Rosenmöller op de evenwichtsbalk
Metroseksuei
U
Paul Rosenmöller: „De peilingen zijn hoopgevend, maar niet meer dan dat. We hebben afgeleerd te leven bij de waan van peilingen."
FOTO CPD CEES ZORN
Je moet eens wat meer spek in je gezicht
krijgen, zei zijn campagneleider onlangs.
Vier jaar lang fractievoorzitterschap van
GroenLinks hebben hun sporen achtergelaten in
het gezicht van Paul Rosenmöller (41). Zelf be
grijpt hij er niets van. „Ik weeg nog evenveel als
tien jaar geleden. En het kan niet zo zijn dat al
les wat uit mijn gezicht is verdwenen, er bij mijn
buik is bijgekomen", zegt hij als hij zijn broek-
rand vastpakt. „Daar zit nog ruimte zat."
Rosenmöller is druk bezet. Vier jaar geleden
wilde de oud-vakbondsman, die sinds 1989 in
de Kamer zit, geen fractievoorzitter worden. Hij
wilde tijd overhouden voor zijn gezin. Een dag
na de verkiezingen hield Ina Brouwer het voor
gezien. GroenLinks had een zetel verloren en
Rosenmöller werd aangewezen om de boel op
sleeptouw te nemen. De dubbeltaak van fractie
voorzitter en huisvader is de politicus, gezien de
aangeslepen wangen, niet in de kouwe kleren
gaan zitten. Volgens hemzelf valt het allemaal
wel mee.
„Er moet geen overdreven beeld ontstaan van
de zwaarte van dit werk. Het is een meer dan
pittige baan. Maar het is te combineren met
mijn gezin. Ik moet toegeven dat het met enige
regelmaat een worsteling is om mijn twee agen
da's op elkaar af te stemmen, maar ik kan het
zelfde doen als minister VVijers. Toen mijn doch
tertje eind vorig jaar jarig was, ben ik ook vroeg
naar huis gegaan. Werken in de fractie is vooral
teamwork. Van mij als fractievoorzitter wordt
natuurlijk verwacht dat ik het eerste aanspreek
punt ben, maar het is geen eenmansbedrijf. We
hebben een collegiaal team. En iedereen heeft
een privéleven naast het werk."
Kan hij het nog opbrengen er vier jaar aan
vast te knopen? „Het gaat genadeloos ja, maar ik
houd het nog vol hoor. Ik zal dit met veel plezier
nog vier jaar doen. Door de tekeningen in mijn
gezicht laat ik me niet afleiden. Ik was één keer
flink ziek tijdens de algemene beschouwingen
en verloor mijn stem. Verder heb ik geen proble
men met mijn gezondheid. Soms wil ik wel eens
wat meer tijd voor mijn gezin. Zoals nu in aan
loop van de verkiezingen, weet je dat het bere-
druk wordt en daar hou je rekening mee. Dus
heb ik met kerst anderhalve week niets gedaan.
Ik ben niet alleen met politiek bezig. Er is ook
ruimte voor andere dingen."
Zoals? „Tijd aan mijn kinderen besteden, met
enige regelmaat hardlopen en even alles verge
ten. Mijn tijd moet ik goed verdelen, maar het
gaat. Ik eet thuis vanavond."
Relativerend
Met de verkiezingen in aantocht, zal ervan thuis
eten niet veel komen. Er moet campagne ge
voerd worden. Maar Rosenmöller en de zijnen
lijken het niet voor niets te doen. In de peilingen
staat GroenLinks op elf zetels. Iets waar de voor
man van de partij zich niet door laat afleiden.
Vier jaar gelden deed de partij het ook zo goed
in de peilingen. De kiezers maakten echter korte
metten met de hooggespannen verwachtingen.
'Dit is wat anders dan het vakbondswerk'
Het uiteindelijke aantal zetels liep terug van zes
naar vijf.
„De peilingen zijn hoopgevend, maar niet
meer dan dat. We hebben afgeleerd te leven bij
de waan van peilingen. Dat we zo hoog staan,
heeft denk ik met een paar thema's te maken:
alle publiciteit om het wettelijk recht op deel
tijdarbeid en de aankondiging dat we volgende
maand met een nieuw voorstel komen. Dat the
ma spreekt aan.
Verder slaat onze kritiek op het paarse beleid
aan. Paars voert een slecht milieubeleid en een
gebrekkige sociale politiek. Het gaat econo
misch geweldig goed, maar honderdduizenden
profiteren daar niet van mee."
Om deze redenen denkt Rosenmöller dat de
verkiezingen dit jaar beter zullen uitpakken dan
vier jaar geleden. Voorzichtig zegt hij: „Ik denk
dat de basis steviger is. We hebben vier jaar her
kenbaar oppositie gevoerd met een combinatie
van kritiek en alternatieve voorstellen. Ik hoop
dat onze aanpak bij de komende verkiezingen
beloond wordt door progressieve kiezers, die
ons als een alternatief zien voor paars."
Vier hoofdthema's
Om die kiezers aan zich te binden, gooit Groen
Links het in de campagne op vier belangrijke
thema's: verhoging van het sociaal minimum,
het wegwerken van de wachtlijsten in de zorg,
een 'humaan' asielzoekersbeleid en verbetering
van het openbaar vervoer. „Dit laatste is een be
langrijk punt voor een milieupartij als Groen
Links", zegt Rosenmöller. „Het openbaar ver
voer moet niet alleen beter, maar ook goedko
per. Vooral op het platteland moet er veel ge
beuren. De afgelopen jaren heeft daar kaalslag
plaatsgevonden. Mensen zijn gedwongen met
de auto te reizen, omdat er na acht uur 's
avonds geen bus meer rijdt."
Het klinkt allemaal mooi. Een oppositiepartij
kan makkelijker met mooie beloftes komen dan
een regeringspartij. Stel dat de peilingen inder
daad worden omgezet in een grote zetelwinst, is
GroenLinks dan bereid deel te nemen aan een
kabinet? Rosenmöller aarzelt. „Ik kan twee ant
woorden op die vraag geven", begint hij. „Ten
eerste verwacht ik dat niet. Als ik met beide be
nen op de grond sta en de liefdesverklaringen
zie tussen de regeringspartijen, dan is het duide
lijk dat die aansturen op een Paars-2.
Mijn andere antwoord luidt dat we geen prin
cipieel tegenstander zijn van deelname. Op lo
kaal niveau, denk aan de grote steden Rotter
dam en Utrecht, hebben we bestuurserva-
ring. GroenLinks is niet voor eeuwig
en altijd een oppositiepartij". Rosen
möller wil wel benadrukken dat zijn
partij niet tegen elke prijs 'meedoet'.
„Dan zal er een heel andere politiek
gevoerd moeten worden. En dat is
buitengewoon onwaarschijnlijk de
komende jaren.
De laatste weken wordt Rosen
möller voortdurend ingewreven
Een 'politieke
praatjesmaker'
noemde PvdA-
voorzitter Adelmund
hem onlangs. 'Te
rechts', beoordeelde
een gedeelte van zijn
achterban het
verkiezingsprogramma
dat hij op het
ledencongres
verdedigde.
GroenLinks- voorman
Paul Rosenmöller ligt
regelmatig onder vuur.
Het moeizame
evenwicht van een
oppositievoerder.
door HANS VAN SOEST
dat het voor hem als oppositievoerder makkelijk
is kritiek te leveren. PvdA-voorzitter Karin Adel
mund noemde hem een 'politieke praatjesma
ker' die niets anders doet dan 'boe-roepen aan
de zijlijn'.
Rosenmöller wordt hier niet warm of koud
van. „Wie de bal kaatst, kan hem terug verwach
ten. Zelf heb ik ook forse kritiek aan het adres
van Wim Kok geuit. Maar 'boe-roepen aan de
zijkant' vind ik onzin. Wij dragen wel degelijk
oplossingen aan en gebruiken de kansel niet al
leen voor het anti-verhaal. Neem het initiatief
voor recht op deeltijdarbeid, neem de doorreke
ning van ons verkiezingsprogramma, neem de
alternatieven die we hebben ingediend bij de
begroting die zijn doorberekend door het Cen
traal Planbureau. Je kunt als oppositiepartij
maar weinig resultaten boeken, want regerings
partijen laten je weinig ruimte. Maar we probe
ren het wel."
Ideologie
Tijdens het ledencongres sprak Rosenmöller
over 'het van haalbare oplossingen voorzien van
idealen'. „Ideologische veren zijn er niet alleen
om mee te pronken. Onze vleugels moeten wor
den gebruikt om vooruit te komen." Treedt de
partijleider in de voetsporen van zijn pragmati
sche PvdA-collega Wim Kok, die twee jaar gele
den verkondigde dat de ideologische veren
moesten worden afgeschud?
„Geenszins. Je mag je idealen nooit vergeten.
Maar je moet die idealen wel gebruiken om
vooruitgang te boeken en niet alleen voor he
melbestormende verhalen. Als we resultaat kun
nen boeken met 60 procent van wat we willen,
dan nemen we daar genoegen mee. Dat is eerlij
ker tegenover de mensen die ons gekozen heb
ben, dan vasthouden aan 100 procent van wat je
wilt zonder dat er iets verandert."
De deeltijdwet is daar volgens Rosenmöller
een mooi voorbeeld van. „Ik ben er jaren mee
bezig geweest en heb veel concessies moeten
doen om het door de Tweede Kamer te krijgen.
Uiteindelijk spreekt mijn achterban mij niet aan
op die concessies die ik gedaan heb, maar op
dat het zo zonde is dat de wet niet door de Eer
ste Kamer is gekomen."
Maar vasthouden aan eigen uitgangspunten
en toch iets willen bereiken, kan al snel worden
uitgelegd als pragmatische politiek voeren. Tij
dens het ledencongres was er nogal wat kritiek
vanuit de achterban op het 'rechtse' pro-
gramma. Rosenmöller is het daar niet
,,Als je iets kan veranderen
door genoegen te nemen met
zaken die niet helemaal zijn
zoals je wilt, dan kun je vast
houden aan je eigen gelijk.
Maar gelijk hebben en gelijk
krijgen, is een groot ver
schil in de politiek. Je moet
zoeken naar resultaat
ïsen gedeeltelijk
op zitten te wachten. Wij worden ook gekozen
op verkiezingsprogramma, waarvan onze kie
zers verwachten dat je er bepaalde dingen van
waar maakt."
Toch wilde de achterban dat in het verkie
zingsprogramma van de partij zaken werden
opgenomen als: 'Een gekozen staatshoofd' en
'Nederland uit de NAVO'. Rosenmöller ligt er
niet wakker van. „Nee, want zaken als de mo
narchie zijn geen speerpunten van ons beleid,
maar slechts wat sentimenten van de achterban.
Ik wil ze dan ook niet belangrijker maken dan ze
zijn. De toekomstige fractie zal zich op meer re
alistische thema's richten.
Natuurlijk is het voortdurend balanceren op
het slappe koord. Moet je meegaan en een
beetje je zin krijgen? Of niet meegaan en hele
maal niet je zin krijgen? Als je dit vak kiest, weet
je dat de resultaten minder aansprekend zijn
dan toen ik als vakbondsman, na twee onder
handelingsrondes en een dreiging met een sta
king, een cao had. Dan kan je juichend de kanti
ne worden uitgedragen. Hier is dat anders."
Kritiek
Inhoudelijk staat GroenLinks verder af van de
WD dan van de PvdA. Toch is het vaak PvdA-
leider Kok die het in de speeches van Rosenmöl
ler moet ontgelden. Kok krijgt de schuld van de
tweedeling in de maatschappij en wordt als ou
de rode voorman kleurloosheid verweten tijdens
paars. Waarom altijd Kok? Omdat er onder
spijtoptanten van de PvdA stemmen te winnen
zijn voor GroenLinks?
„Nee, dat is niet zo. Ik heb ook veel kritiek op
Bolkestein. De laatste vier jaar is er echter een
sterk liberaal getint programma uitgevoerd. Die
liberale trekken zijn zo dominant in dit kabinet,
dat de PvdA zich dat wel zou mogen aantrek
ken."
Zou hij deel willen nemen aan een kabinet
onder Kok? „Je moet in politiek oppassen dat je
niet gaat fantaseren. GroenLinks wordt mis
schien wel groter, maar dat betekent niet dat de
vier grote partijen staan te springen om ons in
een coalitie op te nemen. Maar er zijn mensen
met wie ik grotere inhoudelijke problemen heb
dan met Wim Kok. En als ik zeg dat GroenLinks
niet per definitie een oppositiepartij is, dan zeg
ik impliciet dat als GroenLinks ooit mee zou
doen aan een regering, dat met de PvdA is."
De afgelopen vier jaar groeide Rosenmöller
uit tot hét gezicht van de oppositie. Hij is niet
bang dat dit effect zich op den duur tegen de
partij zal keren. „Niemand is onvervangbaar en
ik dus ook niet. Als ik onder de tram loop. neemt
iemand anders het over. Natuurlijk heb ik veel
invloed gehad op de inhoud van het verkie
zingsprogramma en de strategie die we de afge
lopen vier jaar hebben gevoerd. Maar ik ben niet
GroenLinks. De rol van de personen waarop de
media zich focussen, wordt nogal eens over
schat. De mensen die op GroenLinks stemmen
doen dat niet omdat Paul Rosemöller zo'n leuk
afgetraind bekkie heeft".
ZATERDAG 31 JANUAR119
'Wordt geen oude (re) vrouw, ni
een nieuwe man', heb ik de 55
ge vriend geschreven, die het j
1998 is begonnen met een spi
splinternieuwe collectie vrouw
kleren en ondergoed. Vooralsr
meent hij dat hij een travestiet
maar hij sluit niet uit dat hij in
zen een transseksueel is.
Gelukkig is hij realist genoeg on
beseffen dat een totale geslach
transformatie op zijn leeftijd vi
gen om moeilijkheden is,
k ben bang dat ik toch een verbouw
1 vent blijf, ventileerde een oudere tri
vestiet in een tv-programma zijn angst
de knoop door te hakken en definitief;
geslacht te veranderen. Om dat perspet
te voorkomen zouden mensen mi
transseksuele voorkeur al vóór de pube
hormonaal in revisie moeten gaan, dan
hoeven hun geslachtskenmerken latere
zo teruggedraaid te worden, hoor je tej>
woordig meer en meer.
Mij lijkt die vroegtijdige aanpak hoogs!
gewenst. Het mag dan zo zijn dat veel
transseksuelen die op oudere leeftijd v
geslacht zijn veranderd al op jonge leeft
wisten dat er iets niet klopte aan de ma
waarin zij zichzelf en hun lichaam zage
maar ieder kind maakt fasen door
het liever van de andere sekse zou
Daar moet je dan niet al te snel vergaai
conclusies aan verbinden. In zijn boek
vrouw bestaat niet' schrijf Maarten 't H
'In alle culturen verlangen veel meer
larom een lid
dan
een andere sekse te zijn.'
Hoewel dit verlangen wordt bevestig!
door het verschijnsel dat
meer mannelijke dan vrouwelijke
seksuelen zijn, en veel
vrouwen de behoefte hebben incidente
of regelmatig als lid van de andere seks
te-rukken, zijn er toch heel wat ir
met de beperking van hun sekse
hebben leren leven. Daarnaast is
weinig bekend over de oorzaken
transseksuele voorkeur. Is het aangeboi
of aangeleerd, of beide? Onze wester
tuur is op het gebied van vrouwelijk
mannelijk gedrag in ieder geval toleran
voor vrouwen dan voor mannen. Vrou;
mogen broeken dragen, kort haar hebh
en zich jongensachtig gedragen, terwijl
mannen die zich vrouwelijk kleden al
het predikaat 'verwijfd' of'mietje' krijg
Wanneer het waar is dat iedere
geacht zijn of haar sekse, een mannelijl
en een vrouwelijke kant in zich heeft, d
is het in onze samenleving vo
moeilijker van jongsaf aan de vrouwelij
aspecten van hun persoonlijkheid
wikkelen dan voor vrouwen de mannel
Wordt die vrouwelijke kant in een i
heel sterk onderdrukt, dan kan dat
of laat - als een groteske, dwangmatige
psychische kracht naar buiten komen,
zich dat niet bewust is, projecteert dat
boden psychische fragment op de buiti
wereld, op een beeld dat er bij aansluit,
dit geval de vrouwelijke verschijningsvi
Het veroveren van die verschijningsvoi
koste wat kost, moet dan het
kelen van een 'innerlijke vrouw' compe
seren en camoufleren.
De mannen in mijn omgeving die be2
zijn vrouw te worden, of dat al zijn,
ren stuk voor stuk kampioenen in het i
kennen 'van hun uiterlijk en emoties. C
vallend is dat het bijna allemaal van die
noeste Calvinisten zijn. Ze hebben de
taaislag naar een wat vrouwelijker bele
vingswereld nooit willen of kunnen
daar hadden zij de legitimatie voor nod
van een vrouwenlichaam. Het was bij h
alles of niets. Ze stapten zo van hun slo
berige basisonderbroek het strakke, kar
damesslipje in. Aan al dat leuke (zijden)
inannenondergoed hebben ze zich
vergrepen. Ze hebben geen enkele moge
lijkheid benut om vanuit hun man-zijm
meer sensuele, hedonistische levensstijl
ontwikkelen met ruimte voor emoties.
Maar als vrouw hebben ze daar plotskls
geen enkele moeite mee, kunnen lyrisd
worden over wat een avocado vermag
je huid of in het voorgerecht, zeggen ir
dere zin: ik 'voel', in plaats van: ik 'vind
hebben het bergbeklimmen ingeruild
aerobics. Voor de betrokken buitenstaa
der blijft dit hele proces hoogst raadsel!
tig-
Misschien is die sekseverwarring grol
deels verleden tijd door de opkom;
van de nieuwe man. Want die nieuwe i
waardeert, volgens een onderzoek van
tuursocioloog Carl Rohde, zijn eigen li
chaam, is sensitief en sensueel, houdt
mooi ondergoed, heeft belangstelling
mode, is niet bang voor een beetje mak
up, versiert het leven, maar wordt op he
gebied van de liefde liever versierd danl
zelf versiert. Kernwoorden van die
man zijn: snel, flexibel, stads, hedonisti;
speels en sensitief. Hij is niet primair lie
ho-bi of trans, nee, hij is vooral een 'me
seksueel'. Want hij ontleent zijn identiti
niet aan zijn seksuele voorkeur, m
zijn levensgevoel.
HELEEN CRUL
