Spock is dood, leve de nieuwe opvoeders! Het treurige leven van ercules Seghers Boeken Theun de Vries DE BERGREIS Menno Wigman lijdt aan ongevraagd talent Misser van bovenste plank D£ JJ ioi Dian Moord en doodslag in historisch New York 'Het Spel' heeft verrassende plot 'Slagkruiser' is degelijk oorlogsdrama ONDERDAG 2 APRIL 1998 Nieuw opvoedingsboek: 'En als we nou weer eens gewoon gingen opvoeden roman Froukje van drie slaapt bij haar ouders in bed. Niet omdat haar ouders dat zo gezellig vinden, maar omdat Froukje weigert te slapen in haar eigen bedje op haar eigen ka mertje. Zes of zeven keer per nacht brult ze de hele boel bij elkaar; ze houdt pas op als ze tussen haar ouders in ligt. Froukje doet er bovendien alles aan om haar moeder dag en nacht voor haar karretje te spannen. Uit angst voor de zoveelste luidruchtige huils- cène geven haar ouders maar toe. Pa en ma zijn na een paar maanden aan het einde van hun Latijn. Het drama nam een aanvang toen Froukjes moeder zwanger was van haar tweede kind. OPVOEDINGSBOEK RECENSIE WILLEKEHEUKOOP Gitty Feddema en Aletta Wagenaar - En als we nou weer eens gewoon gingen op voeden. Uitgeverij Van Holkema Wa- rendorf, prijs: 29,90. Bovenstaand voorbeeld is enigszins geparafraseerd af komstig uit het boek En als we nou weer eens gewoon gingen opvoeden van jeugdhulpverle- ners Gitty Feddema en Aletta Wagenaar. Het verhaal van de kleine dwingeland Froukje is er één van de vele uit het boek. Feddema en Wagenaar illustre ren en becommentariëren daar in zo'n beetje alle valkuilen waar ouders van jonge en op groeiende kinderen soms sluipenderwijs in kunnen tuimelen. Hun boodschap is steevast: wees immer duidelijk, consequent, positief en eerlijk tegen uw kind. De ouders van Froukje hebben dat uiteindelijk heel goed begrepen. Zij rechtten de rug en lieten hun weerspan nige dochter liefdevol zien wie de baas is. De problemen waren weldra voorbij. Feddema en Wagenaar schre ven En als we nou weer eens.... vanuit de praktijk van de jeugd hulpverlening. Dagelijks wor den zij geconfronteerd met de gevolgen van wat zij noemen 'de uit de hand gelopen vrije opvoedingsgedachte'. Hordes onhandelbare, recalcitrante, ontspoorde en zelfs geweldda dige jongeren trekken aan het oog van de lezer voorbij. Maar ook mildere vormen van wan gedrag passeren de revue. Uit de praktijkvoorbeelden blijkt dat het probleemgedrag van de kinderen steeds is terug te voe ren op het ontbreken van gren zen. En dat het duidelijk stellen van die grenzen in vele gevallen de oplossing is. En als we nou weer eens staat vol met dingen die ouders waarschijnlijk best weten diep in htm hart. Dat één keer waar schuwen en vervolgens hande len beter werkt dan zeven keer 'en nou nog één keer!' roepen om vervolgens zuchtend toe te geven, ligt voor de hand. Maar o wat is het moeilijk om altijd maar consequent te zijn. Want wat is het verleidelijk om je peuter koest te houden met die felbegeerde lolly als het al ternatief is hem brullend achter je aan te sleuren door de super markt. Dit nieuwe opvoedingsboek Dr. Spock is dood, lang leve de nieuwe opvoeders! is dan ook vooral aardig omdat het zo herkenbaar is. De voorbeelden werken soms op de lachspieren, maar menig verzorger zal er zonder meer één in hetzelfde kader aan toe kunnen voegen. En als we nou weer eens gewoon gingen opvoeden maakt het overbodig om stapels Ouders van Nu's op een stoffige zolder te bewaren. 'De Bergreis' van Theun de Vries Haarlemmer debuteert mei bundel 's Zomers stinken alle steden ROMAN RECENSIE WIM VOGEL un de Vries - De Bergreis. Roman. Uit- •verij Querido, 125 blz., prijs 29,90. r en Cujj bekend is er niet van hem. zaal| weten dat hij omstreeks )0 in Haarlem werd geboren, t hij na januari 1638 in 's- ivenhage stierf en dat hij een tel071ianse Brabander was, wiens Iers als aanhangers van de Drmatie hun heil in het Noor- hadden gezocht. Ook weten 1O0dat Rembrandt gefascineerd rd door zijn etstechniek en i aantal prenten en schilde- n van hem bezat. Maar ver- i, tel. 07 js ket ieven en dg carrière i Hercules Seghers één groot agteken. Niettemin wordt hij ds ruim honderd jaar als een te^ onze grote, oorspronkelijke, entiende-eeuwse kunste- irs beschouwd, Ifr 1954 was er in Museum ^'F^'fmans een overzichtsten- "Welling van werk van Seg- de bom', è'ine'n; tel. 0251 hers. Daarna begon Theun de Vries aan zijn vie romancée, liet het na een pagina of twintig lig gen, voegde er in de loop der ja ren enkele fragmenten aan toe om eerst in 1997 op de vleugels van zijn verbeelding leven en ondergang van Hercules Seg hers af te ronden. Het resultaat van dat ruim veertigjarige fer mentatieproces is De Bergreis, een kleine roman over een groot kunstenaar wiens leven nog steeds even raadselachtig is als zijn werk. Nu kun je het fabuleren na tuurlijk wel aan Theun de Vries (1907) overlaten. Rembrandts leven werd al in 1931, ruim vijf enzestig jaar geleden, door hem geënsceneerd. Kenau volgde in 1941, Hannie Schaft in '56, Spi noza in '85. Geef De Vries een personages wiens doen en laten tot de verbeelding van velen spreekt en op basis van slechts een handvol feiten slaagt hij er steeds weer in een boeiend psy chologisch portret van een mens van vlees en bloed op pa pier te krijgen. Hercules Seghers' faam komt voort uit zijn fantastische, raad selachtige, verlaten bergland schappen. Daarnaast experi menteerde hij met nieuwe pro cédés door aan het etsproces verschillende schildertechnie ken toe te voegen. Hoe kwam zo'n eenzelvige man -die waarschijnlijk nooit een berg heeft gezien aan die gruwelij ke berglandschappen vol angst wekkende leegte? Een slecht huwelijk, volgens De Vries, ge koppeld aan een dijk van een schuldcomplex, omdat hij in zijn jonge jaren een zwanger Amsterdams weesmeisje aan haar ongetwijfeld treurig lot zou hebben overgelaten. Angst, ver drongen agressie, drankzucht en een niet te delgen schuld: voor Theun de Vries zijn dat de leidmotieven in het zo hopeloos ongelukkige leven van Seghers. De Bergreis is, dankzij zijn lange ontstaansgeschiedenis, ook een staalkaart van een hal ve eeuw schrijfkunst. Een zwa re, plechtstatige, Van Schendel- achtige stijl vol adjectieven overheerst in het begin, later wordt die veel zakelijker en sug gestiever. De vertelsituatie ver andert enige malen. Er wordt gestoeid met de chronologie. Rembrandt duikt nog even op en enige jaren na de dood van Seghers is er al een voorloper van De Vries bezig uit de brok stukken van wat bewaard en bijeengeharkt kan worden het leven van de kunstenaar te re construeren. Misschien verliep dat leven anders dan Theun de Vries ons wil laten geloven. Belangrijker is dat De Bergreis een mooi en suggestief boekje is geworden. En wie de roman uit heeft, heeft er in ieder geval een fascinatie bij: het raadselachtige oeuvre en leven van Hercules Seghers. FOTO ACHTERFLAP POEZIE RECENSIE HANS WARREN/GPD Menno Wigman - 's Zomers stinken alle steden. Uitgeverij Bert Bakker, 60 pag., prijs 19,90 Jeugdige dichters zijn tamelijk schaars in de Nederlandse lite ratuur. Genoeg poëten van bo ven de veertig, vijftig, zestig en zeventig jaar. Maar bundels van twintigers en dertigers zie je weinig. Wanneer de jongeren zich wél laten horen, blijkt hun werk dikwijls de moeite waard. In debuutbundels wordt er te genwoordig zelden afgetast en gestameld. Nee, er valt meteen een zelfverzekerd en overtui gend geluid te beluisteren. Je zou bijna zeggen dat voor de jonge generatie het schrijven van gedichten minder vanzelf sprekend is geworden, maar de genen die zich aan de poëzie wijden zijn daar op een onge woon bewuste manier mee be zig. Zulke overwegingen komen bij je op bij het lezen van bij voorbeeld 's Zomers stinken alle steden, waarin Haarlemmer Menno Wigman (geb. 1966) zich tegelijk een aankomende en een Tijpe dichter betoont. Hij heeft zijn debuut dat overigens al vorig jaar ver scheen terdege voorbereid. Flij publiceerde in verschillende bekende en onbekende tijd schriften. Verder gaf hij werk in eigen beheer uit. Hij presen teerde zich ook als poëzieverta- ler. Het belangwekkendste in dit opzicht is de keuze die hij uit de koortsachtige poëzie van de Oostenrijkse auteur Thomas Bemhard liet verschijnen. Dit alles, maar zeker ook Wigmans eerste bundel maakt duidelijk dat hij allesbehalve een argeloze dichter is. Zijn werk is vol in vloeden en verwijzingen. Meer dan eens geeft hij blijk van het besef in een lange, lange traditie te staan. Hij schrijft over de grootste geesten van zijn gene ratie: 'Ik zag ze lijden aan een ongevraagd talent en spreken met gejaagde stem: was alles al gezegd, nog niet door hen'. Dit idee beheerst ook een ge dicht als OndergrondseAl jouw dromen zijn al eens gedroomd. Je hebt zodoende 'geen eigen hemel, eigen ogen, eigen SLAPELOOS Zou je al slapen? En als je droomt, spaar je me dan uit? Of schuim je grachten af, dans je jongens op, drink je onze stille oorlog dood? Ik ben verhuisd, zoals je weet, en slaap alleen, zonder bevreemding, zonder hoop. Ik ziek je uit. Als jij niet langer van me droomt, als ik het afleg in jouw slaap, slijp ik keukenmessen in mijn hoofd. Iemand is er geweest. strand.' Maar je warse hand schrift, de afgodisch eigen naam kan niemand je afpakken en daarom hoef je niet te zwijgen. De last van de traditie hoeft trouwens helemaal niet ont moedigend te zijn. De gedachte dat je verdriet 'om jou, om ons, om alles wat een mens nog overkomt bestaat zoals het eeuwen al bestond' is juist troostrijk. Menno Wigman vindt in zijn krachtige; soms haast marsmu- ziekachtige poëzie steeds weer openingen voor een andere aanpak. Hij schrijft over het moderne leven: 'Namen, data,/ talen, continenten, de zielloze muzak/ van luiers, liefde en re clame, er is zoveel/ en het is niets dan koude drukte/ in een uitgewoonde eeuw.' Maar ook aloude thema's als afscheid moeten nemen van een naaste en de liefde voor een meisje krijgen bij hem een nieuwe glans. Voor mij mag Wigman pès dertig zijn, hij voelt zichzelf na drukkelijk M dertig. Hij mijmert over 'het dode/ oker van zijn dertigste oktober' en bedenkt: 'je ligt steeds dieper/ in je onge wassen graf.' Het grote terug blikken is al begonnen. De jong ste dichter voelt zich eeuwen oud. Zo is dat in de poëzie steeds gegaan en zo zal het wel altijd blijven gaan. DFJES C.tech ;anisati( 'Wie niet weg is' van James Patterson THRILLER RECENSIE tulpe Grent 8,| rking va 3it Hype iag, tel. ichtig. A wsd van de i )lad de norma ng opr MONIQUE BRANDT/GPD James Patterson - Wie niet weg is, uitge verij Het Spectrum, 296 pag., 34,90 ,,De boeken die ik schrijf zijn niet realistisch. Ze beschrijven nachtmerries", zegt bestselle rauteur James Patterson over zijn boeken, waarin psycho loog/rechercheur Alex Cross fi gureert als koene strijder tegen onrecht. Zijn boek Kiss The Girls ('De regels van het huis' uitge geven bij Het Spectrum sinds kort draait een filmversie in de bioscoop met Morgan Freeman en Ashley Judd in de hoofdrol len) is een goed voorbeeld van zo'n nachtmerrieachtig scena rio: een seriemoordenaar 'spaart' mooie vrouwen in een huiveringwekkende onderaard se gevangenis. Het boek is ove rigens tegelijk met de film in een nieuw jasje op de markt ge bracht. Ook de andere boeken rond Alex Cross, waaronder het in Nederlandse vertaling uitge brachte Pak me dan, zijn uiterst spannende ontmoetingen van de sympathieke en vasthouden de politieman met Het Kwaad in al haar bizarre vormen. Pat- tersons Nederlandse fans zullen dus vast verheugd zijn over de recente verschijning van zijn boek Wie niet weg is, dat overi gens al in 1996 als Hide and Seek in Amerika werd uitge bracht. Die vreugde zal echter niet van lange duur zijn. Wie niet weg is lijkt jammer genoeg in geen enkel opzicht op Patter sons vorige werk. De lezers moeten het dit keer zonder rechercheur Cross doen. De hoofdrol is nu weggelegd voor Maggie Bradford, een vrouw met een problematisch verleden. Haar voormalig echt genoot Philip was een domi nante engerd die haar regelma tig in elkaar sloeg. Tot die laatste ruzie. Uit zelfverdediging schoot Maggie haar echtge noot/belager dood, en sinds dat ongeluk lacht het leven haar weer toe. Ze blijkt te beschikken over onvermoede muzikale ta lenten, wordt een gevierd zan geres en ook in de liefde lijkt het dit keer zowaar te lukken. Haar steenrijke buurman Pa trick 'O Malley wordt haar ge liefde. Kortstondig, helaas. Tij dens een boottocht laat hij het leven. Maggie erft de boedel en is als steenrijke weduwe natuur- De Witte Engel van Caleb Carr Onno te Rijdt zet hockeymilieu treffend neer THRILLER RECENSIE THRILLR RECENSIE lijk een aantrekkelijke prooi voor gevaarlijke mannen. Voet baller Will Sheperd bijvoorbeeld is een oogverblindend knappe maar gewetenloze en wrede vrijgezel. Een beetje weekhartig weliswaar, want hij valt als een blok voor de suikerzoete liedjes van Maggie Bradford. Hij wil haar hebben, in de hoop dat zij hem kan verlossen van zijn On controleerbare woede-uitbar stingen, die zelfs al op moord zijn uitgelopen. Als echtgenoot ontpopt Will zich echter als gevaarlijke tiran. Of het nog niet genoeg is, komt ook deze echtgenoot door een geweerschot om het leven. Maggie, inmiddels dus drievou dig weduwe, wordt tot haar gro te verbazing gearresteerd. Is ze de gewetenloze seriemoordena res waar heel de wereld haar voor houdt, of het slachtoffer van een gecompliceerde intrige? De oplossing laat helaas op zich wachten: eerst krijgt de lezer een ingewikkelde terugblik voorgeschoteld. De onverwach te ontknoping maakt echter niet veel meer goed; er zijn inmid dels reeds gaaéap 280 pa gina's voorbijgegaan die elke spanning ontberen. Want Wie niet weg is is voor spelbaar, mist nuance en drijft op platte personages die, zo lijkt het, regelrecht uit een damesro-' mannetje zijn geplukt. Vermoe delijk heeft Patterson het boek op een regenachtige namiddag geschreven en vervolgens in een vlaag van verstandsverbijstering aan zijn uitgever aangeboden. Jammer, maar gelukkig wordt Alex Cross dit lijden bespaard. Wie niet weg is is een misser van de bovenste plank. MONIQUE BRANDT/GPD Caleb Carr - De Witte Engel. Uitgevenj BZZTÖH, 624 pag., prijs 39,50 De schrijver Caleb Carr was in één klap miljonair toen zijn thriller De Ontmaskering op de eerste plaats van de New York Times bestsellerlijst belandde. Zijn prachtige negentiende- eeuwse misdaadroman over de psycholoog Laszlo Kreizler die met zijn vrienden een serie moordenaar weet op te sporen, is niet alleen ingenieus opge bouwd en spannend, maar geeft ook een boeiend beeld van het tijdperk waarin het vroegere New York overspoeld werd door immigranten. De filmrechten werden alras verkocht aan de filmproducer Scott Rudin. Het is echter de vraag of er ooit een film zal komen, want schrijver en producer liggen inmiddels ernstig met elkaar overhoop over de uitwerking van het script. Vermoedelijk is het ook maar beter dat onze helden uitslui tend in Carrs boeken en onze fantasie voortleven, zonder dat hun persoonlijkheid wordt ge confisqueerd door sterren als Demi Moore, Kevin Costner of Tom Cruise om maar wat mogelijke kandidaten te noe men. Het maakt het leesgenot van Carrs tweede thriller De Witte Engel er in ieder geval niet minder op. Het boek betekent een her nieuwde kennismaking met Kreizler, detective Sara Howard, de politiemannen Marcus en Lucius Isaacson, de reusachtige maar goedmoedige bediende Cyrus Montrose, journalist John Schuyler Moore en Kreizlers hulpje Stevie Haggart, die het verhaal uit de doeken doet. Dat verhaal begint met de ontvoe ring van een baby, een zaak die hen al spoedig op het spoor brengt van Libby Hatch, een se riemoordenares die het op ba by's en jonge kinderen heeft ge munt. Naspeuringen lijken er op te wijzen dat ze zelfs haar eigen kinderen om het leven heeft ge bracht. Er is echter geen mens die het verhaal gelooft. Ook in het New York van begin deze eeuw was het moederschap im mers al heilig; het idee dat een vrouw tot dit soort misdaden in staat is, is eenvoudigweg onver teerbaar voor gewone stervelin gen. Maar hoe levensgevaarlijk hun tegenstander Libby Hatch en haar bende volgelingen is, beseffen zelfs Kreizler en zijn team niet voldoende. Het komt tot een felle jacht en zelfs tot een rechtszaak, maar de duivel se Hatch lijkt de dans immer te ontspringen. Hun oude vriend Theodore Roosevelt inder daad, dè Theodore Roosevelt brengt echter uitkomst. Caleb Carr schreef het boek na een lange periode van re search in een tijdsbestek van nog geen drie maanden. Des te verbazingwekkender is het dat De Witte Engel volumineus is uitgevallen. Daarbij wemelt het nog meer dan in voorganger De Ontmaskering van de kleurrijke personages en verras sende verhaallijnen. Toegege ven, het wordt daardoor wel eens wat druk en verwarrend voor de argeloze lezer die op een rustige namiddag eens lek ker wil ontspannen. Caleb Carr is een rasverteller die wel houdt van een goed zij pad. Toch kom je als lezer uit eindelijk altijd weer terecht op de hoofdweg die leidt door een opwindend universum, bevolkt door cokesnuivers, gevaarlijke bendes, wonderlijke inboorlin gen, kwaadaardige verleidsters en goedmoedige wetenschap pers. Als de lezer de tijd neemt om zich in te leven in al die ei genaardige figuren, is een weer galoze leeservaring gegaran deerd. Echt vrolijk word je niet van de roman Het Spel van Onno te Rijdt. Daarvoor komen er te veel bebloede ledematen, in het rond vliegende tanden en bizarre geweldsfantasie- en in voor. Intrigrerend is het boek wel. Genoeg in ieder geval om als lezer tot de laatste zin te blijven hangen. Het verhaal over de van een erfenis levende werkloze Niek Wouda kabbelt aanvankelijk rustig voort. De toon is vermakelijk, vooral door de manier waarop het hoc keymilieu waarin de schrijver als trainer al jarenlang rondloopt treffend is neergezet. Daarnaast verwerkt Te Rijdt op een grappige manier zijn kijk op het leven en op enkele actuele gebeurtenissen. Verwoord in een paar sterke zij het ietwat lange one-liners. Over het jaar 2000: 'Ik kijk en besef dat de 2 voor velen een nieuw begin belooft, maar dat uit de 000 erachter al blijkt dat er niets zal veranderen'. Over een standaard hockeytrut: 'Ze straalt uitsluitend lucht uit'. En: 'Op links dendert een carrière voorbij.' Het boek boeit korte zinnen, herkenbare schet sen en is moeilijk neer te leggen. Al werkt het verhaal ook vervreemdend. De gewelddadige ge- dachtengang van de hoofdpersoon is moeilijk te volgen, is bij vlagen te hakketakkerig opgeschreven en blijft te veel onder de oppervlakte. Pas wanneer Niek in contact komt met twee hockeyvrienden, die met dezelfde 'probleem' kampen, komt er wat vaart in het verhaal. De plot is verrassend, wordt prettig opge bouwd en houdt de spanning tot de laatste pagi na vast. Compleet met een drietal onopgeloste moorden en een uit de hand gelopen 'spel'. Leesvoer voor mensen met sterke magen, die benieuwd zijn naar de grensvervaging tussen virtueel en werkelijkheid en die beseffen dat mensen onder invloed daarvan elkaar vreemde dingen aan kunnen doen. OORLOGSROMAN RECENSIE ARNO RUITENBEEK/GPD Douglas Reeman - Slagkruiser. Uitgeverij De Boe kerij, prijs 34,90 HMS Gladiator valt aan!, Val aan en vernietig!, Vijand recht vooruit. Zo maar enkele titels die meteen duidelijk maken waarover Douglas Reeman schrijft: oorlog op zee. De indrukwek kende lijst van publicaties is zojuist uitgebreid met Slagkruiser. Opnieuw het beproefde concept van avontuur en actie, gelardeerd met romantiek. Degelijk drama uit de Tweede Wereld oorlog. Reeman is wellicht de enige nog die alles weet van de Britse marinehistorie en dat bovendien goed kan overbren gen op de leek. Als er iets te wensen overblijft, zijn 't de illustraties. De en kele foto die nu de omslag van Slag kruiser siert, geeft nauwelijks een in druk van het schip, zijn kracht én zijn feilen. De slagkruiser, ooit ontwikkeld als een onoverwinnelijk verdedigingsmid del tegen de vijandelijke hulpkruisers, bleek niet dat wonder te zijn waarop iedereen had gehoopt. Want het schip had een vreselijk zwakke plek: de ge ringe bepantsering. Die kon worden doorboord met een enkele granaat. In 1943 is deze klasse al bijna onder gegaan. Slechts de slagkruiser Reliant doet nog volop mee. Zijn nieuwe kapi tein, Guy Sherbrooke, kan er zelfs wraak mee nemen. Door een combi natie van geluk en inzicht weet de Re liant de Duitse kruiser Minden tot zin ken te brengen; de Minden had Sher- brookes vorige schip naar de bodem gejaagd. De kapitein ontmoet niet al leen tegenstand van de Duitsers. Zijn schout-bij-nacht Stagg gaat nagenoeg over lijken om als winnaar uit de strijd komen. Tijdens de laatste actie van de Reliant, bij Sicilië, botsen de belangen van beide mannen keihard. Tussen de oorlogshandelingen door ontluiken de liefdes van Sherbrooke en Emma Meheux, wier man waar schijnlijk is omgekomen bij een actie, en die van vlieger Rayner en een ver pleegster. Het romantische element is bepaald niet Reemans grootste talent, maar het maakt zijn verhaal wel toe gankelijker. Slagkruiser is meer dan bijvoorbeeld de vorige, Dreigende da geraad (over de menselijke torpedo), een ouderwets spannende oorlogsro man voor jong en oud, man en vrouw.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1998 | | pagina 13