Continu op jacht naar de ideale vrouwelijke vorm
Cultuur Kunst
MAANDAG 29 DECEMBER 1997
Overzichtsexpositie couturier Azzedine Alaïa in het Groninger Museum
Azzedine Alaïa werkt voor sterren als Tina Turner, Madonna en Naomi Campbell en had zelf
ook schatrijk en wereldberoemd kunnen zijn. Rijk is Alaïa echter niet. En beroemd is de klei
ne Parijse couturier van Tunesische herkomst alleen binnen de modewereld, die hij overigens
aan zijn laars lapt.
Alaïa is een vrije, onafhankelijke geest", zegt Alaïa's rechterhand Maximiliano Modesti, die in
het Groninger Museum betrokken was bij het inrichten van de grootste overzichtstentoon
stelling van Alaïa's werk ooit. „Hij doet alleen wat hij wil en wanneer hij het wil."
Niet minder dan 150 creaties van Azzedin Alaïa hangen tot en
met 8 maart in het Groninger Museum. Een wereldprimeur, ook
voor de meester zelf: hij weigert namelijk nog langer mee te
draaien in het Parijse modecircus. foto jan zeeman/cpd
Eén van de 'grand dresses' uit vele meters kostbare stof gesneden
chique avondjaponnen waarmee Alaïa na zijn stretchperiode nieuwe
roem vergaarde. foto jan zeeman/gpd
om op hakken van 10 centimeter te lo
pen. Vervolgens heeft Alaïa haar e'en lede
ren korset aangemeten, met mousseline,
wat het effect geeft van een continue lan
ge lijn. Hetgeen bij elkaar de indruk
maakte dat ze veel langer was dan ze in
feite is."
„Het leder modelleert hij direct op het
lichaam, op de huid, voordat hij het be
gint te snijden. Dat is een speciale tech
niek, dat is heel indrukwekkend om hem
daarmee aan het werk te zien. Alsof je een
beeldhouwer aan het werk ziet. Kijk, een
vrouw kan die kleine fysieke defecten, die
liever niet gezien mogen worden, ver
stoppen, maar je kan die ook corrigeren.
Dat is wat Alaïa doet. Daar is hij heel goed
in, en daarom zijn zijn cliëntes ook zo dol
op hem: hij ziet altijd ogenblikkelijk wat
er gecorrigeerd kan worden. Jean Paul
Goude (fotograaf, van wie ook werk op de
tentoonstelling te zien is, red.) sprak een
waar woord toen hij Alaïa de grootste pro-
tégiste (beschermer, behoeder, begunsti
ger) ter wereld noemde: van een onvol
maakt lichaam maakt hij een perfect li
chaam. Hij houdt van vrouwen, het vrou
welijk lichaam inspireert hem, en dat zie
je terug in zijn werk. En daarom blijven
zijn cliëntes ook terugkomen: ze willen
hun Alaïa."
Minimum
Het feit dat Alaïa nooit iets afwerkt op een
dummy, maar na een ruwe schets op pa
pier direct overgaat tot het modelleren op
het lichaam, draagt volgens Modesti al
leen maar bij aan dë draagbaarheid van
zijn kleding. „Zo kregen we een jaar gele
den van een Japanse cliënte een bestel
ling voor een tailleur, maar ze kon maar
twee keer overkomen om te passen. En
mister Alaïa heeft tenminste vier keer
passen nodig. Minimum. Dus die arme
cliënte heeft haar pakje nog altijd niet,
want ze moet nog steeds terugkomen om
te passen. Pas dan zal hij het afmaken.
Dan kan ze hoog springen en dan kan ze
laag springen, of het dubbele willen beta
len ze krijgt het niet. Alaïa is een onaf
hankelijke, vrije geest: als iets niet hele
maal perfect is, dan wordt er niets afgele
verd."
„Soms word ik er gek van. Maar zo is
hij, hij doet het niet voor het geld. Dat is
tegelijk zijn zwakte en zijn kracht. Geld
interesseert hem niet. Hij had schatrijk
kunnen zijn, hij is verschillende malen
door grote modehuizen gevraagd om hun
couturecollecties te maken, maar hij heeft
altijd geweigerd. Want zijn vrijheid heeft
voor hem veel meer waarde dan welke fa
belachtige sommen geld dein ook."
„Kijk, mode is vooral business. En in
die wereld zijn er maar een paar namen
te noemen van ontwerpers wier hoofd
doel niet het grote geld is, want als ze dat
hadden gewild, dan was dat helemaal niet
moeilijk geweest. Ik denk dan in het bij
zonder aan Alaïa, Yohji Yamamoto en Rei
Kawakubo. Zij hebben alledrie hun eigen
research en hun eigen universum. Azze
dine Alaïa is niet wereldberoemd als Cal
vin Klein of Giorgio Armani. Maar één
ding is zeker: over honderd jaar zal de
naam van Alaïa nog steeds worden ge
noemd. Ik denk niet dat de naam van Ar
mani dan nog gehoord zal worden, Dat is
het verschil."
„Alaïa is een vakman. Hij ziet zichzelf
niet als een kunstenaar, hoewel hij zeker
die allure heeft. Maar hij wil niet over mo
de spreken als over kunst. Hij is een kleer
maker, in de zuiverste betekenis van het
woord. Als hij kunst had willen maken,
zegt hijzelf, dan was hij wel schilder of
beeldhouwer geworden. Maar als je het
objectief bekijkt dan is het waar, dat hij
van de mode een soort van kunst maakt.
Als je de manier ziet waarop hij creëert,
echt creëert, dat is verbazingwekkend, zo
kan alleen een echt kunstenaar het doen.
Het is subliem, alors, subliem."
MODE INTERVIEW
MINKE MUILWUK/GPD
Alaïa! Expositie mode-ontwerpen in het Groninger
Museum, Museumeiland 1, Groningen. Te zien t/m 8
maart 1998. Geopend: dinsdag tot zondag 11-17 uur.
Catalogus vanaf februan verkrijgbaar
Op een goede dag, zo'n twee jaar geleden,
viel het oog van Azzedine Alaïa op bor
duursels van Maximiliano Modesti. „Hij
zei: Die wil ik. en hij had de schaar al in
zijn hand. Om ze los te knippen, ja. Zo is
hij, impulsief, instinctief bijna. Ik werd
aan hem voorgesteld en hij zei meteen:
Kom bij mij werken. Ik had plannen om
voor mezelf te beginnen, er lag een aan
bod van Christian Dior om hun pret a
porter-collecties te komen doen. Maar als
Azzedine Alaïa dat vraagt dan zeg je
geen nee. Dus zei ik ja."
Modesti's verhaal is exemplarisch, zo
wel voor het temperament van de kleine
Tunesische couturier als voor zijn inter
nationale faam als ontwerper. Sinds Alaïa
zich in de jaren '80 met zijn strakgelijnde
stretchontwerpen onsterfelijke roem ver
wierf, is zijn positie binnen de modewe
reld uitgegroeid tot een cultstatus. Met nu
als laatste hoogtepunt de grootse over
zichtstentoonstelling in het Groninger
Museum.
Daar zijn tot en met 8 maart volgend
jaar niet minder dan 150 creaties te be
wonderen waaronder een stagedress
voor Tina Turner, een avondjurk voor
Stephanie Seymour, jurken voor Naomi
Campbell en Véronique Webb en drie
speciaal voor deze tentoonstelling ont
worpen grand dresses - die tezamen een
fraai beeld opleveren van Alaïa's meester
schap als ontwerper over de periode 1979-
tot nu. Een wereldprimeur, ook voor Alaïa
zelf, die zijn werk de laatste jaren voor
zichzelf houdt: hij weigert nog langer mee
te draaien in het Parijse modecircus.
Sterrencultus
,,A1 dat glittertheater rondom de presen
tatie van een nieuwe collectie, die hele
sterrencultus rond de modellen, dat leidt
volgens Alaïa af van de essentie van de
mode. Hij voelt zich daar erg schuldig
over, omdat juist hij de man is geweest
die deze modellen tot sterren heeft ge
maakt, hij is degene geweest die in de ja
ren '80 van een défilé een show gemaakt
heeft. En nu is het te ver gegaan. De men
sen vergeten waarom we er in eerste en
laatste instantie zijn: niet om theater te
maken, maar om op de kleding toe te
zien. De essentie van mode, dat is: kle
ding maken."
En kleding maken, dat doet Azzedine
Alaïa volgens zijn assistent van 's och
tends vroeg'tot 's avonds laat: „Hij is een
gedreven man. Kleding en mode, dat is
zijn hele leven." Modesti slaakt een diepe
zucht. „Zelf denk ik wel eens: Het zijn
maar kleren, er gebeurt nog zoveel in de
wereld daarbuiten.. Maar voor Alaïa is dat
Om kleine fysieke defecten te corrigeren meet Alaïa zijn klanten een direct op de huid gemodelleerd lederen
korset aan: 'Daarom zijn zijn cliëntes ook zo dol op hem.' foto» jan zeeman/gpd
King of cling
Dat de assistent daarover zelf
nog geen drie jaar geleden in
volstrekte onwetendheid ver
keerde, bewijst volgens Mode
sti „dat we een bepaald idee
over Alaïa hebben. We hebben
ons een uniform beeld ge
vormd van zijn werk, dat on
geveer ophoudt bij de gebrei
de stretchstoffen en de nauw
sluitende jurken." Dat zijn de
als een tweede huid aan het li
chaam klevende, vaak op cru
ciale plaatsen opengewerkte
jurken, die de meester in de
jaren '80 de bijnaam King of
c/ïngbezorgden.
Hetgeen een ander misver
stand over Alaïa in het leven
riep, namelijk dat zijn kleding
alleen gedragen zou kunnen
worden door zeer langet slan
ke vrouwen zeg maar vrou
wen met de maten van Naomi
Campbell. „Dat is inderdaad
een groot misverstand. Want
tot zijn cliëntèle behoren ook
de kleine, de minder volmaakt
geproportioneerde en de dikke
vrouwen. En ook hen staat
Alaïa prachtig, want de kleding
wordt op het lichaam ontwor
pen."
Nog geen drie weken gele
den werd Alaïa volgens Mode
sti door zijn eigen vakkundig
heid in Verlegenheid gebracht
door een moeder van een
bruidegom er mooier uit te la
ten zien dan de bruid. „En dat
was een heel klein vrouwtje, 1
meter 55. Wat Alaïa dan doet?
Het is altijd een kwestie van
proportie, wat hij doet is een
manier vinden om het li
chaam te proportioneren door
middel van de kleding. Oké,
we hebben haar gedwongen
anders. Hij bestaat in wat hij ontwerpt, hij
leeft uitsluitend voor het creëren van kle
ding. Ik moet eigenlijk zeggen dat hij leeft
voor zijn research naar het menselijk li
chaam. De manier waarop hij de stoffen
snijdt, panden aan elkaar zet, alles wat hij
doet dient maar één doel: hij jaagt naar
het idéalféminin."
„Hij heeft een zeker idee over het vrou
welijk ideaal en al zijn creaties hebben
dus een zeer bepaalde, nauw omlijnde
richting: ze zijn bedoeld om dichter bij
dat ideaal te komen. Omdat het een ide
aal is, blijft hij ernaar reiken zonder het
ooit te kunnen grijpen. Maar daardoor
wordt hij gedreven, en elk seizoen begint
hij opnieuw met zijn onderzoek, dan be
gint hij bij nul en hij zoekt en hij zoekt en
hij zoekt..."
Garen
Dat zoeken is een waar scheppingspro
ces. waarin de meester volgens Modesti
letterlijk begint bij nul, dat is: bij het ga
ren. Kenmerkend voor Alaïa's werkwijze
is zijn experimenteren met nieuwe com
binaties van verschillende weefsels, wat in
1981 leidde tot de uitvinding van de
stretch: de combinatie van tricot en lycra.
Anders dan andere ontwerpers is Alaïa
dus intensief bij het hele proces betrok
ken, vanaf de eerste conceptie van het
ontwerp tot en met het strijken van het
kledingstuk.
„Wat deze werkwijze zo anders maakt
is bijvoorbeeld dat je op een ontwerper
als Romeo Gigli (Modesti's vorige werkge
ver, red.) een heleboel invloed kunt heb
ben, je kunt ideeën aandragen en op ba
sis van die ideeën creëert hij zijn collectie.
Bij Alaïa gaat dat heel anders: hij geeft je
de input, jij doet de research, maar dan
neemt hij alles terug en recreëert hij het
op zijn eigen manier. En natuurlijk heb jij
er ideeën over, als je je onderzoeksresul
taten bij hem inlevert, over hoe een jurk
er uit zal gaan zien. Jij bent tenslotte als
assistent en onderzoeker nauw bij het he
le proces betrokken."
„Maar" Modesti laat een bewonde
rend lachje horen altijd komt er iets
uit zijn handen waar jij beslist niet op ge
rekend had. Alles wat hij doet. is helemaal
nieuw. Ik noemde als voorbeeld Romeo
Gigli, omdat ik met hem gewerkt heb en
hem goed ken, en bij hem wist ik altijd
hoe de nieuwe collectie eruit zou komen
te zien. Het team was goed, dus... laat ik
zeggen, een merk als Romeo Gigli zou het
heel goed redden zonder Romeo Gigli. Bij
Alaïa is dat ondenkbaar. Als Alaïa over
lijdt, dan sterft met hem het merk. Nie
mand kan dat overnemen. Want geen
mens kan ontwerpen, nee, kleren maken
als Alaïa. Daarom zie ik een groot verschil
tussen Alaïa en de rest; een ontwerper
ontwerpt, maar Alaïa maakt kleding. Hij is
een pionier in het kleermakersvak. Bij
hem maakt de kleding de stijl, niet het
ontwerp. De kleren, én de vrouw die ze
draagt: dat is Alaïa. Dat maakt hem zo
sterk."
Le flou
Toen de koning van Spanje vorige maand
ter gelegenheid van de opening van het
Guggenheimmuseum in Bilbao het in een
Alaïacreatie gehulde topmodel Stephanie
Seymour complimenteerde met 'de
mooiste jurk van alle wouwen van deze
avond', maakte hij dan ook een verkeerde
opmerking. In de termen van Alaïa had
hij moeten zeggen: 'U bent de mooiste
vrouw van de avond.' Want Alaïa's filoso
fie is dat de vrouw de kleren maakt, en
niet andersom.
De japon in kwestie is ook te zien op de
tentoonstelling, en is een goed voorbeeld
van de Grand Dress waarop de couturier
zich, na zijn jaren '80-succes met de
nauwsluitende stretchontwerpen, steeds
meer is gaan toeleggen: de uit vele meters
kostbare stof gesneden chique avond
japonnen en bruidsjurken. „Dat zijn
japonnen waarin geen stretchmaterialen
worden verwerkt. En dan zie je dat hij een
meester is in wat wij met een technische
term le flou noemen: in het draperen, in
de belijning van de stof, in het laten verij
len, verwazen van lijnen. Die japon van
Stephanie Seymour, dat is een heel klas
sieke avondjurk, en als je hem ziet dan
krijg je, zoals bij alle ontwerpen van Alaïa,
de sensatie van eenvoud. Maar het is
nooit simpel. Hij ziet er zo eenvoudig uit
omdat de technische uitvoering tot in de
details perfect is."
„Nu wist ik dat allemaal ook
niet toen ik pas bij hem kwam
werken. Ik dacht ook dat Alaïa
de stretch was, de strakke jurk.
En toen realiseerde ik me op
eens: Mijn god, we weten nog
niet de helft, we zijn onbekend
met een groot deel van zijn
werk. Dat is zijn diepgaand
onderzoek naar de drapé, de
val van de stof."
Azzedine Alaïa, pionier in het kleermakers
vak, leeft voor zijn research naar het mense
lijk lichaam. foto jan zeeman/gpd
