Vietnam op drift u door ROLF BOSBOOM Begin jaren negentig, toen Vietnam aan de grenzen de communistische teugels liet vieren, was het alsof een onvermoed paradijs werd ontsloten. Buitenlandse investeerders kregen visioenen van een 'opkomende markt' en in hun kielzog zou zich dé toeristische trekpleister van Zuidoost-Azië ontwikkelen. De eerste verhalen uit het beloofde land klonken opgetogen. De oorlog, die vervloekte oorlog, leek vergeten. Dat Vietnam als een bezetene bouwt aan zijn toekomst is voor wie door het land reist onmiskenbaar, maar de euforie over de wedergeboorte ebt weg. Als economische tijger boezem t het land nog te weinig gezag in en de groei van het toerisme stagneert. Saigon: hoogbouw in wording werpt steeds grotere schaduwen over de de stad. et hervormingsproces Doi moi, H dat in 1986 werd ingezet maar pas na het wegvallen van de Sovjetsteun in een stroomversnelling kwam, heeft Vietnam onherkenbaar veranderd. Len in mag dan in de hoofdstad Hanoi nog steeds op zijn voetstuk staan, de centraal geleide economie heeft het veld geruimd voor een uitbundige vrije markt met een overstelpend aanbod van zelfs de modernste goederen. Buitenlandse bedrijven hebben tot nu toe sa men bijna 32 miljard dollar in het land geïn vesteerd en met enorme billboards in de rijstvelden en lichtreclames laten ze weten dat ze er zijn. In Hoi An, het Volendam van Vietnam, zijn Internetwinkeltjes de laatste trend, in de ste den geldt Eurocard Mastercard als de nieuw ste norm en in Saigon, de enige echte naam van Ho Chi Minh City, is, als keurmerk van de moderne beschaving, zojuist de eerste Kentucky Fried Chicken geopend. Voor de finale van 'Tomorrow never dies', de laatste Bondfilm, reist 007 af naar Saigon. Beelden van een Amerikaans aandoende me tropool vol wolkenkrabbers vullen het doek. Hollywood zet de wereld weer eens naar zijn hand, denk je ongelovig. Totdat je zelf over Dong Khoi loopt en ziet dat hoogbouw in wording steeds grotere schaduwen over de bekendste winkelstraat van de stad werpt. Naast de Stadsschouwburg is het oude Ca- ravelle Hotel, waarvandaan de oorlogsrepor ters in 1975 het ontluisterende vertrek van de Amerikanen versloegen, overmeesterd door zijn reusachtige opvolger. Op het plein met het beeld van Tran Hung Dao is het Ramada Saigon Hotel, met meer dan twintig verdiepingen, bijna voltooid. Er naast is de bouw van alweer een kolos be gonnen. Niet langer de Notre Dame, die nu gezelschap krijgt van de eerste Vietnamese shopping mail Diamond Plaza, maar het Sai gon Trade Center en het Citibankgebouw fungeren als bakens voor verdwaalde toeris ten. In Hanoi wordt aan het Westmeer ook de ene luxueuze mega-accommodatie na de an dere geopend. Masterplan De bouwwoede is het gevolg van de klachten van de eerste vakantiegasten en zakenlieden, die wezen op het tekort aan kantoorruimte en hotels met meer dan een of twee sterren, en gebaseerd op de te optimistische groeicij fers. Nadat tussen 1990 en 1994 het aantal buitenlandse gasten van vrijwel nihil tot een miljoen was gestegen, legde de Vietnamese regering in het toeristisch masterplan 1995- 2010 de lat hoog: 3,5 miljoen toeristen in 2000 en 9 miljoen in 2010. Na drie jaar blijkt dat een onmogelijke missie te zijn. Het aantal toeristen groeit nog wel (1,3 miljoen in 1995, 1,6 miljoen 1996, 1,7 miljoen in 1997), maar veel perspectief lijkt er niet in te zitten. Sai gon, waar alles het eerste gebeurt, zag vorig jaar het aantal vakantiegangers zelfs al dalen. De KLM is vorige week na vier jaar gestopt met de directe vluchten van Amsterdam naar Ho Chi Minh City, wegens onvoldoende ren dement. De gevolgen van het stagnerende toerisme, de haperende economie en de dramatisch Euforie over wedergeboorte na 'vervloekte oorlog' ebt weg Een van de trekpleis ters in Vietnam: de Kien-tempel in Hoi An (Centraal Viet nam). FOTO'S GPD ROLF BOSKOOM Dorp van ht volk in Hoal Noord-Vieto dalende buitenlandse investeringen blijven niet uit. Tienduizenden vierkante meters aan nieuwe kantoren staan leeg, waardoor de huurprijzen in bijvoorbeeld Hanoi met een kwart zijn gedaald. In Saigon is naast het roemruchte Hotel Continental de bouw van het Park Hyatthotel na acht etages stilgelegd. Het zachtroze Marriott Hotel, 130 kamers met uitzicht op de Saigonrivier, is al wel ge reed, maar de bouwschutting van golfplaten blijft eromheen staan omdat leegstand nog altijd minder kostbaar is dan exploitatie voor een handjevol hotelgasten. Enkelspoor Reizen in dit land op drift is ook nog steeds niet eenvoudig. Een auto wordt ten strengste ontrade gezien het soms krankzinnige ver keer waarin men links voorsorteert om rechts af te slaan en om er zelf op uit te kunnen trekken moet je een auto met chauffeur hu ren of je wagen aan de onberekenbare bus sen. Voor de grote afstanden rijdt de Hereni gingsexpres dagelijks in bedaard tempo over een enkelspoor tussen Saigon en Hanoi, een reis van twee etmalen. Sneller zijn de binnen landse vluchten van Vietnam Airlines, al is het avontuurlijke eraf nu de maatschappij de bedenkelijke Tupolevs en Yakovlevs heeft vervangen door een gloednieuwe vloot met vooral Airbussen. Wie helemaal af wil zijn van het eindeloze geregel met alle ergernissen van dien of ge woon geen tijd en energie wenst te verspillen, kan kiezen uit de georganiseerde reizen die een groeiend aantal organisaties aanbieden. Groepen vakantiegangers hebben de voor keur van de Vietnamese regering, omdat die goed in de gaten zijn te houden en meestal meer te besteden hebben dan rugzakkers. Al die groepen bezoeken nagenoeg dezelfde be zienswaardigheden, volgen dezelfde routes en houden onderweg halt bij dezelfde pleis terplaatsen. En overal zijn ze een gemakkelij ke prooi voor de ambulante handel, verko pers die elk jaar talrijker en vasthoudender worden en samen met verminkte bedelaars zwermen rond de melkkoe die toerist heet. In de sprookjesbaai van Ha Long komen talloze vissersfamilies met hun sampans langszij om kreeft, krab en koralen aan de man brengen. In Saigon weten cyclorijders De chaos op de wegen in Saigon waar men links voorsorteert om rechts af te slaan. het beste adres voor massage en meer. Op de top van de Wolkenpas bij Da Nang hebben kinderen 'The Quiet American' van Graham Greene, tijgerbalsem en Wilhelminarijksdaal- ders in de aanbieding en strijken listig met flesjes ijskoud water over je bezwete arm. „One dollar, heel goedkoop." Wie echt niets te verkopen heeft, zwerft over straat met een oude weegschaal, waar je voor een habbe- krats op mag staan. Alles heeft zijn prijs in Vietnam en voor toeristen ligt die hoger dan voor de eigen in woners. Een bezoek aan de Verboden Paarse Stad in Hue, met de keizerlijke gebouwen die voor het grootste deel zijn weggevaagd door het oorlogsgeweld, kost buitenlanders het elf- voudige van de entree voor autochtonen. Maar het is goed om te zien dat de restaura tie op gang is gekomen. Op het dakterras van het decadente Rexhotel in Saigon, bekend om zijn hondse bediening, drink je voor ze ven gulden een blikje 333bier, wetend dat de gemiddelde Vietnamees daar drie dagen voor moet werken. Hotels vragen soms prijzen met het idee dat de westerse portemonnee nooit leeg raakt. Honderd dollar voor een nachtje in een beetje behoorlijk onderkomen in een stad is niet ongebruikelijk. Paradijselijk Het is een van de redenen waarom Vietnam nog niet de toeristische trekpleister is die het zo graag wil zijn, samen met de ondanks alle inspanningen nog gebrekkige infrastructuur en het tekort aan geschikt hotelpersoneel, goede gidsen en bekwame managers. Viet nam is door de beperkte ontspanningsmoge lijkheden ook nog geen land voor een luier vakantie, al is het op de paradijselijke stran den van Nha Trang en Da Nang aan de Zuid- Chinese zee goed toeveiï. Verder werkt de langgerekte vorm van het land, die rondrei zen bijna onmogelijk maakt, niet mee en gooit de financiële crisis in Zuidoost-Azië roet in het eten. Vietnam heeft met de dong een naar verhouding harde munt, terwijl bij voorbeeld Thailand met zijn sterk gedeva lueerde baht voor vakantiegangers nu spot- De grootste zorg en misschien wel tragiek is dat slechts een te verwaarlozen percentage Vietnamgangers nog eens terugkomt. Mis schien wel doordat de reizigersindustrie nog altijd doordrenkt is van de oorlog. Franse be zoekers trekken in groten getale naar Dien Bien Phu, waar de Fransen in 1954 hun Wa terloo vonden. Anderen zoeken naar sporen van de werkelijkheid van 'Apocalypse Now' en 'Miss Saigon'. Dagenlang trekken ze door een land met zoveel tekenen van een lange fascinerende geschiedenis, talloze prachtige pagodes en oneindige landschappen van onvermoede schoonheid. Maar als de voormalige Ameri kaanse ambassade in Saigon in zicht komt veert iedereen pas echt op. Een desolaat ge bouw van een onwaarschijnlijke lelijkheid, maar iedereen ziet weer de beelden voor zich van 29 april 1975, van de laatste helikopters met Amerikanen die schielijk het land ont vluchtten voordat Saigon definitief ten prooi viel aan het communisme. Gruweldaden De tank die een dag later door de hekken van het presidentieel paleis reed staat nu te blin ken in te paleistuin. In het Revolutiemuseum (ironisch genoeg oorspronkelijk een Frans paleis) hangen foto's van de strijd tegen de Fransen en de Amerikanen en het Oorlogs museum toont eenzijdig, maar niet minder waar misselijkmakende beelden van gruwel daden begaan door GI's, mensen die mon sters werden in dienst van het vaderland. De ijzingwekkende kruiptocht in de ellendig nauwe tunnels van Cu Chi doet beseffen dat de Amerikaanse tunnelratten geen schijn van kans hadden tegen de doortrapte Vietcong. Nergens ontbreken de souvenirshops met voor echt versleten identificatieplaatjes en Zippo's met inscriptie van gesneuvelde Ame rikanen: 'When I die, bury me face down, so the world can kiss my ass.' Als is doodga, be graaf me dan met mijn gezicht naar beneden, zodat de wereld mijn kont kan kussen"1. In Da Nang staat een groep luidruchtige Vietnamveteranen zelfverzekerd de meege reisde horde journalisten te woord terwijl ze op weg zijn naar Khe Sanh bij de Gedemilita riseerde Zone, waar ze begin '68 toch een vreselijk pak slaag kregen. De oori: overal in Vietnam, zullen ze zegt weer thuis zijn, maar het zijn spora verleden die het land voornamelijk teresse of met commerciële moi stand houdt. Bij de muur in Washington me 57.000 namen van gevallenen trauma's nog dagelijks zichtbaar, ie in Vietnam, waar drie miljoen mens ven lieten, vooral vooruit kijkt. Kiirii naakte meisje van het napalmbi ment dat het Amerikaanse geweta schudde, heeft het de piloot van to ven. Met de grootmoedigste glimfe bestaat. Toekomst Reizen naar het verleden bieden hei in Vietnam te weinig toekomst. End het heden zo boeiend is, met die fi de spagaat tussen oude idealen es begeerten. Vijf ochtenden in de« voor het mausoleum in Hanoi ea honderden meters mensen die al vrijwillig hun eerbied komen bete Oom Ho, terwijl buiten het kapitalis tij viert. In de steden heerst dag eni helse kabaal van de eindeloze stro» taalbare' Honda's, terwijl de overgn derheid van de bevolking op het plat stilte de strijd om het bestaan voert vol tegenstellingen, die de reiziger rend in verwarring brengen en niet laten. Vietnam verdient meer dant mental journey.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1998 | | pagina 46