Hervormd synodelid met een rooms loopje
I
It
Kerk Samenleving
ZATERDAG 17 JANUAR11998
rERD
REDACTIE DICK VAt^DER PLAS.I
Dominee Bernard Luttikhuis verlaat de classis Leiden
Pul
J JL %J remg
[gen
De hervormde synode wisselt om de vijfjaar
compleet van samenstelling. „Vijftien afgevaardigden
worden jaarlijks door het riool gespoeld", omschrijft
Luttikhuis plastisch. De kerkvergadering is zo
samengesteld dat de helft van de leden bestaat uit
dominees, en de andere helft volgens een bepaalde
verdeelsleutel uit ouderlingen, diakenen en
kerkvoogden. De classis Leiden - die wordt gevormd
door de centrumgemeente Leiden en een aantal
hervonnde gemeenten uit de directe omgeving -
stond vijfjaar geleden op het rooster om een
predikant aan de synode te leveren. Luttikhuis had
een speciale reden om zich als kandidaat te melden.
„Bij het maken van mijn dissertatie heb ik me
destijds nogal beziggehouden met handelingen van
synoden en synodale besluitvorming. En als je dan
met het papier bezig bent geweest, heb je ook wel
een beetje smaak in de werkelijkheid. Toen het
studiewerk was afgerond had ik de neiging om te
zeggen: nu ook eens de praktijk."
En die viel hem niet tegen. „Je schijnt het nauwelijks
te mogen zeggen, maar ik vond het zelfs leuk.
Zijn termijn liep per 1 januari van dit jaar af. Enkele
maanden eerder, in september 1997, werd hij
beroepen door de hervormde gemeente Haarlem.
„Puur toeval, maar voor mij niet onprettig natuurlijk.
Het is wel gezond om je aandacht helemaal vrij te
hebben voor een nieuwe gemeente."
Pompen of verzuipen
De weg die Luttikhuis heeft afgelegd naar het
lidmaatschap van de hervormde synode is op z'n
minst een merkwaardige te noemen. De telg uit een
rooms-katholieke familie van
metaalwarenfabrikanten in Abcoude kreeg een
klassieke 'roomse' opvoeding, met alle functies die
daarbij horen. De eerste welbewuste blik over de
schutting van het kerkelijk erf dateert van rond zijn
zestiende jaar. „Toen ben ik actief geweest in een
kamp waar kindertjes in de laatste saaie
vakantieweek zoet moesten worden gehouden.
Ventje van zestien houdt orde over ventjes van tien.
Het was een klusje van pompen of verzuipen. We
pompten samen en we verzopen net niet, en aan
zoiets hou je vrienden over."
Die vrienden zaten op een hervormd jongerenkoor
en zij nodigden Luttikhuis uit om eens een avond te
komen luisteren. „Toen ik liet weten dat ik het mooi
vond. zeiden ze gelijk tegen me: doe dan mee." Toen
er daarna een jeugddienst moest worden voorbereid,
was Luttikhuis ook van de partij. En ook de
catechisatieuurtjes liet hij in een later stadium niet
aan zich voorbij gaan. „Na zo'n jaar of twee
constateerde ik dat ik eigenlijk gewoon in twee
kerken actief was. Dat was soms wel eens rennen.
Om tien uur de avonddienst in de hervormde kerk
met het jongerenkoor, en dan gauw omkleden om als
acoliet de nachtmis in de katholieke kerk bij te
wonen."
Toen zich bij hem het idee ontwikkelde om theologie
te studeren, leidde die 'tweekerkelijkheid' tot een
lastige afweging. „Waar moest ik dat gaan doen? Ik
was me heel erg bewust van het feit dat het kiezen
van een opleidingsplaats zijn invloed zou hebben op
de weg die ik zou gaan. Nu kon ik die keuze nog een
beetje uitstellen, want in Amsterdam kon je aan de
gemeenteuniversiteit aan de Herengracht theologie
studeren waarmee je de weg baande naar het
hervormde predikantschap. En aan de Katholieke
Theologische Hogeschool aan de Keizersgracht kon
je datzelfde doen richting het priesterschap."
Luttikhuis begon uiteindelijk aan de protestantse
richting. „Ik weet nog wat de doorslag gaf. Ik had
geen Grieks gehad tijdens mijn gymnasiumopleiding
- alleen Latijn - en Grieks is noodzakelijk voor
iemand die het Nieuwe Testament in de grondtaal
wil lezen. Ik kreeg op de Universiteit van Amsterdam
te horen: nou vriendje, dat wordt nog een hele klus,
want je moet dat wel fatsoenlijk doen. En aan de
Katholieke Theologische Hogeschool liet men
sussend weten: nou, dat komt wel in orde. Toen heb
ik voor de eerste gekozen. En dat zegt misschien ook
iets over mezelf: als ik iets doe, wil ik het ook niet half
doen. Als ik theologie studeer, doe ik dat niet omdat
anderen vertellen dat het zus of zo zit, maar om het
gereedschap te hebben om zelf je weg te zoeken en
bij de bronnen te komen. En daar had ik Grieks voor
nodig."
Later realiseerde Luttikhuis zich dat deze afweging
'ten diepste' te maken heeft met de keuze tussen
hervormd of rooms-katholiek. „Want het
De misdienaar in hem treedt
onbewust nog wel eens naar
buiten. 'Jij loopt rooms', kreeg
dominee Bernard Luttikhuis een
tijdje geleden van een
gemeentelid te horen. De
Leiderdorpse predikant kan zich
daar wel wat bij voorstellen. „Ik
realiseer mij dat dat een deel van
mijn oude opleiding is geweest.
De pastoor leerde je om heel
netjes te lopen - een beetje de
schrijdende gang die je maakt als
je bij een begrafenis voor de kist
uit gaat." Het is één van de
weinige dingen die de inmiddels
'door-en-door' protestante
Luttikhuis aan zijn verleden
herinnert. De vroegere
misdienaar en acoliet maakte de
afgelopen vijf jaar voor de classis
Leiden deel uit van de 'Generale
synode der Nederlandse
Hervormde Kerk'. Zijn vertrek uit
de hoogste kerkvergadering valt
toevalligerwijs samen met het
afscheid van de Hervormde-
Gereformeerde
Kerkengemeenschap Leiderdorp.
Vanaf 25 januari is Luttikhuis
predikant van een hervormde
wijkgemeente in het centrum van
Haarlem.
Dominee Bernard Luttikhuis: „Misschien Jat mijn overgrootvader, die hervormd was, toch ergens in de fami
lie wat sporen van die eigenwijzigheid heeft achtergelaten." foto henk bouwman
)L>tP
CIC
protestantisme heeft toch iets van: het kan honderd
keer zo zijn dat anderen - een paus of bisschoppen
of wie dan ook - je vertellen hoe het zit, als puntje bij
paaltje komt zal een gelovige toch zijn eigen weg
moeten gaan. Daar zat bij mij dus een stukje
protestants gedrag in. Misschien dat mijn
overgrootvader, die hervormd was, toch ergens in de
familie wat sporen van die eigenwijzigheid heeft
achtergelaten."
Toch maakte Luttikhuis op dat moment nog geen
definitieve keuze tussen de beide
kerkgenootschappen. Hij ging als katholiek de studie
in en deed - nadat hij aan de Universiteit van
Amsterdam zijn kandidaats had gedaan - ook zijn
kandidaats aan de Katholieke Theologische
Hogeschool. „Dat kostte me wel wat extra studietijd,
maar ik wilde die rooms-katholieke theologie ook
van binnenuit kennen. En toen moest ik langzaam
maar zeker in mezelf erkennen dat ik zoveel
protestant was in mijn denken, dat daar mijn spoor
lag. Toen vervolgens ook de gedachte aan een
loopbaan als predikant begon te rijpen en te groeien,
dacht ik: dan is het ook een zinnige zaak om de
overschrijving van katholiek naar protestant te laten
plaatsvinden."
Ergens in dat proces dat zich afspeelde tussen zijn
zestiende en zijn vijfentwintigste jaar had Luttikhuis
al geloofsbelijdenis gedaan. Ook dat verliep
allesbehalve op de gebruikelijke manier. Tijdens de
catechisatielessen die hij met zijn vriendenclub
volgde, stelde de predikant op een bepaald moment
ook de belijdenisvragen aan de orde. „Daar heb ik
zeer gespitst naar geluisterd en bij mezelf vastgesteld:
wacht eens, daar kan ik ook als katholiek 'ja' op
zeggen. Toen ben ik na de catechisatie naar de
dominee gegaan en heb ik gevraagd: kan ik bij u
belijdenis doen en katholiek blijven?"
De dominee krabde eens nadenkend op zijn hoofd,
legde de vraag voor aan de kerkenraad - die ook niet
wist wat hij met dit verzoek aan moest - en stelde
vervolgens voor de kwestie neer te leggen bij het
Hervormd Rome Beraad. Na een halfjaar kwam het
antwoord. 'De vraag die deze jongeman stelt kan
kerkordelijk niet, maar hij heeft eigenlijk groot gelijk.'
Hoewel de kerkorde er niet in voorzag, leek het het
Beraad een 'voluit verantwoorde aangelegenheid' om
de rooms-katholieke Luttikhuis in een protestantse
kerk geloofsbelijdenis te laten doen. „Onder één
voorwaarde: dat de gemeente goed duidelijk werd
gemaakt waar we mee bezig waren. Anders zou dat
verwarring scheppen.
Toen hij uiteindelijk op zijn achttiende belijdenis
deed, was de pastoor van de plaatselijke parochie als
gast in de hervormde kerk aanwezig.
Zijn predikantenloopbaan begon Luttikhuis in
september 1984, in de hervormde gemeente van het
Zeeuwse Kloetinge. Zeven jaar later verkaste hij naar
Leiderdorp, waar hij voor het eerst in de praktijk
kennismaakte met het Samen op Weg-proces. Hij
was hier niet alleen actief voor de hervormde
geloofsgemeenschap, maar ook voor de
gereformeerden, waarmee gezamenlijk een
'kerkengemeenschap' wordt gevormd.
Het samengaan van hervormden, gereformeerden en
lutheranen was ook de constante factor in de vijfjaar
dat hij deel uitmaakte van de hervormde synode. Een
periode die Luttikhuis afsloot met een mijlpaal: het
aannemen van de kerkorde, in feite de grondwet
voor de toekomstige Verenigde Protestantse Kerk in
Nederland. „Er is op dit terrein heel wat gebeurd, al
lijkt het voor buitenstaanders allemaal heel traag te
verlopen. Maar er zijn nu eenmaal twee wegen die je
voor dit fusieproces kunt bewandelen. Ten eerste:
gooi alles bij elkaar en zie daarna maar welke
regelingen je ontwerpt en welke afspraken je maakt.
En als tweede: maak eerst de afspraken en ga dan pas
samen. De synode heeft gekozen voor de tweede
weg. Sommigen menen nog steeds dat dat een
onverstandige stap is geweest omdat die veel tijd
kost. Zelf vind ik het de juiste gang van zaken. Ómdat
de eerste weg in feite betekent dat je over de
gemeenten heen walst.
Een andere gedenkwaardige kwestie uit zijnp
als synodelid noemt Luttjkhuis het zogenaam 1
homobesluit. „Ongeveer drie jaar geleden bet
de zoveelste commissie zich over de plaats va
homo's in de kerk. Daarbij werd geconstati
in sommige gemeenten wél ruimte voor hem
in andere niet - of op een zodanige manier dj
zelf niet als ruimte ervoeren. Die zoveelste
commissie had bedacht dat het dan maar zor
zijn dat wanneer een homoseksueel in de ene
gemeente niet aan het avondmaal kon gaan,
maar een regeling moest worden gecreëerd dj
een andere gemeente terecht kon. Dat was w
bedoeld - het voorstel was mede ontworpend
synodelid dat zelf homoseksueel was. Maargj
de vergadering bleek dat het een spoor was d;
niet moesten gaan. Want je spreekt daarmeet
datje probleemgevallen maar elders moetdii
Tot onze schrik en verbijstering besloot de vw
het voorstel toch in stemming te brengen, eni
een zeer nipte meerderheid werd het uiteindi
aanvaard."
Waarna in het land 'de storm opstak die je kot
verwachten'. „En wij met een vreselijke kateri or h
Daar raakte de synode op haar beurt toch een ik dc
van slag van. Het moderamen (het dagelijks b pee
red.) bedacht dat het goed zou zijn om in een
volgende vergadering een verklaring af te geve 1
homo's volkomen geaccepteerd waren in de MI6-
gemeenten. En toen was mijn zorg: als je zo'n dere
verklaring de wereld laat ingaan kan de eerste jn I
beste slimmerik roepen: eerst hebben jullie a jssf
besloten en vervolgens hebben jullie 'b' beslot
Dan kan je met elk van beiden op de loop. Toe
ik in de synode gezegd: als je dan inderdaad a
constateert dat je iets hebt gedaan wat je niet!
moeten doen, moet je de moed hebben om te
zeggen: we zitten fout en we nemen ons beslui ,n k
terug. Ik weet nog dat op dat moment de voon mer
van het moderamen daar niet zo blij mee was pnte
vanwege het gezichtsverlies dat dat zou opleve ste
Maar omdat ik merkte dat een heleboel synod-; 10tn(
daar toch op mijn manier over dachten, hebbe ejdi]
de zaak doorgezet.|uj((
[WC
Instituut
Een synodelid komt 'in aanraking met menset T jji
hele andere hoeken van de kerk meeleven eni |ber
sommige dingen een hele andere visie hebber gf
van en mét die mensen leer je. Je leert verstaai jer
hen beweegt. Dat geeft een andere visie op dei me
De kerk verandert als het Nederlandse volk, ze )rm
iemand eens tegen Luttikhuis. „Nooit in éénh e]d|
Maar als je na twintig jaar de balans opmaakt,; f0|g(
de opvattingen behoorlijk verschuiven. "De
ontwikkeling van het kleiner worden van deke; »et
volgens de predikant 'best nog wel een tijdje emi
doorgaan'. „Statistieken wijzen dat ook uit. Dt rdt
zal nóg meer dan nu het geval is, in een eer
minderheidspositie terecht komen. Alleen het ht.
verhaal dat Jezus te vertellen heeft - dat kan nk
En dat duikt elke keer weer op. Wellicht in ami ten
vormen, maar opduiken doet het." jge
Onder vijftigers hoort Luttikhuis nog wel eens
verhalen van 'voluit bitterheid over de kerk, he
instituut, het dogmatisme waarmee ze zijn gro
gebracht en de afkeer die ze daarvan hebben
ontwikkeld'. „Zodra het woord 'kerk' klinkt lt
een soort dogmatische rilling over hun ruggej
dan is het over. Als je je oor te luister legt bij j(
in de middelbare schoolleeftijd of bij jonge
studenten, komt dat gewoon niet voor. Ik hoe
laatst van een jongen die vertelde dat hij op
school, het Stedelijk Gymnasium hier in Leii
spreekbeurt had gehouden over, mind you, Ca1
Wat zijn klasgenoten buitengewoon interessari
gevonden hebben.
Een tweede voorbeeld van dat veranderendeI
van de kerk komt van één van de studentenpa! tjs
Leiden. Luttikhuis: „Die kunnen de meest
interessante maatschappelijke thema's aansnij^,
daar een avond over organiseren en er komt
nauwelijks een sterveling. Maar wanneer zeea
langs Nederlandse kloosters houden is er eenh
groep studenten die enthousiast meeloopt. Erj
op dit moment toch een generatie op die vrij
onbevangen naar allerlei vormen van religiosirt se
zoek gaat." di
Leidsch Dagblad CHIliVlilV
mm
O L O F O
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
ANN01898
ANNO 1973
Maandag 17 Januari
NOORDWIJKERHOUT Gisteren deed zich een
geval van diphtheritis, besmettelijke keelziekte,
voor, met doodelijken afloop.
HILLEGOM De bevolking dezer gemeente be
droeg op 31 December 1896: 4699 zielen. In
1897 zijn er geboren 206 en hebben zich alhier ge-
'vestigd 172 m. en 165 v., een toename van 543
zielen. In dat jaar zijn overleden 82 en hebben 149
m. en 136 v. de gemeente verlaten, te zamen 367.
De bevolking is alzoo toegenomen met 176 mannen
en vrouwen en bedraagt alsnu 4875 zielen. Er wer
den 38 huwelijken voltrokken.
RECHTBANK Een weduwe van 55 jaar, die de
leer was toegedaan, dat het verkeerd is voor een
mensch om alleen te zitten, had zich, evenwel zon
der toestemming van den ambtenaar van den bur
gerlijken stand een echtvriend gekozen. Deze
scheen nogal schriel uitgevallen, want het mensch
moest hem voor 4 per week den kost geven, het
goed van hem naaien en stoppen, hetgeen te leelij
ker was, omdat de man een aardig spaarpotje had,
dat hij 's nachts onder zijn hoofdkussen verstopte.
Op een gegeven oogenblik vond het vrouwtje den
spaarpot, in casu een sigarenkoker met 275, en
zonder te weten hoeveèl zij nam (want het mensch
kon lezen noch schrijven) pakte zij 3 briefjes van
25, ging er met één naar den Lommerd om haar
goed te lossen en... gooide de beide andere uit
schrik, toen zij den man hoorde aankomen, in de
kachel. De officier vorderde voor de vrouw drie
maanden, in compensatie waarvoorde man beloof
de haar te zullen trouwen, als ze uit de doos kwam.
woensdag 17 januari
LEIDEN Het is voor de bakker. De bewo
ners van de Backer Korffstraat hebben hun
boompjes. Ze zullen de komende lente kun
nen gaan genieten van het uitbotten van hun
"eigen" groen. Een tijd geleden hebben ze
daar actie voor gevoerd. Gisteren en vandaag
kwamen de mannen van de plantsoenen
dienst die tot ieders plezier de boompjes in de
trottoirbanden kwamen graven. De straat ziet
er heel wat levendiger uit en dat wordt natuur
lijk met iedere dag dat de lente naderbij komt
beter.
LEIDEN/AMSTERDAM De in Leiden gebo
ren mevrouw E. van der Burg-Leusveld is gis
teren in Amsterdam op 108-jarige leeftijd
overleden. Zij was Nederlands oudste. Me
vrouw Van der Burg werd toen zij honderdvier
jaar was in een bejaardentehuis opgenomen,
omdat haar oudste zoon haar toen niet meer
kon verplegen. Hij overleed twee weken later.
Ook haar vijf andere kinderen heeft mevrouw
Van der Burg overleefd. Voor zover bekend is
nu de Rotterdamse mevrouw J. Leeuwenburg-
Hordijk met haar honderdzes jaren de oudste
vrouw in ons land.
LEIDEN De rotonde bij het Plesmanvia-
duct aan het eind van het Stationsplein wordt
een T-kruising, voorzien van.verkeerslichten.
De Churchilllaan krijgt dit jaar op drie plaat
sen verkeerslichten. Dat blijkt uit het versche
nen investeringsprogramma, dat tegelijkertijd
met de begroting zal worden behandeld.
023-5 de
KANTOOR TELEFAX
Rooseveltstraat82 071-5356356 Advertenties:
Postadres: Postbus 54, Familieberichten:
2300 AB Leiden
Redactie: 0]
Hoofdredactie: Oi
ABONNEESERVICE ADVERTENTIES jf,
Abonnementen 071-5128030 Maandag t/m vrijdag van 8 30 tot F
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging: RUBRIEKSADVERTENTIES I
Ma t/m/vr 18.00-19.30 uuren Maandag t/m vrijdag van 8.30 totH ip
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128030 071
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
DIRECTIE per maand (acceptgiro)
B.M. Essenberg, per kwartaal (acceptgiro)
J. Kiel (adjunct) per half jaar (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
HOOFDREDACTIE Abonnees die ons een machtiging verstr
J.G. Majoor, het automatisch afschrijven van hetabca 61
T. van Brussel (adjunct) geld, ontvangen 1,- korting per betaft* if
VERZENDING PER POST
PUBLIC RELATIONS per kwartaal (NL)
W. H.C. M.Steverink 071-5356356
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSE1TO v
REDACTIE Voor mensen die moeilijk lezen, sl«M f
J.Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst hebben of blind zijn (of een andeteM ii
J.Preenen chef red. Groot Leiden hebben), is een samenvatting van helitf n
A.J B.M. Brandenburg, chef eindred. regio nieuws uit het Leidsch Dagblad op gektf
F. Blok, chef eindredactie algemeen beschikbaar Voor informatie 0486-W
W F Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek (Centrum voor Gesproken Lectuur. Qie- f
W. Spierdijk, chef sportredactie
T. Brouwer de Koning chef Rijn-en Auteursrechten voorbehoudt q
Veenstreek Dagbladuitgeverij Damiatf
is
Een actie voor
meer groen in
de buurt had
succes.
foto archief
leidsch dag
blad
K
N H U I
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderdfed
Academisch Ziekenhuis: zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13 00 en vanaf woensdi
13.00 t/m vrijdag 13.00 u.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord geen ongevallendienst
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131.
Academisch Ziekenhuis: tel. 071-5269111.
