Europeanen migreren zelf het meest
Balanceren tussen
scherpe controle
en soepele zorg
Feiten &Meningen
Libanon ziet weinig in terugtrekkingsplan Israël
DONDERDAG 2 APRIL 1998
NIEUWSANALYSE
Scherpe controle op het handelen van verpleegkundigen
verdraagt zich maar moeizaam met soepele en doelmati
ge zorgverlening aan ouderen. Daarom durft geen enkele
instelling voor de verzorging van ouderen te beweren dat
de gebeurtenissen rond de twee verpleegkundigen in de
Haagse serviceflat Waalsdorp zich bij hen niet kunnen
herhalen.
De schrik zit er goed in. De incidenten met het toedie
nen van medicijnen in Den Haag tonen helder de nood
zaak aan lot het maken van waterdichte afspraken en een
duidelijke afbakening van verantwoordelijkheden tussen
artsen en verpleegkundigen. De wetgever verplichtte de
zorginstellingen al tot klare afspraken en duidelijke pro
tocollen. Die verplichting is vastgelegd in de Wet-BIG
(Beroepsuitoefening in de Gezondheidszorg), die op 1 ja
nuari van kracht is geworden.
Hen goed protocol biedt verpleegkundigen en artsen de
zekerheid dat er geen misverstand kan rijzen over de ver
antwoordelijkheid van de arts en de opdrachten voor ver
pleegkundigen. Vrijwel alle verkeer tussen beide beroeps
groepen wordt schriftelijk vastgelegd. Uiteraard is dat ook
in het belang van de patiënt. „Niks goedkeuring ach
teraf', bromt directeur J. Assink van verpleegtehuis De
Braamberg in Arnhem, in reactie op de verldaring van
een getuige-deskundige in de Haagse zaak dat het niet
ongebruikelijk is dat verplegers pas achteraf artsen infor
meren over het toedienen van insuline en morfine.
M. Elbertsen, zorgmanager bij het nagelnieuwe ver
pleeghuis Norschoten in Barneveld, is wel vertrouwd met
deze opvatting. In het verleden heeft hij zoiets meerma-
len meegemaakt. ,,Je vroeg je wel eens af wat je eigenlijk
allemaal had toegediend. Je kreeg een grote vrijheid",
herinnert hij zich. Maar hij is blij dat die tijd voorbij is en
de lijnen worden aangetrokken. „Toen waren we minder
zorgvuldig omdat dit soort dingen nog niet naar buiten
was gekomen", zo analyseert hij.
Assink sluit uit dat verpleegkundigen op eigen houtje
zware middelen toedienen. „Morfine wordt alleen toege
diend als dat schriftelijk is opgedragen." Niet voor alle
groepen medicijnen is het protocol gelijk. Opiaten zijn
van een andere orde dan paracetamol, en dus wordt er
anders mee omgegaan. „Een verpleegkundige kan niet
aan morfine komen, want die ligt achter slot en grendel.
Als het nodig is, wordt de arts opgeroepen om het per
soonlijk toe te dienen, ook al is die daar zelf niet altijd ge
lukkig mee."
Ook in Barneveld worden opdrachten voor medicatie
straks schriftelijk verstrekt. Is er geen arts in huis en is
haast geboden, dan moet de verpleegkundige telefo
nische opdrachten noteren en herhalen, als betrof het
een Amerikaanse oorlogsfilm. De arts moet het recept la
ter alsnog tekenen, legt Elbertsen uit. Toedienen van de
medicijnen is het werk van verpleegkundigen en zieken
verzorgenden. Maar ook hierbij zijn zekerheden inge
bouwd. Pillen worden geteld en injecties nauwkeurig ge
controleerd. „Is de vloeistof uit een ampul opgezogen,
dan moet een collega daarvoor een paraaf zetten." Als
mensen ergens steken laten vallen, kunnen ze daar op
worden aangesproken en kan het tuchtrecht zijn werk
doen, zo is de bedoeling.
Bij Zorgcentrum Krimpenerwaard, dat vier vestigingen
in de gelijknamige polder heeft, bestaan eveneens stralcke
afspraken over het aansturen van 'de verlengde arm' van
de arts. „Wij hebben een arts een faxapparaat aangebo
den zodat opdrachten altijd op papier staan", vertelt al
gemeen directeur B. Mol. Acute situaties doen zich vol
gens hem nauwelijks voor. „Meestal kan de arts voorzien
wat er gebeurt. Hij moet schriftelijk vastleggen hoe de
verpleegkundige dient te reageren als het zover is." Als
het niet anders kan, grijpen verpleegkundigen in volgens
de eigen professionele standaard. „Dat is niet anders dan
wanneer u of ik op straat iets zien gebeuren. Je bent ver
plicht mensen in nood zo goed mogelijk te helpen."
Assink is niet verrast over het kennelijk gemak waar
mee de Haagse verpleegkundigen omsprongen met me
dicamenten. „Ik heb twintig jaar bij de reclassering ge
werkt", zegt hij veelbetekenend. Maar aan een finaal oor
deel over de zaak waagt hij zich niet. „Ik ken het vonnis
onvoldoende. Ik wacht eerst de publicaties in de vakpers
af, want er is wel een heel groot verschil tussen het oor
deel van de rechtbank en het hof."
In Waalsdorp wonen veel ouderen in appartementen,
waar ze naar behoefte zorg krijgen. Om de bewoners niet
dagelijks met nieuwe gezichten te confronteren, wordt
gewerkt met vaste verpleegkundigen, wat de onderlinge
controle er niet gemakkelijker op maakt. Mol erkent de
risico's, maar ziet ook gr'ote voordelen. Daarom wil hij in
de zorgcentra in de Krimpenerwaard toch toe naar een
vergelijkbare opzet. „Ie moet voorkomen dat er eilandjes
ontstaan. Je moet ook de communicatie open houden,
want anders krijg je situaties als in Delfzijl waar 'de Engel
des Doods' in gewetensnood zelf een uitweg zocht voor
haar frustraties. Euthanasie", zo benadrukt Mol „is nóóit
een zaak voor een verpleegkundige. Daar staat altijd de
arts centraal."
DEN HAAG THEO
Het asielbeleid moet scherper. Asielzoekers zonder papieren moet direct de deur worden gewezen. Nederland dreigt anders vol te
lopen. Kortom, enkele weken voor de verkiezingen passeren alle vooroordelen weer eens de revue. Kwalijk is dat dit keer het kabi
net en de directeur van de Immigratie- en Naturalisatiedienst de trom roeren. Maar als Nederland alle ooit geëmigreerde landgeno
ten zou moeten terugnemen, dan zou het land pas werkelijk overvol zijn.
Het lijkt wel alsof Nederlanders
collectief willen vergeten. Min
der dan een halve eeuw geleden
gold migratie voor de meeste
Nederlanders als iets positiefs.
Mensen die zichzelf elders wil
den verbeteren, kregen compli
menten voor hun onderne
mingslust. Tegenwoordig gooit
dit land liever de grenzen dicht,
ook al is bekend dat prikkel
draad, slagbomen en strenge
grenscontroles niemand ervan
weerhouden zijn geluk te zoe
ken in een rijk land.
Toch proberen de autoriteiten
in Europa en in traditionele mi
gratielanden als Australië en de
VS de instroom te beperken.
Hun inzet leidt echter slechts
tot een steeds groter wordende
groep illegalen die op een of an
dere wijze in het rijke westen
toch de kost weet te verdienen.
Het kabinet heeft inmiddels be
sloten asielzoekers zonder pa
pieren of met valse reisdocu
menten veel strenger aan te
pakken. De selectie wordt ver
scherpt en de beslissing over
een asielverzoek valt sneller.
Dit beleid zal echter nauwelijks
effect hebben, zo valt te voor
spellen. Zelfs de Immigratie- en
Naturalisatiedienst (IND) houdt
al rekening met een toename
van het aantal reizigers met ver
valste papieren. De mensen
smokkelaars zullen daarnaast
ongetwijfeld nieuwe mogelijk
heden vinden om mensen een
land binnen te brengen, zoals
bleek bij de aankomst van grote
aantallen Koerdische vluchte
lingen per boot in Zuid-Italië.
Migratie bestaat al sinds de eer
ste mens zijn dorp verliet om el
ders een beter leven op te bou
wen. Uit een zojuist verschenen
studie blijkt dat het juist de Eu
ropeanen zijn die vanaf 1500
massaal zijn geëmigreerd. Eerst
in kleinere aantallen, maar na
1800 in een schier onstuitbare
stroom trokken meer dan zestig
miljoen Europeanen naar de
koloniën en naar andere migra
tielanden.
Nog steeds vormen de Europea
nen de grootste groep migran
ten. „Zou Europa van veel pro
blemen zijn verlost als alle mi
granten weer naar hun oor
spronkelijke plaats van her
komst zouden terugkeren?" vra
gen de Leidse wetenschappers
Piet Emmer en Herman Öb-
deijn zich in de studie 'Het pa
radijs is aan de overzijde' af.
Nee. „Europa zou overvol ra
ken, want het aantal Europea
nen bedraagt thans een veel
voud van de zestig miljoen die
ooit zijn weggegaan. Als die te
rugkomen, wordt het hier een
chaos."
De Europese expansiepolitiek
leidde ook tot een aanzienlijke
gedwongen migratie vanuit an
dere werelddelen. Meer dan
twaalf miljoen zwarte Afrikanen
kwamen als slaven in Amerika
terecht. Miljoenen Chinezen,
Javanen en Indiërs namen later
als 'contractarbeiders' hun
plaats in.
Pas na 1945 stokte de stroom
Europeanen, en begon een om
gekeerde beweging. Vanaf de
komst van de eerste gastarbei
ders groeide de weerstand tegen
mensen van buitenaf. Inmid
dels verzetten zelfs de Italianen,
Spanjaarden en Portugezen, die
WIM STEVENHAGEN
De Israëlische regering heeft gisteren
formeel bevestigd dat ze bereid is de
bezetting van het zuiden van Libanon
op te geven, in ruil voor veiligheidsga
ranties van de Libanese regering. Maar
in Libanon is men niet onder de in
druk. Premier Elias Hrawi zegt dat hij er
niet over peinst 'ook maar één seconde'
met Israël te onderhandelen over reso
lutie 425 van de VN-Veiligheidsraad.
Volgens hem eist die resolutie een on
voorwaardelijke terugtrekking en is het
Israëlische besluit niet meer dan een
politieke stunt.
De elf ministers van Israëls defen
siekabinet besloten gisteren unaniem
tot de aanvaarding van Veiligheidsresor
lutie 425. Israël wijst erop dat die reso
lutie niet alleen spreekt over een terug
trekking, maar ook over hulp van de
VN-vredesmacht (UNIFIL) bij het vesti
gen van een effectief Libanees gezag in
de ontruimde gebieden.
,,Dit laat zien dat het ons ernst is", zei
premier Benjamin Netanyahu gisteren
op een persconferentie. „Het maakt
duidelijk dat we voor eens en altijd een
eind willen maken aan het probleem-
Libanon. We kunnen alleen maar ho
pen dat andere regeringen en met
name die van Libanon ons aanbod
zullen aanVaarden en met ons willen
onderhandelen over de uitvoering er-
Netanyahu zei dat alles zal worden ge
daan om de veiligheid van Israëls noor
den te verzekeren. Hij legde er de na
druk op dat een terugtrekking uit Liba
non niet ten koste zal gaan van onder
handelingen met de Palestijnen en van
Israëls bereidheid overleg te voeren
met Syrië. De Syrische president Hafez
al-Assad verzet zich tegen het Israëli
sche plan. Hij zegt dat alleen over te
rugtrekking kan worden onderhandeld
in breder overleg, waarbij ook een Is
raëlische teruggave van de bezette Go-
lan-hoogte ter sprake komt.
Netanyahu weigert de onderhandelin
gen met Syrië te hervatten, zolang As
sad niet bereid is een streep te halen
door de resultaten die zijn geboekt bij
eerder overleg met de regering-Rabin.
Rabin is destijds akkoord gegaan met
vergaande concessies op de Golan, in
ruil voor een vredesverdrag met veilig
heidsgaranties.
De sji'itische verzetsbeweging Hezbol
lah, die Israël in het bezette zuiden het
leven zuur maakt, zegt net als de Liba
nese regering geen enkele garantie te
willen geven voor Israëls veiligheid in
het geval het leger zich terugtrekt. Maar
Iran, dat vergaande invloed heeft op
Hezbollah, lijkt het daar niet helemaal
mee eens. Iraanse regeringsfunctiona
rissen hebben de afgelopen dagen laten
weten dat de taak van de Hezbollah-
strijders zal zijn afgelopen zodra Israël
zich heeft teruggetrokken. Premier
Netanyahu's politieke adviseur Uzi
Arad noemde die uitspraken 'zeer inte
ressant'.
Israël heeft de afgelopen weken wester
se steun proberen te vinden voor zijn
terugtrekkingsvoorstel, maar zonder
veel succes. Zowel de Verenigde Staten
als Europa lijkt van mening dat het wei
nig kans van slagen heeft zolang Syrië
dwars ligt. Binnen het Israëlische kabi
net heeft minister van infrastructuur
Ariel Sharon de man achter de inva
sie in Libanon van 1982 vergeefs
steun proberen te vinden voor een
voorstel het leger terug te halen zonder
overeenstemming met de Libanese re
gering.
Zijn plan was een terugtrekking in fa
sen uit te voeren en na elke stap te kij
ken of het Libanese leger in staat was
de veiligheid te handhaven. Mochten er
toch aanvallen op het noorden van Is
raël worden uitgevoerd, dan zou het le
ger keihard moeten terugslaan tegen
strategische Libanese doelen. Sharon
heeft gisteren overigens toch voor het
regeringsvoorstel gestemd.
Oud-minister Yossi Beilin van de oppo
sitiepartij Arbeid voert al geruime tijd
actie voor een militaire terugtrekking
uit Libanon. Hij noemt het regerings
besluit resolutie 425 te aanvaarden een
stap in de goede richting, maar betreurt
het dat het kabinet voorwaarden heeft
gesteld. „Het is onrealistisch, want er is
geen partij aan de andere kant die wil
meewerken. Daarom moeten we ons
zonder meer terugtrekken", zegt hij.
Bij gebrek aan directe medewerking
door Libanon en Syrië moet Israël een
beroep doen op derde partijen, meent
Beilin. „We kunnen dat doen op basis
van beloften in bestaande verdragen.
Het afgelopen jaar hebben we gepro
beerd erachter te komen wat er zal ge
beuren als we uit Libanon vertrekken.
Zaken als het op non-actief stellen van
Hezbollah, de hergroepering van het
Libanese leger en de versterking van
UNIFIL worden al genoemd in over
eenkomsten die de afgelopen veertien
jaar zijn gesloten."
Beilin zei onder meer te doelen op wat
is overeengekomen na de Israëlische
operatie 'Druiven der Gramschap' te
gen Hezbollah van 1996, op resolutie
425 en op het in 1989 onder Ameri
kaans toezicht gesloten Taif-akkoord
over de beëindiging van de burgeroor
log. „Dat zijn bestaande overeenkom
sten en daarop kun je je beter baseren
dan op nieuwe overeenkomsten die de
andere kant zou moeten aangaan.'
Beilin zegt dat hij zijn voorstellen heeft
voorbereid in nauwe samenwerking
met hoge Israëlische officieren die in
Libanon hebben gediend. Ze voorzien
ook in extra defensiemaatregelen aan
de Israëlische kant van de grens, in de
vorm van mijnenvelden, verbeterde
hekwerken en moderne alarmsyste-
AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
Bij de discussie over asielzoekers en andere immigranten lijken veel Nederlanders te zijn vergeten, dat kort na de oorlog massa's landgenoten het waagstuk aandurfden om in Amerike
Zuid-Afrika, Australië of Nieuw-Zeeland^en nieuw bestaan te beginnen. Op deze archieffoto emigranten op de kade bezig met de laatste formaliteiten voor hun inscheping op de Joh
van Oldebameveldt. foto cpd arch
zelf nog het langst migranten le
verden, zich tegen de komst van
met name Noord-Afrikanen.
De bundel 'Het paradijs is aan
de overzijde' vormt de (bewerk
te) neerslag van een serie colle
ges die enkele jaren geleden zijn
gehouden aan de Rijksuniversi
teit Leiden. Gezien de recente
uitspraken van het kabinet en
van directeur Lucas Elting van
de Immigratie- en Naturalisa
tiedienst over de noodzaak van
een scherper asielbeleid, blijken
de debatten niets aan actualiteit
te hebben ingeboet. 'Internatio
nale migratie', blijft een emotio
neel en politiek probleem.
De samenstellers van de bundel
geven een helder overzicht van
de reacties in de westerse sa
menleving op de instroom van
asielzoekers. Ook tonen ze aan
dat de argumenten tegen de
asielzoekers vaak niet deugen.
Wat ontbreekt in het boek, is
echter een goede verklaring
voor die felle weerstand tegen
asielzoekers en economische
vluchtelingen. Zelfs minister
Hans Dijkstal, die de slotbijdra-
ge voor zijn rekening nam, kan
slechts aangeven dat Europa
geen immigratiecontinent is en
dat onze wetten daarop zijn af
gestemd.
Het antwoord op de 'waarom
vraag' vind je eerder bij IND-di-
recteur Elting, die vorige week
een interview gaf aan dagblad
Trouw. Hij stelt vast dat Neder-
Sadako Ogata, aan.
„Wordt de migratie gederegu
leerd, dan zijn de soms aan
doenlijke, soms venijnige po
gingen van de Europese over!
den om greep op de immigrai
te krijgen overbodig." De schi
vers verwerpen ook de inmid
dels politiek aanvaarde
'inburgeringscontracten'. „Di
contracten doen het aantal sc
ciaal werkers alleen maar stij
gen, maar leveren ons geen b
tere immigranten op." Er hoe
ook geen wettelijk voorgeschi
ven plicht te komen om de ta
van het nieuwe thuisland te 1(
ren, zeggen zij, want een mi
grant met talent had dat al vo
zijn vertrek gedaan. En vóór a
les dient het verschil tussen '1
gale' en 'illegale' migranten te
verdwijnen.
„Laat de markt maar beslissei
wie er straks een verblijfsver
gunning krijgt. In de vorige
eeuw heeft de markt dat
meestal in goede banen gelei>
beter dan de machteloze bu
reaucratie van vandaag in W(
Europa."
DEN HAAG LOUIS BURGERS
'Het paradijs is aan de overzijd*
Internationale migratie en grer
zen',.onder redactie van Piet Ei
mer en Herman Obdeijn. Uitg.
Jan van Arkel, Utrecht. Prijs
29,90. ISBN 90-6224-403-3
Een Nederlands gezin zet voet aan wal in Amerika. Minder dan een halve eeuw geleden gold migratie voor
de meeste Nederlanders als iets positiefs. Mensen die zichzelf elders wilden verbeteren kregen complimenten
voor hun ondernemingslust. foto cpd archief
land niet zo veel buitenlanders
kan opnemen: het Centraal
Planbureau schat het aantal al
lochtonen in 2010 op zo'n drie
miljoen. Hij vraagt zich af of die
allemaal kunnen worden inge
burgerd, of ze allemaal Neder
lands leren spreken en een be
roep leren. Emmer en Obdeijn
stellen vast dat asielzoekers, die
zij liever migranten noemen,
om tal van redenen kunnen
worden gedwongen hun vader
land te verlaten. Veel asielzoe
kers zijn in feite op de vlucht
voor armoede, zo halen zij met
instemming de oud-hogecom-
missaris voor de vluchtelingen,
