V
1
i
i
i
■i
Echt salmonellavrije eieren
Smaak
Boter bij de vis
Struisvogel legt de grootste eieren
Ouderen eten
meeste eieren
VRIJDAG 13 MAART 1998
Binnen nu en een aantal jaren wordteen versgevangen
vis een zeldzaamheid. Zón vaart zal het wel niet lopen,
hoor ik u denken maar officiële cijfers wijzen uit dat
over dertig jaar de helft van de vis die wij consumeren
gekweekt zal zijn. In vaktermen noemen we gekweekte
vis aquacultuur. In landen als Japan, China. India,
Zuid-Korea en de Verenigde Staten wordt deze moder
ne techniek waarbij vis systematisch en gecontroleerd
wordt gekweekt al op grote schaal toegepast. En ook
ons land zal eraan moeten gaan geloven. Eigenlijk
doen we dat al met de mosselen en andere schaal- en
schelpdieren uit Zeeland.Het feit dat aquacultuur zo in
populariteit groeit heeft alles te maken met het quota-
-beleid van de Europese Unie. Dit beleid is gericht op
een vermindering van de Europese visvangst met circa
35 procent. Dit alles om de visstand in de Europese wa
teren op peil te brengen en te houden. Alleen dan kan
er op langere termijn een goede visstand worden gega
randeerd. Populaire kweekvissen die het in aquacul
tuur goed doen zijn zalm. zalmforel en forel. Verder
karper en victoriabaars (in Afrikaanse landen), gam-
bds, scampi's en andere garnaalsoorten (vooral in
Aziatische landen) en dichter bij huis paling en meer
val. Voorlopig buiten schot blijven de tong, scholen ka
beljauw omdat deze eetbare zeebewoners volgens
aquacultuur-deskundigen nog niet rendabel genoeg
zijn. Dit heeft alles te maken met het vraag- en aan-
bodspel dat momenteel voor wat betreft deze soort nog
redelijk stabiel is. Aquacultuur wordt pas interessant
wanneer de vraag uit de markt ver boven het'wilde'
aanbod uitsteekt. Zo op het eerste gezicht lijkt aquacul
tuur een schot in de roos maar toch heb ik zelf mijn be
denkingen. Uiteraard draag ook ik het behoud van een
gezond milieu met al zijn aspecten een warm hart toe
maar er gaat niets boven een vers gevangen vis uit zee.
Bovendien is er wel degelijk verschil tussen een ge
kweekte en 'wilde' vis. 'Om te beginnen is de structuur
anders', aldus Wijgert van As van onze visleverancier
Jan van As BV in Amsterdam. De vis is wat weker en bij
de bereiding, vooral het bakken, oogt het produkt gla-
ziger. Een merkbaar voordeel van aquacultuur, waar
bij deinvloeden van het seizoen volledig worden uitge
bannen. is een constant produkt en een even zo con
stante piijs. Voordelen die zeker in de horeca waar vis
een belangrijk product is, goed van pas komen. Nu zult
u misschien verwachten dat de 'dagprijs' van bijvoor
beeld tarbot op de menukaart zal verdwijnen. Ik moet
u teleurstellen want tarbot wordt momenteel nog op
kleine schaal (circa 1,5van het Europese tarbot aan
bod) gekweekt. De gekweekte tarbot die ik heb gezien
was echter zo klein van formaat dat wij er niets mee
kunnen beginnen. Aan versgevangen zeevis, zal net als
aan wild, in de toekomst een prijskaartje hangen. Al
hoewel aquacultuur, meteen jaarlijkse groei van onge
veer 10 procent, een van de sterkst groeiende sectoren
in de levensmiddelenindustrie is, gaat het me toch aan
het hart dat het ambachtelijke aspect van de zeevisserij
grotendeels verloren zal gaan. Gelukkig blijft de haring
(vooralsnog) geheel buiten
schot. Tot slot nog een aar
dig aspect wat betreft de
steur. Momenteel worden er
in Frankrijk en ook in
Spanje proeven gedaan om
deze o.a. door overbevissing
in de loop der jaren zeld
zaam geworden vissoort te
kweken. En met succes, zo
vernam ik van Wijgert van
As. Vooral voor liefhebbers
van kaviaar moet dit goed
nieuws zijn want juist de
zeldzaamheid van steur
heeft tot gevolg dat de ka-
viaarprijzen de laatste jaren
tot astronomische waarden
zijn gestegen. Nog even en
kaviaar wordt net als aan
het begin van deze eeuw
weer gemeengoed.
In maart begint het legseizoen van.de grootste
hen die in ons land zijn eieren legt: de struis
vogel. Hoewel de grote eieren eetbaar zijn,
kweekt men ze in het Groningse Bellingwolde
alleen om uit te broeden voor de vleesproduc
tie. De vraag naar struisvogeltournedos en -
biefstuk blijft voorlopig nog stijgen. Een hen
legt na drie jaar haar eerste ei en doet dat on
geveer vijftig keer per jaar. Zo'n dertig jaar
lang produceert ze eieren die een gewicht van
een kilo kunnen bereiken. De hoeveelheid ge
legde eieren neemt met het klimmen der jaren
wel af. Het kleinste ei, gemiddeld zo'n 13
gram, komt van de kwartel. Ze zijn opvallend
bruin gevlekt en sinds een jaar in de super
markt verkrijgbaar, vooral in de kerst- en paas-
periode. De smaak is zeer delicaat door de fij
ne structuur van wit en dooier. Gekookt zijn ze
prachtig als decoratie. Wie wat vaker deze eie
ren gebruikt zal hebben opgemerkt dat ze per
partij verschillend van grootte kunnen zijn.
Net als bij de gewone kip legt een kwartel gro
tere eitjes naarmate ze ouder wordt.
Natuurfarm De Boed heeft primeur voor een paar centen meer
MARTHA DE JAGER»
JOHN BEEREN, eige
naar van de Bokke
doorns, een met twee
Michelin-sterren gede
coreerd restaurant in
de duinen van Bloe-
mendaal.
„Twee jaar voorbereiding zijn er
aan voorafgegaan", zegt salesmana
ger Gerard Guliker, „om aan de
wens van de klant tegemoet te ko
men." De consument kan weer on
bezorgd een geklutst rauw eitje naar
binnen lepelen of een Haagse bluf
op tafel zetten. Het smaakt allemaal
veel lekkerder wanneer ieder risico
van een salmonellabesmetting, ook
al is deze klein, wordt uitgesloten.
Voor een paar centen meer dan het
maïs-scharrelei is er vanaf begin
maart een gegarandeerd salmonel
la-vrij ei verkrijgbaar.
Op het Zuid-Hollandse Goeree
Overflakkee staan de stallen van
Natuurfarm De Boed, waar het
grootste deel van de scharreleieren
die we kopen, vandaan komt. Op
dezelfde plaats waar de vader van
eigenaar Koos de Boed in 1937 be
gon met tweehonderd kippen, rol
len nu wekelijks vier miljoen eieren
over de lopende band waarvan 70
procent uit eigen scharrelstallen.
Zestig jaar geleden sprak niemand
over scharrelkippen omdat het niet
bij de boeren opkwam kippen bo
ven elkaar in legbatterijen te prop
pen. In de jaren 70 automatiseerde
De Boed wel het aanbod van voer
en het verzamelen van eieren maar
de kippen bleven vrij rondlopen.
Het valt op dat er in een stal met
10.000 kippen nog steeds een aan
gename boerderijgeur hangt. Vol
gens De Boed jr. is dat altijd zo ge
weest. De eigenaar verdroeg geen
sterke ammoniakgeur en daarom
wordt de mest dagelijks afgevoerd.
Het grootste deel van de productie
keten is in eigen hand en daarom
kunnen veranderingen snel worden
doorgevoerd. Er is een eigen opfok
van kuikens en voer krijgt op bestel
ling de gewenste samenstelling.
Door het voeren met veel maïs ont
staat een minder vet ei met meer li-
nolzuur. Maïs geeft ook een donker
der dooier, waar consumenten in
Duitsland weer belang aan hechten.
Die donkere kleur wordt bij sommi
ge bedrijven verkregen door ca-
roteen aan de voeding toe te voe
gen. Een kleine test wijst uit dat een
eidooier uit de legbatterij donkerder
kan uitvallen dan die van een maïs-
ei of een viergranen ei. Dat de kleur
van de dooier of de kleur van de
schaal verschil in smaak oplevert,
berust op een fabel. Alleen het voer
kan de smaak beïnvloeden. Maar de
klant is koning. Hij verwacht een
bruin ei van een scharrelkip, dus
krijgt hij ze.
Diervriendelijk gekweekte eieren
hebben de toekomst. Al 40 procent
van de verkochte eieren is op deze
wijze geproduceerd. Maar er is ver
schil. Het meest diervriendelijk ge
produceerd is het Eko-ei omdat de
kippen buiten mogen lopen en het
snavelpuntje niet wordt ingekort.
Scharrelkippen lopen vrij rond in
een geventileerde stal waar gemid
deld zeven kippen per vierkante
meter in gaan. Hetzelfde vloerop
pervlak in een volière-stal herbergt
25 hennen, maar hier zijn verschil
lende etages aangebracht zodat ze
ook naar hogere regionen kunnen
fladderen. Ze zijn beter af dan in
een legbatterij maar een kippenle-
ven kan vrolijker. Wanneer men
zich bedenkt dat de prijs van een
gemiddeld ei al dertig jaar rond een
kwartje schommelt, zouden we en
masse moeten overstappen op het
scharrelei.
Een heel bijzonder eitje wordt ge
legd door de araucana-kip. Het
heeft een dikke mintgroene schaal
en is 'ouderwets' van smaak. 'Een
eigenzinnig ras', zegt De Boed jr.
over de beesten die een half voet
balveld ter beschikking hebben en
op een lentedag in februari liever
binnen zitten. Araucana-kippen ko
men oorspronkelijk uit het Andes-
gebergte en danken hun naam aan
de Arauco-indianen in Chili. Ze wa
ren daar vier eeuwen geleden al
veelvuldig te vinden. Hier zijn de
witte, bruine en zwarte kippen ge
kruist met varianten die meer eie
ren leggen. Ze komen nu op een
productie van 70 procent. Een nor
male kip haalt 95 procent omdat er
ongeveer om de 25 uur een ei ge
legd wordt. Door de lage productie
en omdat de bijna-groene exempla
ren niet de verkoop ingaan, is het
een exclusief ei. Een nadeel van kip
pen met vrije uiüoop, volgens De
Boed jr., is het verlies van 100 pro
cent controle op de voedselketen.
Een dode rat in de sloot of vogeluit
werpselen kunnen besmettingen
overbrengen, zodat extra waak
zaamheid bij het eindproduct gebo
den is. Dat vergeten mensen wei
eens die zich 'terug naar de natuur'
te romantisch voorstellen. Het sal
monella-vrije ei is er gekomen door
strikte hygiëne en controle op de
gezondheidstoestand van de leg
hennen.
Natuurfarm De Boed, tel. 0187 65 18 88.
Landelijk gezien kopen we jaar
lijks gemiddeld 74 eieren per
persoon. In zijn totaliteit eten
we er wel meer omdat in veel
levensmiddelen al eieren zijn
verwerkt. In huishoudens waar
de vrouw boven de 65 jaar is
worden 1,7 keer zoveel eieren
gekocht als in huishoudens
waarin man of vrouw jonger
zijn dan 35 jaar. Dat betekent
dat ouderen de meeste eieren
kopen en met bijna honderd ei
eren per jaar de beste klant zijn
voor eierproducenten. Drukbe
zette jonge huishoudens zijn
met een jaarlijkse consumptie
van 58 eieren per persoon de
kleinste afnemers. De keuze
voor scharreleieren wordt het
meest gemaakt bij de groep be
middelde tweeverdieners. Deze
mensen steken gunstig af met
een aandeel van 58 procent te
gen een gemiddelde van ruim
40 procent. Consumenten halen
voor driekwart hun eieren in de
supermarkt, de rest wordt via
speciaalzaken, de markt of di
rect van de boer gekocht.
Indeling in vier
gewichtsklassen
In 1996 zijn alle Europese lan
den overgegaan op een indeling
van eieren in vier maten. De
maatvoering komt uit Engeland
en is dezelfde als in de kleding
industrie: small, medium, large
en extra large. Voor ons bete
kent het dat een indeling in ze
ven gewichtsklassen is terugge
bracht naar vier. Een klein eitje
tot 45 gram werd als no. 7 ver
kocht en de nummering liep per
5 gram op tot 75 gram voor een
groot ei no. 1. Nu wordt een ei
tot 53 gram als S (klein) ver
kocht, tot 63 gram als M (mid
del) en tot 73 gram als L (groot).
Zwaardere eieren gaan als XL
(zeer groot of jumbo) de ver
koop in. De beperking van ma
ten blijkt in de praktijk niet erg
te bevallen. Op dozen van Eipak
staan vijf eieren getekend en
hanteert men de aanduiding
'middelgroot' voor een ei tussen
56 en 64 gram. Bij een bijzonde
re soort als araucana-eieren
wordt er niet op gewicht gesor
teerd. Klein en groot gaan in
een vierstuks verpakking de
deur uit.
1 23456789
10
11
OPGAVE
OPLOSSING
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal: 1. Herhaling; 2.
kleur, toegankelijk; 3. Griekse
letter, bid (Lat.); 4. Afrikaanse
rivier; 5. losplaats, deel v.e.
boom; 6. halsdoek; 7. behoef
tige, gast; 8. strijdperk; 9.
priem, knaagdier; 10. kleur, vi-
taal;ll. melkwol.
Vertikaal: 1. Grappig, emmer;
2. tocht, houding, plezier; 3.
hertachtig dier, menigte; 4. fa
milielid, elk, voegwoord; 5. ge
wicht, oude lengtemaat; 6. io
nium, stadin Duitsland, karaat
(afk.); 7. ontspanning, aftrek;
8. voordat, gegroet,vis; 9. aan
duiding, steenmassa.
SLEUTELWOORD
De woorden op de eerste en
derde verticale kolom zijn:
POSITIEF en TENTAMEN.
Het sleutelwoord luidt: FISTEL-
WOND
HEINZ
JA
//c /VO&, JA
A
A
C<V), f"
J
cTWz/l
Év
Inrtttlt
TOMPOES
Heer Bommel en de wilden wagen
Maar toen het ventje onder luid ge
jammer voorbij dreef, betrok heer
Bommel weer. „Halt!" riep hij. „Ik
ben hier! Wacht even, ik moet met u
mee!" Zo roepende sprong hij achter
de drenkeling aan en greep hem bij
zijn gewaadje, zodat hij naast hem in
de modder bleef liggen, terwijl de
watermassa gorgelend wegtrok door
pijpen en buizen in de muur. „Laat
me los!" hijgde de gids. „Ik moet ver
der! Laat me gaan!" „Waarom zou ik
dat doen?" vroeg heer Bommel, die
boos begon te worden. ,,U moet me
de weg uit deze stuitende omgeving
wijzen. Daar heb ik u voor betaald!"
Nu schrompelde de ander ineen. „O
wee!" jammerde hij. „Ik heb uw geld
aangenomen - en dat was onrein.
Met uw onzuivere bankbiljetten heb
ik gelopen door Merus, de Witte
Stad. Dit is mijn straf!" „Zeur niet!"
hernam heer Ollie streng. „Je kent de
weg naar de uitgang; dat heb je zelf
gezegd. Waar ben je dan bang voor?"
„De morsen", stamelde de gids. „De
morsen zullen komen en ze zullen
ons door de modder halen." Heer
Bommel verbleekte. „De morsen?"
herhaalde hij. „Wie zijn dat toch! Ik
bedoel..."
W
MB /v££
E E
DOOR JAN VISSER
In de Europees/Atlantische sector van het poolgebied is del
heid zee-ijs de laatste maanden flink toegenomen. Eind japAN*
de met ijs bedekte wateroppervlakte 2,5 miljoen km2 teger
2,3 miljoen. De ijsbezetting tussen de zuidpunt van Groenlj
va Zemblawas voor januari de grootste sedert 1982
De oorzaak van het vele zee-ijs had te maken met een zeer
louwmaand in het poolgebied veroorzaakt door een krachtig
drukgebied boven de Noordpool. In februari breidde de kou
over delen van Lapland en Noord Rusland uit en deze maan:
geheel Scandinavië te koud.
Zo lang een omvangrijk Atlantisch hogedrukgebied geen uil!
plannen heeft richting Groenland/Scandinavië hoeven wijv:
jaarskou niet bevreesd te zijn. Rond het hogedrukgebied we
melijk geregeld zachte en vochtige luchtmassa's naar het N
gebied geloodst.
Na de maartse buien van gisteren na twee buien kon ik
de hagel en korrelsneeuw uit de dakgoot scheppen dron_
gen met regen en motregen een hoeveelheid zachte lucht o"
binnen. Dat proces zet zich tijdens het weekeinde voort.
Ook morgen is het meestentijds bewolkt met kans op wat re
motregen. De temperaturen lopen op tot 9 a 10 graden (aar
lager) en er waait een meest matige west tot noordwestenwn
zondag en maandag blijft het vrijwel overal droog en het is
zacht. Daarna neemt de kans op enkele maartse buien toed
met een aantrekkende west tot noordwestenwind een hoeve ^or
koude lucht uit de poolstreken naar ons land wordt getransp
Gisteren viel er op Valkenburg bij Katwijk nog een millimete
maartse buien maar op Schiphol werd geen meetbare neers
vangen. Tussen de buien door was het droog en op Schipho
7,0 graad gemeten
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Overwegend bewolkt en
van tijd tot tijd sneeuw. In
het zuidwesten overgaand
in regen. Met name mor
gen in het zuidoosten op
klaringen. Middagtempe-
ratuur oplopend tot 7
langs de zuidwestkust tot
enkele graden beneden
het vriespunt in het noor
den.
Zweden:
Morgen geregeld zon en
droog. Zondag van het
westen uit meer bewolking
en af en toe regen of
sneeuw. Maxima van en
kele graden boven nul in
het zuiden tot lichte of
matige vorst in het noor
den.
Denemarken:
Morgen eerst enkele op
klaringen en meest droog.
Bril
Kin
diai
Net
NO!
den.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Vooral vandaag in Engeland en Schot
land meest bewolkt en af en toe regen.
Elders geregeld zon en overwegend
droog. Middagtemperatuur ongeveer 11
graden.
België en Luxemburg:
Vandaag overwegend bewolkt en af en
toe regen of motregen. Morgen opklarin
gen en een enkele bui. Middagtempera
tuur rond 8 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Flink veel wolkenvelden en vooral van
daag lichte regen of motregen. In de Vo
gezen en Jura mogelijk eerst nog kans
op sneeuw. Morgen droger en af en toe
zon. Middagtemperatuur tussen de 6 en
11 graden.
Portugal:
Flinke zonnige perioden. In het noorden
ook wolkenvelden en op de meeste
plaatsen droog. Maxima tussen 14 en
18 graden.
Madeira:
Perioden met zon, maar ook wolkenvel
den. Maxima dalend naar ongeveer 20
graden.
Spanje:
Flinke perioden met zon, In de noorde
lijke helft ook wolkenvelden en af en toe
regen. In de Pyreneeen eerst nog een
kleine kans op sneeuw. Middagtempera
tuur uiteenlopend van 12 graden in het
noorden tot 18 in het zuiden.
Canarische Eilanden:
Wolkenvelden, veelvuldig afgewisseld
met zon. Middagtemperatuur dalend
naar 20 tot 25 graden.
Marokko:
Westkust: flink wat zon, maar soms en
kele wolkenvelden. Middagtemperatuur
uiteenlopend van 17 in Tanger tot 24 in
Agadir.
Tunesië:
Wolkenvelden en een enkele bui. In het
zuiden eerst nog zonniger en droger.
Middagtemperatuur tussen 17 en 21
graden.
Zuid-Frankrijk:
In het noorden wolkenvelden, af en toe
zon en vrijwel overal droog. In het zuid
oosten meer zon. De Mistral neemt tij
delijk in kracht af. maar verdwijnt met.
Middagtemperatuur rond 10 graden, bij
flink wat zon een paar graden hoger. In
de Pyreneeen nog een kleine kans op
sneeuw.
Mallorca en Ibiza:
Wolkenvelden, afgewisseld met zon.
Overwegend droog. Middagtemperatuur
dalend naar ongeveer 14 graden.
Italië:
In het midden en zuiden meest bewolkt
en enkele buien. In het noorden en mor
gen later ook in het midden geregeld zon
en vrijwel overal droog. Middagtempera
tuur van 12 graden in het noorden tot
17 in het zuiden.
Corsica en Sardinië:
Wisselend bewolkt en buien. Een kleine
kans op onweer. Middagtemperatuur on
geveer 15 graden.
Malta:
Wisselende bewolking met enkele re
gen- en onweersbuien. Maxima rond 17
graden.
Griekenland en Kreta:
Vandaag op het vaste land wolkenvelden
en vrijwel overal droog. Op de zuidelijke
eilanden meer zon. Morgen overal meer
wolken en kans op een bui. Maxima op
lopend naar 14 graden in het noorden
en 20 graden op Kreta op morgen.
Turkije en Cyprus:
Perioden met zon en droog. Morgen
langs de westkust van Turkije meer be
wolking en kans op een bui. Maxima uit
eenlopend van 15 graden op de Dar-
danellen tot ruim 20 op Cyprus op mor
gen.
Duitsland:
Meest bewolkt en af en toe regen of
sneeuw. Later op de dag en morgen
vanuit het noorden enkele opklaringen
met mogelijk een winterse bui. Middag
temperatuur rond 5 graden.
Zwitserland:
Aan de noordflank meest
vooral morgen regen of sn
zuiden ook af en toe zon. lil
zuidkant van de Alpen ron
in het noorden circa 6 grai
grens dalend naar ongeveei
op morgen.
Oostenrijk:
In het zuiden eerst nogwi
meest bewolkt en af en
sneeuw. Maxima rond
Sneeuwgrens morgen dalei
veer 1100 meter
Polen:
Vandaag mogelijk nog hier f?11
zon. Verder overwegend te pt
en toe sneeuw. Midde: r a
rond 0 graden
Tsjechië en Slowakije:
Overwegend bewolkt ei
of sneeuw. Middagtempnm!P
veer 4 graden.
Hongarije:
Overgang naar bewolkter
SUM
chti
dan
ZATERDAG 14 MAART 1998
Zon- en maanstanden
Zon op 06.57 Zond
Maan op 20.08
Waterstand
IJmuiden
Hoog 04.38 16.49 W
Laag 00.24 12.45 (X
Weerrapporten 13 maart 07i
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Maastricht
Aberdeen
Athene
Barcelona
Berlijn
Boedapest
licht bew. w 1
licht bew. zzw3
licht bew. w.s.0
motregen w4
hall bew. zo 1
Frankfurt
Genève zwaar bew nno2
Helsinki licht bew. n 2
Innsbruck sneeuw ver 1
Istanbul half bew. nno4
Klagenfurt uchtbew. wsO
Kopenhagen licht bew. wzw3
LasPalmas zwaar bew. nil
Lissabon onbew. no 5
licht bew.
hall bew.
licht bew.
Vancouver regen
s/uVx-J.
MO-CS, 0-/-7- /-S" M'/J-M
M-/J /-$• £-£-M
&-£-£-T-J-£ S-C.-0-0 fiFP-r-E
V-A-AC
