(jy
Tragedie in schaduw triomf Shimizu
Tonny de Jong moet heel
snel weer uitfladderen
Eric Heiden vindt het heerlijk anoniem te zijn
999
Olympische Winterspelen
De starter
DINSDAG 10 FEBRUARI 1998
Reiter leider, Kjus favoriet
hakuba Met een vertraging van twee dagen is dan toch eindelijk
hét alpineskiën bij de Olympische Winterspelen van start ge
gaan. Onder zeer zware omstandigheden werkten de mannen in
Hakuba twee manches van de combinatieslalom af. Uit de lote
rij kwam de Oostenrijker Mario Reiter als eerste winnaar naar
vqren. De Noor Lasse Kjus, de nummer twee van het tussenklas-
sement, begint donderdag echter als de gouden favoriet aan de
combinatie-afdaling.
l5.fl
Tweede medaille voor Lazoetina
hakuba» Larissa Lazoetina heeft vanmorgen in het besneeuwde
Hakuba haar tweede medaille bij de Olympische Winterspelen
veroverd. De 32-jarige skiloopster won goud op de vijf kilometer
klassieke stijl, ook wel de langlaufsprint genoemd. Eerder be
machtigde de Russische oudgediende zilver op de 15 kilometer
klassieke stijl. Lazoetina, drievoudige wereldkampioene in 1995,'
kwam in de gestaag neervallende sneeuw tot een tijd van
17.39,9. Ze was daarmee bijna vijf seconden sneller dan Katerina
Neumannova. Het brons was voor Bente Martinsen uit Noorwe
gen. De Russische Olga Danilova, winnares van de 15 kilometer,
moest genoegen nemen met de vijfde plaats, nog achter haar
landgenote Gavrilioek.
Erben Wennemars op weg naar medaille getorpedeerd door valzieke Noor
„Er wordt veel ophef gemaakt
over het optreden van starter
Strzykalski. Hij zou zijn functie
niet goed uitoefenen. Ik vind
dat niet helemaal terecht. Hij
deed het helemaal niet zo
slecht. De sporter reageert altijd
in zijn eigen straatje. Dus als in
dit geval de starter niet goed
zou functioneren, ligt het nooit
aan de schaatser. Dat is wel be
grijpelijk, maar niet goed te pra
ten. De waarheid is het namelijk
niet.
Er is mij wel iets bijzonders op
gevallen. Strzykalski zegt dat hij
enkele dagen voor het toernooi
heeft aangeboden proefstarts te
maken. Volgens hem heeft zich
j bijna niemand gemeld. Dat is
een grote fout van de trainers.
Als schaatser moet je zeker op
de sprintnummers wennen aan
de manier van starten. Je moet
zeker vier keer een proefstart
maken. Dan weet je hoe een
starter zijn werk doet. Dat is
kennelijk niet gebeurd, onbe-
grijpelijk.
De starter heeft in mijn ogen
iwel één grote fout gemaakt. Hij
had de schaatsers nooit weg
mogen schieten op het moment
0dat journalisten met hun came-
ra's flitsten. Op dat moment
A weet hij wel dat de start niet
goed verloopt. Dan moetje als
starter de procedure afbreken
en opnieuw beginnen. Nu liet
ihij de start wel doorgaan en
Malde hij de Schaatsers weer
terug. Een schaatser zet in de
4 eerste vijf meters vol aan en om
dat voor een tweede keer te
moeten, is heel moeilijk. Niet
alleen de fysieke kracht, maar
ook het concentratievermogen
wordt aangetast. Daarom ging
het ook mis met Jan Bos.
Een starter moet erop toezien
dat de twee schaatsers tegelij
kertijd naar beneden gaan, dus
zeg maar de starthouding aan
nemen. Dat gebeurt niet altijd.
De ene gaat snel, de andere
langzaam naar beneden. Dan is
degene die als eerste naar bene
den gaat, in het nadeel. Die
schaatsers veroorzaken vaak
een valse start. Tussen het
'klaar' van de scheidsrechter en
het schot moet ongeveer een
seconde zitten. Dat was bij
Strzykalski het geval.
De start van Bos was vals, maar
hij had er eerder nadeel dan
voordeel van. Hij maakte al een
achterwaartse beweging, waar
door je tijd verliest om weer de
voorwaartse beweging te ma
ken. Ik vind het absoluut niet
bewegen bij de start overigens
erg overdreven. Als ik bijvoor
beeld mijn vingertoppen be
weeg, heb ik daar absoluut geen
voordeel bij. De starter interpre
teert het echter als een bewe
ging en dus is het een valse
start.
Voor de dweil waren er veel
problemen. Maar dat is niet de
schuld van de starter, maar van
de rijders. Die jongens starten
gewoon niet goed. Na de dweil
waren er wel goede starïers. De
toppers starten duidelijk beter.
Casey Fitzrandolph was in mijn
ogen goed weg. Net als Shimizu
is hij een voortreffelijke starter.
Het starten gaat met het blote
oog. Het kan niet anders. In
1973 heeft de ISU het op een
WK ooit geprobeerd met een
electrisch oog over de startlijn.
Er rinkelde een belletje als ie
mand te vroeg weg was. De
schaatsers hadden er uiteinde
lijk voordeel van. Het belletje
rinkelde pas op het moment dat
de voet over de lijn ging, terwijl
het bovenlichaam die lijn al
voorbij was. Dat is een eenmalig
experiment geweest.
LEENPFROMMER
Jaren leefde hij er naartoe, Hiroyasu Shimizu. De ontlading na de winst was bij de anders zo ingetogen Japanner groot.
De Noor Grunde Njos heeft de vervelende gewoonte al
tijd te vallen tijdens belangrijke wedstrijden. Normaal ge
sproken stoort niemand zich daar aan, maar vanochtend
trok hij Erben Wennemars mee in zijn ondergang. De
Nederlander smakte keihard tegen de boarding, waarbij
zijn linkerschouder Uit de kom schoot. Wennemars, die
zijn hele sport- en sociale leven had afgestemd op de
achttiende Winterspelen, is in ieder geval uitgeschakeld
voor de 1500 meter van donderdag en waarschijnlijk ook
voor de 1000 meter die voor zondag op het programma
staat.
Nagano renze lolkemain 35,96. Vanochtend opende
gpd-verslaggever hij de eerste honderd meter in
10 seconden en kwam daarna
De 22-jarige Dalfsenaar was de bochten goed door. Tot Njos
dicht bij een medaille in Naga- dwars ging liggen. Wemiemars
no, nadat hij op de eerste 500 trachtte hem nog te ontwijken,
meter als vijfde was geëindigd hetgeen in eerste instantie luk
te, maar toen hij op een blokje
trapte, was de buiteling toch
een feit. Wennemars viel toen in
topsnelheid neer, sprinters ha
len ongeveer een gemiddelde
van vijftig kilometer per uur,
kwakte tégen de boarding en
schreeüwde het uit van de pijn.
De Sallander, die in Nagano
wordt gesteund door vijf echte
vrienden en zijn ouders, werd
onmiddellijk omringd door offi
cials, trainers en artsen. Op de
brancard bleef hij roerloos lig
gen, maar eenmaal in de cata
comben van de M-Wave, over
stemde zijn pijnscheuten ieder
gesprek. Ploegarts Valentijn
Rutgers hield hem in de behan
delkamer en wimpelde de sug
gestie af de sprinter af te voeren
naar het plaatselijke ziekenhuis.
Rutgers probeerde met een ver
dovende injectie de schouder
weer in de kom te krijgen. Wen
nemars werd wel per ambulan
ce het stadion uitgereden. Dat
gebeurde onder chaotische om
standigheden. De in Japan
woonachtige begeleider van de
Nederlandse ploeg, Kjeld Duits,
sloeg vier fotografen neer om
ruim baan te maken.
Wennemars was met de twee
kroegen in zijn woonplaats
Dalfsen, De Pub en het Oude
Station, overeengekomen het
olympische schaatsjaar geen
bier te drinken. Alle fooien zou
den worden gebruikt voor een
groot feest na Nagano. Maar
Wennemars zal bij thuiskomst
geen reden hebben feest te vie
ren.
Een ander emotioneel mo
ment was vanzelfsprekend de
gouden medaille voor Hiroyasu
Shimizu. Exact zeven jaar gele
den overleed namelijk zijn va
der op 56-jarige leeftijd, door de
sprinter omschreven als zijn
beste vriend, aan maagkanker.
Het was na zijn imponerende
35,59 (een olympisch record)
voor het eerst dat hij zijn tranen
de vrije loop liet. ,,Dit was de
enige prijs die ik dit seizoen wil
de winnen", zei de Japanner die
voor zijn land de eerste gouden
plak van de achttiende Winter
spelen veroverde.
De overige drie Nederlanders
kwamen niet in de buurt van
het erepodium. Jan Bos herstel
de zich een beetje ten opzichte
van zijn beroerde eerste dag,
maar zijn 36,11 was niet genoeg
voor een eervolle vermelding.
Hij was na twee dagen sprinten
terug te vinden op de 12e stek.
Jakko Jan Leeuwangh kwam tot
36,54 (21e) en Ids Postma fi
nishte in 37,81. De Fries had
overigens nog mazzel dat hij de
meet vond, want toen de laatste
bocht opdoemde, dreigde hij
rechtdoor te schaatsen. Pas op
het laatste moment ging hij
linksaf. Niet dat dat wat uit
maakte, hij bleef gewoon laatste
in het klassement.
Superman van Lake Placid beetje grijs en heeft last van z 'n knieën
nagano renze lolkema
gpd-verslaggever
Toen Tonny de Jong vorig jaar
onverwacht de Europese all-
roundtitel binnenhaalde, werd
ze vergeleken met een vlinder
tje dat al fladderend de vijand
verbaasde. Maar sinds de 23-
jarige Friezin haar kennis over
de klapschaats moet delen met
de rest van de wereld, heeft ze
veel weg van een rups. Winnen
doet De Jong eigenlijk niet
meer. Het wordt tijd dat die
rups zich weer ontpopt tot het
vlindertje van dat tweede
weekeinde van '97.
De enige hoofdprijs die De
Jong dit seizoen veroverde was
de nationale titel op de drie ki
lometer. Dat was vlak voor
kerst op de overdekte baan van
Heerenveen bij de Nederland
se afstandskampioenschap
pen. Morgen beginnen voor De
Jong, maar ook voor Annama-
rie Thomas en Carla Zijlstra, de
echte Spelen. Met de drie kilo
meter als openingsnummer.
Op Thialf liet ze Zijlstra en
Thomas nog achter zich. Of dat
in de M-Wave van Nagano op
nieuw gaat gebeuren, lijkt on
mogelijk. Nederland zal waar
schijnlijk niet eens een medail
le halen, daarvoor is de vorm
van Gunda Niemann, Claudia
Pechstein, Emese Hunyady,
Svetlana Bazhanova en haar
vriendin Anni Friesinger te
groots. De Jongs laatste op
zienbarende prestatie dateert
van begin januari van dit jaar-
toen ze tijdens het EK in Hel
sinki plots derde werd op de
5000 meter. Ze verspeelde haar
Europese titel overigens dat
weekeinde wel, aan Pechstein.
De Jong werd in het eindklas
sement zevende.
De Jong zorgde in de aan
loop naar de achttiende Win
terspelen nog voor een klein
Hij is klein, begint al grijs te
worden en staat eenzaam naar
de schaatsers op de Olympische
ui: ijsbaan in Nagano te kijken. Ja-
panners, Canadezen, Amerika-
nen, Noren en Nederlanders lo-
pen hem voorbij. In 1998 wordt
i de 39-jarige Eric Heiden, met
vijf gouden medailles de held
van de olympische Winterspe-
len van 1980, nauwelijks meer
herkend. Hij is er gelukkig mee,
de schaatscommentator van
Ted Turners tv-station TNT. ,,Ik
vind het heerlijk om anoniem te
pijn."
i Sinds augustus 1997 is de dok-
i terszoon uit Californië in de
voetsporen van zijn vader getre-
den. Heiden mag zich 'assistent
professor' orthopedagogie noe-
men. Geen knie- of enkelge-
wricht kent geheimen voor
hem. Hij werkt aan de universi
teitvan Californië. Hij behan
delt ondermeer de NBA-basket-
ballers van The Kings. „Of zij
weten wie ik ben? Nee. Als mijn
gouden medailles ter sprake ko
men zeggen ze: 'You are kid
ding'."
Ze wéten niet dat hij degene
was die in het midden van de
jaren zeventig het ingeslapen
schaatswereldje wakker schud
de. Met zijn trainster Diane
Holum ontwikkelde de Ameri
kaan trainingsmethoden die
verbijstering en verwondering
wekten. Tussen 1977 en 1980
voerde Eric Heiden een schrik
bewind uit op de ijsbanen. Drie
keer wereldkampioen allround,
vier keer wereldkampioen
sprint en vijf gouden plakken
van Lake Placid.
Daarna was de motivatie bij de
21-jarige Heiden weg. Terug
denkend aan het wereldkam
pioenschap allround van 1980,
glimlacht hij. „Het was in
Heerenveen. Ik reed de 5000
meter en dacht alleen maar aan
i waar ik die avond zou gaan di
eren. Ik had daar niets te zoe
Eric Heiden, de superman die vijf gouden medailles won in Lake Placid, wordt nauwelijks nog herkend. En hij
vindt het ook wel best zo. foto cpd catrinus van der veen
ken. Hilbertwerd kampioen."
Heiden stopte met schaatsen en
stortte zich op het wielrennen.
„Als de Olympische Winterspe
len er niet waren geweest, was
ik in 1978 met schaatsen ge
stopt. De Spelen war en mijn
enige doel. De fietstrainingen
vond ik geweldig. Ik wilde al
wedstrijden rijden, maar ik was
bang dat ik zou vallen." In 1985
werd Heiden Amerikaans kam
pioen bij de wielerprofs.
Heiden richtte in 1981 de be
roemde Seven-Eleven profploeg
op, een team dat met toppers
als Andy Hampsten en Steve
Bauer aan de Tour de France
meedeed. Heiden stond zeifin
1986 aan de start van 'la grande
Bouclé'. „De Tour de France is
het zwaarste dat ik ooit in mijn
leven gedaan heb. Dat is pas af
zien. Je reed eigenlijk elke dag
een 'tien kilometer'. Parijs heb
ik niet gehaald. Ik viel uit in de
achttiende etappe naai' de Alpe
d'Huez, omdat ik was gevallen."
In 1991 keerde hij als assistent
ploegleider en (later) arts van de
Motorola-ploeg terug in de
Tour. „Een geweldige tijd. Met
de auto tegen de bergen op
scheuren en luisteren naar har
de muziek. Op een dag kwam
Greg Lemond naast me fietsen.
Hij ging een beetje hangen aan
mijn auto en met een gangetje
van 35 kilometer per uur raak
ten we aan de praat. Ik lette niet
op en botste achterop de auto
die voor me reed. Mijn wagen
kon de beklimming naar Luz
Ardiden niet meer aan. De vol
gende dag stond er een splinter
nieuwe voor me klaar. Dat is de
Tour." Nu heeft hij geen tijd
meer voor die fratsen. Vrije tijd
is schaars voor dr. Heiden. Wel
zei hij 'ja' toen TNT hem vroeg
als tv-commentaar in Nagano
op te treden. „Het zal moeilijk
zijn om kijkers te trekken, want
CBS heeft de eerste uitzend
rechten. Wij zenden pas uit als
de soaps afgelopen zijn."
Hij heeft zich er bij neergelegd
dat schaatsen in de USA een
ontwikkelingssport is ook al leek
dat in zijn geboorteplaats Wis
consin anders. Zijn zus Beth
schopte het in 1979 tot wereld
kampioene allround. „Wij wa
ren al enthousiast over het
schaatsen toen wij zes en zeven
jaar waren. In 1972 zag ik films
van de Olympische Winterspe
len en ik was meteen een fan
van Ard en Kees. Op mijn veer-
ser naar de Olympische Spelen
wilde."
Met trainster Diane Holum be
gon Heiden aan het trainings
programma van Aid en Kees.
Alleen werd de druk enorm op
gevoerd. Heiden pionierde op
rolschaatsen en het 'slide
board'; de schaatsplank. „Alles
wat ik deed was tot in detail op
geschreven. Daarom deed ik het
zo goed. Het was niet allemaal
nieuw; we trainden gewoon veel
harder. Europeanen die met
ons trainden haakten na een
week af. Ze konden het niet
aan."
Met zijn kennis en kunde wil
Heiden trainingsprogramma's
voor jeugdschaatsers opzetten.
Echt trainen wil hij echter niet.
„Ik kan niet op techniek letten
bij anderen. Daar heb ik het ge
duld niet voor."
De Amerikaan betwijfelt of zijn
olympische prestatie nog ooit
door een schaatser zal worden
herhaald, ondanks de komst
van de klapschaats. „Je moet nu
aan andere eisen voldoen. De
beste sprinters zijn klein en ex
plosief. Rintje Ritsma had in
Nagano als enige drie gouden
medailles kunnen halen. Maar
alles moet dan wel meezitten,
op de vijf kilometer was dat niet
zo. Het is wel goed dat hij zijn
eigen coach heeft. Je kunt op dit
niveau niet iedereen hetzelfde
trainingsschema laten volgen.
Zelf tennist en basketbalt hij,
doet aan ijshockey en werkt
thuis met gewichten. „Sport is
mijn leven, ik kan er niet meer
zonder. Toen ik jong was leek
alles vanzelf te gaan. Nu worden
mijn knieën minder. Ik word
oud." Zijn blik glijdt door de M-
wave waar zijn opvolgers op de
klapschaats hun rondjes draai
en. „Dat moet ik nog eens doen.
Ik heb mijn eigen schaatsen
meegenomen. Wat denk je, zou
ik een keertje op het ijs mogen?
Tonny de Jong moet morgen in Nagano bewijzen dat ze geen een-
IdgSVIICg IS.
NAGANO
19 9 8
opstootje in het Nederlandse
kamp. Wat dat betreft is ze vol
wassen geworden en laat ze
zich niet meer piepelen. Tonny
de Jong is niet langer die
giechelaar van vier jaar gele
den die, toen ze voor het eerst
door het Noorse Hamar liep,
zich verbaasde over het feit dat
een winkelstraat zo lang kon
zijn. De Jong vond het trai-
foto GPD
ningskamp in Kuomi, ver weg
van Nagano, niet in haar voor
bereiding passen en klaagde
daarover bij trainster Sijtje van
der Lende en chef d'equipe Ab
Krook.
Die twee konden praten als
Brugman, maar De Jong liet de
kernploeg voor wat die was en
zocht de beschutting van de
M-Wave. „Buitenbanen zijn
niets voor mij." Van der Lende
vond dat een laffe instelling.
„Als je jezelf altijd maar vertelt
dat je niet kan schaatsen op
onoverdekte banen, dan wordt
het ook nooit wat", zei de
bondscoach.
De Olympische Spelen zijn
binnen. De Jong zal nu haar
woorden waar moeten maken,
opgetekend na het EK op de
buitenbaan van Helsinki: „Het
is niet leuk om de derde Ne
derlandse in het eindklasse
ment te zijn, maar ik krijg hier
geen nachtmerries van. Bij de
Winterspelen is de baan over
dekt."