Festival nu
al traktatie
Luis in pels van IOC
Katten van goeden huize miauwen uit
Kid Creole en The Coconuts zijig
nog lang niet aan pensioen toe
Cultuur&Kunst
'i
DINSDAG 10 FEBRUARI 1998
CHEF JAN RIJSDAM. 071-5356444. PLV CHEF AD VAN KAAM 071-
Eerste voorronde meer dan hoopgevend
Alle deelnemers zijn op hun ei
gen manier onderhoudend.
Hun bijdrage aan het festival is
- hoe verschillend van opzet
ook - alleszins de moeite waard.
Wie jarig is, trakteert. En het lijkt er op dat het twintigjari
ge Leids Cabaretfestival op een kwalitatief sterke jaar
gang gaat trakteren, al is behoedzaamheid na nog maar
één avond geboden. Het is de kenmerkende reactie na de
eerste voorronde: je weet maar nooit wat de tweede
avond in petto heeft. Maar zelfs als dat zou tegenvallen,
levert de eerste oogst bijna al een volwaardige
halve-finale-avond op.
daarom vermakelijk.
Theatergroep Snö speelt zijn
sterke troef nog te weinig uit.
Temidden van de vele solisten
in het cabaretwereldje, valt een
ensemble met maar liefst vijf
dames en één heer alleen al
door de grootte van de forma
tie op. De inhoud van het pro
gramma is helaas wat al te een
duidig. Het gaat over eenzaam
heid en het al dan niet krijgen
van kinderen. In sketch en Üed
komt deze boodschap helder
over.
De meerwaarde die zo'n
groep bij de uitwerking van een
dergelijke thematiek zou kun
nen hebben, wordt onvoldoen
de benut. Maar het is in elk ge
val een genoegen om weer een
cabaretgroep - met de nadruk
op groep - aan het werk te zien.
Solist Najib Amhali sluit de
avond af. En er gebeurt iets.
Vanaf de eerste tot en met de
laatste minuut bespeelt hij het
publiek met het grootste gemak.
De 'Marokkaan uit de Jordaan'
verhaalt over alledaagse gebeur
tenissen, schetst daarbij een mi-
niportret van zijn vader en
jongleert wat met vocale ge
luidseffecten. Niks bijzonders
eigenlijk, maar hij weet er wel
vijfhonderd festivalbezoekers
mee te boeien. Hij is typisch
zo'n kandidaat wiens
halve-fïnaleplaats gegarandeerd
lijkt. Zoals zijn vader zou zeg
gen: 'Alles komt goed'.
Opvallend is dit jaar dat alle
kandidaten tot nu toe op een
leeg podium staan, met uitzon
dering van een enkel stoeltje of
rekwisiet.
Solist Evert Jan Witteveen
wisselt praatjes af met liedjes.
Geen zware kost, maar be-
schouwinkjes met een soms on
verwachte wending en eenvou
dige liedteksten met een licht
romantische inslag. Direct daar
na geven twee Belgen onder de
naam Vrolijk België' een staal
tje absurdistisch cabaret ten
beste. Pure flauwekul brengen
ze die vooral door hun knappe
timing blijkt aan te slaan.
Jan Evers zoekt het in een
verhaallijn, waarin hij achter
eenvolgens de tweelingbroers
Henk I en II en hun vader
speelt. Het is een afgerond ge
heel met een duidelijk afgeba
kend begin en einde. Echt ver
rassend is het weliswaar niet,
maar zijn typeringen zijn rede
lijk zorgvuldig uitgewerkt en
Eerste voorronde van de twin
tigste editie van het Leids Ca
baretfestival. Gezien: 9/2,
schouwburg, Leiden.
Hij weet het zelf nog
niet, maar de kans
is groot dat de eer
ste opdracht van het kersverse
IOC-lid Willem-Alexander van
Oranje luidt: wend al uw ko
ninklijke invloed aan om nu
eindelijk eens dat geschil rond
de rechten van het olympische
affiche van Amsterdam te rege
len. Al 70 jaar lang is het de
machtigste sportbond ter we
reld een doorn in het oog dat
die rechten niet bij het IOC be
rusten, maar nog altijd bij de er
ven Jos Rovers. Het affiche van
Amsterdam vormt daarmee de
uitzondering op de regel. Van
alle andere officiële olympische
affiches bezit de club van Sama
ranch namelijk wél de rechten.
Het affiche van Amsterdam.
Daar rustte geen zegen op, daar
ging het van meet af aan mis
mee. Al had aanvankelijk nie
mand in de gaten dat de hardlo
per van de Haarlemse kunste
naar/graficus Jos Rovers geen
gewone hardloper was, maar
een telganger. Het rechterbeen
en de rechterarm zwaaien op
hetzelfde moment naar achter -
zo lopen wij mensen niet, zo
loopt een kameel. Helaas voor
het Nederlands Olympisch Co
mité waren er al duizenden affi
ches van de pers gerold eer ie
mand de loopbeweging van de
atleet herkende als voor men
sen volstrekt onnatuurlijk.
De zaak toen nog terugdraaien
kon eenvoudigweg niet meer.
Daarvoor was er veel te weinig
geld in kas. Dan maar een weef-
foutje, dachten ze bij het NOC,
toen ze eenmaal bekomen wa
ren van de eerste schrik. Dus
werden de persen weer vrolijk
gestart, zonder dat er iets veran
derde aan het ontwerp. En om
dat ze nu toch lekker bezig wa
ren, gooide men de 500.000
prentbriefkaarten er meteen
maar achteraan. Een half mil
joen verkeerd lopende atleten.
Maar ach, een kniesoor toch die
daar op let?
Jos Rovers, destijds werkzaam
bij de nationale gelddrukker
Joh. Enschede, kreeg 500 gulden
voor zijn telganger. Een knap
bedrag in die dagen want daar
moest een timmerman drie
maanden lang zes dagen per
week voor werken. Over het
beeldrecht van het affiche
maakte in 1928 nog niemand
zich druk. Met 3015 deelnemers
en enkele honderden journalis
ten hadden de Spelen van Am
sterdam bij lange na niet de gi
gantische impact die de moder
ne versies zo kenmerken.
Zodoende kon het gebeuren dat
het NOC dat aspect van die
rechten van het affiche van Ro
vers 'even' vergat. Een dure,
'Kattekwaad', olieverf op paneel. foto pr/collectieRichard creen 'Twee katjes met een mand', olieverf op paneel. foto pr/collectie
Poezenportretten Henriëtte Ronner-Knip (1821-1909) in Rotterdamse Kunsthal
De telganger van Rovers en het IOC-affiche met de Duitse tekst. foto archief
Is het kunst of is het sport, of is het beide? Waar ligt de grens, wie gaan daar over
heen en waarom gebeurt dat? In de rubriek Kunstgras gaan we op zoek naar raak
vlakken en snijpunten van deze op het eerste gezicht zo verschillende culturen. In
aflevering 16: het 'foute' affiche van de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam,
tot op de dag van vandaag een luis in de pels van het IOC.
maar vooral onnozele vergis
sing, zo zou achteraf blijken.
Want wilde een sponsor of het
IOC zelf - toen de hype rond de
Spelen eenmaal was losgebro
ken - voor een boek of een an
dere uitgave de afbeeldingen
van de affiches gebruiken, dan
was het beeldrecht gratis. Be
halve dan van het affiche van
Amsterdam. Dat diende men
apart te verrekenen met Rovers
of later - hij overleed in 1976 -
met diens erven. En dót werd in
Lausanne, op het hoofdkwartier
van het IOC, als buitengewoon
hinderlijk ervaren.
Alleen al om van dat gezeur af
te zijn, heeft het IOC later twee
maal getracht het beeldrecht
alsnog te kopen. Daar hadden
ze in Lausanne ooit een bedrag
van 50.000 gulden voor over.
Rovers hapte niet. Ook de Leid-
se kenner/verzamelaar van de
Olympische Spelen, Ruud
Paauw, werd drie jaar geleden
door het IOC nog 5000 dollar in
het vooruitzicht gesteld als het
hem zou lukken corresponden
tie boven water te halen waaruit
zou blijken dat de rechten niet
bij de erven lagen, maar toch bij
het NOC/IOC. Paauw slaagde
niet.
Goed, restte er nog een ander
probleempje. De eregalerij van
het olympisch museum in
Lausanne dat een paar jaar ge
leden is geopend en waar alle
affiches hangen. Het IOC kon
1928 natuurlijk niet zomaar
overslaan door dan maar net te
doen alsof er geen Spelen van
Amsterdam gehouden waren.
Geen nood, daar hadden ze in
Zwitserland een creatieve op
lossing voor. Te weten een ei
gen IOC-poster om zo die leem
te op te vullen.
Het alternatieve affiche was
rechtstreeks ontleend aan de
omslag van een boek over de
Spelen van Amsterdam waar
het IOC wél de rechten van be
zat. Het was een Duits boek,
dus uiteraard met Duitse tekst,
óók op de omslag. Helaas was
het IOC in de gauwigheid verge
ten om dat even te vertalen in
het Nederlands. Behalve het of
ficiële affiche deugt zodoende
ook het officieuze van geen
kant.
AD VAN KAAM
LEIDEN CEES VAN HOORE
Van die schattige poesjes, die als polsmofjes de
kinderziel verwarmen. Van die bolletjes wol die
met vonkende ogen door het leven buitelen. We
kennen ze allemaal van de met teen of mond ge
schilderde tafereeltjes op ansichtkaarten. Geen
serieuze kunstenaar die zich in deze tijd nog aan
dit mierzoete genre zal wagen. Afbeeldingen van
poesjes en hondjes horen in de kinderkamer, niet
meer in het museum, zo lijkt ons de tijdgeest te
dicteren. En dat is vreemd, want wat zijn grote
schilders als Jan Steen en Saenredam zonder de
hondjes of poesjes die plotseling de lijst binnen
trippelen?
Daarom is het juist zo aardig dat van 13 februa
ri tot en met 26 april in de Kunsthal van Rotter
dam een grote expositie is ingericht over het
'poezelige' werk van Henriëtte Knip-Ronner
(1821-1909), een kattenschilderes bij uitstek.
Henriette Knip werd op 31 mei 1821 in Amster
dam geboren als het tweede kind van Josephus
Augustus Knip en Cornelia van Leeuwen. Hen-
riëtte's vader was een gerenommeerd schilder
van landschappen en dierstukken. In 1823 ver
trok hij met zijn gezin naar Parijs, waar hij ging
werken in opdracht van vooraanstaande Franse
families. Hij had niet te klagen over de pecunia.
Zo stelde de Duchesse de Berry hem in ruil voor
een schilderij in Versailles een appartement ter
beschikking, zodat de familie daar de hele winter
lang kon verblijven.
Maar helaas, Josephus werd, zoals hij het zelf
beschreef, 'zonder de minste pijn, in één scheme
ring' blind. Henriëtte, die het talent van haar va
der had geërfd en landschappen schilderde,
moest van hem verplicht twee uur per dag in een
donkere kamer doorbrengen om haar ogen sterk
te houden. Josephus bracht haar zelf de schilder
kunst bij. Zijn dochter moest 'werken naar de na
tuur'.
Henriëtte's eerste werk kenmerkt zich vooral
door scènes op en rond het boerenërf. Land
schapjes die grif van de hand gingen, omdat de
industrialisatie toenam en er een nostalgische
hang naar de natuur ontstond. In 1850 trouwde
Henriëtte met Feico Ronner. Om gezondheidsre
denen wilde het echtpaar naar Zwitserland ver
huizen, maar de echtelieden bleven steken in
Brussel, waar Henriëtte tot aan haar dood zt>u
blijven wonen.
In Brussel werd de schilderes getroffen door de
vele trekhonden. Toen ze op een dag een oude
baas naast zijn stervende trekhond zag zitten,
maakte ze daar een schilderij van: La Mort d'un
Ami. Haar naam was daarmee gevestigd. Ze kreeg
opdrachten van de Koningin van België en de
Gravin van Vlaanderen en begon alras de schoot
hondjes van de adel te portretteren. Hoe zorgvul
dig ze dat deed mag blijken uit het volgende: toen
op een dag een hondje haar atelier binnenkwam,
begon het nijdig te blaffen naar een door Hen
riëtte vereeuwigde soortgenoot.
In 1870 begon Henriëtte met het schilderen
van katten. Een genre apart. Een kat blijft niet
stilzitten, poseert niet. Henriëttes 'modellen' had
den in de tuin een groot houten hok tot hun be
schikking, de foyer des artistes, zoals de schilderes
het verblijf noemde. Als ze een kat nodig had,
deed ze die in een glazen kastje. Op de bodem
van dat kastje bevond zich een satijnen kussen.
De kat, die niet weg kon, begon al snel te slapen
en liet zich zo door Henriëtte makkelijk vere
gen.
Ronner-Knips manier van werken is
haal apart. Ze schilderde eerst de achterg ).0
Meestal een salon met prachtige meubel!
masten tafellakens en weelderige kussen
plek waarop ze haar katten wilde afbeelden
in het doek uitgespaard en in het stillevens
geven door tot katten samengeknede pro
papier.
De kunstenares schilderde alleen kattei
goeden huize. Magere scharminkeltjes dii 1
goot tot goot zwierven, kwamen niet in aai
king. Ronner-Knips salonkatjes mochten
hartelust graven in juwelenkistjes en duit
ziekinstrumenten beklimmen. In 1909 ovtsv
de schilderes in Brussel. Haar laatste jaren
ze in het gezelschap van haar poes 'John'.
Poezenportretten uit de Belle Epoque, Hei5
te Ronner-Knip (1821-1909). Tentoonsti'
de Kunsthal te Rotterdam, Museumpark,
zeedijk 341. 14 februari 1998 t/m 26 april
il.
dl 1
BUSSUM LOUIS DU MOULIN
Kid Creole's wegen blijven on
doorgrondelijk en hoogstzelden
onaangenaam. Acht jaar lang
meed de New Yorkse pretband-
leider (47) Nederland alsof hier
een besmettelijke ziekte zou
heersen. Wie naar hem infor
meerde, kwam ook al gauw
geen steek verder. Waardoor de
algemene indruk ontstond dat
zijn hartverwarmende succes
formule met The Coconuts wel
een stille dood moest zijn ge
storven.
Niets blijkt echter minder
waar. Want The Kid en zijn be
proefde concept zijn onvermin
derd 'alive and kicking'. Na een
even langdurig als leerzaam
verblijf in het Verre Oosten zijn
de kleurrijke latin-party-specia-
listen helemaal klaar voor een
kordate herovering van Europa,
dat in de jaren tachtig massaal
met hen wegliep.
Een vrij abrupte koersverleg-
ging, die meer berust op toeval
dan op een weloverwogen plan
ning, moet de als August Dar
nell Browder geboren zanger en
orkestbaas eerlijk bekennen.
„Dat we als band ons nu weer
voorlopig op dit deel van de we
reld gaan concentreren, is puur
te danken aan de interesse van
een Duitse producer die me op
het juiste moment aan de lijn
kreeg. Ik heb hem uitgelegd dat
ik wel oren had naar een plaat
met modernere dansmuziek
zoals hij voorstelde, maar dat ik
absoluut niet om werk verlegen
zat", aldus de muzikale geinpo
nem uit (oorspronkelijk) The
Bronx, als altijd perfect gesoig
neerd, maar intussen ook door
de vele turbulente jaren gete
kend. „Want Kid Creole The
Coconuts is de afgelopen jaren
in half Azië uitgegroeid tot een
begrip. Daarom zijn we daar
blijven hangen. Je moet zijn
waar ze je willen hebben en ge
lukkig zijn dat voldoende plek
ken om dit circus draaiende te
houden."
Zijn jongste platenavontuur
met als uitkomst het pure
feestalbum 'The Conquest Of
You' is voor hem eigenlijk dan
ook niet meer dan een leuk ex
periment. Gefrustreerd geraakt
door de geleidelijke terugloop
van zijn hitgevoeligheid en de
daaruit voortvloeiende proble
men met diverse major labels is
zijn persoonlijke hoop op een
nieuwe bestseller eerlijk gezegd
vrij gering. „Ik zal je de details
besparen, maar iL heb met de
grote platenconcems zoveel el
lende meegemaakt, dat ik niet
meer van plan ben mijn oren
naar hen te laten hangen. Deels
was die sores ook wel mijn ei
gen schuld, omdat ik te mee
gaand was. Dus heb ik besloten
alleen nog maar muziek op te
nemen die ik zelf bij Kid Creole
vind passen. In de praktijk bete
kent dat dat je jezelf buitenspel
zet bij de Sony's, de EMI's en de
Warners, waardoor je in het cir
cuit van de independents te
rechtkomt, waar je persoonlijke
smaak gelukkig nog net even
belangrijker is dan je verkoop
cijfers. De keerzijde is natuurlijk
dat je de power van een reus
achtige promotiemachine moet
missen, met als gevolg dat je
scoringskansen aanzienlijk
minder zijn dan je gewend bent
geweest. En daar pas je je ver
wachtingspatroon dan maar op
aan."
In een danig veranderd 'dans-
klimaat' heeft Kid Creole The
Coconuts slechts kunnen over
leven op grond van de uitste
kende live-reputatie.Als show
band staan we garant voor hap
klaar amusement. Altijd op
scherp, altijd boeiend, iedereen
vrolijk makend en zonder meer
een lust voor het oog dankzij
vooral de meiden, dat is onze
kracht."
„We houden vast aan ons
overbekende eigen recept: een
wervelende, vaak
mix van muziek en
dus The Kid. „Dat
van het basisidee
gens meer discipline
nigeen denkt. Vandaar
een bepaald verloop is I
Coconuts, die het als
stoeipoezen op
de achtergrond na verloc
tijd ook wel hebben
kern van de band,
sterk, is evenwel al
dezelfde, dat zegt
wel iets over de manier
ven waarvoor The
staat."
Kid Creole is vanavond
in het tv-programma
eraf bij Veronica,
De kleurrijke latin-party-specialisten zijn helemaal klaar vooreen kordate herovering van Europa.
