Wreedheden Bosnische oorlog stukje bij beetje bekend
Buitenland
EU-stemrecht gordiaanse knoop voor kabinet-Dehaene
Nu f30,-gratis
beltegoed. Extra bij
Libertet iZi.®
'Als ik wil kies
ik vandaag nog voor
het Piek Dal tarief.
Heel iZi.'
Man bijt hond
MAANDAG 30 MAART 1998
'Mensen kunnen een dergelijke last maar een beperkte tijd met zich meedragen
De herinnering aan de tientallen onschuldige mensen die hij heeft vermoord, houdt de
Kroaat Miro Bajramovic 's nachts wakker. Een vrouw in Sarajevo schaamt zich voor de
gruweldaden die moslims hebben begaan tijdens de 3,5 jaar durende Bosnische burge
roorlog en Serviërs geven toe dat ze tijdens de oorlog mensen hebben vermoord en in
(j k stukken gesneden. Meer dan twee jaar nadat de wapens werden neergelegd wordt ge-
)906° leidelijk aan duidelijk hoe wreed de oorlog is geweest. Als gevolg van een reeks onthul-
ngen over wreedheden worden de verschillende partijen gedwongen hun eigen rol
5+^ 0nder de loep te nemen.
ïrhj Het is een proces dat nog maar
net is begonnen en waarvan de
uitkomst nog onduidelijk is. Het
□n valt te betwijfelen of de haviken
90 binnen de verschillende kam-
ÜL, pen ooit met een schuldbeken
tenis zullen komen. Het blijft
2, echter de vraag hoe lang men-
3r g sen als de Joegoslavische presi-
reki dent Milosevic en de Kroatische
^"'president Tudjman, tijdens de
H oorlog belangrijke machtsfacto-
ren in Bosnië, de geest in de fles
kunnen houden. Nu nog hou
den de twee staatshoofden de
media in Kroatië en Servië in
ten ijzeren greep.
Ondanks de weerzin tegen
iet weer oprakelen van de oor-
g, ziet de Kroatische socioloog
Vesna Pusic in de openbare be
kentenis van Bajramovic een te
ken dat veel Kroaten schoon
chip willen maken. De Servi
sche psychologe Jelena Vlajko-
vic zegt dat de bekentenissen
van Slobodan Misic en andere
voormalige Servische strijders
2 Serviërs definitief van de illu
sie hebben afgeholpen dat ze
slechts onschuldige slachtoffers
van de oorlog zijn.
Ook de inwoners van de
Bosnische hoofdstad Sarajevo
vorden geconfronteerd met een
■aarheid die anders is dan ze
tot dusver hadden aangeno
men. Deze door moslims gelei
de stad was met zijn 10.000 do
den het modelslachtoffer van de
oorlog en de goede partij bij uit
stek. Nu komen de media met
onthullingen over de criminelen
die indertijd hielpen bij de ver
dediging van de stad tegen de
Servische belegeraars. Deze
moslimstrijders maakten ge
bruik van de chaos om andere
inwoners van de stad* te bero
ven en te vermoorden. Verder
werd de moslimgemeenschap
onlangs geschokt door de ont
hulling van de eerste chef-staf
van het leger van Sarajevo dat
het regeringsleger in 1993 in
zuidwest-Bosnië tientallen
Kroatische dorpelingen heeft af
geslacht.
„Dergelijke berichten doen de
grond onder mij wegzakken",
zegt Aida Hadzialic, een in
woonster van Sarajevo. „Ik kan
niet geloven dat dat om mij
heen gebeurde, dat ik er niets
van wist en dat ik niets deed. Ik
schaam me zo."
Moslim-krijgsheer Musan To-
palovic, alias Caco, en enkele le
den van zijn tiende Bergbriga-
de, kozen vooral de Servische
inwoners van Sarajevo als
slachtoffer voor hun bloedige
praktijken, maar ze deinsden er
niet voor terug ook welgestelde
moslims en Kroaten aan te val
len. Ze vermoordden in '92-'93
zeker dertig mensen, wier stof
felijke resten langs de frontlijn
werden gedumpt. Het werkelij
ke aantal slachtoffers van Ca-
co's bende zal waarschijnlijk
nooit bekend worden.
Veertien leden van Caco's
brigade werden in 1994 door
het gerechtshof van Sarajevo
veroordeeld. Drie van hen
moesten een psychiatrische be
handeling ondergaan en vier
kregen een gevangenisstraf. Van
de overigen vond de rechter dat
ze met hun voorarrest voldoen
de waren gestraft.
Uit tot voor kort geheim ge
houden processtukken blijkt
hoe Caco en zijn mannen te
werk gingen, bijvoorbeeld bij de
moord op het Servische echt
paar Vasilj en Anna Lavrov. Va-
siljs keel werd doorgesneden en
het hoofd van zijn echtgenote
werd afgehakt met een enkele
houw met een mes van dertig
centimeter lang.
Ofschoon weinig mensen
vraagtekens zetten bij de per
soonlijke integriteit van de
Bosnische moslimpresident
Izetbegovic, vragen velen zich
wel af hoe nauw het contact
tussen Izetbegovic en Caco was.
Ook is het onduidelijk hoe Caco
na zijn uiteindelijke arrestatie
door de autoriteiten in Sarajevo
aan zijn einde is gekomen en
waarom de leden van zijn ben
de zo clement werden gestraft.
De Serviërs, en daarna de
Kroaten. staan nog steeds te
boek als de grootste oorlogsmis
dadigers. Het Joegoslavië-tribu-
naal in Den Haag heeft in totaal
55 Serviërs, negentien Kroaten
en drie moslims in staat van be-
Een Bosnische moslimvrouw rouwt in Mostar bij de kist met daarin het stoffelijk overschot van haar zoon, die in het moslimleger diende.
schuldiginggesteld. ingezetene zijn. Bajramovic Maar het Joegoslavië-tribunaal eenheid bij de Servisch-Kroati-
Bajramovic en Misic zijn ge- wordt, samen met acht ande- heeft nog niet om zijn uitleve- sche oorlog van 1991 jegens
arresteerd door de autoriteiten ren, in Kroatië beschuldigd van ring gevraagd. Bajramovic Servische dorpelingen beging,
in repectievelijk Kroatië en Ser- onwettige arrestaties, afpersing, schokte Kroatië met zijn relaas Tegenover het tijdschrift Feral
vië, de republieken waarvan ze moord en poging tot moord, over de wreedheden die zijn Tribune beschreef Bajramovic
de beste marteltechnieken: „Ie
brandt de gevangene met een
gasvlam, dan giet je azijn over
zijn wonden en je concentreert
je op zijn geslachtsdelen en
ogen... De pijnlijkste (marteling)
is die waarbij je kleine spijkers
onder de vingernagels steekt.
Als je die met krachtstroom ver
bindt blijft er niets van de man
over. As. Ik zou het zelf niet
kunnen verzinnen.
Volgens Bajramovic werden
deze wreedheden begaan met
medeweten van een toenmalige
minister van binnenlandse za
ken. Ook Tomislav Mecep. de
leider van een vrijwilligersmili-
tie uit Kroatië, deed er volgens
Bajramovic aan mee.
De Servische strijder Misic
vertelde onlangs tegen een
krant dat hij ongeveer tachtig
mensen heeft vermoord. Onder
de slachtoffers waren twee mos
lims wier hoofden hij op de pa
len van een hek spieste. Vervol
gens vermoordde hij zes andere
mensen die de hoofden kwa
men ophalen. Misic verkocht
oren van zijn slachtoffers als
souvenirs. Misic zegt dat hij met
zijn bekentenis de bewering van
de Servische regering dat ze niet
betrokken was bij de oorlogen
in Kroatië en Bosnië wil ont
krachten.
Sommige Serviërs doen der
gelijke verhalen af als onsamen
hangende verzinsels. Psycholo
gen als de Kroatische Mirjana
Krizmanic vinden het niet ver
wonderlijk dat deze verhalen na
een paar jaar naar buiten ko
men. De meeste mensen kun
nen een dergelijke psychologi
sche last maar een beperkte tijd
met zich meedragen voordat ze
erover moeten praten, zegt
Krizmanic.
BRUSSEL PAUL KOOPMAN
CORRESPONDENT
de Europese 'hoofdstad' Brussel
hebben Europeanen nog steeds geen
stemrecht. De Europese Commissie
heeft het kabinet-Dehaene er al voor
op de vingers getikt, maar veel schot zit
er niet in de zaak. De Raad van State
jooide vorige week tot overmaat van
ramp nieuw roet in het eten.
Het leek in december 1991 zo eenvou-
g. Europeanen krijgen overal in de
Unie stemrecht bij de gemeenteraads
verkiezingen in het land waar zij wo
nen, spraken de staats- en regeringslei
ders op hun topbijeenkomst in Maas-
richt af. Een stap vooruit voor de de
mocratie op het oude continent. Toch
aarzelde de Belgische premier Jean-
Luc Dehaene bij het zetten van zijn
handtekening. Zou deze nieuwe Eu
ropese verplichting geen gedonderjaag
geven tussen Frans- en Nederlandstali-
gen in het koninkrijk? Dat voorgevoel
bleek terecht. Zes jaar later is het stem
recht van Europeanen in België nog
steeds niet geregeld.
Het EU-kiesrecht begint voor Dehae
ne stilaan de proporties van een nacht
merrie aan te nemen. De Belgische
premier droomt volgens ingewijden
nog steeds van een topfunctie in de
Europese Unie, sedert zijn gooi naar
het voorzitterschap van de Europese
Commissie in 1994 op een Brits veto
stuitte. Maar het feit dat België inmid
dels de laatste lidstaat is die zijn EU-in-
woners stemrecht moet geven, begint
aan het Europese imago van de pre
mier te vreten. België riskeert een ver
oordeling door het Europese Hof van
Justitie als het de zaak niet heeft gere
geld voor de komende verkiezingen in
het voorjaar van 1999.
De moeite die de regering-Dehaene
heeft met het stemrecht voor Europea
nen, heeft alles te maken met de
kwetsbare positie van Nederlandstali-
gen in de Vlaamse gemeenten rond
Brussel (de zogeheten 'Vlaamse rand')
en in de hoofdstad zelf. Veel Vlamin
gen vrezen dat Eurocraten en andere
'inwijkelingen' op Franstalige partijen
zullen stemmen zodra zij de kans krij
gen, met verstrekkende gevolgen. De
officieel tweetalige stad Brussel te
vens hoofdstad van het Vlaams gewest
zou verder verfransen. De gemeen-
teraderi van enkele nu nog Vlaamse
randgemeenten zoals Kraainem en
Overijse zouden in meerderheid wor
den bevolkt door Franstalige verkoze-
nen. In het somberste scenario worden
de taaiakkoorden die in 1962 een eind
maakten aan de taalstrijd (uitgezon
derd in Voeren) opnieuw ter discussie
gesteld.
Deze vrees wordt gedeeld door de
premier van Vlaanderen, Luc Van den
Brande. Hij waarschuwde reeds voor
een 'ongewenste verstoring van de
evenwichten in Brussel en de Vlaamse
rand'. Om het aanfal potentiële EU-
kiezers wat in te perken (in Brussel al
leen al 134.000), wil hij dat alleen Euro
peanen die in België al een paar jaar
belasting betalen stemrecht krijgen.
Een flink deel van de goedbetaalde Eu
ropese bureaucratie (waar het Frans
nog steeds de voertaal is) wordt daar
mee in één beweging uitgeschakeld.
De vijf Nederlandse partijen in Brussel
eisen op hun beurt dat de voorrechten
van de vijftien procent Nederlandstali-
gen in de Belgische hoofdstad in gra
niet worden gebeiteld en nooit meer
mogen worden aangetast, ook niet als
alle Brusselaars alleen nog maar Frans
zouden spreken. De grootste Vlaamse
oppositiepartij VLD wil dan weer dat
de opkomstplicht voor Belgen bij de
verkiezingen wordt afgeschaft; een fe
nomeen dat vanouds vooral de socia
listen in de kaart speelt.
Door al deze eisen en randvoorwaar
den is het vrijwel onmogelijk een twee
derde meerderheid in het parlement te
vinden voor een grondwetswijziging,
nodig om Europese burgers stemrecht
te verlenen. Vandaar dat Dehaene vori
ge maand met het voorstel kwam het
stemrecht desnoods via een 'gewone
wet' te regelen. Maar het heeft niet zo
mogen zijn. Onlangs haalde de Raad
van State het hoogste adviescollege
in België een streep door het plan.
Met de Grondwet mag niet worden ge
sold, ook niet om aan een veroordeling
door het Hof in Straatsburg te ontko
men, luidde vrij vertaald het advies.
Daarmee heeft Dehaene de Gordiaan
se verkiezingsknoop weer in volle om
vang op zijn bordje liggen. „Je moet
een probleem pas oplossen als het zich
stelt", luidt een van de gevleugelde uit
spraken van de premier. Maar bij het
stemrecht voor Europeanen begint de
tijd nu wel erg te dringen.
Wie nu Libcrtcl iZi Totaal of iZi GO! neemt, knjwt direct
maar liefst f 30,- extra beltegoed. Gratis. Bovenop de f60,- die u al
ndaard krijgt. Heel voordelig Heel iZi. Bel voor meer informatie
of de dichtstbijzijnde verkooppunten gratis Libcrtcl 0800 05 60.
LIBERTEL
Free Record Shop; Halfords; HORN Elcktro; In Car Quality Center; It's Electric; Ki
Kinorama. MEGAPOC)L; MIKRO Electro; Objectief; ïffice'Cenire; PIK)NES
Poleerro; R..a<iPh.,nc; Radio Modern Electronic*. Raf; Scheer Foppen; Siccnw
i Today; Tele Masters, Telt
Libertel kwam als eerste met iZi Oftewel mobiel bellen
zonder abonnement. En maakt dat nu nog flexibeler. Want naast
het standaard gesprekstarief, kunt u ook kiezen voor 'n Piek Dal-tarief.
Zo belt u 's avonds en in het weekend al voor f 0,75 per minuut.
En u bent vrij om van tarief te wisselen wanneer u dat uitkomt. Heel
flexibel. Heel iZi Bel voor meer informatie of de dichtstbi)zi|nde verkoop
punten gratis Libertel 0800 05 60.
LIBERTEL
SCHERP CONFLICT Een con
flict tussen twee Jemenitische
clans waarbij afgelopen maand
veertien doden en dertig ge
wonden zijn gevallen, draait om
een kettingzaag, hebben bron
nen onlangs gezegd. De zaag
behoort aan de Al-Amaisi, die
hem gebruiken om stenen te
zagen voor huizenbouw. De Al-
Firassi zijn partners van de Al-
Amaisi in deze tak van nijver
heid en menen op grond daar
van ook recht te hebben op ge
bruik van de zaag. De Al-Amaisi
zijn het daar niet mee eens. Le
den van de twee clans hebben
de afgelopen maand eikaars
huizen aangevallen en daarbij
personen en vee gedood. Onder
de doden waren vijf vrouwen.
BERMANALYSE De verkeers
politie in Toronto gaat roekelo
ze automobilisten langs de kant
van de weg psychogische tests
afnemen. Het bestuur van Ca
nada's grootste stad hoopt zo
het steeds gewelddadiger ge
drag in het verkeer terug te
dringen. De politie kan voort
aan mensen naar de kant diri
geren indien er aanwijzingen
zijn dat ze zich in overspannen
toestand achter het stuur bevin
den. Na beantwoording van tien
op felgele* kaartjes getypte vra
gen over onder meer hun rijge
drag krijgen ze te horen in wel
ke categorie ze vallen. De uit
komsten kunnen variëren van
'de serene rust zelve' tot
'levensbedreigend gestresst'. In
het laatste geval krijgt de be
stuurder tips mee om woede
aanvallen de baas te worden.
Canada is recent opgeschrikt
door enkele opzienbarende ge
vallen van wangedrag in het
verkeer. In een geval kwam het
tot een schotenwisseling. In een
ander geval dwongen drie man
nen een andere automobilist tot
stoppen en sloegen hem bijna
dood.
GEKOOID Chinese politie
agenten hebben een boer tien
jaar zonder vorm van proces
vastgehouden, de laatste vijf
jaar in een kooi, waar hij vorige
week naakt en hongerig werd
gevonden. Dat meldde de krant
Avondnieuws onlangs. Bij het
artikel gevoegde foto's tonen de
gevangene, Deng Qilu, in de
kooi iets groter dan een
doodskist en te laag om in te
kunnen staan. Deng was tien
jaar geleden gearresteerd nadat
hij een politieagent met een
mes had verwond. Hij werd niet
aan justitie overgedragen, om
dat de politie hem geestelijk ge
stoord achtte. De man wisselde
razernij af met momenten van
helderheid, zei de krant. Op de
vraag waarom hij gevangen zat,
antwoordde hij: „Dat laten ze
me niet zeggen."
FRISSE START Gratis deodo
rant, shampoo en badschuim
moeten jonge Britten in Kent
aan een baan helpen. Arbeids
bureaus in het Zuid-Engelse
graafschap geven de zogenoem
de presentatie-pakketten aan
ongeveer tweeduizend werk
zoekenden zodat zij fris kunnen
solliciteren. De actie, betaald
door een drogisterij, maakt deel
uit van een werkverschaffings
programma van de regering in
Londen. Labour probeert jonge
mensen in de bijstand aan een
baan te helpen.
GELADEN FÖHN Twee man
nen die in Rio de Janeiro een
bus overvielen met een haar
droger die zij voor een pistool
wilden laten doorgaan, zijn
neergeschoten door een passa
gier die een echt vuurwapen bij
zich had. Een van de overvallers
vond daarbij de dood, de ander
raakte gewond aan een been.
Dat meldde de Braziliaanse
krant O Dia onlangs. De gewon
de overvaller werd aangehou
den, de schutter is nog voort
vluchtig.
OPMERKELIJKE BERICHTEN
GAPER Dit
nijlpaard in de
Chobe-rivier, op de
grens van Botswa
na, Namibië, Zam
bia en Zimbabwe,
heeft grote slaap.
Het bezoek dat de
Amerikaanse presi
dent Clinton on
langs aan het* ge
bied bracht, gaat
ook een hippopota
mus niet in de kou-
we kleren zitten.
Eventjes bijkomen
dan maar.
FOTO REUTERS KEVIN
COOMBS
VALKUIL Het Duitse Noordzee-eiland Langeoog heeft paal en
perk gesteld aan de graaf- en bouwwoede van veel strandgangers.
Kuilen op het strand mdgen een doorsnee hebben van hoogstens
vijf meter en de 'muren' mogen niet hoger zijn dan dertig centime
ter. Met de strenge reglementering wil het eilandbestuur voorko
men dat er op het toch al krappe strand geen ruimte meer overblijft
voor andere gasten. Volgens de politie liep het in het verleden soms
volkomen uit de hand. Af en toe leek zo'n kuil meer op een krater.
Het graven van zandkuilen geldt als een typisch Duits verschijnsel.
Het gat en de wal beschermen tijdens het zonnebaden tegen de
wind. Psychologen verklaren het gebruik ook als afbakening van
een territorium.
SMOKKELDUIF Zuid-Afrika gaat alle duiven in de mijnstreek in
het noord-westen van het land uit de lucht schieten. De regering
wil zo de massale diefstal van diamanten uit het gebied tegengaan.
„Diamanten worden op duiven gebonden en zo het land uitgevlo
gen. Krachtens de wet moet elke duif voortaan terstond worden
neergehaald", aldus een regeringswoordvoerder na afloop van een
bezoek aan het staatsmijnbedrijf Alexkor. Alexkor stond eigenlijk
op de nominatie te worden geprivatiseerd, maar dit wordt waar
schijnlijk voorlopig uitgesteld. Er wordt zoveel gestolen uit het be
drijf dat de werkelijke opbrengst zelfs niet bij benadering is vast te
stellen. De regering wil nu eerst de diefstal tegengaan, daarna
wordt de verkoopprijs vastgesteld.
Naast het iZi standaardtarief nu ook Piek Dal-tarief.
