15 plaatselijk in Wales. België en Luxemburg: Eerst enkele buien, mogelijk met on weer. Zaterdag in de loop van de dag op klaringen en wat zon. Zondag later van het westen uit opnieuw kans op buien. Middagtemperatuur oplopend tot onge veer 12 graden. Noord- en Midden-Frankrijk: Geleidelijk minder onrustig en in de loop ringen en zonnige perioden. Zaterdag in het oosten eerst nog kans op buien. Zon dag waarschijnlijk overal tot de avond droog, buien. Middagtemperatuur oplo pend tot 12'graden in de Jura en 15 in Vooral in het noorden wolkenvelden en af en toe wat regen. Van het zuiden uit een toenemende kans op zonnige perio den. Middagtemperatuur oplopend tot ongeveer 15 graden in het noorden en ruim 20 in het zuiden. Madeira: Wolkenvelden, soms ook zon. Kans op een enkele bui. Middagtemperatuur op lopend tot ongeveer 20 graden. Spanje; In het noorden en oosten eerst wolken velden en nu en dan regen. Soms veel wind. Elders droog en in de loop van het weekeinde overal steeds meer zon. Maxima van 13 graden langs de Golf van Biskaje tot 22 in het zuiden; zondag wat Canarische Eilanden: Soms wolken, maar ook geregeld zon, vooral aan de zuidstranden. Waarschijn lijk droog. Middagtemperatuur oplopend tot ongeveer 25 graden. Marokko: Westkust: in het noorden wolkenvelden en eerst misschien nog een bui; naar het zuiden toe meer zon en droog. Maxima van een graad of 15 bij Tanger tot meer dan 20 graden in het zuiden Vanafzon- dag overal stijging van temperatuur. Vooral in het noorden wolken en kans op een (onweers)bui. Zondag perioden met zon en meest droog. Maxima tussen 20 en 25 graden, zaterdag hier en daar Zuid-Frankrijk: Zaterdag wisselvallig en van tijd tot tijd flink wat buien, in de bergen mogelijk ZONDAG 19 APRIL 1998 Zon- en maanstanden Zon op 05.35 Zon onder Maan op 02.52 Maan Waterstand IJmuiden Katwijk Hoog 09.06 21.40 08.39 Laag 05.05 17.36 04.46 MAANDAG 20 APRIL 1998 Zon- en maanstanden Zon op 06.33 Zonondei Maan op 03.35 Maan Waterstand IJmuiden Katwijk Hoog 10 04 23.06 23.37 Laag 05.55 18.24 05.36- Weerrapporten 17 april 17 u Maastricht regen Kopenhagen half bew. n for se Mistral. Geleidelijk v< enkele opklaringen. Zondag overwegend droog en perioden met zon. Maxima van bijna 10 op zaterdag in de Charente tot 18 graden op zondag langs de Middel landse Zee. Mallorca en Ibiza: Zaterdag wisselend bewolkt, kans op een (onweers)bui en veel wind. Zondag perioden met zon en droog. Middagtem peratuur oplopend tot boven de 20 gra- dagb sops tier en daar uit wat opklaringen. Middagtemperatuur tussen 12 en 18 graden. Corsica en Sardinië: Een stormachtige noordwestenwind. Za terdag wisselend bewolkt en enkele re- gen- of onweersbuien. Tamelijk fris, vooral met maxima rond 13 graden Zondag wat zachter en afnemend buiig. Malta: flink wat wind. Zondag perioden met zon en meest droog. Middagtemperatuur on geveer 18 graden. Griekenland en Kreta: Toenemende bewolking en vooral zater dag in het westen regen- of onweersbui en, zondag ook elders. Maxima dalend tot onder de 20 graden. Turkije en Cyprus: Zaterdag langs de zuidkust nog zonnige perioden en op de meeste plaatsen droog. Van het westen uit toenemende bewolking en kans op enkele regen- of onweersbuien. Maxima van een graad of 16 rond Istanbul tot rond 22 op Cyprus. Duitsland: Half tot zwaar bewolkt en vooral in het zuiden en midden van tijd tot tijd regen, in de Beierse Alpen sneeuw. Middag temperatuur tussen 8 en 13 graden. Zwitserland: In het noorden bewolkt vanaf 1100 meter ook sneet» zuiden zonnige perioden föhn maxima oplopend tot teg^ Oostenrijk: Bewolkt en van tijd tot tijd reg* 1100 meter sneeuw; lat- af en toe zon en droog. Middag t 15 grade" Polen: Meest bewolkt en van tijd tot: of buien, zondag in het zuiden' en met onweer en plaatselijk slag. Maxima tussen 8 en 14 g' Tsjechië en Slowakije: Overwegend bewolkt en een en, vooral in Slowakije, mis met onweer en op somm.g veel neerslag Middagtemper? streeks 12 graden. Hongarije: Wisselvallig met een aar el heeft ileerd d; ers op

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1998 | | pagina 8