Een aandeel
uit een hee
ander vaatj
'Negatieve opinie over Saddam
moetje binnenin begraven'
'Hopeloos geval' Habibie
wellicht nieuwe Soeharto
Feiten &Meningen
Oorlog in Irak
k) WW6T MAT
Hoon w/6 'r mtj
MAANDAG 16 FEBRUARI 1998
Al jaren verzet Saddam Hoessein zich tegen de inspectieploe-
gen van de Verenigde Naties. Met voortdurende pesterijen be
moeilijkt hij het speurwerk massavernietigingswapens in Irak
en de naar de grondstoffen daarvoor. Als de VN vindt dat de
maat vol is. wordt er druk op Saddam Hoessein uitgeoefend om
in te binden. Een korte periode gaat het dan beter, maar vrij
snel gaat de Iraakse dictator opnieuw dwarsliggen.
Omdat de inspectieploegen van de Verenigde Naties bij hun
werk gesteund worden door de Verenigde Staten - satelliet
waarnemingen van de VS worden doorgegeven aan de VN-in-
spectieploegen - richt Irak zijn gram vooral tegen dat land. Zo
beschuldigen zij de VS van spionage. Toen de inspectieploegen
op het punt stonden belangrijke wapenvondsten te doen. wer
den zij het land uitgezet en sindsdien staat de situatie op
scherp.
De Veiligheidsraad van de VN heeft in resoluties wel de hou
ding van Irak veroordeeld, maar er zijn geen militaire sancties
afgekondigd. Door de opstelling van Rusland zal dat waar
schijnlijk ook niet gebeuren. Vele diplomatieke pogingen om uit
de impasse te komen, zijn mislukt. De VS zijn het talmen van
Irak nu meer dan beu, en willen met een harde militaire actie
Saddam Hoessein dwingen zijn verzet te staken". Omdat er geen
resolutie van de Veiligheidsraad is. proberen de VS zoveel mo
gelijk bondgenoten aan hun zijde te krijgen. Nederland wordt
daarbij niet vergeten.
Hoe gaat de besluitvorming in ons land? De initiatiefnemer
van een internationale strijdmacht, meestal de VN maar in dit
geval de Verenigde Staten, benadert in het diepste geheim de
ministeries van buitenlandse zaken van de diverse landen met
een informeel verzoek om militaire steun. Dit informele verzoek
i£ vrijwel altijd heel concreet. Men weet meestal al wat het land
ter beschikking kan stellen en men weet wat men nodig heeft.
In Nederland \indt dan vertrouwelijk overleg plaats tussen de
minister van buitenlandse zaken, de minister van defensie en
de minister-president. Aan de hand van de uitkomst van dit
overleg wordt het standpunt onder voorbehoud van goedkeu
ring van het parlement vastgesteld. Als het standpunt positief is,
volgt het officiële verzoek van de initiatiefnemer en meestal
wordt dat aan de pers bekendgemaakt. Meestal spreken de de
fensiewoordvoerders van de politieke partijen zich hierover uit
en weet de regering waar eventueel nog wat gemasseerd moet
worden om bij de behandeling in de Tweede Kamer een zo
groot mogelijk draagvlak te verkrijgen.
Hoe is het nu de afgelopen weken gegaan met het Ameri
kaanse verzoek aan Nederland? Na het informele verzoek kon
het kabinet niet tot een eensgezind standpunt komen. Men
worstelde met het probleem dat er geen resolutie van de Veilig
heidsraad voor militair ingrijpen zou komen en dat daardoor de
actie volkenrechtelijk niet gesanctioneerd zou zijn. Maar ander
zijds vond het kabinet solidariteit met de VS van belang. Een
lastig dilemma!
Mede door de druk van de president van de VS besloot het
kabinet een positief standpunt in te nemen. Juist op dat mo
ment zocht de woordvoerster van de PvdA de publiciteit met
het standpunt dat het nog te vroeg was voor militair ingrijpen
en dat Nederland het Franse standpunt zou moeten steunen
dat vooralsnog niet militair moest worden ingegrepen. Toen
Bolkestein hier meteen krachtig op reageerde, sloeg de vlam in
de pan. Niet alleen Wallage, maar ook de minister-president re
ageerde furieus. Het was nog veel te vroeg voor militair ingrij
pen: de diplomatieke mogelijkheden waren nog niet volledig
uitgeput.
De volgende dag maakte staatssecretaris Gmelig Meijling van
defensie in Washington bekend dat Nederland mee zou doen
met een fregat, uiteraard onder voorbehoud van goedkeuring
van het parlement. Diezelfde dag volgde het officiële verzoek
van de VS. Omdat de fractie van de PvdA nog moest worden
overreed om haar standpunt te wijzigen, kwam de aankondi
ging van Gmelig Meijling niet alleen te vroeg, maar ook op een
ongelukkig moment.
Afgelopen vrijdag heeft de ministerraad besloten aan het
Amerikaanse verzoek tegemoet te komen. Daaraan werd wel de'
ingewikkelde clausule verbonden, dat het fregat alleep mag
meedoen aan de operatie als alle diplomatieke pogingen om de
crisis tot een oplossing te brengen vruchteloos zijn gebleven.
Nu deze clausule is verbonden aan de Nederlandse steun aan
een militaire operatie, kan de PvdA-fractie in de Tweede Kamer
zonder al te veel gezichtsverlies instemmen met het kabinets
besluit.
Maar voor de militaire commandant ter plaatse is het minder
duidelijk en de Verenigde Staten zullen weinig begrijpen van
deze vorm van solidariteit. Ondanks de weifelende houding van
vele bondgenoten zal naar mijn inschatting de harde militaire
actie worden uitgevoerd. Dus toch oorlog in Irak.
H-A.COUZY
LUITENANT-GENERAAL BD.
TOM JANSSEN
Het is dat de Amerikanen hun
bommen lafhartig op grote
hoogte boven Bagdad afwerpen,
want anders zou ze die
'kolonialisten' graag met een
schaar of een mes te lijf gaan.
De bovenlip van de Iraakse
vrouw trilt, ze lust de Amerika
nen rauw ook al heeft ze geen
wapen. Bij de grens van Jorda
nië met Irak stapt ze even uit de
bus voor een kop koffie. ..Ik wil
snel terug naar Bagdad om de
Amerikanen op te wachten".
Haar medereizigers knikken en
mompelen instemmend.
Het is rustig bij de Jordaanse
grensplaats Karama, die aan de
Iraakse kantTreibiel heet. Een
lange rij lege tankauto's wacht
onderweg naar Irak, maar dat is
niet bijzonder. Sinds de
Jordaanse koning Hoessein acht
jaar geleden Saddam Hoessein
tegen de geallieerden steunde,
houden de oliesjeiks in Saoedie-
Arabië de pijplijn naar Jordanië
dicht. Alle olie voor het konink
rijk komt nu per tankauto uit
Irak.
De Jordaanse grenswachten
dollen over de spanning die in
de lucht hangt. „Wij zijn niet
bang voor de dood. We zijn er
aan gewend", vinden ze. Maar
ze weten dat ze op veilige af
stand zijn als er een eventuele
militaire actie wordt onderno-
I aan te zetten
tot het nakomen van de VN-
resoluties. Tot een gesprek be
staat bij de grenswachten ver
der geen bereidheid. De enige
journalist die ze willen zien, is
een passerende.
En juist dat is het probleem. Ve
le tientallen journalisten van
over de hele wereld wachten in
de Jordaanse hoofdstad Amman
op een \isum voor Irak. Zo'n
document lijkt slechts wegge
legd voor cameraploegen.. „De
Iraakse begeleiders in Bagdad
kunnen die cameraploegen be
ter controleren. Wie schrijft, kan
op papier ook kwijt wat-ie
denkt. Kwestie van censuur
dus", aldus een Amerikaanse
journalist.
Het gezelschap uit de bus heeft
bij de grens de reis al weer her
vat als een Iraakse man van een
jaar of twintig schuchter nader
bij komt. We moeten die vrouw
maar niet al te zeer geloven, zij
zegt maar wat. Zelf woont en
werkt hij in Jordanië omdat een
gewoon leven in Irak niet moge
lijk is. „De economische situatie
daar is afschuwelijk, de mensen
hebben honger
De jongen denkt dat de Ameri
kanen Saddam Hoessein een
groot plezier doen door met
bombardementen te dreigen.
Volgens hem staat de bevolking
in Irak meer dan ooit achter
Saddam. Niet zozeer omdat ze
hem zo graag als grote baas
hebben, maar omdat ze samen
met hem een pesthekel aan de
Amerikanen hebben. .Amerika
dreigt met bombardementen en
daar worden alleen de burgers
slachtoffer van. Saddam Hoes
sein zit veilig in een bunker als
die dingen neervallen. Maar
omdat de burgers Amerika hier
door haten. profiteert Saddam
daarvan mee. De aandacht is
even weg van de binnenlandse
problemen".
De Amerikaanse dreiging heeft
zo eventuele populariteitspro-
blemen voor S^ddam opgelost,
vindt de jongen. „Voor deze cri
sis was in Irak nog wel iets te
bespeuren van kritiek op Sad
dam. Op zich opmerkelijk, want
zoiets is nogal gevaarlijk". Hij
wijst naar zijn maagstreek „Een
negatieve opinie over Saddam
moetje binnenin begraven,
omdat je anders zelf begraven
wordt".
Een Irakees weet dat Saddams
veiligheidsdienst overal oren
heeft, misschien ook op de
Iraaks-Jordaanse grensover
gang. Twee Iraakse Koerden die
naast hun tankauto aan de
grenswachten, belijden dan
ook hun grote liefde voor Sad
dam Hoessein, terwijl juist de
Koerden door Saddam worden
getiranniseerd, vooral die in het
Noorden van Irak. „Ach, daar
hebben wij geen last van, want
we wonen niet in het Noorden".
Mohammed Ziabati, Jordaans
chauffeur van een tankauto,
vindt het een tikkeltje link om
nog dagelijks door Irak naar
Bagdad te rijden, maar een an
dere bron van inkomsten is zo
snel niet te vinden. „Tot zover
valt het allemaal nog wel mee,
we blijven gewoon doorrijden".
Om de vraag of hij ook doorrijdt
als de luchtaanvallen op Bagdad
beginnen, moeten Mohammed
en zijn collega's hartelijk la
chen. „Nee, dan gaan we lekker
thuis liggen slapen".
Ondertussen heeft Jordanië in
zijn grensgebied met Irak mili
taire eenheden verzameld.
Langs de honderden kilometers
lange woestijnweg naar Amman
staan militaire barak-tenten op
enige afstand van de uit lappen
opgetrokken onderkomens van
bedoeïnen. De vrees bestaat dat
deze oorspronkelijke bewoners
van het woestijngebied er bin
nenkort weer nieuwe buren bij
hebben: vluchtelingen. Al zullen
het er niet meer zoveel zijn als
ruim zeven jaar geleden toen
massa's uit Koeweit een heen
komen zochten na de Iraakse
inval in dit oliestaatje.
KARAMA-TREIBIEL HANS LEBER
Ajax mogelijk naar cle beurs
'Ajax keldert op de beurs na ontslag trainer
sen; beleggers zien miljoenen verdampen'
nieuwsbericht behoort binnenkort tot den
lijkheden, als de ledenraad van Ajax instei
met een beursgang. Krijgt de Amsterdam
voetbalclub echt een plaats tussen onden
mingen als Ahold, Shell en Philips, dan istf
ding zeker: de effectenbeurs krijgt er een ris m
volle belegging bij.
Analisten plaatsen beursgeno
teerd topvoetbal in de categorie
amusement, in het rijtje Ende-
mol en Polygram. Flopt het
jongste album van U2 of een
dure film met Mister Bean, dan
loopt het aandeel Polygram
klappen op. Haalt Endemol een
zeperd met de musical GI Joe
dan straffen de markten het
aandeel af.
Volgens een bankier die bedrij
ven bij hun beursgang bege
leidt, zal het aandeel-Ajax nog
meer gelden als 'voor de leuk'.
„Dingen die normaal zwaar tel
len om beleggers zover te krij
gen dat ze geld in een onderne
ming steken, zóals 'het vertrou
wen in het management' en 'de
toekomst van de onderneming'
zullen veel minder een rol spe
len. Hier tap je toch uit een an
der vaatje. Veel mensen zullen
het vooral leuk vinden een aan
deel Ajax te hebben, voor zich
zelf of voor hun kinderen."
In elk geval zijn voetbalaande
len geen bezit waar de belegger
rustig bij slaapt. In Groot-Brit-
tannië knarste en kraakte vorige
week de koers van Chelsea, één
van de Britse anderhalve dozijn
beursgenoteerde clubs. Ruud
Gullit kreeg zijn congé en de
Chelsea-aandelen raakten in
een adembenemende duik
vlucht. Nota bene de dag voor
dat het nieuws uitlekte dat Ajax
zich op het glibberige beurspad
zou willen begeven.
De gevolgen van een beursgang
voor Ajax of de andere clubs die
een beursgang overdenken
zoals PSV, Feyenoord, Heeren
veen, AZ en Vitesse, zijn niet ge
ring. Allereerst moet het voet-
balbedrijf uit de vereniging wor
den gelicht en in een naamloze
vennootschap (NV) onderge
bracht. Compleet met een di
rectie of raad van bestuur en
commissarissen. Maar voor de
leden van Ajax zal het belangrijk
zijn dat ze een deel van hun
zeggenschap gaan verliezen.
Lij
m
m 1
Naast de ledenvergaderir.;r
straks de aandeelhouders:
dering waar directie en co u5Wi
missarissen verantwoorde
leggen. Daarnaast moet df ,enn
voldoen aan eisen van dei iaar
sterdamse beurs, AEXExcl vacj-
ges, zoals de publicatie vai j 5
jaarverslag en het in onilo: eKjt
brengen van voldoende ar
len om een soepele handé
gelijk te maken.
Tevens rijst de vraag of de
Iers in aandelen van hune !Sü£
club of tegenstanders moj 'j^er
handelen. Misbruik van vc -Ha
wetenschap in de aandele; nen
del ligt op de loer: de voel! 'eu'
weten immers vrijwel con: 'ooc
wat zich achter de schemf^
speelt.
Een voetbalaandeel is bi
dien echt voer voor specu!
ten. Wat doet de koers va
aandeel Ajax na het verlies
gen, zeg, hekkensluiter Vol
dam? Een overwinning op
zullen beleggers daarentt
positief waarderen. Het'
verloop van het aandeel 1
sea heeft daar al voorbi
van laten zien. En als heli
gaat, gaan commissaris?
directie dan onder drukvi
aandeelhouders ingrijpenll
Dat laatste is verre van df
beeldig, zo leert de gesel
nis. Bij Newcastle Unitedl
trainer Kevin Keegan tvw
terug opstappen, omdat'
bank Natwest ontevreden
over de prestaties van helt
Bij slechte resultaten wast amsi
volgens de bank, de begele (van
van de beursgang, niet mq gedi
een goede prijs voor het ai digd
deel te bedingen. delp
De waarde van de Britse d jaar
Manchester United is mos
teel ongeveer 1,5 miljard
den. Maar de beurswaarde
Ajax bepalen is 'net zoiets
het invullen van de toto',;
een analist.
AMSTERDAM RAYMOND PEIL
ach
Ki
Toen de naam van Jusuf Habi
bie viel in de geruchtenstroom
rond de aanwijzing van een
nieuwe vice-president en moge
lijke opvolger van de Indonesi
sche president Soeharto, stortte
de koers van de roepia in. De
munteenheid verloor een derde
van zijn waarde binnen een
week.
Soeharto (76) had nadat hij zich
'bereid had verklaard' opnieuw
kandidaat te staan om voor de
zevende keer president te wor
den een lijst gepresenteerd van
eisen waaraan volgens hem de
nieuwe vice-president moest
voldoen. Eis nummer vier was
dat de hij 'verstand diende te
hebben van technologie, wat
ten goede zou komen aan het
nationaal belang'. En onmiddel
lijk dook de naam op van minis
ter van wetenschap en techno
logie Habibie (61).
Habibie heeft inmiddels steun
van de islamitisch georiënteer
de Verenigde Ontwikkelings
Partij (PPP), de grootste opposi
tiepartij, en van de christelijk-
nationalistischelndonesische
Democratische Partij (PDI). Ook
heeft de voorzitter van het
Indonesische parlement,
Harmoko, zich inmiddels terug
getrokken als tegenkandidaat,
aldus het staatspersbureau An-
tara. Daarmee lijkt de weg vrij
voor Habibie. Maar weinigen in
Indonesië zijn enthousiast over
de lancering van de Habibie.
Zelfs progressieve Indonesiërs,
die snakken naar een niet-mili-
tair aan de top, zouden nog lie
ver geregeerd worden door de
huidige vice-president generaal
Try Sutrisno. Die staat bekend
als Forrest Gump, zo schreef de
Financial Times, een verwijzing
naar de sympathieke, maar sim
pele hoofdpersoon van de ge
lijknamige film.
Waarnemers wezen erop dat
een keuze voor Habibie het
slechtste is wat Soeharto kan
doen. Is er net een akkoord met
het IMF en Wereldbank over sa
nering van de economie, ko
men ze met Habibie, een van de
grootste voorstanders van
staatsbemoeienis die er daar
rondlopen, zei een deskundige.
Niemand ontkent dat hij intelli
gent is en over visionaire trekjes
beschikt, maar men acht hem
geheel ongeschikt voor de func
tie. Habibie werd opgeleid aan
de Technische Hochschule in
Aken, hielp onderzeeboten te
ontwikkelen en werkte vele ja
ren bij het Duitse luchtvaart
concern Messerschmidt-
Bölkow-Blohm.
Maar verstand van marktecono
mie heeft hij niet. De minister
van technologie kwam twee jaar
geleden met een opzienbarende
economische theorie aandra
gen, waarin hij pleitte voor een
zigzag-beleid ter bestrijding van
inflatie. Eerst een aanzienlijk
verlaging van de rente gevolgd
door een stijging en daarna op
nieuw een verlaging. Dat zou
goed zijn voor economische
groei, meende hij.
Het vice-presidentschap in
Indonesië is vooral een symbo
lische functie, maar gezien Soe
harto' s leeftijd mag niet worden
uitgesloten dat de nieuwe twee
de man daadwerkelijk aan de
macht komt. Minister van
milieu Kusumaatmadja zei dat
Indonesië niet moet worden
opgezadeld met 'een hopeloos
geval'.
Spanning tussi
Indonesië en D
loopt verder 0
Indonesië en het Internal
naai Monetair Fonds (IMI
stevenen af op een harde!
sing over het wisselkoers!
leid. De Amerikaanse kran
Washington Posfmst in h
weekeinde te melden dal:
IMF de miljardensteunaï
Indonesië stopzet als het!
vasthoudt aan het plan df
roepia een vaste koers tep
ven tegenover de dollar.
De Indonesische regering
vorige week aan de roepia
korte termijn te willen vas
pinnen via een zogenoem
currency board systeem.! den
zou de beste manier zijne
de financiële crisis in heli
te lijf te gaan. Maar volgen
het IMF is Indonesië nog!
niet in de positie om êem
koers te kunnen handhaw
'die:
den
Chinezen zijn het mikpunt in Indonesië nu het voedsel schaars en duur is geworden. In Patok Besi plunderde een menigte deze Chinese winkel.
FOTO AP CHARLES DHARAPAK
Habibie heeft de zeggenschap
over een tiental geld verslinden
de 'strategische industrieën',
waaronder een dure eigen Indo
nesische luchtvaartindustrie en
enkele nauwelijkse levensvatba
re scheepswerven. Hij vindt het
noodzakelijk om in zijn ogen
belangrijke takken van industrie
van veel overheidsgeld te voor
zien zodat Indonesië opgesto
ten wordt in de vaart der volke
ren.
Het IMF en de Wereldbank ei
sen dat dat Indonesië dergelijke
praktijken staakt. Soeharto
heeft daar, in ieder geval ver
baal, mee ingestemd. Het IMF
dat zich meestal grote moeite
getroost om zich niet met poli
tiek te bemoeien zag zich ge
noodzaakt te laten weten be
denkingen tegen Habibie te
hebben.
In het leger bestaat ook veel
weerstand tegen Habibie. De
strijdkrachten verzetten zich te
gen zijn zeggenschap over mili
taire aankopen en zijn voorzit
terschap van het ICMI. Dat is
een vereniging van moslim-in
tellectuelen die een islamitische
regering voorstaan en een einde
aan de politieke invloed van het
leger. De militaire betrokken
heid bij het maatschappelijk be
stel - dwifungsi - is in de grond
wet opgenomen.
Zelfs binnen het ICMI bestaat
weerstand tegen Habibie, zei
een ingewijde tegen de Financi
al Ti?nes. „Habibie gelooft te
veel in Soeharto en zichzelf.
Zijn hele huis hangt vol met fo
to's van hem, zijn kantoor ook.
Habibie wordt vice-president,
maar geen president. Soeharto
heeft gewoon iemand nodig om
de aandacht van het leger en de
moslim-groeperingen van zich
zelf af te leiden. Dat is een typi
sche Soeharto-strategie.
JAKARTA» ERIK BEIJEN
vanmorgen voor een
ineenstorting van de roep
In enkele minuten daalde
munt van 10.200 naar 10-'
roepia per dollar.
De economische crisis bli
voor onrust zorgen. Bijvts
selrellen zijn vrijdag en zal
dag vijf doden gevallen op
Indonesische eilanden Ja*
Lombok. Dat hebben dek
nesische media gisteren^
meld. Tijdens de ongere#
heden vernielden in totaal
duizenden mensen veleö
tallen winkels, bijna zond*
uitzondering eigendom*?
Indonesiërs van Chinese!
komst. In Pamanukan (W
Java) werd ook een boedd
tische tempel in brand gf>
ken. In tal van plaatsen zo
ten Chinezen beschermd Vor
politiebureaus. Anderen!*
ben hun woonplaatsen ve
.Zijn
buc
del
ten.
JAKARTA-WASHINGTON
Rtr-DPA-GPD
