Tegengeluid met bewegend licht
On-line
figitte Kaandorp: „Je kunt niet altijd pieken, je moet ook wel eens dallen.
FOTO'S CPD
DE BRUIN
ZATERDAG 21 FEBRUAR11998
Brigitte Kaandorp als Joke de Druif in anti-musical
Zonnehuis, een multifunctio
neel verenigingsgebouw aan
een pleintje in Tuindorp
09$ Oostzaan, kent gebruikers van velerlei
'kan* en veelkleurige pluimage. Taxichauf-
ir'<ani feurs beleggen er graag Actie!-Actie!-ver-
en over onzalige plannen van
Jorritsma, de afdeling Amster
dam-Noord van de PvdA komt er bijeen
i te debatteren over werkgelegenheid
scholing en op andere dagen komen
liefhebbers van 'Thai boxing' en 'Free
Fight' er aan hun gerief. Nu al kunnen
kaarten bestellen voor het Groot
irstgala, met optredens van Marianne
Koos Alberts, op zaterdag 12
[december. Vaste bewoners van het Zon
nehuis zijn de dj's van het lokale station
Radio Astrolight. De hits van vaderland
bodem bassen permanent door het
ibouw.
:en plek waar de 35-jarige Bri-
itte Kaandorp zich thuis voelt. Een ide-
omgeving waar 'Miss Kaandorp', een
irodie op de giga-producties van Joop
in den Ende, vier maanden lang goed
[kan gedijen. Geen glanzend opgepoetst
'ïeater met veel glas voor de cabaretiè
re, maar een uit de kluiten gewassen
buurthuis met ballen, een foute locatie
in de goede zin des woords.
„We waren op zoek naar een soort
Circustheater in het klein", vertelt de c
In haar begintijd werd ze door de critici neergezet als grootmeesteres
van de ledigheid die lulligheidscabaret van de bovenste plank
bedreef. Het leidde bij haar van de weeromstuit tot het schrijven van
een 'Protestlied' waarin het alomtegenwoordige wereldleed, inclusief
de bio-industrie, het losse oor van Van Gogh, de verharding van het
politieoptreden en de eenzaamheid van de ouden van dagen werden
bezongen. Anno 1998 pakt Brigitte Kaandorp de ledigheid van de
Van den Ende-musicals aan in haar productie 'Miss Kaandorp'
(Brigitte, de musical). „Het slaat werkelijk nergens op, maar je krijgt
er wel kippenvel van.
de verkeerde kleren'. In het echt was ik
nooit de laatste met gym. Nee echt, niet.
Zo sneu was ik niet. Ik was een springe
rig opdondertje op school."
Brigitte Kaandorp vertolkt in de musi
cal de rol van Joke de Kruijff, die op haar
beurt weer in de huid van Brigitte Kaan
dorp kruipt. „In het stuk heet ze Joke de
baretière, terwijl in de studio verderop Druif. Niet omdat we haar een druif v
'ons aller, eigen Dries Roelvink'
venslied inzet. „Mijn partner-in-crime,
regisseur Bert Klunder, had hier wel
eens gerepeteerd met Angela Groothui
zen. Hij stelde deze plek aan mij voor en
ik was meteen verkocht. Ik vergelijk het
maar met Dennis Bergkamp, die mis
schien wel eens op straat een balletje
zou willen trappen zonder dat er vijf
miljoen mensen over zijn schouders
kijken. We kunnen doen
hebben, mogen hier lek
ker keten. Want 'Miss Kaandorp' is ei
genlijk maar een lolletje."
Aaah-effect
voorstelling gaat over het leven van
Brigitte Kaandorp. „Ja zogenaamd dan,
zo'n spectaculaire achtergrond heb
u ook weer niet. Ik ben tenslotte
an Poolse afkomst, kwam niet uit
het slop, mijn vader was niet aan de
drank en mijn moeder geen prostituee.
Het idee ontstond toen over Willeke Al-
berti een musical werd opgevoerd. Toen
dachten we: 'dat kunnen wij ook'. Bert
speelt in de show producer Tony Onder
water, het alter ego van Joop van den
Ende, maar dan nog erger. Tony zegt
op z'n plat Amsterdams: 'Anne-
lies van der Pies (een typetje van Kaan
dorp, red.), daar ken ik me bewegend
jicht niet op kwèt. Het mot groot. Er mot
de grond komen en uit de lucht,
voor mijn part een paard, verzin het
maar. Ik mot niet één ukelele op het po-
tien zien'. Die Tony
beetje de hele musi
et meer over mijn le-
ensen inpakt en waar
je je bewegend licht op kwijt kunt."
Uiteraard zit ook het vereiste zielige
aaah-effect in 'Miss Kaandorp'. „In het
j'n scène waarin ik als
laatste word gekozen bij gym en overal
word uitgekakt. Die rotklas stampt me
de grond in: 'ze stinkt, is vettig, draagt
dium, nee ik wil
regisseert dus zo
cal. Die gaat dan
hoe ji
den, hoor. Maar als we Joke de Kruijff
zouden laten opdraven, zou ik haar weer
na moeten doen." Kaandorps lippen
voeren vervolgens een nummer ritmi
sche gymnastiek op: „En ik ben nu een
maal niet zo goed in articuleren."
Naast Klunder, Kaandorp en een zes
man sterke band staan ook negen eind
examenkandidaten van de Klein
kunstacademie op de planken. Kaan
dorp: „In elke musical springen ineens
honderd mensen op het podium om te
zingen en te dansen. Dat hebben we in
Brigitte ook, maar dan zijn het er maar
negen."
Met die kleinkunststudenten die bij
haar stage komen lopen en dansen,
proeft Kaandorp na jaren 'een beetje
zoete wraak'. Ooit werd ze door diezelf
de Academie voor Kleinkunst afgewe
zen. Dat gebeurde toen ze bij het onder
deel improvisatie niet de vereiste reactie
gaf. „Er zat een lijk in de kast en we
moesten doen of we hevig geschrokken
waren. Maar ik dacht: 'O, een lijk' en ik
belde een ijzerhandel voor een cirkel
zaag om dat lijk eruit te halen."
Kippenvel
Elk zichzelf respecterende musical heeft
een nummer waarin de voltallige cast op
de barricaden staat. Zo ook bij Brigitte,
de musical. „Volgens Tony Onderwater
is Brigitte Kaandorp ook nog bij de
Maagdenhuisbezetting geweest, want
dat is de enige barricade die hij zich kan
herinneren. Dan komen er dus zeven
jongens en twee meisjes met vlaggen en
stokken opmarcheren, terwijl ze zingen:
'Vooruit, kont aan, het is de hoogste tijd!
Niemand weet waar ze tegen proteste
ren, het slaat werkelijk nergens op, maar
je krijgt er wel kippenvel van."
Frans Bauer schalt door het trappen
huis, als de cabaretière begint uit te leg
gen dat de nieuwe voorstelling eigenlijk
een anti-musical is. „Musical is boom
ing business, de een na de ander schiet
uit de grond. Het vraagt gewoon om een
tegengeluid. 'Miss Kaandorp' vertelt hoe
wij tegen die musicals aankijken. In de
Van den Ende-shows gaat het er niet om
integer een verhaal vertellen, maar hoe
je de mensen moet inpakken. Een on
derzoeksbureau heeft uitgezocht dat
mensen op zo'n avond pakweg 200 gul
den willen uitgeven. Stel, je bent aan een
kaartje, diner vooraf, jas in de gardero
be, toilet, koffie en een drankje in de
pauze zo'n 150 gulden kwijt. Dan is zo'n
organisatie alleen maar bezig met na te
denken over hoe ze de resterende 50
gulden uit de mensen hun zak kunnen
kloppen. En hup, ze gooien er weer wat
merchandising tegenaan.
Kijkcijfers
„En het wérkt ook nog. Ik moet je be
kennen: ik ben naar Miss Saigon ge
weest. Dat kleine, Vietnamees uitziende
jochie, dat deed het helemaal. Ik kreeg
ook rillingen, ik kon er niets aan doen. Ik
ben er met Bert naartoe geweest. Terwijl
ik af en toe stevig moest slikken, zat Bert
zich voor te stellen hoe ze dat jochie in
strueren: 'Blijven staan, hoor, netjes op
je plek blijven, armpjes omhoog en niet
schrikken als dat pistool afgaat'."
Hoe hartverwarmend het ook moge
lijken, de kleinkunstenares zou zich niet
gauw in de vaderlijke omhelzing van
musicaltycoon Joop van den Ende stor
ten. „Neuh, ik vrees dat ik dan te veel
concessies zou moeten doen. Ik denk
dat als je met hem in zee gaat je meer
rekening moet houden met de 'kijkcij
fers'. Let wel, ik heb geen hekel aan Joop
van den Ende. Hij heeft, denk ik, wel
hart voor de zaak. Maar hij pakt het al
leen zo commercieel aan."
Kaandorp weet al van tevoren dat de
musical 'een ongelooflijk leuke show'
wordt. En dat is wel eens anders ge
weest. Haar voorlaatste solovoorstelling,
Kunst, uit 1991, kreeg behoorlijk slechte
kritieken. „Daarover stonden akelige
verhalen in de krant en dat laat me echt
niet koud. Dat tast wel je eergevoel aan,
hoor."
„Ik wist in mijn hart ook wel dat Kunst
niet goed was, maar ik kon het niet beter
krijgen. Ik wist het effe niet meer, was
helemaal de draad kwijt. Dat lag aan van
alles: ik had altijd met mijn broer ge
werkt, maar die wou niet meer. Broer en
zus, op een gegeven moment houdt dat
op. En als je dan uit elkaar gaat, ben je
de draad kwijt. Je weet even niet meer
wat je zelf kan. Ik was toen ook ziek, had
ontzettend last van allergieën, 't Is geen
kanker of aids of zo, maar je kunt ge
woon niet meer uit je ogen kijken. En
da's heel lastig op het toneel."
Terwijl Astrolight's diskjockey,
schnabbelzanger Arie 'Polonaise hollan-
daise' Ribbens, de volgende smartlap af
kondigt, vertelt Kaandorp dat een acu
puncturist haar uiteindelijk weer op de
rails wist te zetten. „Ik slikte van die on
derdrukkende medicijnen, maar daar
mee had ik nog niet de oorzaak van mijn
misère gevonden. Die acupuncturist
zocht wat verder dan mijn neus. Heb ik
veel mee gepraat. Hij zei dat ik mezelf
aan het slopen was; ik was destructief
bezig."
Niet alleen de acupuncturist hielp,
ook een jaar rust, het krijgen van haar
eerste kind, het spelen in een door Paul
Haenen geschreven toneelstuk, haar
nachtclubachtige gelegenheidsprogram
ma in het Amsterdamse Marcanti Plaza
en de goed ontvangen solo 'En vlieg
werk' verrichtten zegenrijk werk. Inmid
dels heeft Kaandorp een tweede kind.
„Ik kreeg middenin 'En vliegwerk' een
dochter. Dat had ik niet zo handig gere
geld. Ik merkte dat ik zwanger was, be
gon te rekenen en kwam erachter dat ik
na negen maanden al een kwart jaar op
tournee zou zijn. Maar dat hebben we in
samenwerking met de schouwburgen en
mijn impresario nog netjes geregeld. Ik
kon tussendoor mijn kind krijgen. Daar
na heb ik de tournee afgemaakt, want ik
vond het lullig om 60 voorstellingen af te
blazen. Na de geboorte had ik nog zes
weken de tijd om dat kind borstvoeding
te geven. Ben bij wijze van spreken met
lekkende borsten het toneel weer opge-
hold."
Dat de cabaretbelofte van de laatste
jaren, Hans Teeuwen, er even een jaar
tussenuit knijpt, daar kan Kaandorp alle
begrip voor opbrengen. „Ik was ook een
tijd zo booming. Opeens .zitten de zalen
vol. Mensen hebben gehoord dat je leuk
bent: nou, laat maar zien. Dat heeft
Teeuwen nog sterker gehad dan ik. Ik
kan me indenken dat hij daar een terug
slag van heeft gekregen. Succes is na
tuurlijk reteleuk: je staat in de kranten,
iedereen komt kijken. Maar je kunt niet
altijd pieken, je moet ook wel eens dal
len. Die wat mindere periode heeft me
wel wat opgeleverd: rust en zékerheid.
Meer inzicht in wat ik kan en in mijn ei
gen functioneren 'als mensch'."
Mooi liedje
Hoewel de cabaretière de musical als
'een vrolijk uitstapje' betitelt, verwacht
ze zeker dat er critici naar 't Zonnehuis
zullen komen om te kijken of 'dat mens
Kaandorp' nog wel vernieuwend bezig
is. Ze kauwt nog even op de titel 'groot
meesteres van de ledigheid' die kenners
haar in het begin gaven. „Het gaat wel
ergens over bij mij, maar ik gebruik
nooit grote woorden. Ik heb het niet
over oorlog, het asielzoekersbeleid, links
of rechts. Het zijn hele kleine situaties
waarin ik mijn dingen vertel, waardoor
het heel toegankelijk is en je misschien
de indruk krijgt dat het simpel is. Ik
denk wel heel hard na, ben namelijk he
lemaal niet achterlijk. Ik ben een soort
Annie M.G. Schmidt, hoewel ik me ei
genlijk niet met haar kan vergelijken,
want ik heb haar heel hoog zitten. Zij is
geen Harry Mulisch. Die had het over de
ontdekking van de hemel en zij schreef
over Pluk van de Petteflet, maar mis
schien gaat het wel over hetzelfde. Ik
hou meer van de Annie Schmidt-stijl
dan de Harry Mulisch-stijl."
Om de recensenten meteen maar de
wind uit de zeilen te nemen: de cabare
tière vindt dat ze in de loop der jaren
'gegroeid' is. „In de eerste show kwam ik
met een hoop bombarie, gegiechel en
drukdoenerij op en had ik heel veel ver
ontschuldigingen nodig: 'sorry hoor,
euh, euh, ik zal uitleggen hoe het zit,
euh, pardon'. Nu heb ik steeds minder
poespas nodig om meer te vertellen. Ik
durf nu ook een mooi liedje te zingen."
Angst
„Cabaret is een heel interessant vak: je
bent er nooit klaar mee. Het intrigeert
mij mateloos wat er gebeurt zodra je een
poot op dat toneel zet. Er gebeurt name
lijk zoveel: timing, uitstraling, wat je te
melden hebt, er is interactie met het pu
bliek. Mijn ultieme doel is met niks het
toneel op te stappen en dan maar zien
wat er gebeurt. Het enige dat je tegen
houdt is angst. Als je niet meer bang
bent, dan ben je wel een Zen-boeddhist,
hoef je maar het toneel op te lopen en
het komt je maar aanwaaien. Dat merk
ik nu wel in het klein: als je heel ont
spannen bent, dan kan je zo achterme
kaar voor de vuist weg improviseren.
Freek de Jonge is daar veel mee bezig.
Die zit wel eens bij een radioprogramma
met één woord op papier en dan kijkt hij
wat er gebeurt. Hij durft dat, ik niet."
Ze heeft haar grootste wens nog niet
uitgesproken of Arie Ribbens komt bin
nenstormen en vraagt of hij 'het wijffie'
in z'n programma kan interviewen. „Na
tuurlijk", antwoordt Brigitte Kaandoip.
„Maar heb jij ook cd's bij je", vraagt de
diskjockey met rinkelende manchetkno
pen, „want wij draaien alleen maar Ne
derlandstalig." De cabaretière heeft niks
meegenomen, maar belooft nog even
een platenwinkel te bezoeken. „Jee, heb
ik weer. Moet ik mijn eigen platen gaan
kopen. Nou ja, zeg."
'Miss Kaandorp'
(Brigitte, de mu
sical). 't Zonne
huis, Zonneplein
30, Amsterdam-
Noord. Van 27 fe
bruari tot en met 7
juni. Kaarten ver
krijgbaar via AUB-
Ticketlijn, telefoon
020 - 62 11 21 1.
Maar weer eens een Primafoonwinkel
betreden, zij het na lichte aarzeling en
enige huivering. Want wie de daar aan
geprezen telecommunicatieve speeltjes
in een vlaag van overmoed tot de zijne
maakt, heeft vaak geen flauw vermoeden
welke storingsfactoren hij daarmee in
zijn leven haalt. Dat geldt wel heel spe
ciaal voor de aanschaf van de warm aan
bevolen ISDN-lijn.
Onlangs hoorde ik van mijn man hoe een colle
ga van hem, een mannelijke collega wel te
verstaan, bijna in huilen uitbarstte toen het
woord 'ISND-lijn' viel, zoveel ellende was er met
die lijn in zijn leven gekomen. Herkenning en op
luchting vielen mij ten deel: ik was kennelijk niet
de enige die via ISDN vooral een snelle verbin
ding had gekregen met een regelmatig opflikke
rend crisisgevoel.
Inmiddels heb ik, na ettelijke storingsmonteurs
over de vloer gehad te hebben, nieuwe software
gekregen en lijken de problemen eindelijk de we
reld uit. Tot die tijd passeerden allerlei oplossin
gen de revue, zelfs de suggestie de stekker maar
even uit de ISDN-centrale te trekken en er op
nieuw in te doen. Zo'n irrationeel advies staat wel
heel haaks op de volmaakte high-tech illusie die
de PTT met ISDN verkoopt.
Het probleem is dat je als vrouw snel de neiging
hebt te denken dat de storingsgevoeligheid
van bepaalde apparatuur aan de beperkingen van
je sekse liggen. Vrouwen en techniek, dat is im
mers een vaak bediscussieerde en moeizame
knipperlichtrelatie. Zelf vermoed ik dat wij veel
aangeleerde hulpeloosheid koesteren op dit ge
bied, die ook wel weer af te leren js. Een monter
voornemen dat het al spoedig zwaar te verduren
krijgt, als al die nieuwe apparatuur, fax, compu
ter, Internetverbinding, telefoon etc., voortdurend
vreemde storingen vertoont. Wanneer opdraven
de monteurs je dan ook nog indringend de vraag
stellen: "Wat dóet u nu eigenlijk?', dan is dat fataal
voor je laatste restje zelfbewustzijn.
Gelulckig ontmoet ik steeds meer mannen die ook
psychisch aangeschoten raken van al die onzicht
bare technologische processen, waarin iedere sto-
ringsgevoelige schakel het totale effect van de ke
ten negatief kan beïnvloeden.
Inmiddels heb ik van de week eindelijk eens 'on
gestoord' met mijn jongste dochter (26), die
even thuis was, wat webs op Internet bekeken
over vrouwenzaken. Dertig procent van de on-li-
ne bevolking is vrouw en voor flexibele onder
neemsters in spe is er zelfs een Business Web
project van start gegaan, dat een jaar duurt. Ge
durende de eerste zes maanden leren deelnemers
een ondememersplan maken. De rest van het
jaar storten zij zich op de verwezenlijking van
hun economische zelfstandigheid. Ze krijgen pre
sentatietechnieken, lessen in (time)management,
marketing, fondswerving en boekhouding. De
deelnemers kunnen ook interactief communice
ren met elkaar, en er is een vragenlijn geopend,
waar zij on-line informatie kunnen inwinnen bij
adviseurs op het gebied van pensioenen en juridi
sche zaken.
Heel informatief is ook de website van het blad
Intermediair, met onderwerpen als: Vrouwen
verdienen minder dan mannen (onder de 30 jaar
gemiddeld 6000 gulden), Vrouwelijke en manne
lijke stijlen (wanneer vrouwen 'sorry' zeggen, be
doelen ze: ik vind het vervelend dat dit gebeurd
is, maar niet: het is mijn schuld), De opmars van
\T0uwen op de arbeidsmarkt (meervrouwen in
mannelijke beroepen), Vrouwen in een mannen
wereld ('Soms zit het glazen plafond in jezelf) en
een heel hoofdstuk uit HR-Magazine, van de So
ciety for Human Resource management. Veel in
teressante statistiek, achtergronden en verwijzin
gen naar andere literatuur: ideaal, kortom, voor
het maken van een scriptie, lezing of artikel of om
even snel te weten hoe het staat met het emanci
patieproces in eigen land en elders.
De verwachting is dat juist door Internet het
emancipatieproces nieuwe perspectieven zal krij
gen, omdat relatie, werk, scholing, huishouden en
moederschap op één locatie, thuis, gecombineerd
kunnen worden. Bovendien staat het gebruik van
Internet bij het Nederlandse kleinbedrijf nog in
de kinderschoenen, dus kunnen vrouwelijke on
dernemers met enige training hun concurrentie
in een klap voor zijn, en ook heel vernieuwende
projecten gaan doen. Maar eenmaal in de Prima
foonwinkel wordt mijn oog getroffen door alle
maal billboards met een man - type solide kost
winner - die laat weten: 'Dankzij ISDN kan zij
weer bellen met haar vriendinnen, terwijl ik op
Internet zit'.
Er was een tijd, meer dan 25 jaar geleden, waar
in een speciale feministische actiegroep ten
strijde trok tegen rolbevestigende reclame die
vrouwen uitsluitend afschilderde als voetvegen of
sekssymbool. In die laatste hoedanigheid onder
steunden hun welvingen de autoverkoop, en in
de eerste braken ze hun niet bijster intelligente
hoofdjes voortdurend over hardnekkige vlekken
en vitaminerijk krachtvoer voor man en kinderen.
Het vrouwelijk bloot mag dan in de reclame voor
auto's grotendeels van de bumper zijn, bij de PTr
hebben ze de vrouw als kip zonder kop opnieuw
uitgevonden.
HELEEN CRUL
