Kritische voetnoten
bij westerse cultuur
Cultuur&Kunst
Alternatief boekenweekgeschenk bij Leids antiquariaat
Schone
Schijn
De juiste man op de juiste plaats
Gedicht van Jan Arends op muur
van broodjeszaak Michelangelo
'V
Sprankelende
jeugdmusical
vidre
Gouden Notekraker voor
Normaal en Burleson
_^T£RCV
SPAG 14 MAART 1998
CHEF JAN RIJSDAM, 071 -5356444, PLV CHEF AD VAN KAAM 071-5356443
:ces oman Voskuil bekroond
uhaaC; Schrijver J.J. Voskuil heeft voor deel 2 (Vuile Handen)
3 (Plankton) van zijn romanreeks 'Het Bureau' de Prix des
ibassadeurs gekregen. Hij ontving die uit handen van de
mse ambassadeur De Montferrand. Met de Prix des Ambassa-
ujs wordt jaarlijks een oorspronkelijk in het Nederlands gepu-
ceerd werk bekroond dat „grote actuele vraagstukken aan de
de stelt, een universeel karakter heeft en een interculturele
aloogbevordert." De prijswinnaar ontvangt 10.000 gulden. Bo
ndien zet de jury zich in voor een Franse vertaling van het-
,r|c. Aan de jurering deden 23 ambassadeurs mee.
cheurtjes in plafond Concertgebouw
jcrmDAMIn het plafond van de Grote Zaal in het Concertge-
u\v in Amsterdam zijn kleine scheurtjes ontstaan. Om te voor
den dat ze groter worden of er dat stucwerk naar beneden
lt,zijn op enkele plaatsen kleine latjes aangebracht, aldus di-
cteur E. Gerritsen. De scheurtjes zijn dinsdag ontdekt. Ze zijn
ogelijk het gevolg van heiwerkzaamheden op het nabijgelegen
iiseumplein.
'ciling van 200 jukeboxen
LEIDEN PABLO CABENDA
Van Arnon Grunberg, de schrijver van het boekenweek
geschenk 'De heilige Antonio', zijn alleen bij antiquari
aat/boekhandel Aioloz in Leiden twee nieuwe bibliofie
le uitgaven te koop. Een bundel onmogelijke liefdes
brieven in het Engels aan de fictieve Francesca Vongole
en een alternatief boekenweekgeschenk dat in Grun-
bergs woonplaats New York verscheen met de speelse
titel 'Dat is nog Geheim'.
Een bijzonder toepasselijke titel trouwens, want bijna
alle bladzijden van het boekwerk zijn nog blanco, be
halve dan het colofon. Daarin staat vermeld dat 'Dat is
nog geheim' het antwoord was op de vraag: 'Wat is de
titel van het Boekenweekgeschenk'. Die vraag werd op
6 oktober 1997 in New York gesteld aan Grunberg door
Pablo van Dijk, de uitgever en vormgever van de casset
te met liefdesbrieven, die in één moeite door een boek
je met die intrigerende titel uit wilde brengen. Verder
vermeldt het boek nog dat 'Dit boekenweekgeschenk u
wordt aangeboden voor f350,- of meer' en lijkt de om
slag qua ontwerp en typografie als twee druppels water
op 'De heilige Antonio'. Alleen staat er een andere da
me op de kaft.
Het andere kleinood, de magnetische doos met lief
desbrieven - 'But you are also very attractive when you
don't drink' - kost f450,-. Maar daarvoor krijgt de echte
Grunberg-fan dan ook een stapeltje brieven in facsimile
gedrukt, in enveloppen met een handgeschreven adres
sering, voorzien van postzegels ontworpen door kun
stenaar Rob Scholte, gestrikt in een rood lint ('donated
by Christian Dior') en vergezeld van een nep Cartier
horloge.
De editie bestaat uit 49 exemplaren waarvan alleen
de laatste 19 in de handel zijn. Van 'Dat is nog Geheim'
zijn er maar vijf exemplaren te koop bij antiquariaat-
boekhandel Aioloz. Beide 'boeken' zijn verschenen bij
Kunst Editions New York.
Een andere dame op de kaft.
foto henk bouwman
Tolerantie en intolerantie in kunstproject van Joseph Semah
Het kunstproject 'The wandering JewThe wondering
Christian' van Joseph Semah kende deze week, voor het
goed en wel begon, al de nodige problemen. Veel tegen
werking en bureaucratie. Personeelsleden van de Univer-
siteits Bibliotheek haalden op eigen gezag zelfs drie in
stallaties van Semah weg. En op de bepantserde caravan
op de Van Wijkplaats kraste iemand de tekst 'Koersen op
kwaliteit'. Roel Arkesteijn, coördinator van het project,
denkt niet dat dit de laatste weerstand zal zijn. „Toleran
tie en intolerantie, daar gaat het hele project over. Som
mige onderdelen zijn met opzet provocerend en bedoeld
om discussie uit te lokken."
ctsrdam Het Amsterdamse venduhuis De Eland, De Zon en
ithGijselman organiseert op dinsdag 17 maart een opmerkelij-
liquidatieveiling. Het oudste venduhuis van Nederland biedt
eer dan 200 jukeboxen bij opbod te koop aan. De verwachting
dat de Wurlitzers, Seeburgs en Rock Ola's tussen de 2.000 en
,000 gulden zullen doen. Daarnaast kan de liefhebber van
nerikaanse parafernalia uit de vijftiger jaren bieden op zaken
koelkasten, neonlichten, radio's, cola-machines en zelfs
ïplete benzinepompen. Kijkdagen: 14,15 en 16 maart van
10 tot 17.00 uur in de Molukkenstraat 200 te Amsterdam. De
liling begint om 19.00 uur. foto pr
'SU
M
LEIDEN SJOERD DE JONG
Het project van Semah is veel
omvattend. Tot en met 15 mei
zijn in verschillende gebouwen
van de Leidse universiteit in
stallaties, beelden en brieven
van hem te zien. Ook in de UB,
want de drie installaties zijn
daar intussen weer terugge
plaatst, weliswaar op een ande
re plek. Er is verder nog een le
zingencyclus en een publicatie.
Uitgangspunt van het project
is een Duits pamflet over de
wandelende jood, in 1602 te
Leiden gedrukt. Daarin het ver
haal van de jood Ahasverus, die
Jezus tijdens zijn kruisgang een
moment van rust weigerde. Ver
volgens veroordeelde Jezus hem
tot een zwerversbestaan dat tot
het einde der dagen zal duren.
Joseph Semah (1948) is joods
en kwam na omzwervingen in
1983 in Amsterdam wonen. Ar
kesteijn: „In feite is hij zelf een
wandelende jood." De mythe
van de wandelende jood is voor
Semah een voorbeeld van het
uitsluiten van de Ander, het an
ders-zijn. Dit ongewenste uit
sluitingsmechanisme vindt hij
terug op allerlei momenten in
de geschiedenis van de westerse
cultuur. „Semah wil met zijn
werk correcties aanbrengen in
de geschiedschrijving", aldus
Arkesteijn. „Zijn kunstwerken
zijn kritische voetnoten bij de
bronnen van onze cultuur. Met
als doel een vreedzaam naast
elkaar leven van allerlei geloven
en levensvisies."
Eén van zijn methodes is de
schoktherapie. In de foyer van
het LAKtheater liggen onder de
piano met TL-buizen door-
spiesde geiten. Deze installatie
is omkaderd door kopieën van
Luthers antisemitische verhan
deling 'Over de joden en hun
leugens'. Het zijn kopieën van
een herdruk uit 1935 door na-
tionaal-socialisten, inclusief
een advertentie voor Hitiers
'Mein KampfDe cultuurkritiek
in het werk van Semah is onver
biddelijk en heeft hem zelfs in
Israël tot persona non grata ge-
iteAlexander,
zal je bevallen dat onze co-
inist, Cees Waal, gisteren
ft laten weten dat hij jou
ag terugziet als wethouder
sten cultuur. Waal is van
A-huize maar ziet toch lie-
jou dan een partijgeno(o)t
die post bezetten. Eén com-
nentvande tegenpartij zegt
uurlijk meer dan al die Tam
il op je schouders uit het
Jse cultuurwereldje. Achter
\Qi -opsteker uit die hoek gaat
r) ners een subsidie- aanvraag
v ïuil. En na alle miljoenenin-
teringen in Leidse cultuur-
hpels en de komende uitbrei-
igvan De Lakenhal, heb je
U| na geen cent meer te mak-
ials oordeel is nog meer
irdals je bedenkt dat deze
j-wethouder van Leiden en
burgemeester van Deven-
onlangs is benoemd tot
amemend burgemeester van
2tricum. Een gelauwerd man,
een heel andere politieke
i iming, wiens nek bijna
imtrekt van al die ambtske-
sen ander eremetaal, waar-
ft jou, een D66-jongen die
din jjgeen jaar de kans heeft ge-
te laten zien wat hij kan.
je nu nog niet van trots
Kt je - gokje - maatje 40/41
pt, dan kom je nog eens om
|fi eigen bescheidenheid. En,
ice, na al die hulde van Waal,
rdthet nog erger want ook ik
nog wat veren in de bilnaad
Prikken. De schrik sloeg mij
het hart toen ik hoorde dat
maar vier van de zeven
cjs overhield. Om heel eerlijk
ijn, maar dit is even 'off the
otd', heeft D66 net zo veel
ht op een plek in het college
het PvdA-lid Charlotte
beg; 'essen heeft op een 'gewone'
tel in de raad.
iNTf nnwbezwaren van princi-
3idi aarc* verdwenen als
«uw voor de zon nadat de
de winnaar van de raads-
kiezingen, liet weten weer
Model 'Titanic'. De grootste scheepsramp uit de geschiedenis van de zeevaart als kapsel. foto
met D66, lees: met jou, zaken te
willen doen. De portefeuille
kunst en cultuur kan je nu dus
haast niet meer ontgaan.
Welnu Alexander, zo langza
merhand zul je wel zweven na
zoveel complimenten. Tijd voor
de harde landing! Waals column
is namelijk niet alleen een lof
zang op jou maar bevat ook een
venijnige steek onder water, be
doeld'voor je voorganger Pex
Langenberg. Het is die passage
in de column van Castricums
eerste burger die mij deed af
vragen of jij nu echt zo'n fantas
tische wethouder bent of dat je
voorgangers en de concurrentie
zo slecht zijn. In het land der
blinden is eenoog immers ko
ning.
Pex was, zoals Waal stelt, een
perfect aanmaakhoutje voor co
lumnisten. Een keer zijn naam
noemen en de kolommen vlo
gen vanzelf in brand. Dan de
concurrentie. Die is niet slecht,
die is er gewoon niet. En Jac-
qües de Coo dan?', hoor ik je al
vragen. In deze krant wierp de
nummer twee van Leiden Weer
Gezellig/De Groenen zich op als
kandidaat-wethouder cultuur.
Maar De Coo is lang niet zo cul
tureel onderlegd als hij zelf zegt.
Vaste organist van de Antonius-
kerk, geeft hij zelf op. Mooi niet,
hij is daar een poosje geleden
ontslagen, weet ik uit betrouw
bare bron. En zeg nou zelf, die
Tsjechische tralala-muziek
waarvan De Coo verstand
meent te hebben, wat moeten K
&G, Hot House of het LVC daar
nou mee?
Dus, Alexander, jij bent de juiste
man op de juiste plaats. Tijd om
aan het werk te gaan. De juiste
volgorde is deze: LVC, Lakenhal,
Meelfabriek. Leer dat rijtje uit je
hoofd. En zet dat belachelijke
Von Sieboldmuseum uit het
D66-verkiezingsprogramma uit
je hoofd.
Titanicgekte
De Oscars moeten nog uitge
reikt worden, maar de gekte
kent nu al geen grenzen. De Ti
tanic breekt alle records; op het
gebied van bezoekers, qua geld,
met zijn muziek en noem maar
op. De film over het schip dat
niet kon zinken - maar toch
zonk - is daarnaast ook een
maakt. Kritiek geven is voor
hem een levensvoorwaarde.
„We hebben tweeduizend jaar
niet over de essentie gesproken.
Discussie over de essentie en de
bronnen van onze cultuur is no
dig, want anders krijgen we
weer een apocalypse, zoals in
de Tweede Wereldoorlog. Wie
mij en mijn kritiek wil stoppen,
moet mij fysiek stoppen."
De kunstwerken van Semah
ogen op het eerste gezicht toe
gankelijk door het gebruik van
dieren en vertrouwde gebruiks
voorwerpen. Maar vanwege de
vele verwijzingen naar de om
geving en naar gebeurtenissen
in de geschiedenis en de kunst,
zijn de installaties toch niet
makkelijk te doorgronden. In
het Prentenkabinet is een
kunstwerk met zadels, haas en
TL-buis te zien, waarvan zelfs
de lengte van het gebruikte
electriciteitsdraad betekenisvol
is. „Zijn werk is niet alleen een
kwestie van mooi zijn", zegt Ar
kesteijn, „maar ook een aan
sporing aan de beschouwer: be
grijp je het niet direct, zoek dan
verder." Of zoals Semah zelf in
één van ziin geëxposeerde brie
ven schrijn: „Het is en blijft on
ze zoekende ziel versus de apo
calypse".
Het kunstproject The Wande
ling Jew/The wondering Chris
tian duurt tot 15 mei. Installa
ties, sculpturen en brieven van
Joseph Semah zijn te bezichti
gen in: de Universiteits biblio
theek, het Juridisch Studiecen
trum Gravensteen
(Pieterskerkhof 6), Bibliotheek
Instituut Kern (Nonnensteeg
De kunstwerken van Semah ogen op het eerste gezicht toegankelijk door het gebruik van dieren en vertrouw
de gebruiksvoorwerpen. foto taco van der eb
3), de foyer van het LAKthea- het Prentenkabinet (Rapen- kesteijn op 22 maart, 19.00
ter, Bibliotheek Kunsthisto- burg 65). De lezingencyclus bij uur, in het LAKtheater, Cleve-
risch Instituut (Doelensteeg het project begint met lezingen ringaplaats 1. De publicatie
16), patio Van Wijkplaats en door Joseph Semah en Roel Ar- verschijnt half april.
bron van inspiratie voor ont
werpers, verzamelaars en han
dige lieden die een graantje van
de gekte willen meepikken. Ge
lijk op met het succes rijzen de
prijzen voor allerlei memorablia
dan ook prompt de pan uit. Zo
deed een leren tas in de vorm
van de Titanic in Los Angeles
21.000 dollar, betaalde een lief
hebber op een beurs in New
York 123.000 dollar voor een
originele uitdraai van de laatste
signalen van het zinkende schip
en moet Le Coeur du Mer, een
halsketting met diamanten en
een blauwe saffier die in de film
wordt gedragen door de hoofd
rolspeelster, op een veiling 6
miljoen gulden opbrengen.
Wat dichter bij huis, in het
Duitse Dresden, speelde geld op
de plaatselijke kappersbeurs
geen rol. Daar draaide het weer
louter om de artistieke aspecten
van de grootste scheepsramp
uit de geschiedenis van de zee
vaart. Model Kirstin ziet/voelt
de bui al hangen als het schip
zwaar slagzij maakt in haar
haar. Gekte? Wat nou gekte...
WIM KOEVOET/AD VAN KAAM*
LEIDEN FROUKE HOUTMAN
'Ik schrijf gedichten als dunne
bomen. Wie kan zo mager pra
ten met de taal als ik? Misschien
is mijn vader gierig geweest met
het zaad. Ik heb hem nooit ge
kend die man. Ik heb nooit een
echt woord gehoord of het deed
pijn. Om pijn te schrijven heb je
weinig woorden nodig.'
Leiden heeft er een nieuw
muurgedicht bij. Op de hoek
van de Botermarkt en de
Choorlammersteeg prijkt sinds
gisteren een naamloos gedicht
van Jan Arends op de muur van
broodjeszaak Michelangelo.
Arends' gedicht is uitgekozen
bij 'Uw favoriete gedicht op een
Leidse muur', de gedichtenwed
strijd die boekhandel De Kier in
oktober hield. In het kader van
de Boekenweek is het gedicht
gisteren op de muur geschil
derd.
T. Olijerhoek stuurde het vers
uit de bundel 'Lunchpauzege
dichten' in als zijn persoonlijke
favoriet. .Arends kan met wei
nig woorden zo veel zeggen", zo
lichtte hij zijn keuze toe. Voor
decoratieschilder Jan Willem
Bruins is het de 57ste keer dat
hij een kale muur verfraait met
letters.
T. Ranselaar, eigenaar van
broodjeszaak Michelangelo
'met Italiaanse invloeden',
kwam zelf met het initiatief
voor een muurgedicht. „Ik wil
de eigenlijk een Italiaans ge
dicht over koffie, maar initia
tiefnemer Ben Walenkamp van
Stichting TEGEN-BEELD zag
liever een Nederlandse tekst,"
zegt Ranselaar. „Bovendien was
het idee voor een Italiaans ge
dicht over koffie op de muur
van een Italiaanse lunchroom te
commercieel. Als hier later bij
voorbeeld een slager in komt,
dan begrijpt niemand de link
met koffie meer. Ik ben met dit
resultaat ook dik tevreden."
FAMILIEVOORSTELLING
RECENSIE SABINE VAN DEN BERG
Ik wil hier weg! Musical van Ivo de Wijs en
Joop Stok!;omans door Jeugdkomedie
Amsterdam. Gezien: 13/3. Leidse
schouwburg.
Ferdinand de Zanger bespeelt
zijn gitaar en vraagt om gespits
te oren. Als hij van het toneel
verdwijnt stelt een meisje met
twee speelse staarten haar ou
ders voor; 'een suf setje' dat ooit
de sleur doorbrak met een op
treden in een spelletjespro
gramma. Dochterlief wil wel
eens 'verder kijken dan de heg'.
Deze Robbie is dol op geschie
denis en tovert uit haar ver
kleedkist de sneeuwitte jurk van
Napoleons minnares en voert
gesprekken met Cleopatra over
haar hobby's: make-up en ver
giftigingen. De kist is een ge
schenk van haar excentrieke
buurvrouw. Het buurmeisje be
sluit de schimmen uit het verle
den, die na een korte ontmoe
ting de kist induiken, te volgen
en belandt in de 'vrouwonvrien
delijke' Middeleeuwen.
De melodieën van deze
sprankelende musical klinken
soms als een stuwende tango en
dan weer als lyrische opera of
als een topper uit een Broad
way-musical. De karakteristieke
stemmen lijken aan tekenfilmfi
guren ontvLucht. Ik wil hier weg!
geeft noch de strenge ouder,
noch het nieuwsgierig kind ge
lijk. Televisiespelletjes blijven
saai, maai in de spannende
Middeleeuwen blijkt ook niet
alles rozegeur en maneschijn.
1 Spiegelwanden
1 Spiegels op maat
I Spiegels met lijst
I Glazen meubelen
I Vitrines
I Tafels volgens model
I Motiefstralen
I Hardglazen deuren
I Alles uit eigen atelier
VORMGEVER VAN
GLAS EN SPIEGEL
Volmolengracht 4
2312 PH Leiden (NL)
Telefoon 071-5218055
Popgroep Normaal en zanger/acteur/danser Stanley Burleson
krijgen dit jaar de Gouden Notekraker 1998, een alternatieve
muziekprijs waarmee men het belang van levende muziek wil
benadrukken. Vorig jaar ging de prijs naar het Metropole Orkest
en de Limburgse band Rowwen Hèze. Volgens de jury heeft Bur
leson, die onder meer hoofdrollen speelt in musicals als 'Miss
Saigon' en 'Joe', zich op puur vakmanschap in de kijker ge
speeld. De popgroep Normaal is volgens de scherprechters als
22 jaar een live-begrip.
