Op avontuur door FLORIDA'S
Toeristisch gedrag is voorspelbaar
Toerisme
Magritte
ZATERDAG 10 JANUAR11998
AJpenlift
De Zwitserse luchtvaartmaatschappij Swissair heeft het tarief
van z'n Alpenliftprogramma met ruim 50 gulden verlaagd.
Een vliegticket Amsterdam-Zürich/Genève kost nu 599 gul
den, inclusief een treinretourtje Nederlandse woonplaats-
Schiphol en Zürich/Genève-Zwitserse wintersportbestemming.
Ski- en snowboardmateriaal worden gratis vervoerd.
Informatie: ANVR-reisbureau of Swissair 020 - 66 26 52 6.
Het huis waarin René Magritte, samen met zijn vrouw Geor
gette, van 1930 tot 1954 woonde, is verbouwd tot museum.
In het pand aan de Brusselse Esseghemstraat (deelgemeente
Jette), dat dezer dagen voor het publiek wordt geopend, wer
den onder meer de huiskamer en het atelier van de nu precies
honderd jaar geleden geboren Belgische schilder in de oude
staat teruggebracht. Op de twee bovenverdiepingen richtten
de beheerders een expositie in die Magritte en het surrealisme
tot onderwerp heeft.
Informatie: Magrittemuseum, telefoon 00 32 34 49 66 14.
Krijtpad
Nederland is een nieuwe lange-afstands-wandelroute rijker:
het Krijtpad. Het traject kronkelt, stijgt en daalt door het Lim
burgse Mergelland, is negentig kilometer langen begint en
eindigt bij station Maastricht. Het Krijtlandpad - het zevende
streekpad van de Stichting Lange-Afstand-Wandelpaden
(SLAW) in een landelijke reeks en het eerste in Limburg - is
bewegwijzerd met geel-rode tekens, maar er is ook een route
gids die voor 17,50 gulden te koop is in de boekhandel en de
ANWB- en VW-kantoren. De samenstellers verwachten dat
jaarlijks naar schatting tienduizend wandelaars de route zul
len volgen. Samen met de Nederlandse Spoorwegen introdu
ceert de SLAW dit jaar een tweedaagse wandeling van station
naar station via het Krijtlandpad. De WV-Limburg creëerde
rond de nieuwe route een driedaagse mini-vakantie.
Informatie: 033 - 46 53 66 0.
DICK VAN DER PLAS»
Alleen aan het licht verkleurde
bladerdek van de bomen valt af
te lezen dat het ook in Florida
herfst is. De temperatuur haalt
op deze novemberdag nog
moeiteloos de 25 graden.
Schildpadden zitten als ver
steend te zonnen op overhan
gende takken boven het water,
een enkele otter schiet weg tus
sen de dichte, tropische be
groeiing die het zicht aan
weerszijden beperkt. De kano
glijdt al enkele uren stroomaf
waarts over een rivier waarvan
het waterpeil gedurende het
jaar sterk schommelt. Omgeval
len bomen en weggespoelde
struiken vormen natuurlijke
barrières op een tocht die moet
eindigen bij de Big Oaks Ranch,
waar de tenten zijn opgeslagen.
Alleen één van de gidsen waagt
zich tijdens een rustpauze in
het water. Hij kent de officiële
cijfers. Sinds 1948 zijn er nog
geen 200 aanvallen van alliga
tors op mensen geregistreerd eri
het aantal keren dat daarbij do
delijke slachtoffers vielen, valt
nog steeds op de vingers van
twee handen te tellen. Wel ko
men er jaarlijks ongeveer 10.000
klachten binnen bij de Game
and Fresh Water Fish Commis
sion over reptielen die opduiken
in garages, achtertuinen, zwem
baden en golfcourses. In de
meeste gevallen kiest de schuwe
alligator uit eigen beweging
voor een plek die hem uit de
buurt van menselijke aanwezig
heid houdt.
Lekker hondje
„Het gaat eigenlijk alleen mis
als wordt ingegrepen in het na
tuurlijke gedrag van deze die
ren", vertelt Rick Roberts van
Florida Outback Adventures,
een bedrijf dat zich heeft gespe
cialiseerd in allerlei vormen van
'ecotoerisme'. ,,Als iemand
meent dat hij een alligator
vanuit zijn achtertuin moet voe
ren, bijvoorbeeld. De eerste da
gen komt het beest keurig het
voor hem neergelegde vlees op
halen, en later in de week blijkt
dan opeens de hond des huizes
verdwenen."
Schattingen van het aantal alli
gators dat in dit deel van Ameri
ka voorkomt, variëren van acht
honderdduizend tot een mil
joen. Het waterrijke Seminole
County - gelegen in het centrale
deel van Florida, op nog geen
kwartier rijden van Orlando -
heeft de grootste alligator
Mensenvlees staat niet op het menu van de alligators
die in vrijwel alle kreken, rivieren en meren van
Florida voorkomen. Statistieken wijzen dat uit. Toch
blijft het wennen als exemplaren van drie tot vier
meter zich met veel kabaal van de oever laten glijden,
door de kano's opgeschrikt uit hun middagslaapje.
De inwoners van Amerika's sunstate hebben leren
leven met de aanwezigheid van de reptielen. Maar
een buitenstaander hanteert de peddels wat
bedachtzamer, elke keer als een rimpeling over het
water van de Econlockhatchee rivier trekt.
Pick-nick aan de oever van de Econlockhatchee.
dichtheid. Het gebied presen
teert zich als het natuurlijke al
ternatief voor een vakantie in de
meest zuidelijke staat van Ame
rika. De aanwezigheid van ruim
200 zoetwatermeren, rivieren
en de natuurparken met hun
rijke en gevarieerde dieren- en
plantenleven moet dat onder
strepen.
Met Walt Disney World, Sea-
world, Universal Studios en het
Kennedy Space Center op min
der dan eert Uur rijden, heeft
het voor Seminole County wei
nig zin zich te richten op het
massatoerisme. De natuur
vormt de grootste aantrekkings
kracht. Rustzoekers kunnen die
te voet, op de mountainbike,
met een kano of - zoals bij de
Rock Springs Riding Stables -
op een paard verkennen. De
stallen liggen in een gedeelte
van het Wekiwa State Park,
slechts bereikbaar over een kilo
meters lang zandpad. Het bord
je No guns allowed (geen vuur
wapens toegestaan) verwelkomt
de bezoekers. Gids Melinda
leidt de groep van zeven paar
den en ruiters door het gebied
waar met enig geluk herten, be
ren, wilde kalkoenen, coyotes
en landschildpadden kunnen
worden bekeken. De eerste
zwarte beer zien we al na een
kleine kilometer. Het is een
dood exemplaar, aangereden
door een auto en in het park
neergelegd als prooi voor de
gieren.
Het zandpad dat de paarden
volgen wemelt van de verse
sporen en uitwerpselen. Een ge
oefend oog ziet dat deze och
tend nog een berenmoeder met
twee jongen, een wasbeer en
een roedel herten hetzelfde tra
ject moeten hebben gevolgd. De
ruiters moeten af en toe bukken
om grote webben van de bana-
nenspinnen te vermijden en op
hun tellen passen als de paar
den wegzakken in de gangen
stelsels die landschildpadden
graven. Het groot wild laat zich
deze ochtend niet zien. Toch
moeten er alleen al in dit deel
van het park zo'n 125 zwarte
beren voorkomen. Het gaat hier
om exemplaren die zijn gevan
gen en gemerkt.
Corridors
Deze grote concentratie zorgt
tegelijk ook voor problemen,
vertelt boswachter Steven Eld-
redge. Een volwassen beer heeft
een bepaald territorium nodig
en legt grote afstanden af om
aan voedsel te komen. De snel
wegen die de natuurgebieden
doorkruisen eisen jaarlijks vele
tientallen slachtoffers. Momen
teel wordt gewerkt aan corri
dors tussen de verschillende
parken, waardoor de beren via
tunnels en hekken onder en
langs de wegen worden geleid.
Het is niet de enige ingreep in
de natuur. De natuurlijke bran
den die door blikseminslagen in
de parken ontstaan, worden
sinds enkele jaren nagebootst.
Door selectief te branden, wordt
voorkomen dat het vuur - zoals
laatst in Australië gebeurde -
woongebieden bedreigt. Eldred-
ge heeft geen probleem met het
ecotoerisme, dat hij de afgelo
pen jaren zo heeft zien toene
men. „Hoe meer mensen be
grijpen waar wij mee bezig zijn,
hoe beter het is."
Onder ecotoerisme verstaan de
Amerikanen overigens niet al
leen het met een paar afgesle
ten wandelschoenen de natuur
intrekken. Ook een lawaaimaker
als de airboat wordt ingezet om
de bezoekers kennis te laten
maken met al het mooie dat
Florida heeft te bieden. De klei
ne vletjes - met op de achterste
ven een zware automotor met
propeller - razen met snelheden
van zeventig tot negentig kilo
meter over het water.
Het is nog vroeg in de ochtend
als piloot Todd Braden ons
meeneemt voor een twee uur
durende tocht op de grens tus
sen land en water. Te vroeg ei
genlijkvoor de reptielen, die
houden van de volle zon en zich
- op enkele ondermaatse exem
plaren na - nu nog verschuilen.
De alligators zijn extra schichtig
omdat er sinds september - al-
Een 'airboat' maakt geweldig veel lawaai. Maar de dieren van LakeJes-
up zijn er aan gewend. foto's dick van der plas
leen met vergunning - op hen is
gejaagd.
Maar op en rond het spie
gelgladde meer valt nog genoeg
te zien. Adelaars en zwarte gie
ren warmen zich op in de krui
nen van de bomen, zilverreigers
proberen hun eerste vis te ver
schalken. De zon kleurt de moe
rassen waar de oudste cypres-
sen ter wereld staan. Op de
open stukken water draait Bra
den de gashendel nog eens
open. Meerkoetjes en andere
watervogels zoeken vlak voor en
onder de boeg een goed heen
komen. Van de natuur genieten
met oorkleppen op. Geen enkel
probleem, volgens Braden. „De
dieren zijn eraan gewend. De
airboats maken deel uit van hun
leefwereld."
Als hij zijn vaartuig afmeert aan
de steiger van Gator Ventures
zien we toch nog een alligator.
Het beest is de tuin van de bu
ren ingewandeld. Bij het nade
rende bezoek laat hij zich in de
vijver zakken. Volgens de statis
tieken kan hij daar geen kwaad.
Lapjeskieden
In het bezoekerscentrum Veluwezoom aan de Heuvenseweg
5a in Rheden hangen nog tot 1 februari 25 quilts. De wand
kleden van aan elkaar genaaide stukjes stof hebben allemaal
natuurelementen als motief. Er zijn lapjeskieden te zien met
dieren, bomen, bloemen, wateren lucht. Regelmatig staan
demonstraties quilten op het programma. Ook zijn eenvoudige
patronen verkrijgbaar.
VVV-gidsen
Rick Roberts (52), eigenaar van het bedrijf Florida Outback Ad
ventures, is de bedenker van het 'Seminole County Natuurlijk
Florida Eco-paspoort', het document dat de toerist op een pro
bleemloze manier kennis laat maken met alles wat Seminole
County te bieden heeft. Dat paspoort kan geheel op maat worden
samengesteld uit vouchers en tickets die onder meer toegang ge
ven tot de natuurparken en waarmee één- of meerdaagse kano-
of paardrijtochten kunnen worden gemaakt of die compleet ver
zorgde trips met een mobile home of een houseboat vertegen
woordigen. Tal van bedrijven en instellingen hebben zich inmid
dels bij het initiatief aangesloten.
„Toeristen houden van veiligheid", is de ervaring van Roberts.
„Als ze hier op vakantie zijn, willen ze niet eerst op een moeiza
me manier zelf op zoek naar alle mogelijkheden om een gebied
te ontdekken. Dat is niet alleen tijdrovend, het is vaak ook eng:
mensen weten niet wat hen te wachten staat. Met het eco-pas
poort bieden we ze veiligheid."
Het is niet de bedoeling dat de mensenmassa's die nu op Walt
Disney World afkomen in de toekomst allemaal de afslag naar
het noorden van Orlando nemen. „Wij kiezen bewust voor het
individu of voor kleine groepen. Alleen op die manier kan je ga
randeren dat de activiteiten die je onderneemt geen effect heb
ben op het land." Hij gruwt van de vermoeiende bustrips die als
onderdeel van een 'strand- en attractieparken-vakantie' worden
aangeboden naar de Everglades, het bekendste natuurreservaat
van Florida. Die 'zee van gras' waar de bestuurder van een airboat op
een vooraf bepaalde plek een marshmallow in het water gooit, die ver
volgens braaf wordt opgehapt door een afgerichte alligator. Roberts:
„Seminole County heeft met zijn veel rijkere en gevarieerdere flora en
fauna oneindig veel meer te bieden dan de Everglades."
Het gebied richt zich niet alleen op de jonge en sportieve toerist. Wie
zich te oud of te stram voelt voor een kano, kan aan boord gaan van
het karakteristieke rivierschip Romance dat dagelijks cruises maakt
op Lake Monroe en de St. lohns rivier. Op een aantal plaatsen kunnen
georganiseerde natuurexcursies worden gemaakt, al of niet onder be
geleiding van gidsen. De grote kracht van Seminole County is verder
de compactheid van het gebied. De steden, winkelcentra en recreatie-
en sportfaciliteiten liggen vrijwel allemaal binnen een uur rijden van
elkaar. Een publiekstrekker is ook de grootste overdekte vlooienmarkt
van Amerika.
Het uitgaansleven is, zoals het een gebied dat het voornamelijk van de
natuur moet hebben betaamt, voornamelijk beperkt tot een breed
aanbod van restaurants. Reptielen hebben hier niets te zoeken. Bij
eetgelegenheden als de Gator Landing Riverside Grille staat alligator
vlees op het menu. Het smaakt een beetje naar kip.
Informatie in Nederland: Witte Reizen Centrale in Amsterdam (020 -
62 67 70 5) ln Amerika: Seminol County convention and visitorsbureau,
105 International Parkway, Heathrow Florida 32746. Telefoon
00 14 07 42 85 77 0, Fax: 00 14 07 32 85 77 5, e-mail: semcvb bcnetcom-
.com. Internetadres: www.co.seminole.fl.us/visit/.
Zoals gebruikelijk omstreeks deze tijd van het jaar heeft een
groot aantal provinciale en regionale VW's de nieuwe zomer-
gidsen gepresenteerd. De onderhand tot complete boek
werken uitgedijde brochures bevatten informatie over onder
meer speciale wandel- en fietsarrangementen, campings, ho
tels, pensions, bungalowparken, fietsverhuuradressen en mu
sea en dergelijke. Uiteraard is ook een lijst opgenomen met
gegevens over de plaatselijke VW-kantoren. Tot nu toe ver
schenen de gidsen van onder meer Limburg, Brabant, de
Wadden, Rijk van Nijmegen, Zuid-Holland, Den Haag, Velu-
we, Gelderland en Friesland. Ze zijn verkrijgbaar bij de grote
VW/ANWB-kantoren.
Fietsen in Indonesië
Ook in 1998 organiseert toerfietsclub Le Champion een aan
tal meerdaagse fietsritten door Indonesië. Er zijn ritten uitge
zet op Java/Bali (van 7 mei tot en met 4 juni), Sumatra (5 tot
en met 29 juni) en Bali/Lombok/Sumbawa (18 juli tot en met
13 augustus). De gemiddelde dagafstand is 75 kilometer, er
wordt overnacht in goede hotels en de bagage wordt vervoerd
in een busje dat tevens reserve-materiaal meeneemt. Afhan
kelijk van de bestemming ligt de reissom tussen de 4.300 en
5.500 gulden. Bij dezelfde toerfietsclub staan ook reizen op
het programma naar Thailand (21 maart tot-en met 11 april)
en Vietnam (3 tot en met 26 oktober).
Informatie: Le Champion in Heiloo, telefoon 072 - 53 38 13 6.
Per dag wordt er ongeveer 75 kilometer gefietst.
foto le champion
Birgit Elands, medewerker van de
vakgroep Ruimtelijke planvorming
van de landbouwuniversiteit Wage-
ningen kent geen twijfels. „Toeristen
zijn zeer voorspelbaar. Hun vakan
tiegedrag is stereotiep. Als hun va
kantiebestemming eenmaal is geko
zen, weet je precies wat ze daar gaan
doen en hoeveel tijd ze aan iedere
activiteit besteden. Die bevinding
staat haaks op wat de reisbranche.en
daarmee de media ons voorspiegelen
over de avontuurlijke en wispelturige
instelling van de moderne toerist.
Dat beeld is complete onzin."
Elands baseert haar uitspraak op een
onderzoek onder vakantiegangers in
Zuid-Limburg, de Belgische Voer
streek en de noordelijke Ardennen.
Ruim duizend mensen werd ge
vraagd een dagboek bij te houden
over twee willekeurige dagen. Ze
moesten nauwkeurig opschrijven
waar ze naar toe gingen, hoe lang ze
daar bleven en wat ze daarna gingen
doen. Hierdoor - gelooft de onder
zoekster - is een goed inzicht verkre
gen in ruimtegebruik, tijdsbesteding
en beleving van de toerist.
Elands opnieuw: „Het grootste ver
schil in tijdsbesteding zit niet - zoals
je zou verwachten - in opleiding, be
roep of leeftijd, maar in het al of niet
hebben van kinderen. Ouders probe
ren allereerst hun kroost tevreden te
stellen. Mensen met kinderen willen
weg van thuis en zoeken elders de
rust op. Als de kinderen het maar
naar de zin hebben. Zelf lezen ze een
boek."
Opvallend is het verschil tussen be
zoekers van campings en recreatie
parken. Gekeken is naar het recrea
tief gedrag van mensen op een cam
ping bij Spa en van bezoekers van
een park bij Vaals. Campinggasten
blijven rond hun standplaats han
gen, terwijl parkbezoekers veel uit
stapjes maken. „Mensen die een
camping bezoeken, zijn blijkbaar
niet zo geïnteresseerd in de omge
ving. Parkbezoekers willen eerder
nieuwe ervaringen opdoen. Zij trek
ken erop uit en bezoeken bijvoor
beeld steden die een flink eind ver
derop liggen, zoals Aken, Maastricht
en Luik."
De onderzoekster vergeleek haar ge
gevens met die van vakantiegangers
naar Costa Rica. „Je zou verwachten
dat die mensen avontuurlijker zijn
ingesteld dan mensen die dichter bij
huis blijven. Maar dat is niet zo. Bei
de groepen toeristen proberen zoveel
mogelijk risico's te vermijden. Een
trip naar Midden-Amerika vraagt al
leen meer voorbereiding. Maar als
men daar eenmaal is, gebeurt alles
volgens het boekje. Er wordt niet af
geweken van de planning die thuis
op de bank is gemaakt."
De massa gegevens waaraan Elands
haar conclusies verbindt zijn in 1992
verzameld door haar collega Wim
van der Knaap. Hij heeft de schat aan
informatie verwerkt in een compu
terprogramma waarin is te zien waar
de mensen zich bevinden op een be
paald tijdstip van de dag. „Zo is het
nuttig te weten voor een restaurant
houder waar zijn eters vandaan ko
men, wat ze deden voor ze bij hem
aan tafel kwamen. Hij kan op die
kennis gericht inspelen met reclame,
zodat hij meer klanten bereikt."
Van der Knaap is vier jaar bezig ge
weest zijn verzamelde gegevens te
digitaliseren. „Met de huidige tech
niek kan dat veel sneller. Je kunt
mensen voorzien van een zendertje.
Op een geografische kaart wordt dan
hun route vastgelegd. Hun waarde
ring van het landschap of activiteit
kunnen ze ter plekke aangeven door
een druk op de knop, waardoor alles
wordt opgeslagen in de computer."
