Pronkstuk Vermeend is armoe troef Moordenaars gaan ongestoord hun gang in Keny; Feiten &Meningen Van Bolsward naar Assen JJü J:J L/ujJ U M N Lang geleden stoven wij laat op de avond van Bolsward naar Assen. Ach terin de Peugeot zaten mijn schoon moeder en Hanneke zachtjes met el kaar te keuvelen. Mijn schoonvader reed, ik zat naast hem. Flet was donker, er was niemand op de weg. we konden goed opschieten. Na enige tijd lag Sneek achter ons en over een kaars rechte weg snelden wij naar Joure. Daar aangekomen kozen wij voor de richting Heerenveen. Vandaar zouden wij over secundaire wegen via Oldeberkoop, Ap pelscha en Smilde doorsteken naar As- Mijn schoonvader, werkzaam bij Pro vinciale Waterstaat, had veel van die wegen zelf aangelegd, kende de route dus op z'n duimpje. Onbezorgd zat ik derhalve naast hem en keek uit over die schaars verlichte, smalle, doodstille we gen. Ergens ter hoogte van Oldeber koop wist mijn jl i schoonvader een mooie sluipweg rich- jf ting Appelscha. Toen wij een tijdje op die weg reden, begon ik steeds heviger te huiveren. Gek genoeg was nog niet tot mijn be wustzijn door gedrongen dat wij in groot ge vaar verkeer den, maar ken nelijk had ik het onbewust toch al gere gistreerd. Die merendeels kaarsrechte weg naar Appelscha kent vele kruispun- ten. Bij het plaatsje Elsloo bijvoorbeeld. Toen dat op de richtingaanwijzers be gon te verschijnen, en ik in de verte de eerste kruising al zag naderen, verbaas de het mij dat mijn schoonvader bij die kruising je kon daar afslaan naar het dorpje Tronde niet de minste aan stalten maakte om vaart te minderen. Uit de richting van Tronde kwam een personenauto aanrijden. Weliswaar hadden wij, omdat wij van hem uit ge zien van rechts kwamen, voorrang, maar ik dacht toch, toen wij over die kruising stoven: wat eigenaardig dat mijn schoonvader zo snoeihard blijft doorrijden. Even verderop was weer een kruising. Daar kon je naar rechts afslaan, richting Elsloo. Ook bij die. toch bepaald niet erg overzichtelijke kruising, scheurde mijn schoonvader zonder ook maar iets van vaart te minderen rechtdoor. Even verderop reed een fietser. Zonder ook maar een centimeter naar links uit te wijken, daverde mijn schoonvader er vlak langs, en toen ik omkeek zag ik dat de fietser, die zich dood geschrokken moet zijn, hevig slingerend in de weg berm tot stilstand kwam. Toen pas drong tot mij door wat er aan de hand was. Mijn schoonvader sliep. Uiteraard was mijn eerste impuls om hevig schreeuwend zijn rechterarm te grijpen en hem wakker te schudden. Meteen daaroverheen dacht ik echter: als ik dat doe, schrikt hij zich dood en verliest hij de macht over het stuur. Mijn tweede impuls was om de gezellig keuvelende schoonmoeder en dochter achterin te waarschuwen en om raad te vragen. Toen dacht ik: die schrikken zich ook te pletter, en beginnen vast en zeker meteen schril te krijsen. Ook dan heb je grote kans dat mijn uit z'n diepe slaap ontwakende schoonvader de macht over het stuur verliest. Ik keek naar de snelheidsmeter. We re den bijna honderd. Ik begrijp nog steeds niet dat ik toen niet in blinde pa niek ben gaan brullen. Misschien heb ik dat niet gedaan omdat ik toen dacht: dit redden we nooit, dit is het einde. Misschien heb ik toch nog moed geput uit het feit dat de weg waarover wij re den tot de einder toe kaarsrecht was. Ik heb mij voorover gebukt en oneindig voorzichtig, millimeter na millimeter, de rechtervoet van mijn schoonvader van het gaspedaal afgetild. Heel gelei delijk minderden we vaart. Toen we bij na stilstonden, werd mijn schoonvader wakker. Hij wreef een poosje in zijn ogen en zei enigszins verbouwereerd: „Ik geloof dat ik een beetje onder zeil Belastingplan voorde 21e eeuw smoort in zelfopgelegde beperkingen Breed gebarend en luid sprekend staat hij maandagavond achter de tafel in café De Ripper. Willem Vermeend weet alles van belastingen, en dat weet hij zelf ook. Met verve verkoopt de staatssecretaris van financiën 'zijn' belastingplan voor de 21e eeuw aan zijn Haarlemse partijgenoten. Zijn kruistocht tegen belastingcon structies is ten einde, meldt hij trots: in dit plan wordt in één klap aan vrijwel alle slimme trucs een einde gemaakt. Het wordt allemaal beter: eerlijker, groener en fraudebestendiger. Maar niemand stelt de vraag waar het eigenlijk om draait: hoeveel eerlijker, groener en fraudebestendiger wordt dat nieuwe stelsel eigen lijk? En is het wel toegerust op de uitdagingen van de komende eeuw? In de week na Sinterklaas, drie maanden later dan gepland, is het eindelijk zo ver. Met een wervelen de show presenteert het duo Zalm en Vermeend het belastingplan voor de 21e eeuw. Plan is een groot woord: een halfjaar onderhandelen in de coalitie, waarin Vermeend zelfs een keer een versie moet te rughalen bij de drukker, heeft zijn tol geëist. Het gaat uiteindelijk om een verkenning, met achttien vari anten. De ontvangst is in eerste in stantie positief, maar al snel barst de kritiek los. De opgave was immens. Want hoe kun je in één plan inspelen op zulke uiteenlopende en deels totaal te gengestelde maatregelen eisende ontwikkelingen als individualise ring, vergrijzing, globalisering en toenemende milieuvervuiling? Ho ge milieuheffingen jagen bedrijven weg, een stevige aanpak van vermo gen zorgt voor belastingvlucht, op tweeverdieners toegesneden belas tingen duperen éénverdieners. Bovendien waren er twee belangrij ke beperkingen. De eerste is de in ternationalisering van de economie. Kapitaal flitst door de moderne communicatietechnologie steeds sneller over de wereld op zoek naar de plaatsen waar het meeste geld te verdienen valt. Bovendien buitelen in Europa de landen over elkaar heen om bedrijven, en dus werkge legenheid, binnen te halen. Afspra ken tot hoever ze daarbij mogen gaan in de belastingsfeer, vallen nauwelijks te maken. Niet alleen bedrijven moet je om zichtig behandelen, rijke particulie ren ook. Ook hun kapitaal is mobiel. Nu al is er naar schatting 70 miljard gulden over de grens verdwenen. Enerzijds zijn alle handige belas tingconstructies Vermeend een doorn in het oog, maar anderzijds betekent een harde aanpak een nog veel grotere kapitaalvlucht. Het pa radepaardje van Vermeend, de forfaitaire vermogensredementhef- fing, maakt daarom wel een einde aan de meeste belastingconstruc ties, maar stelt in guldens niet veel voor. Mede omdat in ruil voor de nieuwe heffing de vermogensbelas ting verdwijnt, levert die de schat kist 1,75 miljard gulden extra op. Niet bijster veel op een geschat par ticulier vermogen van 650 miljard gulden aan onder meer spaartegoe den, aandelen, obligaties en beleg gingen in onroerend goed. Een tweede, nog grotere beperking, is nationaal en door Zalm en Ver meend zelf vastgesteld: niemand mag er op achteruit gaan en de in komensverhoudingen moeten on geveer blijven zoals ze zijn. Daar mee veroordelen ze zich tot gerom mel in de marge. AFTREKPOSTEN Een van de grote problemen in het huidige stelsel is dat door de vele af trekposten het inkomen waarover daadwerkelijk belasting wordt gehe ven, steeds kleiner is geworden. Van hun 440 miljard geilden inkomen mogen de belastingbetalers volgend jaar ruim 200 miljard gulden aftrek ken. Om toch voldoende geld bin nen te krijgen, zijn de tarieven voor die laatste 240 miljard relatief hoog. Of je nu veel betaalt over weinig, of weinig over veel, dat is vooral een psychologisch verschil, zegt Ver meend. Hij weet echter wel beter: hoge tarieven zorgen er voor dat mensen van elke gulden die ze extra verdienen, weinig over houden. Dat is geen aansporing om een stapje harder te lopen. Maar het schrappen van aftrekpos ten is geen sinecure. Ze zijn inge voerd om bepaalde groepen (laagbetaalden, huizenbezitters, werkenden) een plusje te geven. Af schaffen betekent al gauw een min. En dat hebben de bewindslieden zichzelf nou net verboden. Enorme aftrekposten als de belastingvrije som (10Ï) miljard), pensioenpremies (26 miljard)hypotheekrente (24 miljard) en het arbeidskostenforfait (16 miljard) zijn daardoor zo goed als onaantastbaar. Want ga je daar echt aan sleutelen, dan krijg je bijna onvermijdelijk grote inkomensef fecten. Het probleem om de inkomens plaatjes in het gareel te houden, doet zich al voor bij de enige sub stantiële, maar nog altijd betrekke lijk geringe verschuiving die Ver meend en Zalm voorstellen: voor 7,5 miljard gulden extra heffingen op milieuvervuilende consumptie en energieverbruik. Hoe je die mil jarden ook terugsluist, het lukt niet om iedereen buiten schot te hou den. In dit geval worden met name de lagere inkomens de dupe, het geen meteen het slot op de deur is voor milieuheffingen die écht zoden aan de dijk zetten. De voorwaarde dat de inkomens verhoudingen ongeveer gelijk moe ten blijven, betekent ook een stevi ge beperking voor wat Vermeend de twee belangrijkste doelstellingen van het werkstuk noemt: meer werkgelegenheid en de Zwaarste lasten op de sterkste schouders leg- Staatssecretaris Vermeend. gen. Van dat laatste, komt nu in de praktijk niets terecht. Zijn de huidi ge inkomensverhoudingen uit gangspunt, dan impliceert dat auto matisch dat er van het draagkracht principe opnieuw niets terecht komt. De inkomensoverzichten bij het plan demonstreren dat. Bij het scheppen van meer banen is het van het zelfde laken een pak. Het belangrijkste dat je daarvoor via de inkomstenbelasting kunt doen, FOTO GPD CEES ZORN is zorgen dat werken lonend is. Vol gens de meeste onderzoeken moet werken minstens een paar honderd gulden extra opleveren om uitke ringsontvangers aan de slag te krij gen. Maar wil je de inkomensver houdingen niet veranderen en moet ook twee-keer-modaal dus aan zijn trekken komen, dan houdt het ver haal daar gelijk op. De miljarden die nodig zijn om het minimumloon en alles een beetje daarboven flink op te krikken, moeten zonder econo mische groei immers öf van de h( gere inkomens komen, öf Den Hi moet er nog een bezuinigingsron tegenaan gooien om het benodig geld vrij te maken. Zonder extra geld, zo geven Zalm en Vermeend eerlijk toe, kun je i tra banen wel vergeten. Is dat gel er wel dan kan de gereedschapsk worden uitgepakt. Erg aardig scoi daarbij de Earned Income TaxCt dit (EITC), een uit de VS overge waaide inkomensafhankelijke be lastingkorting voor werkenden dj hoog is bij het minimumloon en vervolgens geleidelijk terugloopt Stop je daar een paar miljard in, dan wordt het heel aantrekkelijk vanuit de bijstand werk te aanvai den. Daarbij past de kanttekening dai zo'n EITC direct of indirect tenki te gaat van de hogere inkomens, krijgen immers ook te maken mi de bezuinigingen die nodig zijn voor het financieren van die EIK öf ze krijgen maar een onevenra klein deel van de economische groei toegeschoven. Daar ligt ee strijdpunt tussen PvdA en WD. Zalm en Vermeend kan grondighi niet worden ontzegd: vrijwel alles wat de afgelopen jaren aan ideea is geopperd, komt ter sprake. Ma vrijwel zonder uitzondering stuiti ze op het politieke keurslijf date: wat cynisch gezegd op neer kom dat er eigenlijk niets mag verand Een tijdelijk iets lager energiever bruik, een ietsje hardere aanpak het grote geld en een paar aardig suggesties om eventuele miljard meevallers in te zetten voor meei werkgelegenheid. Dat is het mag resultaat van een jaar van hard ken. Het is een illusie om te denl dat Nederland daarmee de uitda gingen van de komende eeuw he hoofd kan bieden. Maar misschii kan het niet anders in een land waar elke januari de pleuris uit breekt als sommige lonen en uil ringen een paar gulden of een p tientjes tegenvallen. SJAAK SMAKMAN (met dank aan Koen Caminada,i derzoeker bij de vakgroep openb financien van de Rijksuniversitei Leiden) Politie kijkt toe bij etnische 'zuiveringen De een heeft een pijl in zijn been, de ander in de zij, een derde in z'n knie. Anderen hebben diepe snijwonden in gezicht en arm. Bij een man hangt de pols op een stukje huid na los. Slachtoffers van nieuw geweld tussen stammen in Kenya. Zij had den nog geluk, want tientallen buren en dorpsgenoten werden meedogenloos ge dood. En iedere dag opnieuw worden lijken gevonden in de bush. De politie staat erbij en kijkt ernaar. Wat hebben wij gedaan om deze onophou delijke misère te verdienen, vraagt menige Kenyaan zich af. Het land heeft in een paar weken tijd een reeks van ongekende ram pen over zich heen gekregen. Na het poli tieke geweld, de cholera-, malaria- en rift valley fever-epidemieën, langdurige stortre gens en overstromingen en de totale instor ting van de infrastrucuur, is er nu op twee plaatsen in het land weer etnisch geweld uitgebroken. In minder dan twee weken zijn zeker tachtig mensen vermoord, velen anderen gewond geraakt en honderden huizen platgebrand. De slachtoffers zijn hoofdzakelijk leden van de Kikuyu-stam, de daders Kalenjins (een verzamelnaam van stammen waartoe ook die van president Moi behoort). De gebeurtenissen vertonen veel overeen komsten met eerder stammengeweld. Met traditionele wapens als pijl en boog, kap messen en knuppels uitgeruste krijgers trekken moordend en brandstichtend rond, maar de politie doet niets. De agenten zijn 2J32]Jjjj) Jjjj LpTJjJJÜ JuLU-L Primafoon biedt u met het ISDN-Internetpakket de ideale mogelijkheid om te inter en. Zo kunt u maar liefst 5 keer zo snel surfen. En hebt u altiid een tweede lijn vrij te bellen. Hartstikke handig. En zeker zo voordelig. Want nu kunt u gratis op ISDN nder entreekosten te betalen. Dat bespa Hierdoor kost het ISDN-Internetpakket krijgt u ook nog eens 20 uur internetten i World Acces: i Het Net. Helen akkelijkst bestelt u via 0800-0402. Of vraag naar len bij Primafoon. Of kijk op de website: i maar liefst f 23 1,-. ijjllils DJJJ£1DJvJ wel aanwezig, maar blijven apathisch. Het is niet verwonderlijk dat Kenyanen een be schuldigende vinger richten op de overheid, die zij van medeplichtigheid betichten. Moi zou het allemaal beter doen in zijn laatste ambtstermijn. Hij zou zijn land een erfenis nalaten om trots op te zijn. Hij zou voor een verenigd Kenya zorgen en alleen nog maar voor het welzijn van zijn volk werken. Maar of de man het nou meent of niet, zijn ministers zien weinig heil in dit soort mooie voornemens. Masai- en Kalen jin leiders als Kipkalia Kones en William Ole Ntimama spelen liever de etnische kaart uit en scheppen er duidelijk een aards genoe gen in stammen tegen elkaar op te zetten. Dus waarschuwden zij onlangs 'bepaalde stammen' (bedoeld zijn vooral de overal in het land neergestreken Kikuyu's die zich tij dens de laatste verkiezingen opnieuw mas saal tegen Moi hebben gekeerd en voor de oppositie kozen) dat zij zich koest moesten houden. Mwai Kibaki, tweede achter Moi in de verkiezingenwerd te verstaan gegeven dat er oorlog zou uitbreken als hij zijn peti tie tegen Moi's overwinning zou indienen. En wat gebeurt kort na deze ophitsende woorden? Kalenjin-krijgers trekken ten strij de en vallen Kikuyu-families aan. Eerst in het district Laikipia, waar zeker 55 mensen werden gedood en vervolgens in Molo waar het dodencijfer in drie dagen opliep tot der tig- De reden voor deze bloedige anti-Kikuyu acties: „Ze willen ons straffen voor het feit dat we tegen het Moi-regime hebben gestemd", meent een Kikuyu-parlementslid. „En ze willen ervoor zorgen dat voor de volgende verkiezingen in 2002 alle regeringsgezinde gebieden totaal verschoond zijn van Ki kuyu's". Etnische zuiveringen dus. „Gesteund of gedoogd door de regering. Want hoe is het anders mogelijk dat mensen worden aangevallen en ver moord onder de neus van de politie? Is die er niet om alle burgers te beschermen, onge acht hun etnische afkomst? Legde Moi een paar weken ge leden niet de eed af alle inwo ners van dit land te zullen be schermen? Maar waar is hij nu? Hij staat altijd onmiddellijk klaar om op de meest onbenul lige dingen commentaar te le veren. Maar nu er werkelijk sprake is van een nationaal pro bleem zie of hoor je hem niet". Het nieuwe geweld roept herin neringen op aan de stam menstrijd van 1992 en 1993 en de vorig jaar augustus in Mom basa uitgevoerde aanvallen op niet-oorspronkelijke kustbewo ners. Mensen ontvluchten in paniek hun huizen en zoeken bescherming bij kerkjes en in naburige plaatsen. Overal trek- wBmv* Een slachtoffer van de moordpartijen in Kenya. ken mensen langs de wegen, hun schamele bezittingen op hoofden, karren, kruiwagens en fietsen geladen. Een tractor trekt een ou de vrachtwagen voort, de meeste banden lek, maar nog altijd in staat een flinke vracht meubels en andere huisraad te dra gen. Een jongetje zeult een matras mee en trekt een geit achter zich aan. Oude, versle ten ezels zakken bijna door hun poten on der zware lasten. De meeste mensen komen terecht in Na- kuru, Kenya's vierde grote stad, in het hart van het strijdgebied. Ziekenhuizen in de stad zijn overspoeld door ernstig gewon den. Om in ieder geval in de stad veilig te zijn, besluiten de ontheemden tot zelfver dediging over te gaan. Barricades worden opgeworpen en alle belangrijke toegangs wegen afgesloten. Overal wordt brand ge sticht. Mannen wapenen zich met stokken en van stukken ijzer gemaakte schilden. En zie, de politie is nu wel in een mum van tijd op volle sterkte actief. Er wordt zelfs ge schoten om mensen uiteen te drijven. HOLLE FRASEN Een paar kilometer hier vandaan, waar echt gevaar dreigt en hard dient te worden opge treden, blinken agenten uit door gelaten heid. In de verte zijn de bendes brandstich ters en moordenaars zichtbaar, boven de huizen waar ze langstrekken stijgen al snel dikke rookpluimen op. Ja, de zwaar bewa pende politie ziet het ook. „Maar wij zijn hier alleen maar naartoe gebracht", zegt een van de officieren. „Wij hebben geen in structies om achter de krijgers aan te gaan en hen te arresteren". Elders worden uit de monden van andere agenten dezelfde woorden opgetekend. „Onzin", regaeert de hoofdcommissaris van politie Duncan Wachira later. „Mijn man nen hebben de uitdrukkelijke opdracht de strijders te arresteren en te ontwapenen". De provinciaal commissaris Nicholas Mbe- ria laat in een officiële verklaring weten dat extra veiligheidsmaatregelen zijn genomen om het geweld te beëindigen. Kerkleiders, de oppositie, de media en heel veel burgers wijzen al dit soort verklaringen als holle fra sen van de hand. Niemand kan zich nog aan de indruk ont trekken dat, wederom, de overheid mede plichtig is aan deze moorden en plunderin gen. De katholieke bisschop Nicodemus Kirima spreekt van een genocide, omdat slechts een etnische groep als doelwit fungeert. En parlementslid Paul Muite waarschuwt da 'de gemeenschappen die worden aanget len spoedig zelf de wapens zullen opnen om zich te verdedigen', terwijl ook de De mocratische Partij van Mwai Kibaki dreij met 'grootschalige acties'. De Kikuyu's hebben nu genoeg het wordt tijd om terug te slaan. In het district Laikipia is de situatie de laatste paar dagen gespannen maar ru: In Molo gaat het geweld door. Om de we reld te tonen dat de autoriteiten wel degi lijk optreden tegen de aanstichters word 22 mannen voorgeleid in Nakuru. Borg wordt hen geweigerd en ze worden in vo lopige hechtenis genomen. En dus nya's minister van toerisme: „Het is alle maal zo erg niet. Kenya is een veilig land De veiligheidssituatie is niet uit de hand lopen en toeristen moeten zich niet laten afschrikken door een paar geïsoleerde, gi welddadige incidentjes". Diezelfde avom wordt even buiten Nakuru, vlakbij het va wege zijn flamingo's wereldberoemde en door veel toeristen bezochte meer, opnic een dorp aangevallen en vallen er slachti fers. NAKURU FRANS VAN DEN HOUDT CORRESPONDENT

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1998 | | pagina 2