Bizar en geniaal artieste Bloemen droom elke kostuumontwerper Popmuziek met de pink omhoog Cultuur Kunst Gospel in concertzaal niet zo spiritueel 'Karakter' ook in VS in bioscoop Slechts ietsje meer dan recht vooruit beuken Kabbelen en babbelen met Frank van Pamelen censie maxim bezembinder The Glory of Gospel. Gezien: 1 februari 1998, Stadsgehoorzaal Leiden Vrede van Munster in munten utrecht Het Nederlands Muntmuseum toont tot en met 15 juni „De Vrede van Munster in munten en penningen". Aan de hand van een aantal voorbeelden wordt getoond welke munten in ge bruik waren in de periode 1568-1648. Hieronder vallen ook de speciale muntstukken die tijdens de diverse belegeringen op vaak primitieve wijze zijn vervaardigd om de betaling van de verdedigers van de stad te garanderen. Weer prijs voor componist Kurtag münchen» De in Amsterdam wonende Hongaarse componist György Kurtag krijgt de Internationale Muziekprijs van de Ernst von Siemens Stichting. Aan deze prijs is een geldbedrag van ruim een kwart miljoen gulden verbonden. De Beierse Academie voor Schone Kunsten zal de prijs op 18 juni overhandigen. Vol gens de jury van de onderscheiding past de naam Kurtag in een rijtje met grootheden als Beethoven en Schumann. Zijn oeuvre zet de muziekhistorische traditie op waardige en meesterlijke wijze voort. De in 1926 in Lugoj geboren componist ontving de ze maand ook al het Ereteken voor Wetenschap en Kunst, de hoogste Oostenrijkse onderscheiding op het gebied van cultuur. Ruim 10 miljoen platen van Bocelli Hilversum De Italiaanse zanger Andrea Bocelli heeft sinds zijn debuut vier jaar terug over de hele wereld al meer dan tien mil joen platen verkocht. Daarmee is hij op dit moment de best ver kopende artiest van het platenlabel PolyGram. De blinde zanger brak in 1994 door na een optreden op het festival van San Remo. Niet lang daarna verscheen zijn debuutalbum II Mare Calmo Delia Sera, gevolgd door Bocelli, Viaggio Italiano en de recente compilatie-cd Romanza. Kenmerkend voor Bocelli is dat hij van twee walletjes eet: als klassiek geschoolde tenor schakelt hij moeiteloos over op pop. In beide genres verschijnen er dit jaar nieuwe platen. Eind maart komt het volledig klassieke Aria, The Opera Album uit. Een pop-cd staat gepland voor eind '98. CD als biografie bij 100ste verjaardag Fien de Ia Mar Glory of Gospel geen onplezierige theateravond Het staat aangekondigd als een ipirituele ervaring, maar The jlory of Gospel is meer een •motionele achtbaan met oopings die zelfs de Efteling liet zou goedkeuren. Helaas nag het publiek niet in de kar- etjes stappen, maar is gedwon gen van een afstandje toe te kij- cen. Het duurt precies twee uur voordat het publiek zich einde- ijk los maakt van de stoelen, "elukkig gaat de hysterie niet jo ver dat men op de stoelen gaat dansen en daar zullen de ichoonmakers van de Stadsge- loorzaal niet rouwig om zijn. In The Glory of Gospel wordt voor de pauze de geschiedenis /an de zwarte Amerikaanse be- /olking verteld aan de hand van ;en verzameling spirituals, de 'oorlopers van de gospel. Leuk iemi-authentiek aangekleed en /an charmante danspasjes foorzien door de uit Amerika ivergekomen regisseuse. De ge- ichiedenislesjes die, gelukkig ïiterst kort, tussendoor worden verteld, blijven hangen tot het ■eluid de achterste rij heeft ge baald. Dat die geschiedenis be- dist geen rozengeur en manen- ichijn was, weet ieder welden- eend mens, maar het publiek njcrijgt toch een overvolle doos clichés over zich uitgestort. De kopie van een Harlemse gospeldienst neemt na de pauze het grootste gedeelte in beslag, waar dan natuurlijk de moeder van de Amerikaanse gospelmu ziek, Mahalia Jackson, en de voorvechter van burgerrechten, Martin Luther King, ook nog even voor het voetlicht komen. Mij bekroop echter de^yraag of er dan misschien ook een markt in Amerika zou- kunnen zijn waar we een Nederlandse zwar te kousen kerkdienst als enter tainment kunnen exploiteren. Uiteindelijk is deze glorie van de gospelmuziek een verzame ling liedjes die als los zand bij elkaar is gegooid. De uitvoeren de! gangers en zangeressen, aan getrokken uit de USA maar ook uit Nederland, zijn beslist ta lentvol. Ze kunnen zingen als geen ander. Uit het afwijkende kleurtje van haar jurk kunnen we ontdekken dat Rhetta Hug hes de ster van de show behoort te zijn, want daar blijkt verder nauwelijks iets van. Anderen, zoals Michelle David, zingen net zo goed, zo niet beter. The Glory of Gospel is geen onplezierige theateravond, maar is ook niet geheel bevredi gend. Misschien komt dat om dat gospelmuziek alleen spiritu eel kan worden wanneer je het op de plaats beluistert waar het thuis hoort, een kerk in plaats van een concertzaal. Het is vandaag een eeuw geleden dat Fien de la Mar werd geboren. Voor het Theater Instituut Neder land aanleiding om een cd te laten verschijnen met haar complete platenoeu- vre. Fien behoorde niet al leen tot de grilligsten onder de Nederlandse artiesten, maar was zeker ook een van de grootste en veelzij- digste kunstenaressen die op de Nederlandse podia heeft gestaan. amsterdam hans visser Fien de la Mar was 11 toen haar vader en moeder trouwden. Hij was Nap de la Mar, zoon van Charles en Rika de la Mar, die als komedianten door het land trokken met volkse melodra ma's en spektakelstukken. Nap was twintig toen hij Sien leerde kennen. Zij was pas zeventien. Uit hun verhouding werd op 2 februari 1898 Fien geboren. De ouders van Sien namen de op voeding op zich, want Nap en Sien reisden met operettes en kluchten de kermissen af. Ze leerde pianospelen en maakte al dansend kennis met modem ballet. Vader Nap stuurde haar naar de HBS, toen bijzonder voor een artiesten kind. Maar kort voor het eind examen had ze genoeg van de school. De trek naar het theater was te sterk. Ze debuteerde in 1916 bij vaders operettegezel schap in 'Der Rastelbinder' van Franz Léhar. Een legende was geboren. In 1919 kwam ze naar Amsterdam, waar ze al gauw behoorde tot de artiestenkring rond café Schiller op het Rem- brandtplein. Daar leerde ze de architect Piet Grossouw ken nen, met wie ze haar verdere le ven een onstuimige relatie had. Fien speelde in operettes en revues, danste en zong liedjes en werd gevraagd door Willem Royaards 'en Eduard Verkade, de twee grote toneelleiders van die tijd- Maar Fien weigerde to neelrollen, tot Cor van der Lugt Melsert haar in 1928 vroeg voor Eliza Doolittle in 'Pygmalion' van Shaw, het stuk dat later de basis zou zijn voor de musical 'My Fair Lady'. En wie speelde daarin de rol van vader Dool ittle? Juist, vader Nap. Ze speelde nadien Mooy Aal in Bredero's 'Moortje' en Seerauber Jenny in 'Die Drei- groschenoper' van Brecht en Weill. Daarvan zijn geen opna men bekend. Wel zong ze voor de plaat in 1929 'You're the cre am in my coffee'. Deze eerste plaat laat al horen hoe tijdloos haar talent was. Vanaf dat mo ment is haar carrière via de grammofoonplaat te volgen. Ze maakte het revuelied 'Onder de bomen van het plein' beroemd en haar acteertalent klinkt door Fien de la Mar was een v gestaan. in drie imitaties van de 'hit' van Louis Davids 'De kleine man'. Uiteraard speelde ze al snel gro te rollen in de ontluikende Ne derlandse filmindustrie, die ze bezong in 'Hollands Holly wood', een lied uit de film 'Het Nederlands Cabaretalbum'. Ze speelde in de film 'De spook trein', naar het onlangs tot mu sical bewerkte toneelstuk, en in de verfilming van Herman Bou- bers 'De Jantjes' en 'BleekeBet'. Uit die laatste film stamt het tot 'volkslied' geworden 'In de Jordaan' en de tekst die het pu bliek, tot haar grote ongenoe gen, uitriep tot haar lijflied: 'Ik wil gelukkig zijn'. In de ver filmingen van 'Pygmalion', en 'Kermisklanten' speelde ze met een jonge Wim Kan. Met deze latere koning van de conférence werkte ze in 1935 in cabaret 'De Blokkendoos'. In die dagen leer de ook Wim lbo haar kennen. In zijn cabaretbijbel noemt hij haar een geniaal cabaretière. Tussen 1940 en 1950 trad ze op in het cabaret van Martie Verdenius, met een onderbre king toen de Duitsers eisten dat ze lid zou worden van de Kul- turkammer. Toen in 1948 haar eigen De La Mar Theater open de, gebeurde dat in aanwezig heid van koning Juliana. Een theaterdirectrice was ze niet. Al in 1950 moest Fien de zaak ver kopen. Wim Sonneveld nam de leiding over en Fien stopte met optreden. Intussen stond ze bekend als enfant terrible, een ramp voor haar omgeving. Het was de gril ligheid van het genie. Op repeti ties kwam ze vaak te laat en als ze er was, gedroeg ze zich vaak ongeïnteresseerd. Na de dood van Piet Grossouw in 1957 werd dat steeds erger. Ze leed aan achtervolgingswaan en hysterie en deed haar eerste poging tot zelfmoord. Pas in 1960 keerde ze terug op het toneel. Ze maak te toen bovendien voor het eerst sinds 1935 weer plaatop namen. „Maar dat depressieve Mediagigant Sony/Columbia heeft de Nederlandse speel film Karakter aangekocht voor de Amerikaanse markt. Karakter, de vrije interpreta tie van Bordewijks roman over Dreverhaven en Katadreuffe, is het bijzonder succesvolle debuut van regis seur Mike Van Diem. De film sleept de ene na de andere internationale prijs in de wacht. Niet alleen de acteer prestaties worden beloond, ook het camerawerk krijgt veel waardering. De kans dat Van Diems film een nominatie krijgt voor een Oscar is door de in teresse van het Amerikaans- Japanse concern sterk ge groeid. De Nederlandse film wereld heeft vorig jaar Karak ter gekozen om mee te doen in de Oscarcompetitie. Eind vorig jaar kreeg Karakter ook al de Grand Jury Prize van het American Film Institute Film Festival. Hoofdrolspeler Jan Decleir is inmiddels onderscheiden voor zijn acteerprestaties, evenals zijn collega Fedja van Huet. Ook het camera werk van Rogier Stoffers is diverse malen internationaal geprezen. De triomftocht van de film begon tijdens de Nederland se Filmdagen in Utrecht met een Gouden Kalf voor beste Nederlandse speelfilm. Het publiek van het filmfestival in Cannes koos Van Diems debuut als favoriet. Expositie werk van kostuumontweiper Jan Aarntzen in Hoofddorp amsterdam berrit d Cabaretière Karin Bloemen valt behalve door haar artistieke ta lenten vooral op door haar ex centrieke gewaden. Ontwerper Jan Aarntzen (1950) kon zich de afgelopen jaren volledig uit leven op de meest buitenissige creaties en maakte Bloemen tot diva van het Nederlands thea ter. In Galerie De Meerse in Hoofddorp is tot en met 8 fe bruari de expositie 'Ontwerpen voor Theater' te zien met schetsen, decor- en kostuum ontwerpen van Aarntzen. Voor een ontwerper moet een gewillige klant als Bloemen een droom zijn. Meters van de kostbaarste stoffen worden on der Aarntzens auspiciën ver werkt tot de meest extravagan te creaties. Hoe gekker hoe be ter, lijkt hun motto. Mede door de exquise creaties die hij uit dacht voor Karin Bloemen, kleeft aan Aarntzen het imago van glitter- en glamour-ontwer- per. Dat beeld is onjuist want Aarntzen ontwerpt kostuums voor de meest uiteenlopende theaterproducties. Van musi cals als 'Annie', 'Grease', 'Zzin- derella' en 'La cage aux folies' tot Purper en Tineke Schouten. „Eigenlijk is kostuumontwer pen een heel dienstbaar vak. De ene keer moet het een lap- pentroep zijn, de andere keer sober en simpel en soms rijk en overdone. Ik deel een show al tijd in kleuren in. Als geel in het begin opduikt, is het de rest van de voorstelling exit, tenzij het een functie heeft. Al gum mend denk ik na. Over elke lijn is nagedacht." Elke voorstelling, ieder per soon waagt weer een andere aanpak. „Purper is bijvoorbeeld veel moeilijker dart Grease, om dat die heren de hele avond op het podium staan. Ze willen er leuk uitzien, maar er is weinig tijd om te verkleden. Ik maak dan een schema waar ze zich heel nauwgezet aan moeten houden." Vaak is het de kunst de kos tuums zo simpel mogelijk te houden, zodat de dragers juist daardoor van het podium spat ten. „Bruidsjurken bijvoorbeeld zijn vaak veel te overdone. Je moet niet denken 'wat een mooie jurk', maar 'wat een mooi meisje'. Nelly Frijda (speelt de weeshuisdirectrice in 'Annie') wilde in de musical niet te veel op Ma Flodder lij ken. Ze draagt een op het oog heel simpele bloemetjesjurk. Maar je moet het wel verzin- Stoffen betrekt Aarntzen graag van een bedrijf in Zwit serland dat vooral levert aan de Parijse modehuizen en de meest exquise materialen aan biedt in beperkte oplages. Ver der neust hij graag in magazij nen. Hij heeft inmiddels toe gang tot stoffenparadijzen anderen watertanden. Voor de jurken van Bloemen koopt hij van de uitverkoren stof alles op. „Van iets dat ik voor Karin maak, wil ik niet dat iemand anders ermee loopt." Aarntzen heeft vroeger in de confectie gewerkt, maar dat gaf weinig voldoening. „Mode-ont werpen doe je voor de uitver koop en voor de etalage, terwijl tussendoor ook nog de kassa moet rinkelen. Als ik vroeger naar modeshows ging, zat ik al tijd te turven wat verkoopbaar was. Ik zat heel praktisch te kij ken. In Nederland zijn er ge woon niet genoeg mensen die gewaagde creaties willen dra gen. Het theater geeft wat dat betreft veel meer voldoening. Ook zelf hult Aarntzen zich graag in opvallende kostuums. „Een keer heb ik een prachtig pak laten maken, waarin ik het hele jaar op premières heb rondgelopen. Ik heb nog nooit zoveel commentaar gekregen." De afgelopen tijd was Aarnt zen druk doende een selectie te maken voor de tentoonstelling over zijn werk in Hoofddorp. „Vijftig tekeningen en 24 kos tuums mocht ik uitzoeken. Het zijn toch weer de glitter- en glamourachtige creaties gewor den, waarmee ik ook weer meteen het vooroordeel beves tig. Maar als je 24 kostuums mag neerzetten, kies je natuur lijk geen simpel zwart jurkje." Tentoonstelling van Jan Aarntzen, t/m 8 februari in Galerie De Meerse, Raadhuis plein 3, Hoofddorp. Openings tijden: di. t/m za, 12.00-17.00 uur en tijdens voorstellingen in Schouwburg De Meerse. The Nits. Speelden Europa plat tot aan de Pyreneëen met hun hit 'In the Dutch moun tains'. Traden op met cabare tier Freek de Jonge. En ook dat werd een succes, een vrucht bare wederzijdse kruisbestui ving. Maar afgelopen zater dagavond in de Stadsgehoor zaal was het toch allemaal wel erg gelikt. Als de leden van een band naar de geprojecteerde filmpjes boven hun hoofden gaan kijken, is er wat fout met hun inzet. Lange tijd heerste er in de muziektempel van Pe tra Unger een sfeer als in een kerk waar de pastoor wel wat ziet in moderne missen met muziek. Allemaal zo be schaafd. Popmuziek met de pink omhoog. Zanger Henk Hofstede kon digde aan dat het repertoire van de avond vooral zou be staan uit nummers van een cd die nog niet in de winkel ligt. Daar zitten juweeltjes bij, zoals 'Three Sisters', 'Soul Man' en 'Sister Rosa': wat se mi-intellectuele luistermuziek, met daarin soms een flinke scheut gebruikspoëzie. Als decor gebruikte de groep twee projectieschermen waar op beelden te zien waren die de nummers moesten 'stoffe ren'. Bij de song over Nescio zagen wij een trage rivier door oneindig laagland vloeien. Zanger Henk Hofstede refere- reerde bij de introductie van 'Nescio' nog even aan 'De Uit vreter'. Bij The Nits is Japi de Uitvreter weliswaar ook van een brug afgestapt, maar hij is niet door het water verzwol gen omdat er op dat moment net een boot onder die brug door voer. The Nits dwingen respect af omdat zij niet maar weer tel kens willen voortborduren op een nummer met een krachti ge hartslag als 'In the Dutch mountains'. In die zin is hun optreden niet goedkoop, zoals je dat vaak ziet bij andere groepen. Maar de stem van zanger Henk Hofstede leent zich wel uitstekend voor dit soort rau\ Hofstede langzame brengt hoor je toch al gauw door elke songline Leonard Cohen heen. De groep - 'First we take Manhattan, then we take Ber lin' - gokt met haar composi ties duidelijk op een interna tionaal publiek, getuige de ve le plaatsnamen in hun songs en de verwijzingen naar het Clintoniaanse Sodom en Gomorrah aan de andere kant van de oceaan. Ik geloof zeker dat dat publiek er is. Maar massaal zal het met dit reper toire niet worden. Ach, mis schien ben ik wel gewoon een ordinaire jongen die houdt van van-dik-hout-zaagt-men- planken ritmes Pas op het laatste moment begon er een dame naast mij enthousiast mee te swingen. En dat had ze eigenlijk al veel eerder willen doen, getuige de kinky uitdossing en de slan genleren broek. Geef die meis jes toch waar voor hun geld, Henk! En stuur die schattige, maar o zo beschaafde toetse- niste en bassiste meteen door naar Minerva. hoor je daar terug", aldus Maar ten Eilander, de samensteller van de cd. En toch interpreteert ze huiveringwekkend, zing-zeg- gend 'Circusvrouwen' van Helle Haasse. Een begrip werden haar uren lange nachtelijke telefonades met vrienden. Uit die tijd da teert ook het verhaal van de schrijver Simon Carmiggelt, die haar op een druilerige zondag morgen ontmoette in de Kalver- straat. Hij vroeg: 'Hoe gaat 't Fien?' En ze antwoordde: 'Laat ik maar zeggen 'goed', dan zijn we er allebei van af.' Op de och tend van eerste paasdag 1965 springt ze uit het raam van haar flat aan de Beethovenstraat. Toen haar in het ziekenhuis werd gevraagd waarom zei ze veelbetekenend: „Om alles." Ze overleed een paar dagen later. 'Ik wil gelukkig zijn', origine le opnamen van Fien de la Mar. Favorites, FAV1-95198. recensie pablo cabenda Concert: Junkie XL. Gehoord 31/1, LVC, Leiden. Het is typisch. De huidige dans scène is zo gezichtsloos dat fans niet eens hun eigen goden her kennen. Iedereen in het LVC kon Tom Holkenborg al bewon deren tijdens het voorprogram ma van zijn eigen band. De voorman van Junkie XL stond namelijk achterin de zaal tij dens het muzikale voorspel de schuiven te masseren van zijn favoriete instrument, het meng paneel. Op het podium van het LVC stond Phil Mills, van Hol- kenborgs oude industrial band Nerve, luidruchtig songstruc tuur en harmonische wetten af te rossen met behulp van key boards en gitaar. Alsof een F16 crasht op duizend aluminium afvalbakken die op oude jaarsnacht worden gezand straald. En ja, je kon erop dan sen, maar nee niemand wilde dat. Het ritme van de Nerve noise escapades paste niet in het enge format van datgene waar men tegenwoordig voor gaat. Het is big beats, break beats of helemaal niets. De re actie was dan ook navenant: lauw handgeklap en we zien wel wat komen gaat. Junkie XL heeft na het optre den op Noorderslag een naam hoog te houden. Tijdens con certen staan behalve Holken borg en rapper/zanger Rude Boy de gitarist René van der Zee, drummer Baz Mattie en dj Frankie D. op toneel. Om naar te kijken wellicht en om de nu anceverschillen tussen hard en keihard subtiel in te kleuren. En het werkt. Er zijn twee manieren om een climax te bereiken in moderne dansmuziek en simpel gezegd komt het hier op neer: sneller of harder. En Junkie XL beheerst vooral de tweede variant tot in de puntjes. Als René tijdens de hitsingle 'Billy Club' een power- akkoord uit de losse pols schudt, springt de zaal een hal ve meter hoger. Rudeboy is meer dan aanwezig, toch wordt alle aandacht opgeëist door wil deman Tom. Hij draait zijn arm bijna uit de kom om de knopjes op 11 te dwingen. Hij springt, hij schopt, heft zijn handen bezwerend over de dansende menigte als Mozes over de Rode Zee en gooit onzichtbare bommen en granaten in scheutige gezins verpakking de zaal in. Met re sultaat. Het is waar. Live klinkt een band nog viezer en harder en dus leuker. Junkie XL is geen uitzondering. Er wordt zelfs hier en daar nog wat nieuws geïm proviseerd. De probeersels ko men echter niet echt van de grond. Dat is niet erg want de nummers van Junkie XI zijn sterk en gevarieerd genoeg om een concert lang te kunnen boeien. Wel jammer is dat de nuance verloren gaat in'een mist van gitaren, zodat er nu en dan nog maar een ietsje meer overblijft dan recht vooruit beu ken en trommelvliezen als bloe derige flapjes rosbief. Maar dat zal de echte fan worst wezen. nog eens uitgebreid in. Sympathiek is zijn onopge smukte presentatie. Hij brengt zijn grapjes terloops, zingt een paar bescheiden liedjes met smaakvolle begeleiding op ac cordeon of gitaar. De manier bijvoorbeeld waarop hij Max Havelaar, Batavus Droogstoppel en koffiereclamemuziek door elkaar husselt, is bijzonder In zijn lied over 'Nieuwe harin gen' bezingt Frank van Pamelen een meisje met een 'lekker bek- kie' die hij zich als 'maatje' wenste. Taalgrapjes dus. Een extra 'laag' boven op een ge bouw heet, stelt hij enigszins verbaasd vast, een 'verdieping', hoewel dat gebouw hierdoor 'hoger' wordt. Taaleigenaardig heden dus. Met dit soort beschouwingen vult Van Pamelen voor een be langrijk deel zijn soloprogram ma. Soms is het wel eens erg ge zocht. In zijn verhaal over zijn fascinatie voor graven en wroe ten in de aarde, laat hij zijn va der zeggen: 'Da's een tunnel bouwer'. Waarop hij denkt: „Ja, dat wil ik ook worden, dassen- tunnelbouwe." En op die dier tjes en dat beroep gaat hij dan Wat hij met zijn regelmatig terugkerende verhalen over jeugdheld Zorro bedoelt, komt niet overtuigend over. Waar- schijnljk probeert hij hiermee de nogal losse structuur van zijn programma iets hechter aaneen te smeden. Dat lukt onvoldoen de, al zijn de overgangen tussen de verschillende nummers soms niet onaardig. Vooral na de pauze zakt het programma steeds meer in. Het tempo ligt laag, te laag en verrassende wendingen ontbreken. Het kab belt en kabbelt, Van Pamelen babbelten babbelt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1998 | | pagina 25