?eru steriliseert vrouwen zonder toestemming - wW Buitenland Man bijt hond -ERDAG 7 MAART 1998 Met de euro krijgt de Europese politieke elite een hefboom voor verandering in handen, waar de grondleggers van de Gemeenschap slechts van konden dromen. foto epa waarschuwt PvdA-econoom Jos de Beus. Minister Zalm van financiën is dat niet met hem eens. Het wegwerken van het financie ringstekort leidt volgens hem op de lange duur juist tot lagere rentelasten en dus meer ruimte voor overheidsuitgaven. Hoe het ook zij: de uitgangspunten voor de Europese begrotingspolitiek zijn dankzij het EMU-verdrag tot in lengte van jaren vastgespijkerd. Zalm en zijn opvolgers moe ten of ze dat nou leuk vinden of niet de in flatie beteugelen, mogen niet meer dan drie procent op de rijksbegroting 'rood' staan en dienen de staatsschuld terug te dringen tot zestig procent van het nationaal inkomen. Het devalueren van de gulden of het aan passen van de rente om zo de concurrentie kracht van de Nederlandse economie te be schermen, is voortaan niet meer mogelijk. Als de Nederlandse vakbonden te hoge looneisen gaan stellen, zal dat vrijwel on middellijk leiden tot het verlies van werkge legenheid aan andere EMU-landen, waar de bonden minder inhalig zijn. „Door de euro zal ook de arbeidsvoorwaardenpolitiek in Europa noodgedwongen naar elkaar toegroeien", voorziet Peter Coldrick van de Europese vakorganisatie EW. Psychologie De euro heeft een niet te onderschatten psychologisch effect. Om te beginnen krij gen de Europese burgers voor het eerst 'Eu ropa' in klinkende munt in hun binnenzak. De Duitsers zullen afscheid moeten nemen van de D-mark die voor hen overbrekelijk verbonden was met het Duitse Wirtschafts- wunder, de Fransen zeggen 'adieu' tegen de franc die lange tijd de pasmunt van een we reldmacht was, het merendeel van de Italia nen zal zich na de invoering van de euro geen miljonair meer kunnen noemen. Als straks elf lidstaten met samen ruim twee honderd miljoen burgers dezelfde munt gaan hanteren, zo is de gedachte, zullen zij zich meer met elkaar verbonden voelen. Dat laatste geldt zeker voor de regerin gen. Een van de eerste pleitbezorger voor de EMU was niet voor niets de Duitse mi nister van buitenlandse zaken Genscher. Hij zei al in 1987 dat Duitsland een een heidsmunt nodig heeft om zichzelf defini tief in Europa in te kunnen bedden. Dit po litieke motief - Duitsland moet tegen zich zelf worden beschermd - kreeg nog een ex tra impuls door de Duitse hereniging in 1989. Bondkanselier Kohl ijverde vanaf dat moment met steun van de Franse president Mitterrand voor een duidelijke deadline van het euro-project: dat werd uiteindelijk 1 ja nuari 1999. Wat Kohl en Mitterrand hun burgers ver gaten te vertellen, was dat op dat vroege moment al een eenrichtingsstraat werd in geslagen. „Zo gaat dat steeds in Europa. Bij gebrek aan politieke moed wordt elke keer een klein stapje gezet, tot je moet zeggen: we kunnen niet meer terug. De burgers hebben het nakijken", zegt oud-ambassa deur en rector van het Europacollege in Brugge, Otto von der Gablenz. Werkgelegenheid De gevolgen van de euro voor de Europese politiek zijn ingrijpend. Er zal een grotere druk ontstaan om de belastingen en sociale zekerheidsstelsels in het euro-gebied op el kaar af te stemmen. Niet toevallig zijn op de valreep van de euro een paar heilige huisjes in Brussel gesneuveld. Voor het eerst in veertig jaar staat belastingharmonisatie en het werkgelegenheidsbeleid serieus op de Europese agenda. „Wij voeren de euro na melijk niet in om er sociale uitkeringen van te betalen", zo zei Melkert vorig jaar vooraf gaand aan de Europese 'banentop' in Luxemburg. Met de euro verschaft de economische reus Europa, dat nu al een grotere econo mie en meer inwoners heeft dan de VS, zichzelf een belangrijk stuk prestige. Het ei gen succes of falen van het Europese (eco nomische) beleid zal aan de waarde van de Europese munt tegenover de dollar en de yen kunnen worden afgelezen. Dat con fronteert de Europese beleidsmakers bijna dagelijks met de waag of de Europese ar beidsmarktpolitiek, belastingdruk, welvaart en concurrentiekracht wel tegen de andere machtsblokken zijn opgewassen. Zo houdt de euro de politieke elite op het oude conti nent als het ware een nieuwe spiegel voor. De grote vraag is natuurlijk of het even beeld dat in die spiegel te zien is, de Euro peanen ertoe zal aanzetten om voor het eerst in veertig jaar ook politiek de handen ineen te slaan. Met andere woorden: zal na de gemeenschappelijke munt ook een ge meenschappelijk buitenlands- en veilig heidsbeleid van de grond komen, alsmede wellicht een volwassener sociaal- justitie- en milieubeleid? Dat zijn vragen die niet makkelijk zijn te beantwoorden, omdat veel afhangt van de politieke wil in de landen die samen hun munt gaan delen. Wordt de eenheidsmunt een economisch succes, dan behoort zo n 'sprong voorwaarts' zeker tot de mogelijk heden. Leidt de gemeenschappelijke munt tot een recessie en nog meer dan de huidige achttien miljoen werklozen dan gaat de Unie zware tijden tegemoet. Een ding is in elk geval zeker: een weg terug is er niet meer. Het randschrift van Zalm was mis schien zo'n gek idee nog niet. Een beetje steun van God kan de euro wel gebruiken. Bra 'H Overijverige doktoren halen met ongewenste ingrepen hun quota OPMERKELIJKE BERICHTEN hUfer precies acht weken heffen de Europese regeringsleiders in Brussel het '«jVEop de euro: de eenheidsmunt die het oude continent met zijn 370 mil- naas, inwoners weerbaar moet maken voor de 21ste eeuw. Dat zij daarmee uurybeslissende stap zetten, betwijfelt niemand. Waarheen de weg leidt die ïi coreuro's is geplaveid, is een andere zaak. EL PAUL KOOPMAN rdenjSPONDENT >onyi 3etHok de 'grote politiek' soms triviaal kan -^.bewijst een anekdote van minister -,van financiën. Tijdens een van de ver- /ÏCfingen met zijn collega-ministers diep- „jlm v°rïf> Jaar een gulden-muntstuk jn portemonnee op. „Voel maar zelf, je er niets van", zei hij tegen Strauss- i. Met de ogen op het plafond gericht le Franse bewindsman zijn vingers achtig langs de muntrand glijden en daad: hij voelde niets. Het vijf gulden- ging vervolgens van hand tot hand. geen van de excellenties kon - zelfs de ogen dicht tastend - iets anders derlatnemen dan minuscule ribbeltjes. Zalm "|3erde: hij had het randschrift gered, maaiids het vijf-gulden-experiment van aller mag Nederland de tekst 'God zij met 1 On jn zijn euro-muntstukken graveren: c 1 zo is proefondervindelijk vastgesteld, Randschrift schept geen verwarring voor —Jen. Het ministerie van financiën heeft ipaald op welke munt het randschrift dat wordt het twee euro-stuk (circa ——gulden), de grootste eenheid. Christe- 'rkh^deriand reageerde opgelucht dat uit- ideiecend de liberaal Zalm deze wat fari- oteihe band tussen God en het Geld niet }jn jzien van de GPV-RPF-SGP-lobby m/het randschrift, heeft de invoering van iiro in Nederland tot dusverre opmer- weinig weerstanden opgeroepen. Er ikt Portugese winkelbediende laat een appa- joerïzien waarmee bedragen in euro's kun- 12 vorden omgerekend in escudo's. De su- arktketen heeft zijn waar al in euro's ge- i zodat de Portugezen er alvast aan kun- ,dv,wennen. foto reVters manuel ribeiro waren geen verhitte nationale debatten zoals in Denemarken, Zweden en Groot- Brittannië, er waren geen grote manifesta ties zoals in Frankrijk of processen met een beroep op de Grondwet zoals in Duitsland. Het bleef vooralsnog bij een nauwelijks op gemerkt protest van enkele tientallen Ne derlandse professoren en zorgvuldig gefor muleerde bezwaren van WD-leider Bolke- stein. Bezwaren, niet tegen het project zelf, maar tegen de eventuele Italiaanse deelna me daaraan. Op de keper beschouwd neemt Nederland vrij onbekommerd af scheid van de gulden die ruim anderhalve eeuw de smeerolie des koninklijks' econo mie is geweest. Rus in de achtertuin De geringe maatschappelijke belangstelling voor wat Eyrocraten in Brussel graag 'het project van de eeuw" noemen, is misschien niet eens zo verwonderlijk. De Economi sche en Monetaire Unie die in 1991 door Kok zelf in het Verdrag van Maastricht werd uitgetekend, is van een andere orde dan de kwesties die de burgerij vroeger wel mas saal op de been brachten: de schoolstrijd, het vrouwenkiesrecht, de vijfdaagse werk week of pakweg, de Amerikaanse kruisra ketten. Een kruisraket of een Rus is de ach tertuin, daar kan iedereen zich wel iets bij voorstellen, maar wat moet je met zoiets abstracts als het al dan niet opgeven van de nationale monetaire soevereiniteit? Toch is precies dat monetaire zelfbe schikkingsrecht het punt waar alles om draait. Op 1 januari 1999 gaat de laatste fase van de euro formeel van start, en vanaf dat moment beslissen de deelnemende landen niet meer zelf wat de waarde van hun na tionale munt zal zijn en met wat voor soort rentetarieven, geldhoeveelheid of begro tingspolitiek die waarde moet worden ver dedigd. Voor Nederland betekent dit dat rente-, wisselkoers- en inflatiebeleid niet meer bij de centrale bank in Amsterdam worden uitgestippeld, maar in het Duitse Frankfurt, waar de Europese Centrale Bank (ECB) zetelt en in Brussel, waar de minis ters van financiën van de euro-landen in de zogeheten Euro-X-raad vergaderen. Dat maakt een belangrijk verschil. De Centrale Bank in Amsterdam is weliswaar net als de ECB politiek onafhankelijk, maar haar eerste opdracht is niets minder dan het dienen van het nationale belang van zestien miljoen Nederlandse onderdanen. De ECB in Frankfurt en de Euro-X-raad leg gen de lat vanzelfsprekend hoger: deze in stituten moeten formeel de belangen van alle deelnemende landen zien te verdedi gen. Dat is geen enkel probleem zolang de belangen van de EMU-groep gelijk lopen met die van alle deelnemers. Gezien de economische verwevenheid in Europa is dat tot op grote hoogte ook het geval. Maar de schoen gaat wringen als het be lang van pakweg Italië en Frankrijk niet zou sporen met dat van Nederland. De Neder landse burgers hebben dan geen enkele mogelijkheid om bijvoorbeeld via een veto een ander beleid van de centrale bank of Euro-X-raad af te dwingen. Het macro-eco nomische beleid van Nederland verhuist voor een groot deel naar een supra-natio- naal niveau. „Dat is eigenlijk een kwantum- sprong in het duister", meent de Neder landse econoom Jos de Beus. Schuman Met de euro krijgt de Europese politieke eli te een hefboom voor verandering in han den, waar de grondleggers van de Gemeen schap zoals Robert Schuman en Jean Mon- net slechts van konden dromen. „Als de eenheidsmunt er is, hebben we een ander Europa", zei de Zweedse minister-president Persson dan ook. „Met de euro wordt een beslissende stap in de ontwikkeling van Eu ropa gezet", meent de Franse minister Strauss-Kahn. Oud-commissievoorzitter Delors denkt dat de euro 'misschien na veertig jaar de lancering is van het politieke Europa'. Bondskanselier Kohl formuleert het nog dwingender: „De monetaire unie kan niet los gezien worden van een politieke unie." „Money makes the world go round", werd al in de jaren zestig aan de andere kant van de oceaan gezongen. Geld zal, als het om het bepalen van de Europese toekomst gaat, misschien wel krachtiger blijken dan God. De ontstaansgeschiedenis van Europa is een aaneenrijging van pogingen via de eco nomie politieke vooruitgang af te dwingen. De landen die elkaar door de eeuwen heen vanuit versterkte forten en loopgraven naar het leven hadden gestaan, besloten na de Tweede Wereldoorlog om te beginnen de zeggenschap over de belangrijkste grond stoffen voor oorlogvoering - kolen en staal - met elkaar te delen: de EGKS was geboren. Op die basis is het hele Brusselse appa raat gebouwd: de landbouwpolitiek, de structuurhulp aan achtergebleven gebieden en tenslotte onder leiding van de Fransman Delors de vorming van een echte economi sche eenheidsmarkt. Als gevolg daarvan zijn de laatste jaren de nationale monopolies op elektriciteit, televisie, luchtvaart, telefonie en post langzaam maar zeker ontmanteld. Volgens oud-minister Maij-Weggen wordt inmiddels zo'n zeventig procent van de Ne derlandse wetgeving door 'Brussel' afge dwongen. Dwang Dat de euro veel vermag, heeft de harde praktijk al uitgewezen. Sedert in 1992 het EMU-verdrag werd getekend, wordt de be grotingspolitiek in alle vijftien lidstaten ge dicteerd door de alom heilig verklaarde EMU-criteria. Deze toelatingseisen voor deelname aan de gemeenschappelijke munt dwongen de regeringen van de EU- lidstaten tot nooit eerder geziene ombui gingen en bezuinigingsoperaties, soms dwars tegen het economische tij in. Vorige week bleek hoe goed dit keurslijf heeft ge werkt. Van de vijftien lidstaten waren er veertien geslaagd voor de moeilijkste toela tingseis: een financieringstekort van niet meer dan drie procent. En de euro heeft zijn magische kracht nog niet verloren. Onder Duitse druk is in 1996 een 'stabiliteitspact' gesloten dat de EMU-deelnemers dwingt ook in de volgen de eeuw nog de financiële teugels aan te halen. „De EMU prikkelt de lidstaten op straffe van aanzienlijke boetes tot voort gezette verkleining van de publieke sector in de richting van een nachtwakersstaat", ^WASHINGTON BART BOELE iarc 0 (j>na Esperanza Vigo Espino- -LS) ging naar het ziekenhuis )rh( Piura om met eenkei- j^hede te bevallen en werd na Ir^igeboorte van haar derde ïre ongevraagd - en onge- p.pit - gesteriliseerd. Maura >4, (Ulo Nole (25) uit dezelfde kreeg maandelijkse voed- MAkketten aangeboden als ze zou laten steriliseren; ge- /\de armoede waarin ze leeft ^'pteerde ze dat aanbod. Het 1 |ïnhuis bleek die ingreep bij L,ina Sanchez Norberto al in- traosterd te hebben nog voor- ijhe;e ertoe had besloten. sseiPeru is een sterilisatie-pro- Hecuxia geheel uit de hand ge- ^pn. Met geld van Amerikaan- .yjfeanisaties zette de regering 5 jaar geleden het project op, JE voor elke regio eigen streef- rs. Aangezien de vrouwen •^jterg warm liepen voor steri- tSe maar dokters, welzijns- gjjfrs en gezondheidsdien- 1 wel hun quota wilden ha- 'ffiijn talloze vooral arme wen - tientallen, honder- h» niemand weet hoeveel - op. wè»elaatbare wijze onder druk hunt om zich onvruchtbaar te "«"t maken of is de ingreep ,htjler hun medeweten uitge- wd. 2 quota werden dan ook ge- ji. In 1997 werden maar ■1110.000 sterilisaties uitge- d. Het ging niet altijd goed; LO^dels is bekend dat vrou- 2; zijn verminkt, organen be- -digd en enkele vrouwen DU zijn overleden aan de in- 'ffmeesten wilden hele- i,l5l niet gesteriliseerd worden deden het voor eten, om- ïet ze opgedrongen werd of -flen onvruchtbaar gemaakt e aan iets ander werden ge- 1 «Jeerd. a -t is waarschijnlijk aan de iciële steun vanuit de Vere is je Staten te danken dat de indalige praktijken aan het meer kunnen werken; het is de vraag of zij een eenmalige scha devergoeding krijgen of ook kunnen rekenen op compensa tie van gederfde inkomsten de komende jaren. Adeline San chez Nolberto bijvoorbeeld, de moeder van vijf kinderen die onverwacht thuis werd opge haald omdat het ziekenhuis haar ingreep had ingeroosterd. „Van die ingreep, maanden ge leden, ben ik nog steeds niet hersteld. Al die tijd heb ik niet kunnen werken", vertelde ze tij dens de persbijeenkomst. Ei genlijk moet ze een herstelope ratie ondergaan, maar daar heeft ze geen geld voor. Overigens staat het sterilisa tieprogramma zelf niet eens zo zeer ter discussie in Peru, mits vrouwen daar op vrijwillige ba sis aan meedoen. De helft van de bevolking is ondervoed en de armoede is groot; bovendien hebben juist de mensen met de slechtste leefomstandigheden de minste kans op verbetering van hun situatie. Een leven zon der inkomsten wordt er niet be ter op met een grote kinder schare, dacht president Alberto Fujimori drie jaar geleden, en daarop werd met buitenlandse hulp het geboortebeperkings programma ingezet. Mensen als dokter Hector Chucon vinden de aanpak van Fujimori wat overdreven. „Peru is een groot land en er zijn maar 25 miljoen inwoners. Dat recht vaardigt geen ingrijpende ge boortebeperking en zeker niet door middel van sterilisatie." Voortaan wordt de ingreep dus alleen gedaan als vrouwen daar om vragen. Dit jaar zullen vast minder vrouwen worden geste riliseerd dan de 110.000 van 1997. Volgens officiële cijfers is vorig jaar slechts in negen ge vallen de patiënt verminkt of overleden. Dat is natuurlijk niet echt zo, maar in Peru wordt nu eenmaal creatief omgegaan met streef- en officiële cijfers. WINTERTENEN Een arme Roemeense dorpeling die de hele winter zijn laarzen had aangehouden omdat het in zijn huis vroor, heeft deze week de tenen van zijn rechtervoet moeten laten amputeren. Toen de 46-jarige Tudorel Militaru vorige maand zijn laarzen wilde uittrekken, merkte hij dat hij twee tenen kwijt was. Hij bleef nog twee weken met de pijn doorhobbelen alvorens hulp te zoeken. De artsen in het ziekenhuis van Focsani hadden drie uur nodig om de laars van zijn voet te verwijderen, waarna zij de drie overgebleven tenen amputeerden. PRIMAPIZZA De Italiaanse keuringsdienst voor wa ren (UNI) overweegt strenge normen in te voeren voor de enige echte Napolitaanse pizza. Wie zijn pizza's niet met de goede ingrediënten of op de juiste manier maakt, zou voortaan geen aanspraak meer mogen ma ken op de roemruchte benaming. Een echte pizza moet van buffelmelk gemaakte kaas, olijfolie en zout bevat ten en vrij moeten zijn van kunstmatige smaakmakers. De pizza heeft in Italië een status die vergelijkbaar is met champagne in Frankrijk of sherry in Spanje. De Ita lianen verorberen er gemiddeld een miljoen per dag. Maar anders dan voor champagne en sherry bestaat voor de pizza dus nog geen kwaliteitsaanduiding. DOL FIJN DOLFIJN Dolfijn Venus zwemt in zijn bassin in de dierentuin van Mexico City met de geestelijk gehandicapte Car los Mario Sosa Rosiles (twee jaar en acht maanden). Volgens een nieuwe therapie zou het geluid dat dolfijnen maken dankzij hun hoge frequentie de hersenen van mensen stimuleren. In het ge val van Carlos menen de artsen al een duidelijke vooruitgang te meten in de oog-hand-coördinatie, foto reuters Andrew winning GEBETEN HOND De hond die eerder door een Tanzaniaanse rechtbank ter dood was veroordeeld omdat hij een beledigende naam droeg, is daadwerkelijk geëxecuteerd. Een rechter in de plaats Rukwa had de hond vorige week de doodstraf gegeven om dat diens baas hem Immigratie had genoemd. De 25-jarige eige naar had daarmee het ministerie van immigratie op de hak willen nemen. Volgens de openbaar aanklager ging de man iedere dag met zijn hond bij het ministerie langs om de ambtenaren het bloed onder de nagels vandaan te halen. Vreemd genoeg nam de rechter dit vooral de hond kwalijk. De eigenaar kwam eraf met een voor waardelijke straf van zes maanden. SEKSCRISIS De economische neergang die Hong Kong door maakt heeft niet alleen gevol gen voor de portemonnee van de burgers, ook de verhoudin gen tussen echtelieden lijden eronder. Volgens vooraanstaan de seksuologen ruziën stellen meer en hebben ze minder zin in seks. Dr. Ng Man Lun, lid van het Aziatisch Genootschap van Seksuologen, zei dat hij in zijn praktijk al de gevolgen van de recente malaise op de aande- lenbeurs had geconstateerd. „Elke vorm van depressie in de samenleving leidt tot verminde ring van het libido", aldus Ng. Hij waarschuwde echter dat grote voorspoed het huwelijk niet per se ten goede hoeft te komen. „Als een man rijk wordt, heeft hij andere proble men: meer buitenechtelijke ver houdingen." LANG ZAL ZE LEVEN Leroy Howard Murray Jr., uit York, Pennsylvania, zal de dag waar op hij een auto kraakte en een stereoinstallatie ter waarde van 1.440 dollar stal niet licht verge ten. Het was toevallig ook de verjaardag van de rechter die hem veroordeelde. Aan zijn in vrijheidstelling verbond rechter Sheryl A. Dorney de voorwaarde dat Murray haar dit jaar en vol gend jaar een verjaardagskaartje moet sturen, opdat hij zich zijn misdaad blijft herinneren. Ook moet Murray de eigenaar van de auto schadeloosstellen. licht zijn gekomen en tot - tijde lijke - stopzetting van het pro gramma hebben geleid. De or ganisaties Concerned Women for America en de Population Research Institute hielden vorige week persconferenties waar Peruaanse vrouwen getuigden van hetgeen hen is overkomen. Het schandaal werd wereldkun dig gemaakt in de hoop dat de Amerikaanse geldschieters zou den ingrijpen. Die opzet is geslaagd. De US Agency for International Deve lopment (goed voor 23,1 mil joen dollar in gezondheids- en geboortebeperkingsprogram ma's en nog eens zes miljoen in voedselprogramma's) heeft als voornaamste financier de auto riteiten van Peru zo onder druk gezet dat het sterilisatiepro gramma voorlopig is stopgezet. De schuldvraag is diplomatiek weggemasseerd. Hoewel artsen als Hector Hugo Chavez Chu con-met documenten onder bouwd beweren dat artsen en gezondheidswerkers onder druk zijn gezet om hun quota te ha len, is de officiële lezing dat overijverige veldwerkers de vrij blijvende streefgetallen te seri eus hebben genomen. Dit misverstandje wordt nu uit de wereld geholpen. Het mi nisterie van gezondheid infor meert alle uitvoerende functio narissen deze week dat voor het sterilisatieprogramma geen doel geldt in de vorm van het aantal te behandelen vrouwen. Als de storm is geluwd kan het pro gramma straks worden hervat en voor het verkeerd begrijpen van elkaar hoeven natuurlijk geen schuldigen te worden aan gewezen. Om de zaak helemaal netjes af te ronden is slachtof fers van overijverige veldwer kers een schadevergoeding in het vooruitzicht gesteld. Dat laatste is waarschijnlijk gedaan om buitenlandse geld schieters gerust te stellen en daarmee het sterilisatiepro gramma veilig te stellen. Er zijn nogal wat vrouwen die dusda nig zijn verminkt dat ze niet President gebergte. Fujimori met één van zijn vrouwelijke onderdanen tijdens een werkbezoek aan Juliaca in het Andes- foto reuters oscar paredes

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1998 | | pagina 7